LU T PHÁ S NẬ Ả
I. NH NG KHÁI QUÁT CHUNG V PHÁ S NỮ Ề Ả
1. Phá s n m t hi n t ng t t y u trong th tr ngả ộ ệ ượ ấ ế ị ườ
−Trong n n kinh t th tr ng, phá s n doanh nghi p là hi n t ng kinh t xãề ế ị ườ ả ệ ệ ượ ế
h i t n t i khách quan. Đi u đó đ c lí gi i b ng các lí do c b n sau đây:ộ ồ ạ ề ượ ả ằ ơ ả
+Th nh t, doanh nghi p cũng gi ng nh m t th c th xã h i, cũng có quáứ ấ ệ ố ư ộ ự ể ộ
trình sinh ra, phát tri n và di t vong. Đi u đó phù h p v i quy lu t sinh t n c a cácể ệ ề ợ ớ ậ ồ ủ
s v t hi n t ng.ự ậ ệ ượ
+Th hai, n n kinh t th tr ng v i đa hình th c s h u t li u s n xu t, đaứ ề ế ị ườ ớ ứ ở ữ ư ệ ả ấ
lo i hình kinh t nhi u lo i hình doanh nghi p song song t n t i. Trong n n kinh tạ ế ề ạ ệ ồ ạ ề ế
đó thì l i nhu n luôn là v n đ t i cao đ doanh nghi p h ng t i và đ ng th i đóợ ậ ấ ề ố ể ệ ướ ớ ồ ờ
cũng là nguyên nhân khi n h lao vào quá trình c nh tranh gây g t.ế ọ ạ ắ
+Th ba, đi kèm v i l i nhu n thì doanh nghi p ph i ch u không ít nh ng r i ro.ứ ớ ợ ậ ệ ả ị ữ ủ
Đi u này chính là nguyên nhân d n đ n s phá s n c a doanh nghi p. Doanh nghi pề ẫ ế ự ả ủ ệ ệ
r i vào tình tr ng phá s n có th là do nh ng nguyên nhân c b n sau đây: do s y uơ ạ ả ể ữ ơ ả ự ế
kém v năng l c t ch c, không thích ng v i nh ng bi n đ ng trên th tr ng vàề ự ổ ứ ứ ớ ữ ế ộ ị ườ
r i vào tình tr ng m t kh năng thanh kho n.ơ ạ ấ ả ả
−M t kh năng thanh toán không có nghĩa là doanh nghi p hoàn toàn c n ki t tàiấ ả ệ ạ ệ
s n.ả
−M t kh năng thanh toán không ch là hi n t ng không thanh toán đ c n ,ấ ả ỉ ệ ượ ượ ợ
mà còn là doanh nghi p r i vào tình tr ng tài chính tuy t v ng, có nghĩa là doanhệ ơ ạ ệ ọ
nghi p không tr h t đ c n , không có l i thoát.ệ ả ế ượ ợ ố
−Đ i v i doanh nghi p t nhân, n u trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh cóố ớ ệ ư ế ạ ộ ả ấ
giao k t b t kì ho t đ ng nào mà sao đó phát sinh ra các kho n n thì các kho n nế ấ ạ ộ ả ợ ả ợ
này đ c coi là c s đ đánh giá tình tr ng phá s n c a doanh nghi p.ượ ơ ở ể ạ ả ủ ệ
−Pháp lu t không quy đ nh c th là doanh nghi p m t kh năng thanh kho nậ ị ụ ể ệ ấ ả ả
bao nhiêu thì coi là lâm vào tình tr ng phá s n, b i vì tình hình tài chính c a các doanhạ ả ở ủ
nghi p là khác nhau nên không th quy đ nh m c tài kho n bao nhiêu là lâm vào tìnhệ ể ị ứ ả
tr ng phá s n.ạ ả
−B n ch t c a vi c m t kh năng thanh toán có th không trùng v i bên ngoàiả ấ ủ ệ ấ ả ể ớ
là doanh nghi p tr đ c n hay không.ệ ả ượ ợ
Tóm l i:ạ phá s n luôn là m t hi n t ng t t y u trong n n kinh t th tr ng, nóả ộ ệ ượ ấ ế ề ế ị ườ
