TÌM HIỂU VỀ ẢO ẢNH -3
5. Tất cả đều do tấm gương đó
Mặc cho tất cả tính chất khác thường của những “bóng ma” tương tự, bản chất của
chúng là ở tự nhiên, và có thể giải thích được. Trước mắt chúng ta chính là ảo ảnh
trên mà thôi, chỉ có điều bề ngoài nó nom thật khủng khiếp đối với những người
mê tín.
Một câu chuyện rất thú vị xảy ra ngay trong thời đại chúng ta. Đó là vào những
năm 20 của thế kỷ này. Một chiếc tàu viễn dương theo tuyến hành trình thường lệ
từ châu Âu sang châu Mỹ. Bỗng tại một nơi cách quần đảo Anh không xa, tất cả
những người trên boong đều nhìn thấy con tàu “Người Hà Lan bay”. Ý nghĩ về
con tàu ma ghê gớm liền hiện lên trong tâm trí các hành khách và thủy thủ. Con
tàu bí ẩn đe dọa đâm vào chiếc tàu thủy. Đến giây phút căng thẳng nhất, viên
thuyền trưởng bằng một giọng thất thanh ra lệnh đổi hướng chạy tàu. Nghiêng
sang mạn phải, chiếc tàu buồm lướt qua.
Những hành khách hốt hoảng, sững sờ đã nhìn thấy một điều còn kỳ lạ hơn nữa:
trên boong có những người mặc... các bộ quần áo cổ xưa đang nhốn nháo. Họ giơ
tay lên và kêu to những gì đó.
Khi chiếc tàu thủy đến bến cảng, sự việc huyền bí ấy đã lan ra khắp nơi. Trên
nhiều tờ báo Anh và Mỹ xuất hiện các bài báo dài viết về những bóng ma. Người
ta viết rằng cuộc gặp gỡ với chiếc tàu buồm huyền thoại nọ là một chứng minh
hùng hồn về sự tồn tại của thế giới bên kia. Trên thực tế, không thể có chuyện
nhầm lẫn được một khi có hàng trăm người đã tận mắt thấy rõ con tàu ma với các
thủy thủ của nó!
Song chẳng bao lâu mọi chuyện đã được làm sáng tỏ. Chiếc tàu khách viễn dương
đúng là đã chạm trán với chiếc tàu “Người Hà Lan bay”... được đóng để quay
phim. Trong khi đang tiến hành quay phim trên biển thì một trận bão nổi lên.
Những người có mặt trên tàu đã không thể điều khiển các cánh buồm, và gió đã
đẩy họ ra ngoài khơi. Phải vài ngay sau, những người kiệt sức vì hoảng sợ ấy mới
được vớt lên khỏi tàu, còn “Người Hà Lan bay” thì được đưa về cảng.
Thế đấy, đôi khi những hoàn cảnh trùng hợp nhau lại xảy ra bất ngờ đến thế nào!
Trong những trường hợp có thể thấy rõ sự mê tín đã bùng nổ ra sao. Đôi khi chứng
“suy nhược thần kinh” thậm chí còn gặp ở nhà “duy vật kiên định” nữa. Sau khi đã
va chạm với hiện tượng hiếm có gây kinh hoàng, con người không chỉ bắt đầu tự
mình tin, mà còn đi thuyết phục người khác rằng “đúng lần này” họ đã thật sự
chạm trán với các sức mạnh thuộc thế giới bên kia.
Câu chuyện xảy ra với “Người Hà Lan bay” ở thế kỷ 20 vừa được nói trên kia là
một bằng chứng rõ rệt về điều này. Hàng nghìn người tin vào sự tồn tại của thế
giới bên kia. Vậy làm sao mà đòi hỏi hơn được ở những thủy thủ dốt nát của bao
thế kỷ trước, khi họ đã nhìn nhận rành rành chiếc tàu buồm ghê gớm trôi ngay bên
cạnh, con tàu mà theo định kiến chung của mọi nhà hàng hải báo trước một tai họa
nào đó sẽ xảy đến...
Nếu sau đó trên tàu có ai đó bị chết, hay một trận giông tố ác liệt nổi lên, hoặc tồi
tệ hơn nữa là xảy ra đắm tàu, các thủy thủ liền tin chắc lỗi ở đây là do cuộc chạm
trán với con tàu của người chết.
Thế nhưng nếu chuyến đi biển kết thúc an toàn (tất nhiên điều này đâu phải chỉ có
một lần), người ta liền quên phắt cuộc gặp gỡ “rủi ro” ấy. Đặc tính của tâm lý, của
trí nhớ của chúng ta vốn là như thế.
Sau đây là một ví dụ đơn giản. Đã hàng chục, hàng trăm lần chúng ta quan sát thấy
mèo đen chạy ngang đường (Người châu Âu cho rằng đó là điểm gở báo sự rủi ro).
Ý nghĩ về điềm báo nực cười liền xuất hiện rồi lập tức bị quên đi. Và trên thực tế,
không có điều gì khó chịu xảy ra với bạn cả. Nhưng nếu sau cuộc gặp gỡ với con
vật bốn chân “mang điềm ác” đó xảy ra một điều khó chịu hoặc không may nào đó
với một người thì sao đây.
