ấ ượ ữ ề ắ ủ ọ Đ  bài: Nh ng  n t ng sâu s c c a em khi đ c bài kí “Cha tôi” trích trong tác

ủ ặ ụ ẩ ặ ị ứ ph m “Đ ng D ch Trai ngôn hành l c” c a Đ ng Huy Tr

Bài làm

ườ ẩ ặ ị ả Hình  nh ng i cha trong bài kí “Cha tôi” rút trong tác ph m “Đ ng D ch Trai ngôn hành

ứ ậ ủ ủ ẹ ề ặ ỗ ồ ườ ụ l c” c a Đ ng Huy Tr  th t vô cùng cao đ p. Bao ni m vui, n i bu n lo c a ng i cha

ủ ủ ế ầ ườ ượ ả ắ ạ ộ ộ ờ ề v  chí ti n th  và cu c đ i thăng / tr m c a ng i con đã đ c tác gi nh c l i m t cách

ắ ả ộ sâu s c và c m đ ng.

ự ệ ươ ứ ứ ấ ặ ổ ớ S  ki n th  nh t: năm 1843, Đ ng Huy Tr  18 tu i cùng đi thi H ng v i cha t ạ ườ   ng i tr

ỗ ử ị ỏ ườ ả thi Phú Xuân, cha b  h ng, con đ  c  nhân. Ng i cha khóc, không ph i vì mình thi tr ượ   t

ỉ ợ ự ờ ằ ế ế ồ mà ch  s  con “kiêu căng, t ẳ    mãn,  ch ng i đáy gi ng coi tr i b ng vung, phúc đâu ch ng

ấ ạ ế ấ ạ ẵ ờ ổ ố ề   th y, ho  dã s n ch ”. “C  nhân đã n i: ‘Thi u niên đăng khoa b t h nh dã”. Thuy n

ổ ọ ỏ ả ớ nh  kham sao n i tr ng t ế ắ i l n! Tôi lo l ng là vì th .

ự ệ ỗ ế ứ ứ ặ ả ộ S  ki n th  hai x y ra năm Đinh Mùi (1847). Đ ng Huy Tr  thi H i, đ  ti n sĩ đ ượ ế   c x p

ứ ả ề ườ ỗ ạ ắ ậ ắ th  b y. Tin vui báo v , ng i cha “l ạ ơ ướ i r i n c m t” và nói: “B c đ  đ i khoa ả   t ph i

ườ ứ ộ ậ ớ ượ ư ậ ỉ là ng i phúc ph n l n. Con tôi đ c đ  ra sao mà đ c nh  v y, ch  làm cho tôi thêm lo

ị ướ ứ ạ ả ặ ắ l ng”. Qu  nhiên, vào thi Đình, Đ ng Huy Tr  vì ph m huý mà b  t ấ ả ọ c m t c  h c v  c ị ử

ế ị ườ ự ả ộ ờ nhân, ti n sĩ. Cũng trong d p đó, ng i bác ru t làm quan ng  y qua đ i. C  nhà ai cũng

ụ ặ ứ ạ ồ ỉ ươ bu n, riêng thân ph  Đ ng Huy Tr  l i nói: ‘Tôi ch  th ệ ủ   ng anh tôi thôi! Công vi c c a

ứ ể ệ ườ ấ ươ Tr không đáng k …” Sau vi c tang, ng i cha l y g ạ ng hai  ông Ph m Văn Huy ở

ấ ở ộ ể ườ Thiên L c, ông Mai Anh Tu n Thanh Hoá… đ  khuyên con, và nói: “Ng ẳ   i ta ai ch ng

ắ ầ ở ỗ ế ử ữ có lúc m c sai l m, quý là ch  bi t s a ch a”.

ấ ấ ạ ổ ẻ ỗ ạ ế ề   Câu “Thi u niên đăng khoa nh t b t h nh dã” có nghĩa là tu i tr  mà đ  đ t cao là đi u

ổ ẻ ờ ọ ỗ ạ ứ ấ ỏ ớ ấ ạ b t h nh th  nh t. Tu i tr  mà đ  đ t cao là nh  h c gi ổ ẻ ư   i, có tài năng l n. Tu i tr  ch a

ễ ả ự ự ụ ề ễ ọ ườ ừ t ng tr i, d  sinh ra t kiêu, t ph  khi có ít nhi u danh v ng, d  coi th ọ ng m i ng ườ   i

ư ườ ử ỉ ợ ồ ạ ủ ứ ặ ắ ằ b ng n a con m t. Đúng nh  ng i cha c a Đ ng Huy Tr  nói: “Ch  s  r i l i kiêu căng,

ờ ằ ế ế ẳ ấ ạ ẵ ồ ờ ự t mãn,  ch ng i đáy gi ng coi tr i b ng vung, phúc đâu ch ng th y ho  đã s n ch ”.

ấ ấ ạ ộ ờ ế ờ ả Câu “Thi u niên đăng khoa nh t b t h nh dã” là m t l i khuyên, l i c nh báo có giá tr ị

ở ữ ẻ ế ắ ưỡ ạ ứ ỗ ự ừ ố nh c nh  nh ng tài năng tr  bi t tu d ấ   ng đ o đ c, khiêm t n, n  l c không ng ng ph n

ỏ ượ ự ự ụ ấ đ u: đã gi ỏ ạ i l ộ i ngày m t thêm gi i, không đ c kiêu căng, t mãn, t ả  ph . Ph i luôn ghi

nh :ớ

ậ “Có tài mà c y chi tài,

ề ớ ộ ầ ữ ữ Ch  tài li n v i ch  tai m t v n”.

