Bài 9: Cách lập ý của bài văn biểu cảm - Giáo án Ngữ văn 7 - GV: Lê Thị Hạnh

Chia sẻ: Nguyễn Hoàng Lan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

286
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài 10 Tiết 1.. Văn bản:.. CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH.. (Lí Bạch)....A- Mục tiêu bài học:.. Giúp HS:..- Thấy được tình cảm sâu nặng của nhà thơ đối với quê hương...- Thấy được 1 số đặc điểm NT của bài thơ: Hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự.nhiên, bình dị, tình cảm giao hoà...- Bước đầu nhận biết bố cục thường gặp 2/2 trong bài thơ tuyệt cú, thủ pháp.đối và tác dụng của nó...B- Chuẩn bị:..- Đồ dùng: Bảng phụ chép bản phiên âm và giải nghĩa yếu tố HV...- Những điều cần lưu ý:.. Trong 4 bài tuyệt cú ở sgk thì 3 bài th ất ngôn đ ều là th ơ Đ ường lu ật, còn.bài này là ngũ ngôn cổ thể...C- Tiến trình tổ chức dạy-học:..I- Ổn định tổ chức:.. Lớp 7A2: Sĩ số: Vắng:.. Lớp 7A3: Sĩ số: Vắng:..II- Kiểm tra:.. Đọc thuộc lòng bản phiên âm và bản dịch th ơ bài Xa ng ắm thác núi L ư và.nêu cảm nhận của em về nội dung, nghệ thuật của bài thơ? (Trả l ời d ựa vào.ghi nhớ-sgk-112)...III- Bài mới:.. “Vọng nguyệt hoài hương”- Trông trăng nhớ quê - Là 1 đề tài phổ biến.trong thơ cổ TQ. Vầng trăng đã trở thành biểu tượng truyền thống quen.thuộc. Xa quê trăng càng sáng, càng tròn, càng gợi nỗi nh ớ quê. Bản thân hình.ảnh vầng trăng 1 mình trên bầu trời cao thăm thẳm trong đêm khuya thanh.tĩnh đã đủ gợi lên nỗi sầu xa xứ. Trăng mùa thu, l ại càng có s ức g ợi n ỗi nh ớ.nhà, nhớ quê. Bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh đã chọn đề tài ấy nh ưng.vẫn mang lại cho người đọc cả nghìn năm nay biết bao rung cảm sâu xa...... Hoạt động của thầy - trò Nội dung kiến thức... I- Giới thiệu chung:.. 1- Tác giả: Lí Bạch (sgk-111)...- Chúng ta đã được làm quen với nhà.thơ Lí Bạch qua bài thơ Xa ngắm.thác núi Lư. Vậy em hãy nhắc lại 1.vài nét về tác giả Lí Bạch?..- Vì sao Lí Bạch lại được mệnh danh.là “Tiên thơ” (Làm thơ rất nhanh và.rất hay)..Gv: Lí Bạch thường viết về đề tài:..- Bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh.tĩnh thuộc đề tài nào?..- Gv: nêu xuất xứ của bài thơ: - Đề tài: chiến tranh, thiên nhiên, tình. yêu, tình bạn..... 2- Tác phẩm: Bài thơ do Tương Như. dịch, in trong thơ Đường -Tập II. (1987)..- Hd đọc: Giọng chậm, buồn để thể.hiện được tình cảm nhớ quê của tác II- Đọc - Hiểu văn bản:..giả, nhịp 2/3...- Gv: Giải nghĩa yếu tố HV (bảng.phụ)...- Giải thích từ khó: Hs đọc chú thích...- Dựa vào số câu, số tiếng trong bản.phiên âm và bản dịch thơ, em hãy cho.biết bài thơ được viết theo thể thơ.nào? Bài thơ có vần không? Vần ở - Thể thơ: ngũ ngôn tứ tuyệt cổ thể..đâu? (câu 2,4)...- Ta đã gặp thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt.ở bài thơ nào? (Phò giá về kinh -.Trần Quang Khải)..