KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
154
ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA THỜI GIAN VÀ LỰC LY TÂM
TƯƠNG ĐỐI ĐẾN SỐ LƯỢNG VÀ TỶ LỆ THU HỒI TIỂU CẦU
TRONG ĐIỀU CHẾ HUYẾT TƯƠNG GIÀU TIỂU CẦU
Lê Thị Minh Hiền1, Đỗ Thái Phượng2,
Nguyễn Đức Trường2, Hứa Minh Tuân2
TÓM TẮT19
Mục tiêu: Đánh giá ảnh hưởng của thi gian
và lực ly tâm tương đối đến số lưng và tỷ lệ thu
hồi tiểu cầu trong điều chế huyết tương giàu tiểu
cầu. Phương pháp nghiên cứu: Ly tâm hai bước
để điều chế PRP từ việc lấy mẫu máu của 100
sinh viên khoẻ mạnh có số lưng tiểu cầu ≥
150G/l. Ly tâm bước 1 (ly tâm tách) với 4
phương án (mỗi phương án sử dụng 20 mẫu bệnh
phẩm máu toàn phần, thể tích của mỗi mẫu dùng
để ly tâm là 20ml), lực ly tâm lần lưt là 500g,
700g, 900g 1100g, thi gian ly tâm với mỗi lực
trên là 05 phút. Sau ly tâm, lớp huyết tương pha
trên đưc chuyển sang 1 ống trơn khác để ly tâm
bước 2, còn phần hồng cầu bên dưới đưc loại
bỏ. Ly tâm bước 2 (ly tâm ngưng tụ) theo 4
phương án sau (mỗi phương án sử dụng 20 mẫu
huyết tương thu đưc sau ly tâm bước 1, thể tích
mỗi mẫu là thể tích huyết tương thu đưc sau ly
tâm bước 1) sử dụng các lực ly tâm lần lưt là
1000g trong 15 phút, 1500g trong 15 phút, 1000g
trong 10 phút, 1500g trong 10 phút. Sau ly tâm,
lớp huyết tương bên trên (huyết tương nghèo tiểu
cầu) đưc loại bỏ, huyết tương giàu tiểu cầu ở
1Trường Đại học Y Dược, Đại học Thái Nguyên
2Bệnh viện A Thái Nguyên
Chịu trách nhiệm chính: Lê Thị Minh Hiền
SĐT: 0972269120
Email: leminhhien143@gmail.com
Ngày nhận bài: 24/07/2024
Ngày phản biện khoa học: 01/08/2024
Ngày duyệt bài: 28/9/2024
bên dưới đưc tách sang ống vô trùng khác. Sau
hai bước trên, chọn phương án ly tâm tối ưu
(phương án 5 - sử dụng 20 mẫu bệnh phẩm mới)
là lựa chọn lực ly tâm tương đối và thi gian cho
kết quả số lưng trung bình tiểu cầu và tỷ lệ thu
hồi cao nhất có đưc sau ly tâm bước 1, bước 2
của 4 phương án trên. Kết quả: Ly tâm bước 1
chúng tôi thấy phương án 3 (900g trong 5 phút)
có số lưng và tỷ lệ thu hồi tiểu cầu cao nhất
trong các phương án: số lưng tiểu cầu trung
bình là 548,2 ± 65,85 G/l; tỷ lệ thu hồi tiểu cầu là
90,51±9,3%. Sau ly tâm bước 2, thu đưc số
lưng và tỷ lệ thu hồi tiểu cầu cao nhất ở phương
án 2 với kết quả là 973,8 ± 148,88 G/l và
82,43±7,14%. Các điều kiện ly tâm tách tối ưu
đưc hnh thành đưa vào phương án 5 và thu
đưc kết qủa trước ly tâm số lưng trung bình
tiểu cầu là 294,2± 45,44G/l. Ly tâm bước 1 (sử
dụng 20 mẫu bệnh phẩm máu toàn phần, mỗi
mẫu có thể tích 20ml) với lực ly tâm 900 g trong
5 phút thu đưc số lưng tiểu cầu trung bình là
541,75 ± 83,75 G/l, tỷ lệ thu hồi là 90,84 ± 3,43
%. Bước 2 (sử dụng 20 mẫu huyết tương thu
đưc từ sau ly tâm bước 1, thể tích mỗi mẫu là
thể tích huyết tương thu đưc sau ly tâm bước 1)
với lực ly tâm 1500 g trong 15 phút, số lưng
tiểu cầu trung bình là 1102 ± 114,81 G/l và tỷ lệ