hi n h u nh là m t s n ph m c a quá trình c nh tranh, ch n l c và đào th i tệ ữ ư ộ ả ẩ ủ ạ ọ ọ ả ự
nhiên trong b t kì n n kinh t th tr ng trên th gi i.ấ ề ế ị ườ ế ớ
2. Khái ni mệ
−Phá s n là hi n t ng khách quan c a n n kinh t th tr ng, là h u qu t tả ệ ượ ủ ề ế ị ườ ậ ả ấ
y u c a quy lu t c nh tranh.ế ủ ậ ạ
−Phá s n đ c hi u d i góc đ sau:ả ượ ể ướ ộ
D i góc đ tài chính:ướ ộ
Lu t Phá S n s a đ i năm 2004 qui đ nh:ậ ả ử ổ ị
+Doanh nghi p, H p Tác Xã không có kh năng thanh toán các kho n n đ nệ ợ ả ả ợ ế
h n khi ch n có yêu c u thì lâm vào tình tr ng phá s n (Đi u 3). Bi u hi n c aạ ủ ợ ầ ạ ả ề ể ệ ủ
vi c không có kh năng thanh toán các kho n n đ n h n là vi c ng ng tr n . Vi cệ ả ả ợ ế ạ ệ ư ả ợ ệ
tr n do nguyên nhân không có ti n m t tr ngay cho ch n m c dù tài s n c aả ợ ề ặ ả ủ ợ ặ ả ủ
doanh nghi p l n h n hay th p h n s n đ n h n.ệ ớ ơ ấ ơ ố ợ ế ạ
+Lu t phá s n Vi t Nam không dùng khái ni m phá s n tr c ti p mà dùng kháiậ ả ệ ệ ả ự ế
ni m “lâm vào tình tr ng phá s n”.ệ ạ ả
D i góc đ pháp lý:ướ ộ
−Phá s n là th t c thanh toán n đ c bi t đ i v i doanh nghi p lâm vào tìnhả ủ ụ ợ ặ ệ ố ớ ệ
tr ng phá s n.ạ ả
−Phá s n khác v i vi c đòi n theo th t c t t ng dân s .ả ớ ệ ợ ủ ụ ố ụ ự
Phá s n, d i góc đ tài chính và góc đ pháp lý là 2 khái ni m không th tách r i;ả ướ ộ ộ ệ ể ờ
không th gi i quy t doanh nghi p khi doanh nghi p không r i vào tình tr ng pháể ả ế ệ ệ ơ ạ
s n, vi c r i vào tình tr ng phá s n là căn c đ m th t c gi i quy t phá s n.ả ệ ơ ạ ả ứ ể ở ủ ụ ả ế ả
3. Phân lo i phá s nạ ả
a. Căn c vào nguyên nhân gây ra phá s n, phá s n đ c chia ra: Phá s n trungứ ả ả ượ ả
th c và phá s n gian trá.ự ả
−Phá s n trung th c là hi n t ng phá s n do nh ng nguyên nhân khách quanả ự ệ ượ ả ữ
hay nh ng r i ro trong kinh doanh gây ra.ữ ủ
−Phá s n gian trá là hi n t ng phá s n do con n có nh ng th đo n gian trá,ả ệ ượ ả ợ ữ ủ ạ
có s p đ t tr c nh m chi m đo t tài s n c a ng i khác.ắ ặ ướ ằ ế ạ ả ủ ườ
b. Căn c vào c s phát sinh quan h phát lí, phá s n có th chia ra thành: pháứ ơ ở ệ ả ể
s n t nguy n và phá s n b t bu c.ả ự ệ ả ắ ộ
−Phá s n t nguy n là phá s n do chính con n yêu c u khi th y mình lâm vàoả ự ệ ả ợ ầ ấ
tình tr ng phá s n.ạ ả
−Phá s n b t bu c là phá s n đ c th c hi n theo yêu c u c a ch n ho cả ắ ộ ả ượ ự ệ ầ ủ ủ ợ ặ
c a đ i di n ch s h u m t s lo i hình doanh nghi p (doanh nghi p nhà n c,ủ ạ ệ ủ ở ữ ở ộ ố ạ ệ ệ ướ
công ty c ph n, công ty h p doanh).ổ ầ ợ
c. D a vào đ i t ng và ph m vi đi u ch nh c a pháp lu t phá s n , phá s nự ố ượ ạ ề ỉ ủ ậ ả ả
đ c chia thành: phá s n doanh nghi p, h p tác xã và phá s n cá nhân.ượ ả ệ ợ ả
