QU C H IỐ Ộ
******
C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
Đ c l p - T do - H nh phúcộ ậ ự ạ
********
S : 33/2005/QH11ốHà N i, ngày 14 tháng 06 năm 2005 ộ
B LU T DÂN SỘ Ậ Ự
Căn c vào Hi n pháp n c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam năm 1992 đãứ ế ướ ộ ộ ủ ệ
đ c s a đ i, b sung theo Ngh quy t s 51/2001/QH10 ngày 25 tháng 12 nămượ ử ổ ổ ị ế ố
2001 c a Qu c h i khoá X, kỳ h p th 10;ủ ố ộ ọ ứ
B lu t này quy đ nh v dân s .ộ ậ ị ề ự
PH N TH NH TẦ Ứ Ấ
NH NG QUY ĐỮNH CHUNGỊ
CH NG IƯƠ
NHI M V VÀ HI U L C Ệ Ụ Ệ Ự C A B LU T DÂN SỦ Ộ Ậ Ự
Đi u 1.ề Nhi m v và ph m vi đi u ch nh c a B lu t dân s ệ ụ ạ ề ỉ ủ ộ ậ ự
B lu t dân s quy đ nh đ a v pháp lý, chu n m c pháp lý cho cách ng x c a cáộ ậ ự ị ị ị ẩ ự ứ ử ủ
nhân, pháp nhân, ch th khác; quy n, nghĩa v c a các ch th v nhân thân và tàiủ ể ề ụ ủ ủ ể ề
s n trong các quan h dân s , hôn nhân và gia đình, kinh doanh, th ng m i, laoả ệ ự ươ ạ
đ ng (sau đây g i chung là quan h dân s ).ộ ọ ệ ự
B lu t dân s có nhi m v b o v quy n, l i ích h p pháp c a cá nhân, t ch c,ộ ậ ự ệ ụ ả ệ ề ợ ợ ủ ổ ứ
l i ích c a Nhà n c, l i ích công c ng; b o đ m s bình đ ng và an toàn pháp lýợ ủ ướ ợ ộ ả ả ự ẳ
trong quan h dân s , góp ph n t o đi u ki n đáp ng nhu c u v t ch t và tinhệ ự ầ ạ ề ệ ứ ầ ậ ấ
th n c a nhân dân, thúc đ y s phát tri n kinh t - xã h i.ầ ủ ẩ ự ể ế ộ
Đi u 2.ề Hi u l c c a B lu t dân s ệ ự ủ ộ ậ ự
1. B lu t dân s đ c áp d ng đ i v i quan h dân s đ c xác l p t ngày Bộ ậ ự ượ ụ ố ớ ệ ự ượ ậ ừ ộ
lu t này có hi u l c, tr tr ng h p đ c B lu t này ho c ngh quy t c a Qu cậ ệ ự ừ ườ ợ ượ ộ ậ ặ ị ế ủ ố
h i có quy đ nh khác.ộ ị
2. B lu t dân s đ c áp d ng trên lãnh th n c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi tộ ậ ự ượ ụ ổ ướ ộ ộ ủ ệ
Nam.