thu hồi tiểu cầu là 82,9 ± 4,43 %. Số lưng tiểu
cầu thu đưc ở sản phẩm cuối cng tăng lên
khoảng 3,75 lần so với mẫu ban đầu. Kết luận:
Qua nghiên cứu chúng tôi đưa ra đưc lực ly tâm
tương đối và thi gian ly tâm tối ưu để điều chế
PRP như sau: Bước 1 sử dụng lực ly tâm 900g
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
155
trong 5 phút, bước 2 sử dụng lực ly tâm 1500 g
trong 15 phút. Với ly tâm bước 1 thu đưc số
lưng tiểu cầu trung bình là 541,75 ± 83,75 G/l,
tỷ lệ thu hồi là 90,84 ± 3,43 %. Ly tâm bước 2
thu đưc số lưng tiểu cầu trung bình là 1102 ±
114,81 G/l, tỷ lệ thu hồi là 82,9 ± 4,43 %. Số
lưng tiểu ở sản phẩm cuối cng tăng lên khoảng
3,75 lần so với mẫu ban đầu.
Từ khóa: Huyết tương giàu tiểu cầu, chuẩn
bị, ly tâm, tỷ lệ thu hồi
SUMMARY
EVALUATION OF THE EFFECT OF
TIME AND RELATIVE CENTRIFUGAL
FORCE ON THE NUMBER AND
RECOVERY RATIO OF PLATELETS
IN THE PREPARATION OF
PLATELET-RICH PLASMA
Objectives: evaluation of the effect of time
and relative centrifugal force on the number and
recovery ratio in platelet-rich plasma preparation.
Methods: Two-step centrifugation to prepare
PRP from blood samples of 100 healthy students
with platelet count ≥ 150G/l. Step 1
centrifugation (separation centrifugation) with 4
options (each option used 20 whole blood
samples, the volume of each sample used for
centrifugation is 20ml), centrifugal force was
500g, 700g, 900g 1100g respectively,
centrifugation time with each above force was 05
minutes. After centrifugation, the upper plasma
layer was transferred to another smooth tube for
step 2 centrifugation, and the red blood cells
below were removed. Step 2 centrifugation
(condensation centrifugation) according to the
following 4 options (each option used 20 plasma
samples obtained after step 1 centrifugation, the
volume of each sample was the volume of
plasma obtained after step 1 centrifugation) using
centrifugal forces of 1000g for 15 minutes,
1500g for 15 minutes, 1000g for 10 minutes,
1500g for 10 minutes, respectively. After
centrifugation, the upper plasma layer (platelet-
poor plasma) was removed, the platelet-rich
plasma below was separated into another sterile
tube. After the above two steps, choosing the
optimal centrifugation option (option 5 - using 20
new specimens) was the choice of relative
centrifugal force and time that gave the highest
average platelet count and recovery ratio
obtained after step 1 and step 2 centrifugation of
the above 4 options. Results: In step 1
centrifugation, we found that option 3 (900g for
5 minutes) had the highest platelet count and
recovery rate among the options: the average
platelet count was 548.2 ± 65.85 G/l; the platelet
recovery rate was 90.51±9.3%. After step 2
centrifugation, the highest platelet count and
recovery rate were obtained in option 2 with
results of 973.8 ± 148.88 G/l and 82.43±7.14%.