−Phá s n cá nhân. Cá nhân đó ph i ch u trách nhi m vô h n đ i v i các kho nả ả ị ệ ạ ố ớ ả
n .ợ
−Phá s n pháp nhân. t ch c có t cách pháp nhân, t ch c này ph i gánh ch uả ổ ứ ư ổ ứ ả ị
h u qu c a vi c phá s n, Vi c tr n cho ch n c a pháp nhân d a trên tài s nậ ả ủ ệ ả ệ ả ợ ủ ợ ủ ự ả
cu pháp nhân.ả
4. Đ i t ng áp d ng c a lu t phá s n ố ượ ụ ủ ậ ả
−Lu t phá s n đ c áp d ng đ i v i doanh nghi p, h p tác xã, liên hi p h pậ ả ượ ụ ố ớ ệ ợ ệ ợ
tác xã, đ c thành l p và ho t đ ng theo quy lu t c a pháp lu t.C th :ượ ậ ạ ộ ậ ủ ậ ụ ể
+Công ty Nhà n c;ướ
+Công ty trách nhi m h u h n m t thành viên;ệ ữ ạ ộ
+Công ty trách nhi m h u h n hai thành viên;ệ ữ ạ
+Công ty c ph n;ổ ầ
+Công ty h p doanh;ợ
+Công ty liên doanh;
+Doanh nghi p c a các t ch c chính tr , t ch c chính tr xã h i;ệ ủ ổ ứ ị ổ ứ ị ộ
+H p tác xã;ợ
+Liên hi p h p tác xã;ệ ợ
+Doanh nghi p liên doanh;ệ
+Doanh nghi p 100% v n n c ngoài;ệ ố ướ
+Các lo i hình doanh nghi p, h p tác xã khác theo quy đ nh c a pháp lu t Vi tạ ệ ợ ị ủ ậ ệ
Nam.
5. Phân bi t phá s n v i gi i thệ ả ớ ả ể
− Th t c gi i th là th t c mang tính ch t hành chính nh m ch m d t ho tủ ụ ả ể ủ ụ ấ ằ ấ ứ ạ
đ ng (t cách pháp nhân) c a m t doanh nghi p. Gi i th tr c h t là công vi c n iộ ư ủ ộ ệ ả ể ướ ế ệ ộ
b c a doanh nghi p, nh ng đ b o v quy n l i c a các ch n , các c đông ho cộ ủ ệ ư ể ả ệ ề ợ ủ ủ ợ ổ ặ
thành viên c a công ty, mà nhà n c ph i quy đ nh và can thi p vào các quy t đ nhủ ướ ả ị ệ ế ị
gi i th c a doanh nghi p.ả ể ủ ệ
PHÁ S NẢGIAI THỂ
LÝ DO
Vì m t lý do duy nh t là doanhộ ấ
nghi p, H p Tác Xã m t khệ ợ ấ ả
năng thanh toán n đ n h n khiợ ế ạ
ch n có yêu c u.ủ ợ ầ
Có nhi u lý do d n đ n gi i th :ề ẫ ế ả ể
K t thúc th i h n ho t đ ngế ờ ạ ạ ộ
Doanh nghi p không đ sệ ủ ố
l ng thành viên t i thi u.ượ ố ể
B thu h i gi y ch ng nh n Đăngị ồ ấ ứ ậ
Kí Kinh Doanh
Doanh nghi p không mu n ho tệ ố ạ
đ ng n a.ộ ữ
ĐI U KI N ÁP D NGỀ Ệ Ụ
Khi doanh nghi p, H p Tác Xãệ ợ
r i vào tình tr ng phá s n và cóơ ạ ả
các ch th n p đ n yêu c u pháủ ể ộ ơ ầ
s nả
Doanh Nghi p, H p Tác Xã ph iệ ợ ả
thanh toán h t các kho n n vàế ả ợ
thanh lý h t h p đ ng và khôngế ợ ồ
r i vào tình tr ng phá s n.ơ ạ ả
TÍNH CH T C A TH T CẤ Ủ Ủ Ụ Là th t c t pháp và là th t củ ụ ư ủ ụ
đòi n , thanh toán n đ c bi t.ợ ợ ặ ệ Mang tính ch t hành chính đấ ể
thanh lý tài s nả
TH M QUY N QUY T Đ NHẨ Ề Ế Ị Ch có toà án ra quy t đ nh mỉ ế ị ở Nhìn chung do ch s h u quy tủ ở ữ ế
th t c phá s n và ra quy t đ nhủ ụ ả ế ị
thông báo phá s n doanh nghi pả ệ đ nh tr tr ng h p b thu h iị ừ ườ ợ ị ồ
