MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Trong bối cảnh toàn cầu hoá và công nghệ thông tin phát triển như vũ bão,
chuyển đổi số đã trở thành xu hướng tất yếu và là yêu cầu bắt buộc để tối ưu hoá
quy trình làm việc, nâng cao hiệu suất lao động và lợi thế cạnh tranh, hạn chế sự
lãng phí các nguồn lực tài chính, thời gian và con người. Cùng với đó, “Chương
trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” theo Quyết
định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Chính phủ đã trở thành một trong những
ưu tiên hàng đầu của Việt Nam. Chương trình này đóng vai trò nền tảng và là bước
đi quan trọng thúc đẩy quá trình chuyển đổi số một cách toàn diện và hệ thống tại
nước ta.
Đối với lĩnh vực báo chí, chuyển đổi số còn mang đến những cơ hội sáng tạo
mới, những cách thức sản xuất tin bài hiện đại, tạo ra nhiều tác phẩm báo chí có
nội dung và hình thức đáp ứng tốt hơn nhu cầu “sử dụng và hài lòng” của công
chúng. Đặc biệt, nhờ khả năng tiếp cận công chúng không giới hạn về thời gian và
không gian, BĐT có thể tận dụng sức mạnh loại hình, đẩy mạnh đầu tư các ứng
dụng công nghệ trong hoạt động sáng tạo nội dung ĐPT để mang đến nhiều trải
nghiệm có ý nghĩa cho công chúng.
Công nghệ không chỉ giúp quy trình sáng tạo nội dung đa phương tiện trở nên
tối ưu hơn mà còn mở ra “cơ hội sáng tạo không giới hạn” cho nhà báo. Công nghệ
cho phép tích hợp các yếu tố ĐPT từ video, đồ họa, hình ảnh, chương trình tương
tác… vào trong cùng một bài báo. Tuy nhiên, sự phát triển công nghệ cũng đặt ra
những thách thức lớn đối với tòa soạn BĐT Việt Nam trong tiếp cận và làm chủ
công nghệ, sở hữu đội ngũ nhà báo có năng lực ứng dụng công nghệ mới và có
trách nhiệm trong sáng tạo nội dung.
Một lý do khác để thực hiện đề tài luận án chính là bối cảnh sụt giảm doanh
thu quảng cáo nghiêm trọng do sự cạnh tranh của các nền tảng công nghệ lớn như
Google, Facebook và Youtube… Áp lực kinh tế buộc các toà soạn phải tìm kiếm
mô hình kinh doanh mới và đa dạng hóa các nguồn thu. Trong bối cảnh đó, quá
trình chuyển đổi số có thể hỗ trợ các mô hình kinh doanh báo chí hoạt động hiệu
quả hơn, góp phần đa dạng hóa nguồn thu, giảm sự phụ thuộc vào doanh thu quảng
cáo và giữ vững các giá trị cốt lõi của nghề. Trong đó, sáng tạo nội dung ĐPT là
một trong những chìa khoá cốt lõi để thúc đẩy mô hình thu phí người đọc, từ đó gia
tăng các dịch vụ quảng cáo tích hợp đem lại nguồn thu cho toà soạn.
Một lý do nữa chính bởi sự thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin của công
chúng. Có thể thấy, công chúng ngày nay dễ dàng tiếp cận với mọi chủ đề thông tin
mà họ cần và cũng có thể bị quá tải bởi lượng thông tin khổng lồ xuất hiện tính theo
từng giây, từng phút trên các nền tảng truy cập. Nếu toà soạn BĐT chỉ quan tâm đến
tốc độ đưa tin mà không chú trọng đầu tư vào chất lượng và hình thức thể hiện thông
tin, công chúng có thể từ chối tin tức và khó quay trở lại ở những lần tiếp theo do
sự sắp xếp của các thuật toán tìm kiếm trong không gian mạng.