3. B lu t dân s đ c áp d ng đ i v i quan h dân s có y u t n c ngoài, trộ ậ ự ượ ụ ố ớ ệ ự ế ố ướ ừ
tr ng h p đi u c qu c t mà C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam là thànhườ ợ ề ướ ố ế ộ ộ ủ ệ
viên có quy đ nh khác.ị
Đi u 3. ềÁp d ng t p quán, quy đ nh t ng t c a pháp lu t ụ ậ ị ươ ự ủ ậ
Trong tr ng h p pháp lu t không quy đ nh và các bên không có tho thu n thì cóườ ợ ậ ị ả ậ
th áp d ng t p quán; n u không có t p quán thì áp d ng quy đ nh t ng t c aể ụ ậ ế ậ ụ ị ươ ự ủ
pháp lu t. T p quán và quy đ nh t ng t c a pháp lu t không đ c trái v i nh ngậ ậ ị ươ ự ủ ậ ượ ớ ữ
nguyên t c quy đ nh trong B lu t này.ắ ị ộ ậ
CHƯƠNG II
NH NG NGUYÊN T C C B NỮ Ắ Ơ Ả
Đi u 4.ề Nguyên t c t do, t nguy n cam k t, tho thu n ắ ự ự ệ ế ả ậ
Quy n t do cam k t, tho thu n trong vi c xác l p quy n, nghĩa v dân s đ cề ự ế ả ậ ệ ậ ề ụ ự ượ
pháp lu t b o đ m, n u cam k t, tho thu n đó không vi ph m đi u c m c a phápậ ả ả ế ế ả ậ ạ ề ấ ủ
lu t, không trái đ o đ c xã h i.ậ ạ ứ ộ
Trong quan h dân s , các bên hoàn toàn t nguy n, không bên nào đ c áp đ t,ệ ự ự ệ ượ ặ
c m đoán, c ng ép, đe do , ngăn c n bên nào.ấ ưỡ ạ ả
Cam k t, tho thu n h p pháp có hi u l c b t bu c th c hi n đ i v i các bên vàế ả ậ ợ ệ ự ắ ộ ự ệ ố ớ
ph i đ c cá nhân, pháp nhân, ch th khác tôn tr ng.ả ượ ủ ể ọ
Đi u 5.ề Nguyên t c bình đ ng ắ ẳ
Trong quan h dân s , các bên đ u bình đ ng, không đ c l y lý do khác bi t vệ ự ề ẳ ượ ấ ệ ề
dân t c, gi i tính, thành ph n xã h i, hoàn c nh kinh t , tín ng ng, tôn giáo, trìnhộ ớ ầ ộ ả ế ưỡ
đ văn hoá, ngh nghi p đ đ i x không bình đ ng v i nhau.ộ ề ệ ể ố ử ẳ ớ
Đi u 6.ề Nguyên t c thi n chí, trung th c ắ ệ ự
Trong quan h dân s , các bên ph i thi n chí, trung th c trong vi c xác l p, th cệ ự ả ệ ự ệ ậ ự
hi n quy n, nghĩa v dân s , không bên nào đ c l a d i bên nào.ệ ề ụ ự ượ ừ ố
Đi u 7.ề Nguyên t c ch u trách nhi m dân s ắ ị ệ ự
Các bên ph i nghiêm ch nh th c hi n nghĩa v dân s c a mình và t ch u tráchả ỉ ự ệ ụ ự ủ ự ị
nhi m v vi c không th c hi n ho c th c hi n không đúng nghĩa v , n u không tệ ề ệ ự ệ ặ ự ệ ụ ế ự
nguy n th c hi n thì có th b c ng ch th c hi n theo quy đ nh c a pháp lu t.ệ ự ệ ể ị ưỡ ế ự ệ ị ủ ậ
Đi u 8.ề Nguyên t c tôn tr ng đ o đ c, truy n th ng t t đ p ắ ọ ạ ứ ề ố ố ẹ
Vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s ph i b o đ m gi gìn b n s c dânệ ậ ự ệ ề ụ ự ả ả ả ữ ả ắ