The optimal centrifugation conditions were
established and included in option 5 and the
result before centrifugation was an average
platelet count of 29.2± 45.44G/l. Step 1
centrifugation (using 20 whole blood samples,
each sample has a volume of 20ml) with a
centrifugal force of 900g for 5 minutes, the
average platelet count was 541.75 ± 83.75 G/l,
the recovery ratio was 90.84 ± 3.43%. Step 2
(using 20 plasma samples obtained after
centrifugation step 1, the volume of each sample
is the plasma volume obtained after
centrifugation step 1) with a centrifugal force of
1500g for 15 minutes, the average platelet count
was 1102 ± 114.81 G/l and the platelet recovery
ratio was 82.9 ± 4.43%. The number of platelets
obtained in the final product increased about 3.75
times compared to the initial sample.
Conclusion: Through the study, we have found
the relative centrifugal force and optimal
centrifugation time to prepare PRP as follows:
Step 1 used a centrifugal force of 900g for 5
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
156
minutes, step 2 used a centrifugal force of 1500g
for 15 minutes. With step 1 centrifugation, the
average platelet count was 541.75 ± 83.75 G/l,
the recovery ratio was 90.84 ± 3.43%. Step 2
centrifugation obtains the average platelet count
was 1102 ± 114.81 G/l, the recovery ratio was
82.9 ± 4.43%. The number of platelets in the
final product increases about 3.75 times
compared to the initial sample.
Keywords: Platelet-Rich Plasma,
preparation, centrifugation, recovery ratio
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Huyết tương giàu tiểu cầu (Platelet Rich
Plasma – PRP) là huyết tương chứa mật độ
tiểu cầu cao hơn so với bnh thưng và có
nhiều yếu tố tăng trưởng. Số lưng tiểu cầu
là một trong yếu tố biến thiên nhất giữa các
sản phẩm huyết tương giàu tiểu cầu. Các
nghiên cứu cho thấy, nhiều thành phần sinh
học từ huyết tương giàu tiểu cầu rất có hữu
ích trong hỗ tr sửa chữa mô qua trung gian,
bao gồm các yếu tố tăng trưởng có nguồn
gốc từ tiểu cầu AA/AB/BB (PDGF
AA/AB/BB), yếu tố tăng trưởng biến đổi
beta (TGF – β), yếu tố tăng trưởng giống
insulin ½ (IGF – ½), yếu tố tăng trưởng nội
mô mạch máu (VEGF), yếu tố tăng trưởng
mô liên kết (CTGF)...; các cytokin, bao gồm
interleukin 1 β ( IL - 1 β), yếu tố hoại tử khối
u – α (TNF – α), metalloproteinase nền
(MMPs)... và các thành phần bổ sung, bao
gồm fibrinogen, bạch cầu, lysosome…1 Dựa
trên các nghiên cứu trong vài thập kỷ qua,
hầu hết các nghiên cứu đều đồng ý rằng cơ
sở lý luận về phân tử sinh học trong các liệu
pháp huyết tương giàu tiểu cầu là nguồn
cung cấp nhiều phân tử sinh học hỗ tr quá
trình sửa chữa và tái tạo mô.[1]
Bên cạnh vấn đề vai trò, tác dụng của
huyết tương giàu tiểu cầu, việc chế tạo, sản
xuất huyết tương giàu tiểu cầu cũng đưc
quan tâm rất nhiều. Các chế phẩm huyết
tương giàu tiểu cầu khác nhau đưc sử dụng
và tạo ra các phản ứng khác nhau. Định
lưng tiểu cầu phải đưc xác định để tăng
sức mạnh tái tạo của huyết tương giàu tiểu
cầu. Vì vậy, việc tiêu chuẩn hóa các chế
phẩm huyết tương giàu tiểu cầu là rất cần
thiết. Có nhiều quy trnh khác nhau đưc mô
tả để chuẩn bị cho huyết tương giàu tiểu cầu.