ệ ề ễ (“Truy n Ki u”­ Nguy n Du)

ấ ấ ạ ư ờ ờ ư ự ế Câu nói “Thi u niên đăng khoa nh t b t h nh dã”, th i x a cũng nh  th i nay, s  đúng,

ữ ộ ườ ụ ể ố ớ ả ứ ặ ố ớ sai tùy thu c đ i v i nh ng con ng i c  th . Đ i v i b n thân Đ ng Huy Tr  là đúng.

ố ớ ỗ ạ ư ễ ề ầ ờ ớ ổ ở Nh ng đ i v i Nguy n Hi n, th i nhà Tr n m i 13 tu i đã thi đ  tr ng nguyên, tr  thành

ộ ị ề ạ ổ ế ầ ồ m t v  quan to trong tri u, thì l i không đúng. Lê Quý Đôn n i ti ng th n đ ng: lên 10

ế ứ ư ư ử ổ ọ ổ ỗ ầ ươ tu i đã đ c h t T  th , Ngũ kinh, Bách gia ch  t . Năm 17 tu i đ  đ u thi H ng, năm

ổ ỗ ầ ỗ ả ừ ộ ữ ề 26 tu i đ  đ u thi H i, vào thi Đình đ  B ng nhãn, làm quan to, t ng gi ứ    nhi u ch c

ể ướ ủ ế ề ế ờ ọ ế tr ng y u c a tri u đình th i nhà Lê; năm 1778 quy n T  t ủ ng. Sách c a ông vi t ra

ộ ồ ử ị ủ ự ể ế ọ ầ g n 40 b  g m hàng trăm quy n sách đ  các lĩnh v c văn, s , đ a, tri t h c… Ông đ ượ   c

ọ ủ ạ ợ ệ ế ỉ ớ ng i ca là nhà bác h c c a Đ i Vi t trong th  k  XVIII. V i Lê Quý Đôn, thì câu nói trên

ữ ạ l i không đúng n a.

ườ ạ ơ ộ ơ ụ ư ế ệ ế Ngày nay cũng th  thôi. Tuy môi tr ng giáo d c ti n b  h n, hi n đ i h n, nh ng bài

ố ự ụ ự ẫ ọ ọ h c khiêm t n, tránh kiêu căng, t ph , t ắ ố ớ ấ    mãn v n là bài h c vô cùng sâu s c đ i v i b t

ố ớ ổ ạ ẻ ớ ữ ữ ẫ ấ ầ ồ ứ c  ai, nh t là đ i v i nh ng th n đ ng, nh ng tài năng tr  s m đ  đ t. Câu nói v n đúng

ớ ừ ể ặ ườ ụ ể ộ ờ ho c có th  sai v i t ng con ng i c  th . Câu nói trôn là m t L i khuyên vàng , đ  l ể ạ   i

ế ờ ơ ti ng th m cho đ i.

ướ ị ướ ả ọ ị ử ế ệ ờ ủ ặ ị Tr c vi c con trai b  t c c  h c v  c  nhân lên ti n sĩ, l i nói c a Đ ng D ch Trai tiên

ứ ế ắ sinh hàm ch a tính tri t lý sâu s c:

ườ ờ ọ ớ ủ ắ ằ Khi ng i ta dây đ  l m thì Tr i g t b t đi cho b ng.

ơ ấ ư ạ ể ướ ầ Sau c n s m sét, m a móc l i có th  t i nhu n.

ế ố ắ ề ọ ọ ẫ N u c  g ng h c, v n còn nhi u hy v ng.

ề ạ ổ ổ ấ Bu i sáng m t, bu i chi u l i thu vê.

ườ ắ ầ ẳ ỷ ở ỗ ế ử ữ Ng i ta ai ch ng có lúc m c sai l m, qu  là ch  bi t s a ch a.

ỗ ỏ ệ ấ ử ệ ỗ ạ ọ Vi c đ , h ng trong thi c  là chuy n t t nhiên. Đi thi, ai cũng hy v ng đ  đ t cao. Đ ệ

ấ ồ ớ ế ơ ỏ nh t bu n là chuyên h ng thi… Thi không ăn ư ế t th  mà cay!”. Có nhà th  đã nói nh  th !

ỗ ự ẩ ặ ị ỉ ợ Đ ng D ch Trai đã khuyên con “n  l c tu t nh, cho nên đã s y chân ngã mà l i dùng lén

ượ ườ ỉ ầ ẳ ắ ỉ ở ỗ ế ử ữ đ c… Ng i  a ai ch ng có  m m c sai l m, quý là ch  bi ấ   ờ t s a ch a”. L i khuyên  y

ế ề ự ỗ ự ề ấ ấ ầ ọ ỉ mang tính tri t lý thâm tr m. Bài h c v  s  n  l c ph n đ u, kiên trì b n b , bi ế ử   t s a

ể ươ ữ ầ ố ớ ọ ổ ẻ ử ọ ch a sai l m đ  v n lên là bài h c quý báu đ i v i tu i tr trong h c hành thi c  và

ộ ố trong cu c s ng mai sau.

ế ạ ạ ở ộ ỷ ở ỗ ế ử ữ Đo n k t: “ông Ph m Văn Huy Thiên L c… qu  tà ch  bi t s a ch a’ mang ý nghĩa

ặ ắ ấ ạ ẹ ọ bài h c nhân sinh đ c s c: Thua keo này ta bày keo khác; Th t b i là m  thành công dũng

ứ ẳ ậ ả c m đ ng th ng d y sau khi ngã, có chí thì nên.