t c, tôn tr ng và phát huy phong t c, t p quán, truy n th ng t t đ p, tình đoàn k t,ộ ọ ụ ậ ề ố ố ẹ ế
t ng thân, t ng ái, m i ng i vì c ng đ ng, c ng đ ng vì m i ng i và các giáươ ươ ỗ ườ ộ ồ ộ ồ ỗ ườ
tr đ o đ c cao đ p c a các dân t c cùng sinh s ng trên đ t n c Vi t Nam.ị ạ ứ ẹ ủ ộ ố ấ ướ ệ
Đ ng bào các dân t c thi u s đ c t o đi u ki n thu n l i trong quan h dân sồ ộ ể ố ượ ạ ề ệ ậ ợ ệ ự
đ t ng b c nâng cao đ i s ng v t ch t và tinh th n c a mình.ể ừ ướ ờ ố ậ ấ ầ ủ
Vi c giúp đ ng i già, tr em, ng i tàn t t trong vi c th c hi n quy n, nghĩa vệ ỡ ườ ẻ ườ ậ ệ ự ệ ề ụ
dân s đ c khuy n khích.ự ượ ế
Đi u 9.ề Nguyên t c tôn tr ng, b o v quy n dân s ắ ọ ả ệ ề ự
1. T t c các quy n dân s c a cá nhân, pháp nhân, ch th khác đ c tôn tr ng vàấ ả ề ự ủ ủ ể ượ ọ
đ c pháp lu t b o v . ượ ậ ả ệ
2. Khi quy n dân s c a m t ch th b xâm ph m thì ch th đó có quy n t b oề ự ủ ộ ủ ể ị ạ ủ ể ề ự ả
v theo quy đ nh c a B lu t này ho c yêu c u c quan, t ch c có th m quy n: ệ ị ủ ộ ậ ặ ầ ơ ổ ứ ẩ ề
a) Công nh n quy n dân s c a mình;ậ ề ự ủ
b) Bu c ch m d t hành vi vi ph m;ộ ấ ứ ạ
c) Bu c xin l i, c i chính công khai;ộ ỗ ả
d) Bu c th c hi n nghĩa v dân s ;ộ ự ệ ụ ự
đ) Bu c b i th ng thi t h i.ộ ồ ườ ệ ạ
Đi u 10.ề Nguyên t c tôn tr ng l i ích c a Nhà n c, l i ích công c ng, quy n, l iắ ọ ợ ủ ướ ợ ộ ề ợ
ích h p pháp c a ng i khácợ ủ ườ
Vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s không đ c xâm ph m đ n l i íchệ ậ ự ệ ề ụ ự ượ ạ ế ợ
c a Nhà n c, l i ích công c ng, quy n, l i ích h p pháp c a ng i khác.ủ ướ ợ ộ ề ợ ợ ủ ườ
2
Đi u 11.ề Nguyên t c tuân th pháp lu t ắ ủ ậ
Vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s ph i tuân theo quy đ nh c a Bệ ậ ự ệ ề ụ ự ả ị ủ ộ
lu t này và quy đ nh khác c a pháp lu t.ậ ị ủ ậ
Đi u 12.ề Nguyên t c hoà gi i ắ ả
Trong quan h dân s , vi c hoà gi i gi a các bên phù h p v i quy đ nh c a phápệ ự ệ ả ữ ợ ớ ị ủ
lu t đ c khuy n khích.ậ ượ ế
Không ai đ c dùng vũ l c ho c đe d a dùng vũ l c khi tham gia quan h dân s ,ượ ự ặ ọ ự ệ ự
gi i quy t các tranh ch p dân s .ả ế ấ ự
Đi u 13.ề Căn c xác l p quy n, nghĩa v dân s ứ ậ ề ụ ự
Quy n, nghĩa v dân s đ c xác l p t các căn c sau đây:ề ụ ự ượ ậ ừ ứ
1. Giao d ch dân s h p pháp;ị ự ợ
2. Quy t đ nh c a Toà án, c quan nhà n c có th m quy n khác;ế ị ủ ơ ướ ẩ ề
3. S ki n pháp lý do pháp lu t quy đ nh;ự ệ ậ ị
4. Sáng t o giá tr tinh th n là đ i t ng thu c quy n s h u trí tu ;ạ ị ầ ố ượ ộ ề ở ữ ệ