Gia tốc ly tâm, số vòng quay, thi gian,
khoảng cách giữa các ống và roto đến thể
tích của máu toàn phần rất quan trọng để tối
ưu hóa huyết tương giàu tiểu cầu. Một huyết
tương giàu tiểu cầu tiêu chuẩn thủ công có
thể đưc chuẩn bị một cách đáng tin cậy và
hiệu quả về chi phí mà không cần sử dụng bộ
dụng cụ thương mại. Trong nước hiện nay
chưa có nghiên cứu chính thức nào và chưa
có công bố chính thức nào về quy trình sản
xuất huyết tương giàu tiểu cầu. Hiện tại các
đơn vị đang sử dụng bộ kit thương mại huyết
tương giàu tiểu cầu của các hãng với giá
thành khá cao. Vì vậy, với trang thiết bị và
thuốc thử phòng xét nghiệm thông thưng
chúng tôi nghiên cứu đề tài này với mục tiêu:
“Đánh giá ảnh hưởng của thời gian và lực ly
tâm tương đối đến số lượng và tỷ lệ thu hồi
tiểu cầu trong điều chế huyết tương giàu tiểu
cầu”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
* Tiêu chuẩn lựa chọn: Chọn 100 sinh
viên tình nguyện đưc đánh giá sức khoẻ loại
A dựa theo Quyết định số 1266/QĐ-BYT
ngày 21/3/2020 của Bộ Y tế về việc: Ban
hành quy định tiêu chuẩn phân loại sức khỏe
cán bộ và mẫu phiếu khám sức khỏe cán
bộ.[2]
- Ngưi tình nguyện tham gia nghiên
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
157
cứu.
- Những ngưi có số lưng tiểu cầu ≥150
G/l.
* Tiêu chuẩn loi trừ
- Ngưi không đồng ý tham gia nghiên
cứu. Ngưi có phân loại sức khoẻ loại B1,
B2, C, D theo phân loại của Quyết định số
1266/QĐ-BYT ngày 21/3/2020 của Bộ Y tế.
Ngưi có số lưng tiểu cầu < 150 G/l.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu đưc tiến hành tại Bệnh viện
A Thái Nguyên từ tháng 12/2022 đến tháng
03/2023 với thiết kế nghiên cứu thực
nghiệm. Chọn mẫu thuận tiện.
2.3. Phương pháp thu thập và phân
tích số liệu
Bước 1: Tình nguyện viên sẽ đưc bác sĩ
tư vấn về nghiên cứu, các nguy cơ và li ích
có thể khi đồng ý tham gia.
Bước 2: Sau khi đồng ý tham gia, tình
nguyện viên sẽ đưc lấy 20 ml máu. Các
mẫu máu đưc dùng chống đông CPDA 1
(Citrat phosphate dextrose Adenine - 1).
Đếm số lưng tiểu cầu trước ly tâm. Sau đó
đem ly tâm theo các bước trong nghiên cứu,
(Sử dụng máy đếm tế bào tự động Celltac Es
để kiểm tra số lưng tiểu cầu).
Bước 3: Ly tâm bước 1 bằng máy ly tâm
Hettich, model: EBA20 với 4 phương án ly
tâm (mỗi phương án sử dụng 20 mẫu máu
toàn phần, thể tích của mỗi mẫu dng để ly
tâm là 20ml) như sau [3] [4]:
Phương án
Ly tâm bước 1
Lực ly tâm
Thời gian
1
500 g
5 phút
2
700 g
5 phút
3
900 g
5 phút
4
1100 g
5 phút
Ly tâm bước 1 (Ly tâm tách) nhằm mục
đch sử dụng lực ly tâm tương đối thấp trong
vài phút để hồng cầu lắng xuống nhưng tiểu
cầu vẫn lơ lửng. Sau ly tâm, lớp huyết tương
pha trên đưc chuyển sang 1 ống trơn khác
để ly tâm bước 2, còn phần hồng cầu bên
dưới đưc loại bỏ.
Bước 4: Ly tâm bước 2 theo 4 phương án
sau (mỗi phương án sử dụng 20 mẫu huyết
tương thu đưc sau ly tâm bước 1, thể tích
mỗi mẫu là thể tích huyết tương thu đưc sau
ly tâm bước 1) [3] [4]:
Phương án
Ly tâm bước 2
Lực ly tâm
Thời gian
1
1000 g
15 phút
2
1500 g
15 phút
3
1000 g
10 phút
4
1500 g
10 phút
Ly tâm bước 2 (ly tâm ngưng tụ): sử
dụng lực ly tâm tương đối cao trong vài phút
để cô đặc tiểu cầu. Sau ly tâm, lớp huyết
tương bên trên (huyết tương nghèo tiểu cầu)
đưc loại bỏ, huyết tương giàu tiểu cầu ở bên
dưới đưc tách sang ống vô trùng khác.
Bước 5: Lựa chọn phương án tối ưu
(Phương án 5) gồm 2 bước:
- Ly tâm bước 1: Là phương án thu đưc
số lưng tiểu cầu và tỷ lệ thu hồi tiểu cầu tốt
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
158
nhất sau bước 3.
- Ly tâm bước 2: Là phương án thu đưc
số lưng tiểu cầu và tỷ lệ thu hồi tiểu cầu tốt
nhất sau bước 4.
Bước 6: Đánh giá kết quả: Sử dụng
phương án 5 ở bước 5
- Ly tâm bước 1: sử dụng 20 mẫu máu
toàn phần mới, thể tích của mỗi mẫu dng để
ly tâm là 20ml. Lực ly tâm tương đối và thi
gian ly tâm ở bước 5
- Ly tâm bước 2: sử dụng 20 mẫu huyết
tương thu đưc sau ly tâm bước 1, thể tích
mỗi mẫu là thể tích huyết tương thu đưc sau
ly tâm bước 1. Lực ly tâm tương đối và thi
gian ly tâm ở bước 5
* Đánh giá kết quả dựa vào 2 chỉ số :
+ Số lưng tiểu cầu trung bình (G/l)
trước ly tâm và sau ly tâm các bước.
+ Tỷ lệ thu hồi tiểu cầu (Recovery ratio
RR%) 3:
RR% =
x 100
- Phân tích số liệu: Số liệu nghiên cứu
đưc xử lý bằng chương trnh SPSS 20.0.
Giá trị của các trị số đưc trnh bày dưới
dạng số trung bnh ± độ lệch chuẩn hoặc tỷ lệ
%.
2.4. Đạo đức trong nghiên cứu
Nghiên cứu có sự chấp thuận của sinh
viên tình nguyện nghiên cứu và Ban Giám
đốc Bệnh viện.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
Giới
Nam
n (%)
Nữ
n (%)
Tổng
n (%)
60 (60%)
40 (40%)
100 (100%)
Tuổi trung bình (Tuổi)
21,3 ± 0,9
Số lưng tiểu cầu trung bình (G/l)
293,07 ±56,11
100 tình nguyện viên khoẻ mạnh với 60 nam và 40 nữ có tuổi trung bình 21,3 ± 0,9 tuổi.
Số lưng trung bình tiểu cầu trước khi ly tâm là 293,07 ±56,11 (G/l).
3.2. Kết quả tách PRP
Bảng 3.2. Kết quả số lượng tiểu cầu và tỷ l thu hồi tiểu cầu sau ly tâm lần 1
STT
Sau ly tâm lần 1
Số lượng tiểu cầu (G/l)
Thể tch huyết tương (ml)
Tỷ lệ thu hồi (%)
PA1 (n=20)
500g trong 5p
Trung bình
326
10,88
60,70
SD
74
1,13
5,57
PA2 (n=20)
700g trong 5p
Trung bình
393,7
11,1
77,85
SD
81,20
1,19
5,94
PA3 (n=20)
900g trong 5p
Trung bình
548,2
10,03
90,51
SD
65,85
1,07
9,30