UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH GIA LAI
Tài liệu hướng dẫn
GIAO ĐẤT GIAO RỪNG CÓ SỰ THAM GIA
CỦA NGƯỜI DÂN
Gia Lai, tháng 01 năm 2005
Kết quả ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cÊp tØnh
X©y dùng m« h×nh qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng dùa vµo céng
®ång d©n téc thiÓu sè Jrai vµ Bahnar, tØnh Gia Lai
M· sè: KX GL 06 (2002)
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH GIA LAI
Tài liệu hướng dẫn
GIAO ĐẤT GIAO RỪNG CÓ SỰ THAM
GIA CỦA NGƯỜI DÂN
Chủ nhiệm đề tài: PGS.TS. Bảo Huy
Cơ quan quản lý: Sở khoa học và Công nghệ
Cơ quan chủ trì: Trường Đại học Tây Nguyên
Gia Lai, tháng 01 năm 2005
2
Mục lục
Phần I: Giới thiệu................................................................................... 4
1.1 Bối cảnh ..................................................................................................4
1.2 Mục đích, đối tượng sử dụng tài liệu hướng dẫn....................................4
1.3 Giới thiệu tổng quát về tài liệu hướng dẫn và cách sử dụng ..................5
Phần II: Nguyên tắc giao đẩt giao rừng............................................... 6
2.1 Giao đất giao rừng phải tuân theo các cơ sở pháp lý..............................6
2.2 Giao đất giao rừng phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và xem xét
truyền thống sử dụng đất của cộng đồng dân tộc thiểu số................................7
2.3 Giao đất giao rừng phải được tiến hành có sự tham gia của người dân,
cộng đồng ..........................................................................................................8
Phần III: Nội dung và phương pháp tiến hành.................................... 9
B−íc 1: ChuÈn bÞ vµ thèng nhÊt kÕ ho¹ch giao ®Êt giao rõng ........................10
B−íc 2: Thèng nhÊt triÓn khai giao ®Êt giao rõng ë th«n lµng - Häp d©n lÇn 1
.........................................................................................................................12
B−íc 3: §¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia theo chñ ®Ò qu¶n lÝ tµi nguyªn
rõng..................................................................................................................13
B−íc 4: §iÒu tra quy ho¹ch rõng cã sù tham gia cña ng−êi d©n vµ tÝnh to¸n tû
lÖ h−ëng lîi......................................................................................................15
B−íc 5: Thèng nhÊt c¸c ®iÓm c¬ b¶n vÒ giao ®Êt giao rõng víi céng ®ång –
Häp d©n lÇn 2...................................................................................................17
B−íc 6: Hoµn chØnh hå s¬, ph−¬ng ¸n giao ®Êt giao rõng...............................18
B−íc 7: ThÈm ®Þnh ph−¬ng ¸n giao ®Êt giao rõng ..........................................19
B−íc 8: CÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt rõng vµ bµn giao trªn thùc
®Þa ....................................................................................................................20
B−íc 9: Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®Þnh kú.............................................................21
PHẦN IV: HƯỚNG DẪN PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN, KỸ THUẬT..... 24
4.1 Các công cụ PRA trong giao đất giao rừng ..........................................25
3
Công cụ 1: Lược sử thôn làng ......................................................................................... 26
Công cụ 2: Phân loại kinh tế hộ......................................................................................27
Công cụ 3: Biểu đồ thay đổi sử dụng đất, rừng theo thời gian ....................................... 30
Công cụ 4: Phân loại rừng dựa vào cộng đồng ..............................................................32
Công cụ 5: Vẽ sơ đồ hiện trạng sử dụng đất, rừng..........................................................33
Công cụ 6: Lát cắt ...........................................................................................................34
Công cụ 7: Ma trận về tiềm năng lâm sản ngoài gỗ....................................................... 36
Công cụ 8: Sơ đồ Venn về tổ chức...................................................................................38
Công cụ 9: Phiếu thăm dò phương thức giao đất giao rừng cho hộ hay nhóm hộ hay
cộng đồng dân cư thôn làng ............................................................................................40
Công cụ 10: Vẽ sơ đồ giao đất giao rừng cho hộ, nhóm hộ hay cộng đồng ...................42
C«ng cụ 11: Vẽ sơ đồ quy hoạch sử dụng đất rừng.......................................................43
4.2 Các công cụ điều tra quy hoạch rừng có sự tham gia của người dân ...44
Công cụ 12: Khoanh vẽ và đo đếm diện tích trạng thái rừng .........................................44
Công cụ 13: Khoanh vẽ ranh giới và đo đếm diện tích giao đất giao rừng cho hộ, nhóm
hộ, cộng đồng................................................................................................................... 46
Công cụ 14: Ước lượng các chỉ tiêu lâm học cho từng trạng thái rừng .........................48
Công cụ 15: Lập bản đồ quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất rừng ................................50
Công cụ 16: Tính toán tỷ lệ hưởng lợi sản phẩm gỗ của người nhận rừng ....................52
PHÂN V: HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG CÁC VĂN BẢN.......................... 57
Hướng dẫn 1: Mẫu đơn xin nhận đất rừng......................................................................58
Hướng dẫn 2: Đề cương phương án giao đất giao rừng................................................. 60
Hướng dẫn 3: Xây dựng khế ước giao đất giao rừng...................................................... 63
Hướng dẫn 4: Mẫu đơn xin đăng ký quyền sử dụng đất rừng......................................... 68
Hướng dẫn 5: Quyết định của UBND huyện về việc giao đất giao rừng........................ 70
Hướng dẫn 6: Tính toán định mức chi phí để tổ chức giao đất giao rừng......................73
4
1 Phần I: Giới thiệu
1.1 Bối cảnh
Giao ®Êt giao rõng lµ mét chñ tr−¬ng lín cã tÝnh chiÕn l−îc trong qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn
rõng bÒn v÷ng dùa vµo ng−êi d©n, céng ®ång cña chÝnh phñ ViÖt Nam. N¨m 1994 vµ 1995
ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c nghÞ ®Þnh nh−: Sè 01/CP vÒ viÖc giao khãan ®Êt sö dông vµo môc
®Ých s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thñy s¶n trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc;
sè 02/CP lµm c¬ së giao ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u
dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp vµ ngµy 16/11/1999 ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè
163/1999/N§-CP vÒ giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n sö
dông æn ®Þnh, l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp.
§Ó x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi nhËn ®Êt nhËn rõng, ngµy 12 th¸ng 11 n¨m 2001
ChÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 178/Q§-TTg vÒ quyÒn h−ëng lîi, nghÜa vô cña hé gia ®×nh, c¸
nh©n ®−îc giao, ®−îc thuª, nhËn kho¸n rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp. Trong quyÕt ®Þnh nµy quy
®Þnh quyÒn h−ëng lîi, c¸ch ph©n chia lîi Ých tõ rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp cô thÓ cho tõng lo¹i
®Êt, rõng, tr¹ng th¸i rõng, chøc n¨ng rõng kh¸c nhau.
Môc tiªu cña chÝnh s¸ch lµ giao ®Êt giao rõng cho ng−êi d©n ®Ó qu¶n lý sö dông, kinh doanh
l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp, ng−êi d©n sÏ lµ chñ thùc sù trªn kho¶nh rõng ®−îc giao, gãp
phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng ng−êi d©n b»ng ho¹t ®éng l©m nghiÖp, n©ng cao n¨ng lùc céng ®ång
vµ thu hót ®−îc nguån lùc cña nh©n d©n, truyÒn thèng qu¶n lÝ tµi nguyªn cña céng ®ång vµo
tiÕn tr×nh qu¶n lÝ b¶o vÖ vµ kinh doanh rõng bÒn v÷ng. Do ®ã trong x©y dùng, thùc thi vµ gi¸m
s¸t, ®¸nh gi¸ ph−¬ng ¸n giao ®Êt giao rõng ng−êi d©n, céng ®ång ph¶i lµ trung t©m, ph¶i xuÊt
ph¸t tõ nhu cÇu, n¨ng lùc, nguyÖn väng cña ng−êi d©n.
§Ó cã c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn trong thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng ë tØnh Gia
Lai, ñy ban nh©n d©n tØnh ®· ®ång ý cho tiÕn hµnh ®Ò tµi: “X©y dùng m« h×nh qu¶n lÝ rõng vµ
®Êt rõng dùa vµo céng ®ång d©n téc thiÓu sè Jrai vµ Bahnar, tØnh Gia Lai”. §Ò tµi nµy ®ãng
gãp vµo viÖc x©y dùng mét c¸ch hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ®Ó ph¸t triÓn
m« h×nh qu¶n lÝ tµi nguyªn rõng dùa vµo céng ®ång d©n téc thiÓu sè, trong ®ã giao ®Êt giao
rõng lµ mét cÊu phÇn quan träng trong c¶ tiÕn tr×nh nµy. Trªn c¬ së kÕt qu¶ cña ®Ò tµi, ®· x©y
dùng tµi liÖu h−íng dÉn: “Giao ®Êt giao rõng cã sù tham gia cña ng−êi d©n” phôc vô cho
viÖc ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cã sù tham gia, kü thuËt tæ chøc giao ®Êt giao rõng
trªn hiÖn tr−êng cïng víi ng−êi d©n
Tµi liÖu h−íng dÉn nµy lµ mét ®ãng gãp cho viÖc tæ chøc giao ®Êt giao rõng vµ qu¶n lÝ rõng
bÒn v÷ng dùa vµo céng ®ång d©n téc thiÓu sè ë tØnh Gia Lai.
1.2 Mục đích, đối tượng sử dụng tài liệu hướng dẫn
Mục tiêu chung của giao đất giao rừng là góp phần quản lý rừng bền vững dựa vào cộng
đồng, do vậy người dân cần được tham gia trực tiếp, đầy đủ trong suốt tiến trình tổ chức giao