5. Chi m h u tài s n có căn c pháp lu t;ế ữ ả ứ ậ
6. Gây thi t h i do hành vi trái pháp lu t;ệ ạ ậ
7. Th c hi n công vi c không có u quy n;ự ệ ệ ỷ ề
8. Chi m h u, s d ng tài s n, đ c l i v tài s n không có căn c pháp lu t;ế ữ ử ụ ả ượ ợ ề ả ứ ậ
9. Nh ng căn c khác do pháp lu t quy đ nh. ữ ứ ậ ị
CH NG IIIƯƠ
CÁ NHÂN
M C 1Ụ
NĂNG L C PHÁP LU T DÂN S ,Ự Ậ Ự NĂNG L C HÀNH VI DÂN S C A CÁỰ Ự Ủ
NHÂN
Đi u 14.ề Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhânự ậ ự ủ
1. Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân là kh năng c a cá nhân có quy n dân sự ậ ự ủ ả ủ ề ự
và nghĩa v dân s .ụ ự
2. M i cá nhân đ u có năng l c pháp lu t dân s nh nhau.ọ ề ự ậ ự ư
3. Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân có t khi ng i đó sinh ra và ch m d tự ậ ự ủ ừ ườ ấ ứ
khi ng i đó ch t.ườ ế
Đi u 15.ề N i dung năng l c pháp lu t dân s c a cá nhânộ ự ậ ự ủ
Cá nhân có các quy n, nghĩa v dân s sau đây:ề ụ ự
1. Quy n nhân thân không g n v i tài s n và quy n nhân thân g n v i tài s n;ề ắ ớ ả ề ắ ớ ả
2. Quy n s h u, quy n th a k và các quy n khác đ i v i tài s n;ề ở ữ ề ừ ế ề ố ớ ả
3. Quy n tham gia quan h dân s và có nghĩa v phát sinh t quan h đó.ề ệ ự ụ ừ ệ
Đi u 16.ề Không h n ch năng l c pháp lu t dân s c a cá nhânạ ế ự ậ ự ủ
3
Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân không b h n ch , tr tr ng h p do phápự ậ ự ủ ị ạ ế ừ ườ ợ
lu t quy đ nh.ậ ị
Đi u 17.ề Năng l c hành vi dân s c a cá nhânự ự ủ
Năng l c hành vi dân s c a cá nhân là kh năng c a cá nhân b ng hành vi c aự ự ủ ả ủ ằ ủ
mình xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s .ậ ự ệ ề ụ ự
Đi u 18.ề Ng i thành niên, ng i ch a thành niênườ ườ ư
Ng i t đ m i tám tu i tr lên là ng i thành niên. Ng i ch a đ m i támườ ừ ủ ườ ổ ở ườ ườ ư ủ ườ
tu i là ng i ch a thành niên.ổ ườ ư
Đi u 19.ề Năng l c hành vi dân s c a ng i thành niên ự ự ủ ườ
Ng i thành niên có năng l c hành vi dân s đ y đ , tr tr ng h p quy đ nh t iườ ự ự ầ ủ ừ ườ ợ ị ạ
Đi u 22 và Đi u 23 c a B lu t này.ề ề ủ ộ ậ
Đi uề 20. Năng l c hành vi dân s c a ng i ch a thành niên t đ sáu tu i đ nự ự ủ ườ ư ừ ủ ổ ế
ch a đ m i tám tu i ư ủ ườ ổ
1. Ng i t đ sáu tu i đ n ch a đ m i tám tu i khi xác l p, th c hi n giaoườ ừ ủ ổ ế ư ủ ườ ổ ậ ự ệ
d ch dân s ph i đ c ng i đ i di n theo pháp lu t đ ng ý, tr giao d ch nh mị ự ả ượ ườ ạ ệ ậ ồ ừ ị ằ
ph c v nhu c u sinh ho t hàng ngày phù h p v i l a tu i ho c pháp lu t có quyụ ụ ầ ạ ợ ớ ứ ổ ặ ậ
đ nh khác.ị
2. Trong tr ng h p ng i t đ m i lăm tu i đ n ch a đ m i tám tu i có tàiườ ợ ườ ừ ủ ườ ổ ế ư ủ ườ ổ
s n riêng b o đ m th c hi n nghĩa v thì có th t mình xác l p, th c hi n giaoả ả ả ự ệ ụ ể ự ậ ự ệ
d ch dân s mà không c n ph i có s đ ng ý c a ng i đ i di n theo pháp lu t, trị ự ầ ả ự ồ ủ ườ ạ ệ ậ ừ
tr ng h p pháp lu t có quy đ nh khác.ườ ợ ậ ị
Đi u 21.ề Ng i không có năng l c hành vi dân s ườ ự ự
Ng i ch a đ sáu tu i không có năng l c hành vi dân s . Giao d ch dân s c aườ ư ủ ổ ự ự ị ự ủ
ng i ch a đ sáu tu i ph i do ng i đ i di n theo pháp lu t xác l p, th c hi n.ườ ư ủ ổ ả ườ ạ ệ ậ ậ ự ệ
Đi u 22.ề M t năng l c hành vi dân s ấ ự ự
1. Khi m t ng i do b b nh tâm th n ho c m c b nh khác mà không th nh nộ ườ ị ệ ầ ặ ắ ệ ể ậ
th c, làm ch đ c hành vi c a mình thì theo yêu c u c a ng i có quy n, l i íchứ ủ ượ ủ ầ ủ ườ ề ợ
liên quan, Toà án ra quy t đ nh tuyên b m t năng l c hành vi dân s trên c s k tế ị ố ấ ự ự ơ ở ế
lu n c a t ch c giám đ nh.ậ ủ ổ ứ ị
Khi không còn căn c tuyên b m t ng i m t năng l c hành vi dân s thì theo yêuứ ố ộ ườ ấ ự ự
c u c a chính ng i đó ho c c a ng i có quy n, l i ích liên quan, Toà án raầ ủ ườ ặ ủ ườ ề ợ
quy t đ nh hu b quy t đ nh tuyên b m t năng l c hành vi dân s .ế ị ỷ ỏ ế ị ố ấ ự ự
2. Giao d ch dân s c a ng i m t năng l c hành vi dân s ph i do ng i đ i di nị ự ủ ườ ấ ự ự ả ườ ạ ệ
theo pháp lu t xác l p, th c hi n.ậ ậ ự ệ
Đi u 23.ề H n ch năng l c hành vi dân s ạ ế ự ự
1. Ng i nghi n ma tuý, nghi n các ch t kích thích khác d n đ n phá tán tài s nườ ệ ệ ấ ẫ ế ả
c a gia đình thì theo yêu c u c a ng i có quy n, l i ích liên quan, c quan, tủ ầ ủ ườ ề ợ ơ ổ
ch c h u quan, Toà án có th ra quy t đ nh tuyên b là ng i b h n ch năng l cứ ữ ể ế ị ố ườ ị ạ ế ự
hành vi dân s .ự
2. Ng i đ i di n theo pháp lu t c a ng i b h n ch năng l c hành vi dân s vàườ ạ ệ ậ ủ ườ ị ạ ế ự ự
ph m vi đ i di n do Toà án quy t đ nh. Giao d ch dân s liên quan đ n tài s n c aạ ạ ệ ế ị ị ự ế ả ủ
4
ng i b h n ch năng l c hành vi dân s ph i có s đ ng ý c a ng i đ i di nườ ị ạ ế ự ự ả ự ồ ủ ườ ạ ệ
theo pháp lu t, tr giao d ch nh m ph c v nhu c u sinh ho t hàng ngày.ậ ừ ị ằ ụ ụ ầ ạ
3. Khi không còn căn c tuyên b m t ng i b h n ch năng l c hành vi dân s thìứ ố ộ ườ ị ạ ế ự ự
theo yêu c u c a chính ng i đó ho c c a ng i có quy n, l i ích liên quan, cầ ủ ườ ặ ủ ườ ề ợ ơ
quan, t ch c h u quan, Toà án ra quy t đ nh hu b quy t đ nh tuyên b h n chổ ứ ữ ế ị ỷ ỏ ế ị ố ạ ế
năng l c hành vi dân s .ự ự
M C 2Ụ
QUY N NHÂN THÂNỀ
Đi u 24.ề Quy n nhân thân ề
Quy n nhân thân đ c quy đ nh trong B lu t này là quy n dân s g n li n v iề ượ ị ộ ậ ề ự ắ ề ớ
m i cá nhân, không th chuy n giao cho ng i khác, tr tr ng h p pháp lu t cóỗ ể ể ườ ừ ườ ợ ậ
quy đ nh khác.ị
Đi u 25.ề B o v quy n nhân thân ả ệ ề
Khi quy n nhân thân c a cá nhân b xâm ph m thì ng i đó có quy n:ề ủ ị ạ ườ ề
1. T mình c i chính; ự ả
2. Yêu c u ng i vi ph m ho c yêu c u c quan, t ch c có th m quy n bu cầ ườ ạ ặ ầ ơ ổ ứ ẩ ề ộ
ng i vi ph m ch m d t hành vi vi ph m, xin l i, c i chính công khai;ườ ạ ấ ứ ạ ỗ ả
3. Yêu c u ng i vi ph m ho c yêu c u c quan, t ch c có th m quy n bu cầ ườ ạ ặ ầ ơ ổ ứ ẩ ề ộ
ng i vi ph m b i th ng thi t h i.ườ ạ ồ ườ ệ ạ
Đi u 26.ề Quy n đ i v i h , tên ề ố ớ ọ
1. Cá nhân có quy n có h , tên. H , tên c a m t ng i đ c xác đ nh theo h , tênề ọ ọ ủ ộ ườ ượ ị ọ
khai sinh c a ng i đó.ủ ườ
2. Cá nhân xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s theo h , tên c a mình đãậ ự ệ ề ụ ự ọ ủ
đ c c quan nhà n c có th m quy n công nh n.ượ ơ ướ ẩ ề ậ
3. Vi c s d ng bí danh, bút danh không đ c gây thi t h i đ n quy n, l i ích h pệ ử ụ ượ ệ ạ ế ề ợ ợ
pháp c a ng i khác.ủ ườ
Đi u 27.ề Quy n thay đ i h , tên ề ổ ọ
1. Cá nhân có quy n yêu c u c quan nhà n c có th m quy n công nh n vi c thayề ầ ơ ướ ẩ ề ậ ệ
đ i h , tên trong các tr ng h p sau đây:ổ ọ ườ ợ
a) Theo yêu c u c a ng i có h , tên mà vi c s d ng h , tên đó gây nh m l n,ầ ủ ườ ọ ệ ử ụ ọ ầ ẫ
nh h ng đ n tình c m gia đình, đ n danh d , quy n, l i ích h p pháp c a ng iả ưở ế ả ế ự ề ợ ợ ủ ườ
đó;
b) Theo yêu c u c a cha nuôi, m nuôi v vi c thay đ i h , tên cho con nuôi ho cầ ủ ẹ ề ệ ổ ọ ặ
khi ng i con nuôi thôi không làm con nuôi và ng i này ho c cha đ , m đ yêuườ ườ ặ ẻ ẹ ẻ
c u l y l i h , tên mà cha đ , m đ đã đ t;ầ ấ ạ ọ ẻ ẹ ẻ ặ
c) Theo yêu c u c a cha đ , m đ ho c ng i con khi xác đ nh cha, m cho con;ầ ủ ẻ ẹ ẻ ặ ườ ị ẹ
d) Thay đ i h cho con t h c a cha sang h c a m ho c ng c l i;ổ ọ ừ ọ ủ ọ ủ ẹ ặ ượ ạ
đ) Thay đ i h , tên c a ng i b l u l c đã tìm ra ngu n g c huy t th ng c aổ ọ ủ ườ ị ư ạ ồ ố ế ố ủ
mình;
e) Thay đ i h , tên c a ng i đ c xác đ nh l i gi i tính;ổ ọ ủ ườ ượ ị ạ ớ
5