Lập tức ký ức của người đó liền nhắc nhủ: trước đó mèo đen đã xuất hiện! Thế là
lúc này khó mà thuyết phục cho anh ta tin rằng, sự trùng hợp ấy chẳng nói lên điều
gì cả. Khó là bởi vì anh ta nhớ rõ - đến hàng năm trời - về sự việc đó và hoàn toàn
quên đi mọi sự việc khác. Bởi vì nếu như trong số mười trường hợp ngẫu nhiên mà
có một dấu hiện nào đó tỏ ra là đúng dẫu chỉ một lần thì chúng ta sẽ ghi nhớ điều
đó nhanh hơn tất cả những sự việc không trùng hợp.
Lẽ dĩ nhiên, mọi điều như thế là hợp lý chỉ khi người đó có khuynh hướng mê tín
dị đoan.
Đó cũng là điều xảy ra trong những cuộc chạm trán với “Người Hà Lan bay”: các
thủy thủ nhìn thấy ở phía xa những con tàu buồm được tấm gương không khí phản
chiếu, và bởi họ không biết đến những quy luật của quang học khí quyển, nên họ
tin tưởng chắc chắn vào thế giới bên kia.
Cuộc gặp gỡ với “bóng ma” bên hẻm núi ở Angiêri chứ? Những ảo ảnh không khí
lặp lại giống hệt như thế thường hay xuất hiện bên những bức tường bị đốt rất
nóng. Bức tường ở đây có thể là mặt đất, còn lớp không khí sát với nó bị đốt nóng
mạnh hơn cả, vì vậy trở nên loãng hơn lớp không khí kề bên. Ranh giới giữa hai
lớp này trở thành tấm gương không khí.
Những hình ảnh ở các ảo ảnh bên gần như bao giờ cũng bằng với các vật được
phản ánh về mọi kích thước. Đó có thể là do ảo ảnh đôi, ảo ảnh ba, thậm chí cả ảo
ảnh bốn nữa.
Thường thì các ảo ảnh xuất hiện khi lặng gió; gió làm vỡ tấm gương không khí.
Nhưng trong tự nhiên làm gì có tĩnh lặng hoàn toàn. Tuy vậy trong không khí
thỉnh thoảng vẫn nảy sinh những điều kiện cho việc xuất hiện các ảo ảnh. Thế có
nghĩa là tấm gương không khí không đến nỗi mỏng manh như thế: những dao
động nhẹ của không khí không đáng sợ lắm đối với nó. Và như vậy, khi các lớp
không khí có mật độ khác nhau khẽ di chuyển, chúng sẽ dao động, phá vỡ các ranh
giới giữa chúng với nhau, và trong không trung liền xuất hiện những bức tranh kỳ
dị nhất. Tấm gương không khí bất định, tựa như tấm gương bằng thủy tinh cong,
sẽ làm sai lạc đi hiện thực đến mức không thể nhận ra nữa.
Vào thế kỷ 19, ở Angiêri đã xảy ra một chuyện liên quan đến một đội lính Pháp.
Đội lính này đang đi trên sa mạc. Phía trước, cách họ chừng sáu kilômet có một
đàn hồng hạc đang nối đuôi nhau đi, loại chim này ở Angiêri không thiếu gì. Khi
đàn hồng hạc đi đến dải ảo ảnh, từng con một biến hình giống như một kỹ sĩ Ảrập.
Lính Pháp liền quả quyết rằng ở phía chân trời có cả một đội quân Ảrập đông đảo.
Ảo giác do ảo ảnh gây ra mạnh đến nỗi viên đội chỉ huy liền phái một tên lính đi
trinh sát. Khi tên lính tiến đến gần, hắn nom thấy đàn hồng hạc. Nhưng bản thân
tên lính cũng đi vào dải ảo ảnh. Bốn vó con ngựa của hắn có kích thước to đến nỗi
nom như hắn đang cưỡi một giống vật kỳ lạ. Chiều cao con vật dễ đến vài mét. Từ
xa có cảm tưởng như con vật ấy đang đi trên bề mặt một chiếc hồ nước rộng.
Ở Liên Xô, những “bóng ma” như thế hay thấy ở gần Xivasơ, bên eo đất
Pêrêkôxki. Mùa hè, hầu như vào ngày nắng nào cũng vậy, cây cối, gò đồi, nhà cửa
cứ như nô rỡn trong không trung. Chúng không ngừng thay hình đổi dạng...
Ta cũng nên nhớ lại câu chuyện buồn cười đã từng xảy ra vào thế kỷ trước với
những người tham gia đoàn thám hiểm của nhà nghiên cứu địa cực người Thụy
Điển Nordensen. Gần trạm nghỉ của đoàn thám hiểm xuất hiện một con gấu trắng
to. Mọi người vội cầm súng chạy ra. Nhưng vào lúc mọi người chuẩn bị bóp cò thì