- Gv: Bài Phò giá về kinh của Trần.Quang Khải) là thể thơ ngũ ngôn tứ.tuyệt Đường luật, còn bài Cảm nghĩ.trong đêm thanh tĩnh là thể thơ ngũ.ngôn tứ tuyệt cổ thể. Cổ thể là thể.thơ xuất hiện trước đời Đường,.không gò bó về niêm luật như thơ.Đường, không cần có đối và không.hạn định số câu... Bây giờ chúng ta đi tìm hiểu bài th ơ.theo bố cục 2/2.....- Hs đọc 2 câu đầu ở bản phiên âm và.bản dịch thơ...- Hai câu đầu tả cảnh gì, ở đâu? (tả.cảnh ánh trăng, ở đầu giường: sàng.tiền, nguyệt)..- Cảnh ánh trăng được miêu tả qua.những từ ngữ nào? (minh, quang,.sương)..- Em có nhận xét gì về cách sử dụng.từ ngữ của tác giả?. 1- Hai câu thơ đầu:.- Những từ đó đã gợi tả ánh trăng như.thế nào? - Sàng tiền minh nguyệt quang,..- Gv: Chữ “sàng” cho thấy trăng sáng Nghi thị địa thượng sương..đầu giường, nghĩa là nhà thơ đang.nằm trên giường thao thức không ngủ - Đầu giường ánh trăng rọi,.được. Chữ “nghi”: ngỡ là, tưởng là và.chữ “sương” đã xuất hiện 1 cách tự Ngỡ mặt đất phủ sương..nhiên, hợp lí. Vì trăng quá sáng trở.thành màu trắn

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài 9: Cách lập ý của bài văn biểu cảm - Giáo án Ngữ văn 7 - GV: Lê Thị Hạnh

Bài 10 Tiết 1 Văn bản: CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH (Lí Bạch) A- Mục tiêu bài học: Giúp HS: - Thấy được tình cảm sâu nặng của nhà thơ đối với quê hương. - Thấy được 1 số đặc điểm NT của bài thơ: Hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị, tình cảm giao hoà. - Bước đầu nhận biết bố cục thường gặp 2/2 trong bài thơ tuyệt cú, thủ pháp đối và tác dụng của nó. B- Chuẩn bị: - Đồ dùng: Bảng phụ chép bản phiên âm và giải nghĩa yếu tố HV. - Những điều cần lưu ý: Trong 4 bài tuyệt cú ở sgk thì 3 bài th ất ngôn đ ều là th ơ Đ ường lu ật, còn bài này là ngũ ngôn cổ thể. C- Tiến trình tổ chức dạy-học: I- Ổn định tổ chức: Lớp 7A2: Sĩ số: Vắng: Lớp 7A3: Sĩ số: Vắng: II- Kiểm tra: Đọc thuộc lòng bản phiên âm và bản dịch th ơ bài Xa ng ắm thác núi L ư và nêu cảm nhận của em về nội dung, nghệ thuật của bài thơ? (Trả l ời d ựa vào ghi nhớ-sgk-112).
III- Bài mới: “Vọng nguyệt hoài hương”- Trông trăng nhớ quê - Là 1 đề tài phổ biến trong thơ cổ TQ. Vầng trăng đã trở thành biểu tượng truyền thống quen thuộc. Xa quê trăng càng sáng, càng tròn, càng gợi nỗi nh ớ quê. Bản thân hình ảnh vầng trăng 1 mình trên bầu trời cao thăm thẳm trong đêm khuya thanh tĩnh đã đủ gợi lên nỗi sầu xa xứ. Trăng mùa thu, l ại càng có s ức g ợi n ỗi nh ớ nhà, nhớ quê. Bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh đã chọn đề tài ấy nh ưng vẫn mang lại cho người đọc cả nghìn năm nay biết bao rung cảm sâu xa. Hoạt động của thầy - trò Nội dung kiến thức I- Giới thiệu chung: 1- Tác giả: Lí Bạch (sgk-111). - Chúng ta đã được làm quen với nhà thơ Lí Bạch qua bài thơ Xa ngắm thác núi Lư. Vậy em hãy nhắc lại 1 vài nét về tác giả Lí Bạch? - Vì sao Lí Bạch lại được mệnh danh là “Tiên thơ” (Làm thơ rất nhanh và rất hay) Gv: Lí Bạch thường viết về đề tài: - Bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh thuộc đề tài nào? - Gv: nêu xuất xứ của bài thơ: - Đề tài: chiến tranh, thiên nhiên, tình yêu, tình bạn. 2- Tác phẩm: Bài thơ do Tương Như dịch, in trong thơ Đường -Tập II (1987). - Hd đọc: Giọng chậm, buồn để thể hiện được tình cảm nhớ quê của tác II- Đọc - Hiểu văn bản:
giả, nhịp 2/3. - Gv: Giải nghĩa yếu tố HV (bảng phụ). - Giải thích từ khó: Hs đọc chú thích. - Dựa vào số câu, số tiếng trong bản phiên âm và bản dịch thơ, em hãy cho biết bài thơ được viết theo thể thơ nào? Bài thơ có vần không? Vần ở - Thể thơ: ngũ ngôn tứ tuyệt cổ thể. đâu? (câu 2,4). - Ta đã gặp thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt ở bài thơ nào? (Phò giá về kinh - Trần Quang Khải) - Gv: Bài Phò giá về kinh của Trần Quang Khải) là thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật, còn bài Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh là thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cổ thể. Cổ thể là thể thơ xuất hiện trước đời Đường, không gò bó về niêm luật như thơ Đường, không cần có đối và không hạn định số câu. Bây giờ chúng ta đi tìm hiểu bài th ơ theo bố cục 2/2. - Hs đọc 2 câu đầu ở bản phiên âm và bản dịch thơ. - Hai câu đầu tả cảnh gì, ở đâu? (tả cảnh ánh trăng, ở đầu giường: sàng tiền, nguyệt) - Cảnh ánh trăng được miêu tả qua những từ ngữ nào? (minh, quang, sương)
- Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ của tác giả? 1- Hai câu thơ đầu: - Những từ đó đã gợi tả ánh trăng như thế nào? - Sàng tiền minh nguyệt quang, - Gv: Chữ “sàng” cho thấy trăng sáng Nghi thị địa thượng sương. đầu giường, nghĩa là nhà thơ đang nằm trên giường thao thức không ngủ - Đầu giường ánh trăng rọi, được. Chữ “nghi”: ngỡ là, tưởng là và chữ “sương” đã xuất hiện 1 cách tự Ngỡ mặt đất phủ sương. nhiên, hợp lí. Vì trăng quá sáng trở thành màu trắng giống như sương là điều có thật. Nói về điều đó nhà thơ Tiêu Cương đã viết: Dạ nguyệt tự thu sương (trăng đêm giống như sương). ở Tiêu Cương là so sánh, đối chiếu, còn với Lí Bạch thì đó lại là khoảnh khắc suy nghĩ của con người. -> Sử dụng 1 loạt các từ ngữ gợi tả - Hai câu thơ đầu gợi cho ta thấy vẻ đẹp của trăng như thế nào? ánh trăng rất sáng giống như sương trên mặt đất. - Gv: Đêm càng về khuya càng trở nên yên tĩnh, không gian bốn bề vắng lặng, nhà thơ chợt tỉnh giấc thấy mình nằm dưới ánh trăng. Hình như trăng đã đánh thức thi nhân dậy. Thật chủ động, trăng đến khơi gợi 1 nguồn thơ và trăng là chất liệu tạo nên nguồn thơ dào dạt. - Hai câu thơ đầu chỉ thuần tuý tả cảnh hay vừa tả cảnh, vừa tả tình? - Gv:Từ “nghi” chỉ trạng thái của nhân vật trữ tình, ẩn chứa tình cảm của thi nhân, vừa tả trạng thái bâng khuâng, ngỡ ngàng, vừa tả cử chỉ của người đang nằm trên giường “cúi đầu” xuống nhìn mặt đất, nhìn vào mông lung, nhớ đất, nhớ người. Đó chính là tả tình.
- Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ giữa bản dịch thơ và bản phiên âm (Bản dịch thơ đã đưa thêm 2 từ: rọi và phủ vào, làm cho người đọc có cảm giác 2 câu thơ chỉ tả cảnh và ý vị trữ tình của chủ thể có phần mờ nhạt đi. - Gv: Hai câu thơ đầu vừa tả cảnh, vừa tả tình, còn 2 câu cuối thì sao? => Gợi vẻ đẹp dịu êm, mơ màng, yên - Hs đọc 2 câu thơ cuối (Bản phiên tĩnh. âm và dịch thơ). - Hai câu cuối tả cảnh hay tả tình? - Cảnh và tình được tả thông qua những từ ngữ nào? (cảnh: minh nguyệt, tình: tư cố hương) - Cử đầu và đê đầu là chỉ hành động của ai? (chỉ hành động của nhân vật trữ tình) - Hai hành động này như thế nào với nhau? (đối nhau) - Đối có tác dụng gì? (làm cho câu thơ cân đối, nhịp nhàng) - Em có nhận xét gì về cách sd từ ngữ của tác giả? Việc sử dụng 1 loạt ĐT như vậy có tác dụng gì? - Gv: Nếu ở 2 câu thơ trên, nhà thơ tả ngoại cảnh trước, nội tâm sau, thì đến đây cảnh và tình, cử chỉ và tâm trạng hài hoà đan xen không thể tách bạch. Hành động ngẩng đầu xuất
hiện như 1 động tác tất yếu để kiểm nghiệm sương hay trăng? ánh mắt nhà thơ chuyển từ trong ra ngoài, từ mặt đất lên bầu trời, từ chỗ chỉ thấy ánh trăng đến chỗ thấy được cả vầng trăng xa. Và khi thấy được vầng trăng cũng đơn côi lạnh lẽo như mình, lập tức nhà thơ lại cúi đầu, không phải để nhìn sương. nhìn ánh trăng 1 lần nữa, mà để nhớ về quê hương, nghĩ về quê xa. - Vì sao tác giả nhìn trăng sáng lại gợi nỗi nhớ quê? (Dựa vào chú thích - sgk-124). 2- Hai câu thơ cuối: - Nhan đề của bài thơ là Tĩnh dạ tứ (Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh), vậy - Cử đầu vọng minh nguyệt, cảm nghĩ mà tác giả muốn thể hiện trong bài thơ là cảm nghĩ gì ? Đê đầu tư cố hương. - Gv: Trong cái đêm thanh tĩnh ấy, - Ngẩng đầu nhìn trăng sáng, trăng rất sáng, rất đẹp nhưng lòng người không thể vui với trăng được Cúi đầu nhớ cố hương. mà trái lại dù ngẩng đầu nhìn trăng, hay cúi đầu nhìn đất thì nỗi nhớ quê vẫn khắc khoải trong lòng. Đỗ Phủ đã từng viết: “Lộ tòng kim dạ bạch Nguyệt thị cố hương minh” (Sương từ đêm nay trắng xoá -> Phép đối, Trăng là ánh sáng của quê nhà) - Cách sử dụng từ ngữ của tác giả có gì đáng chú ý?
- Bài thơ được biểu đạt bằng phương - Sử dụng 1 loạt ĐT chỉ hoạt động, thức nào? trạng thái, tính chất của sự vật - Gợi tả tâm trạng buồn, nhớ quê hương. - Sự kết hợp này được thể hiện như thế nào trong bài thơ? - Qua 2 bài thơ xa ngắm thác núi Lư và Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, em hiểu thêm gì về tâm hồn và tài năng của Lí Bạch? - Em hãy chỉ ra các động từ có trong bài thơ? Và chỉ ra vai trò liên kết ý thơ của nó? Tìm CN cho các ĐT ấy? Chúng bị lược bỏ nhằm mục đích gì? => Tình yêu và nỗi nhớ quê da diết.
*Ghi nhớ: sgk (124 ). - Từ ngữ giản dị, tinh luyện. - Miêu tả kết hợp với biểu cảm. - Cảnh trăng sáng trong đêm thanh tĩnh gợi tình yêu quê. - Lí Bạch: + Yêu thiên nhiên, gần gũi với thiên
nhiên. + Nặng tình với quê hương và yêu quê hương tha thiết. + Có tài làm thơ, thơ hay, ngắn gọn, cô đúc, lời ít, ý nhiều. * Luyện tập: - Động từ: Nghi, cử, vọng, đê, tư (ngỡ, ngẩng, nhìn, cúi, nhớ) - CN là nhân vật trữ tình (nhà thơ) bị tỉnh lược. Đó là điều tạo nên sự thống nhất, liền mạch của các câu thơ, bài thơ. IV- Hướng dẫn học bài: - Học thuộc lòng bản phiên âm và bản dịch thơ, học thuộc ghi nhớ. - Soạn bài: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê. D- Rút kinh nghiệm: