84
XẠ TRỊ CHO CÁC KHỐI U NGOẠI NHÃN CẦU
I. ĐẠI CƢƠNG
Các khối u vùng mắt rất hiếm gặp nhưng được đặc biệt quan tâm trong xạ trị
ung thư. Dù cả phẫu thuật và hoá trị có những bước tiến trong điều trị nhóm bệnh
này, xạ trị vẫn là một phần được xem xét trong chiến lược điều trị.
II. CHỈ ĐỊNH
- U lympho vùng ổ mắt
- Ung thư biểu mô tuyến lệ
- Sarcom vùng ổ mắt
- Ung thư biểu mô da vùng mí mắt
III. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời bệnh
- Người bệnh và gia đình người bệnh phải được giải thích r về những lợi ích,
cũng như những nguy cơ có thể xảy ra của xạ trị, để phối hợp thực hiện.
- Người bệnh phải thoải mái, tự nguyện điều trị tia xạ.
- Người bệnh được điều trị chống phù não, bằng thuốc corticoid và các dung dịch
ưu trương trước khi tia xạ 48 h
2. Phƣơng tiện
- Hệ thống trang thiết bị, cố định, làm khuôn, mặt nạ nhiệt.
- Hệ thống CT mô phỏng, lập kế hoạch điều trị.
- Hệ thống tính liều TPS (Treatment planning system).
- Hệ thống máy xạ gia tốc.
3. Ngƣời thực hiện
- Bác sỹ xạ trị ung thư.
- Kỹ sư vật lý xạ trị.
- Kỹ thuật viên xạ trị
IV. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Xác định thể tích bia
Tất cả tổn thương bệnh trước phẫu thuật hoặc trước hóa trị nên nằm trong thể
tích bia lâm sàng. CTV nên bao hết nguy có có tổn thương vi thể: ví dụ cho các
85
khối u xâm nhập phía sau ổ mắt thì toàn bộ ổ mắt phải nằm trong. Thêm 3mm theo
mọi hướng để tạo thành PTV.
Phải xác định các thể bia chính xác tối đa để làm liều tới các cấu trúc quan
trọng liền kề dưới giới hạn cho phép. Nếu sử dụng được kỹ thuật xạ trị đồng hình
thể theo không gian 3 chiều hoặc điều biến liều thì sẽ thuận lợi hơn. Cố gắng tối đa
để đảm bảo đủ liều tới các thể tích bia nhưng vẫn không ảnh hưởng tới các cấu trúc
quan trọng liền kề. Nên vẽ chi tiết thần kinh thị giác, giao thoa thị giác, thấu kính,
v ng mạc, các tuyến lệ đạo và tuyến yên như OAR (Organ At Rick). Đó là cơ quan
trọng yếu.
Xạ trị bổ trợ sau khoét nhãn cầu.
(Trường bên đặt chếch để tránh hoàn toàn nhân mắt bên đối diện)
2. Phân liều
2.1. U lymphoma ổ mắt
40Gy trong 20 phân liều (nếu không có hoá trị).
30-36Gy trong 15-18 phân liều sau khi hóa trị tùy thuộc vào đáp ứng với hoá
chất.
2.2. Xạ trị sau mổ (sarcoma, ung thư biểu mô, melanoma)
60Gy trong 30 phân liều.
hoặc 66Gy trong 33 phân liều sau mổ lấy tối đa u.
V. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ BIẾN CHỨNG
1. Theo dõi: Tình trạng viêm tại chỗ
2. Xử trí: Chăm sóc giảm nhẹ, thuốc chống viêm, kháng sinh (nếu cần)