Áp-xe đường mật nguy hiểm khó lường

Áp-xe đường mật nguy

hiểm khó lường

Áp-xe đường dẫn mật là bệnh khá phổ biến, người ta xếp chúng

vào loại bệnh hay gặp sau bệnh áp-xe gan. Đây là bệnh thuộc diện cấp

cứu ngoại khoa và nếu không chẩn đoán, cấp cứu kịp thời có thể để lại

nhiều biến chứng nguy hiểm, có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng

người bệnh

Nguyên nhân gây nên áp-xe đường dẫn mật

Đường dẫn mật bao gồm các ống mật nằm trong gan, ống mật chủ và

túi mật. Mật được sản xuất từ gan chảy qua ống mật chủ, một phần được tích

lại ở túi mật và cuối cùng là dịch mật được đổ vào tá tràng. Bình thường có

một loại cơ vòng (cơ 0ddi) điều chỉnh làm cho mật luôn luôn được thông

thoáng nhưng khi vì một lý do nào đó làm cho dịch mật tắc nghẽn, ứ đọng

kèm theo bội nhiễm vi sinh vật (vi khuẩn, ký sinh trùng) gây nên hiện tượng

viêm nhiễm và tạo thành áp-xe đường mật. Trong vô số nguyên nhân gây

viêm đường dẫn mật thì phải kể đến nguyên nhân do giun đũa từ ruột non

chui ngược dòng lên đường dẫn mật mà người ta gọi là bệnh giun chui ống

mật. Ngoài việc bản thân giun đũa làm tắc ống dẫn mật thì mỗi lần giun chui

lên ống dẫn mật mang theo vô vàn vi khuẩn từ đường ruột đi lên như vi

khuẩn E.Coli (thường gọi là vi khuẩn đại tràng), vi khuẩn Proteus, một số vi

khuẩn thuộc họ Enterobacrteriaceae và cả vi khuẩn kỵ khí. Các loại vi khuẩn

này ngoài gây viêm nhiễm và tạo thành áp-xe đường dẫn mật còn đi vào

trong tổ chức gan gây nên áp-xe gan (gọi là áp-xe gan do vi khuẩn). Sau

nguyên nhân do giun chui ống mật có kèm theo cả vi khuẩn gây áp-xe

đường dẫn mật thì sỏi đường dẫn mật (sỏi đường mật trong gan, sỏi ống mật

chủ, sỏi cổ túi mật và sỏi túi mật) cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc

gây nên áp-xe đường dẫn mật. Đây là những quá trình gây nên áp-xe đường

dẫn mật có liên quan mật thiết với nhau như giun chui lên ống mật gây áp-xe

gan, giun chui lên ống mật cũng gây nên sỏi đường dẫn mật mà sỏi đường

dẫn mật cũng gây nên áp-xe đường dẫn mật, áp-xe gan, trong đó giun và vi

khuẩn đóng vai trò rất quan trọng. Ngoài ra người ta còn thấy có nhiều

nguyên nhân khác như do mắc các bệnh từ cơ quan khác cũng có thể đưa

đến áp-xe gan, ví dụ bệnh lý của cơ vòng 0ddi, bệnh của tụy tạng (u đầu

tụy), thủng dạ dày - tá tràng hoặc do một số thao tác kỹ thuật nội soi tá tràng,

chụp đường mật ngược dòng... làm bội nhiễm vi khuẩn.

Nhận diện áp-xe đường dẫn mật

Thường áp-xe đường dẫn mật không có dấu hiệu báo trước (tiền triệu)

mà bệnh xuất hiện một cách đột ngột do bị viêm đường dẫn mật như sau một

bữa ăn có thức ăn nhiều mỡ bỗng nhiên thấy đau bụng vùng thượng vị lệch

sang phải có kèm theo sốt, sau vài ngày bắt đầu xuất hiện vàng da vàng mắt.

Khám vùng thượng vị, lệch sang hạ sườn phải, có thể thấy túi mật căng

phồng. Một số xét nghiệm rất cần được tiến hành để giúp cho việc chẩn đoán

chính xác như xét nghiệm công thức máu sẽ thấy bạch cầu tăng cao, xét

nghiệm chức năng gan sẽ thấy men gan tăng cả 2 loại (SGPT và SGOT) và

nhất là tăng cao bilirubin trực tiếp. Siêu âm là một kỹ thuật rất có giá trị

trong chẩn đoán áp-xe đường mật vì nó có thể cho biết tình trạng đường dẫn

mật (thành dày, có thể thấy giun, sỏi...) và có thể quan sát thấy ổ áp-xe.

Trong trường hợp cần thiết có thể tiến hành chụp cắt lớp vi tính (CT scaner).

Ngoài ra người ta có thể tiến hành chụp hay nội soi đường dẫn mật ngược

dòng (nếu có điều kiện). Áp-xe đường dẫn mật là một bệnh nguy hiểm khó

lường trước vì chúng rất dễ gây nên một số biến chứng nếu không chẩn đoán

và điều trị kịp thời. Biến chứng đáng lo ngại nhất của áp-xe đường dẫn mật

là nhiễm khuẩn huyết. Nhiễm khuẩn huyết sẽ gây khó khăn rất lớn cho việc

chẩn đoán và điều trị, nhất là những cơ sở y tế chưa có đủ điều kiện để cấy

máu xác định vi khuẩn. Hơn nữa nếu nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn E.Coli

thì việc điều trị cũng sẽ gặp phải không ít khó khăn vì vi khuẩn E.coli gây

nhiễm khuẩn huyết cũng đã kháng lại nhiều loại kháng sinh. Ngoài nhiễm

khuẩn huyết thì áp-xe đường mật có thể trở thành áp-xe gan. Áp-xe đường

dẫn mật làm tăng cao bilirubin trong máu do tắc mật, từ đây có thể làm tắc

ống thận. Viêm tụy cấp, tràn dịch màng phổi, màng tim người ta cũng đã gặp

trong một số áp-xe đường dẫn mật. Một loại biến chứng từ áp-xe đường dẫn

mật cũng rất nặng nề là áp-xe đường dẫn mật bị vỡ, tràn vào ổ bụng gây

viêm phúc mạc (màng bụng), bệnh cảnh rất nặng và nguy hiểm cho tính

mạng người bệnh.

Phòng bệnh áp-xe đường mật?

Để phòng bệnh này, mọi người nên thực hiện ăn chín, uống sôi, không

ăn rau sống... để tránh nhiễm giun. Kiểm tra phân định kỳ để nếu có giun

cần dùng thuốc (tẩy giun), nhất là giun đũa là việc hết sức cần thiết cho hầu

hết các lứa tuổi (trẻ em trên 2 tuổi). Nếu bị viêm đường dẫn mật hay sỏi

đường dẫn mật cần được theo dõi thường xuyên và dưới sự giám sát của bác

sĩ để có chỉ định điều trị thích hợp, tránh biến chứng đáng tiếc.