gi y phép kinh doanhấ
THÁI Đ C A NHÀ N CỘ Ủ ƯỚ
Đ I V I CH DOANHỐ Ớ Ủ
NGHI P HO C NG I QU NỆ Ặ ƯỜ Ả
LÝ DOANH NGHI PỆ
Doanh Nghi p và ng i qu n lýệ ườ ả
Doanh Nghi p b h n ch quy nệ ị ạ ế ề
thành l p Doanh Nghi p và qu nậ ệ ả
lý Doanh Nghi p trong th i h nệ ờ ạ
t 1 đ n 3 năm k t ngày Doanhừ ế ể ừ
Nghi p, H p Tác Xã b Thôngệ ợ ị
Báo Phá S n tr 1 s tr ng h pả ừ ố ườ ợ
nh t đ nhấ ị
Nhà N c không h n ch vàướ ạ ế
qu n lý Doanh Nghi p c aả ệ ủ
nh ng ng i này ( vì vi c gi iữ ườ ệ ả
th Doanh Nghi p không nhể ệ ả
h ng đ n ch th khác)ưở ế ủ ể
II. KHÁI QUÁT V PHÁP LU T PHÁ S NỀ Ậ Ả
1. Khái ni m pháp lu t phá s nệ ậ ả
−Pháp lu t phá s n có th đ c hi u là t ng th các quy ph m pháp lu t doậ ả ể ượ ể ổ ể ạ ậ
Nhà n c ban hành, đi u ch nh các quan h xã h i phát sinh trong quá trình gi i quy tướ ề ỉ ệ ộ ả ế
yêu c u phá s n doanh nghi p, h p tác xã.ầ ả ệ ợ
−Pháp lu t phá s n là m t b ph n c u trúc thành nhóm các ch đ nh pháp lu tậ ả ộ ộ ậ ấ ế ị ậ
v gi i quy t h u qu c a khung pháp lí kinh t trong n n kinh t th tr ng. ề ả ế ậ ả ủ ế ề ế ị ườ
Nh v y, pháp lu t phá s n đi u ch nh hai nhóm quan h xã h i: quan h tài s nư ậ ậ ả ề ỉ ệ ộ ệ ả
gi a ch n và con n , quan h t t ng gi a các đ ng s v i c quan nhà n c cóữ ủ ợ ợ ệ ố ụ ữ ươ ự ớ ơ ướ
th m quy n.ẩ ề
a. Quan h gi a ch n và con nệ ữ ủ ợ ợ
−Ch n là nh ng ng i có quy n yêu c u con n th c hi n m t s nghĩa vủ ợ ữ ườ ề ầ ợ ự ệ ộ ố ụ
tài s n nh t đ nh. Theo quy đ nh c a lu t phá s n , ch n đ c chia ra ba lo i: CHả ấ ị ị ủ ậ ả ủ ợ ượ ạ ủ
n có b o đ m, ch n có b o đ m m t ph n và ch n không b o đ m (xemợ ả ả ủ ợ ả ả ộ ầ ủ ợ ả ả
kho n 1, 2, 3 Đi u 6 Lu t phá s n).ả ề ậ ả
−Con n chính là doanh nghi p, h p tác xã không có kh năng thanh toánđ cợ ệ ợ ả ượ
các kho n n đ n h n khi ch n có yêu c u (xem Đi u 3 lu t phá s n).ả ợ ế ạ ủ ợ ầ ề ậ ả
b. Quan h t t ng ệ ố ụ
−Quan h t t ng gi a các đ ng s và c quan Nhà n c có th m quy n, phátệ ố ụ ữ ươ ự ơ ướ ẩ ề
sinh trong quá trình gi i quy t yêu c u phá s n doanh nghi p, h p tác xã.ả ế ầ ả ệ ợ
−Ch th c a các quan h này bao g m: Các đ ng s và các c quan nhàủ ể ủ ệ ồ ươ ự ơ
n c có th m quy n trong gi i quy t yêu c u phá s n doanh nghi p, h p tác xã.ướ ẩ ề ả ế ầ ả ệ ợ
2. N i dung c a pháp lu t phá s nộ ủ ậ ả
−Nh ng y u t nh h ng đ n n i dung c a lu t phá s n:ữ ế ố ả ưở ế ộ ủ ậ ả
+Th nh t, n i dung c a lu t phá s n b quy t đ nh b i tính ch t c a n n kinhứ ấ ộ ủ ậ ả ị ế ị ở ấ ủ ề
t .ế
+Th hai, n i dung c a lu t phá s n ch u nh h ng c a trình đ c a n n kinhứ ộ ủ ậ ả ị ả ưở ủ ộ ủ ề
t . ế
+Th ba, n i dung c a lu t phá s n ph thu c vào kh năng làm ch c a cácứ ộ ủ ậ ả ụ ộ ả ủ ủ
doanh nghi p trong vi c gi i quy t các công vi c c a mình.ệ ệ ả ế ệ ủ
+Th t , n i dung c a lu t phá s n ch u s tác đ ng c a xu th h i nh p kinhứ ư ộ ủ ậ ả ị ự ộ ủ ế ộ ậ
t qu c t và khu v c.ế ố ế ự
3. Vai trò c a phá lu t phá s nủ ậ ả
−Pháp lu t phá s n b o v l i ích chung chính đáng c a các ch n , cung c pậ ả ả ệ ợ ủ ủ ợ ấ
cho các ch n m t công c đ th c hi n vi c đòi n . ủ ợ ộ ụ ể ự ệ ệ ợ
−Pháp lu t phá s n b o v l i ích c a con n , đem l i cho các doanh nghi pậ ả ả ệ ợ ủ ợ ạ ệ
đang trong tình tr ng phá s n m t c h i ph c h i ho c rút kh i th ng tr ng m tạ ả ộ ơ ộ ụ ồ ặ ỏ ươ ườ ộ
cách có tr t t .ậ ự
−Pháp lu t phá s n b o v l i ích c a ng i lao đ ng.ậ ả ả ệ ợ ủ ườ ộ
−Pháp lu t phá s n góp ph n t ch c và c c u l i n n kinh t .ậ ả ầ ổ ứ ơ ấ ạ ề ế
−Pháp lu t phá s n góp ph n b o đ m tr t t , k c ng xã h i.ậ ả ầ ả ả ậ ự ỉ ươ ộ
III. CH TH TI N HÀNH VÀ THAM GIA GI I QUY T QUÁ TRÌNH PHÁỦ Ể Ế Ả Ế
S NẢ
Bao g m toà án, các ch n , doanh nghi p, H p Tác Xã, ng i lao đ ng…ồ ủ ợ ệ ợ ườ ộ
C quan ti n hành th t c phá s n : là toà án (Đi u 7 & Đi u 8)ơ ế ủ ụ ả ề ề
1. Th m quy n c a toà án:ẩ ề ủ
Xác đ nh th m quy n c a toà án theo c p Đăng Kí Kinh Doanh g m:ị ẩ ề ủ ấ ồ
−Tòa Án Nhân Dân c p huy n: có th m quy n ti n hành th t c phá s n đ iấ ệ ẩ ề ế ủ ụ ả ố
v i H p Tác Xã đã đăng ký kinh doanh t i c quan Đăng Ký Kinh Doanh c p huy nớ ợ ạ ơ ấ ệ
đó.
−Tòa Án Nhân Dân c p t nh: có th m quy n ti n hành th t c phá s n đ i v iấ ỉ ẩ ề ế ủ ụ ả ố ớ
Doanh Nghi p, H p Tác Xã Đăng Ký Kinh Doanh t i c quan Đăng Ký Kinh Doanhệ ợ ạ ơ
c p t nh đó. Theo lu t t ch c toà án đó là Tòa Án Nhân Dân c p t nh, tr ng h pấ ỉ ậ ổ ứ ấ ỉ ườ ợ
c n thi t Tòa Án Nhân Dân c p t nh đ ti n hành th t c phá s n đ i v i H p Tácầ ế ấ ỉ ể ế ủ ụ ả ố ớ ợ
Xã thu c th m quy n c a Tòa Án Nhân Dân c p huy n. Đ i v i Doanh Nghi p cóộ ẩ ề ủ ấ ệ ố ớ ệ
v n Đ u T N c Ngoài thì Tòa Án Nhân Dân n i đ t tr s chính c a Doanhố ầ ư ướ ơ ặ ụ ở ủ
Nhi p có quy n gi i quy t.ệ ề ả ế
2. T qu n lý, thanh lý tài s n (Đi u 9, Đi u 10)ổ ả ả ề ề
Thành ph n t qu n lý thanh lý tài s n:ầ ổ ả ả
−Ch p hành viên c quan thi hành án làm t tr ngấ ơ ổ ưở
−1 cán b toà ánộ
−1 đ i di n ch nạ ệ ủ ợ
−Đ i di n h p pháp c a doanh nghi p, H p Tác Xã b m th t c phá s n.ạ ệ ợ ủ ệ ợ ị ở ủ ụ ả
Trong tr ng h p c n thi t có đ i di n công đoàn, đ i di n ng i lao đ ng, đ iườ ợ ầ ế ạ ệ ạ ệ ườ ộ ạ
di n c quan chuyên môn thì th m phán quy t đ nh.ệ ơ ẩ ế ị
Nhi m v và quy n h n c a t qu n lý thanh lý tài s n: (Đi u 10 Lu t Phá S n)ệ ụ ề ạ ủ ổ ả ả ề ậ ả