zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

Bài giảng Bản đồ học: Chương 4 - Châu Phương Khanh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Bản đồ học" Chương 4 - Khái quát hóa bản đồ, cung cấp cho sinh viên những kiến thức như: các yếu tố ảnh hưởng đến khái quát hóa; ảnh hưởng của đề tài (chuyên đề) bản đồ; ảnh hưởng của tỷ lệ bản đồ; ảnh hưởng của địa lý;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bản đồ học: Chương 4 - Châu Phương Khanh

1/12/2024 CHƯƠNG IV KHÁI QUÁT HÓA BẢN ĐỒ 4.1- Khái niệm Tính chất quan trọng nhất của bản đồ là khả năng: - bao quát trực tiếp - nghiên cứu một không gian có độ dài và diện tích bất kỳ (một vùng, một tỉnh, một nước, một châu hay toàn thế giới) Để đáp ứng được tính chất đó ngoài việc sử dụng phép chiếu bản đồ, còn phải được biểu hiện thu nhỏ các đối tượng nghiên cứu và phản ánh chúng dưới dạng khái quát
1/12/2024 Bản chất của khái quát hóa là: “ sự lựa chọn cái chính, cái quan trọng và khái quát hóa có chủ định nhằm phản ánh lên bản đồ những chi tiết của thế giới thực trong những nét cơ bản, điển hình và những đặc điểm đặc trưng phù hợp với mục đích, chuyên đề và tỷ lệ bản đồ”. Định nghĩa trên đã chỉ rõ các yếu tố tác động (ảnh hưởng) đến khái quát hóa, đó là: - mục đích sử dụng, - đề tài (chuyên đề), - tỷ lệ của bản đồ - đặc điểm địa lý của khu vực thể hiện.
1/12/2024 4.2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHÁI QUÁT HÓA 1. Ảnh hưởng của mục đích bản đồ Mục đích của bản đồ sẽ quyết định nội dung bản đồ, nên nó ảnh hưởng trực tiếp đến khái quát hóa bản đồ. Khi bản đồ có: - cùng đề tài, - cùng tỷ lệ nhưng mục đích sử dụng khác nhau thì khối lượng nội dung và mức độ chi tiết của nội dung sẽ khác nhau
1/12/2024 Ví dụ về ảnh hưởng của mục đích bản đồ Hai bản đồ cùng tỷ lệ, cùng đề tài (bản đồ địa lý chung),nhưng mục đích khác nhau (nghiên cứu và giáo khoa) thì mức độ thể hiện khác nhau 2. Ảnh hưởng của đề tài (chuyên đề) bản đồ Nếu bản đồ có cùng tỷ lệ, cùng mục đích nhưng chuyên đề khác nhau thì nội dung thể hiện sẽ khác nhau
1/12/2024 Ví dụ: Hai bản đồ có cùng tỷ lệ nhưng chuyên đề khác nhau thì nội dung thể hiện khác nhau (công nghiêp, nông nghiệp) 3. Ảnh hưởng của tỷ lệ bản đồ Những bản đồ có: - cùng đề tài, - cùng mục đích sử dụng nhưng có tỷ lệ khác nhau thì mức thể hiện nội dung sẽ khác nhau Ảnh hưởng của tỷ lệ đến khái quát hóa rõ rệt nhất khi thu nhỏ mặt đất xuống nhiều lần, ở những tỷ lệ khác nhau.
1/12/2024 Ví dụ: Ta xét một diện tích 1km2 ngoài thực địa, nếu ta biểu diễn lên bản đồ : tỷ lệ 1: 1000, nó sẽ chiếm một diện tích 1m2 trên bản đồ tỷ lệ 1: 10 000, nó sẽ là 1dm2 trên bản đồ tỷ lệ 1: 100 000, nó sẽ là 1cm2 trên bản đồ tỷ lệ 1: 1 000 000, nó sẽ là1mm2 trên bản đồ Vì vậy, tỷ lệ càng nhỏ thì mức độ khái quát hóa càng cao Ảnh hưởng của tỷ lệ bản đồ
1/12/2024 Aûnh höôûng cuûa tyû leä 4. Ảnh hưởng của địa lý Khu vöïc ñòa lyù khaùc nhau thì caùch khaùi quaùt hoùa caùc ñoái töôïng cuõng khaùc nhau. Ví dụ : - Một ngôi nhà (có thể là 1 cái lều) ở vùng rừng núi với ngôi nhà ở vùng đồng bằng, cái nào quan trọng hơn? - giếng nước ngọt ở bờ biển với giếng nước ngọt ở vùng đồng bằng có gì khác nhau?. - 1 điểm độ cao hàng chục mét ở vùng đồi núi với điểm độ cao chỉ 1-2m ở vùng trũng, thấp có gì khác nhau?
1/12/2024 -Một ngôi nhà (có thể là 1 cái lều) ở vùng rừng núi với ngôi nhà ở vùng đồng bằng, cái nào quan trọng hơn? Cái lều quan trọng hơn - giếng nước ngọt ở bờ biển với giếng nước ngọt ở vùng đồng bằng có gì khác nhau? Giếng nước ngọt ở bờ biển quan trọng hơn - 1 điểm độ cao hàng chục mét ở vùng đồi núi với điểm độ cao chỉ 1-2m ở vùng trũng, thấp có gì khác nhau? Nếu bỏ bớt điểm độ cao hàng chục mét ở vùng núi, hay bỏ đi một số điểm độ cao từ 1-2m ở vùng trũng thấp thì cũng chẳng ảnh hưởng đến hình dạng địa hình ở các khu vực đó. Ngoài ra, kích thước ký hiệu cũng ảnh hưởng tới khái quát hóa vì: kích thước ký hiệu lớn thì khả năng biểu thị nôi dung giảm Kích thước ký hiệu phụ thuộc vào: - khả năng đọc của mắt người, - khả năng vẽ - khả năng in bản đồ.
1/12/2024 Khoảng cách nhỏ nhất (ký hiệu là x) mà mắt ta có thể nhìn thấy (đó là 0,1mm), được tính bằng công thức: Trong đó:  - góc nhìn rõ nhất của mắt = 45”. L – khoảng cách nhìn rõ nhất từ mắt đến bản đồ trên bàn là 30cm =300mm  = 206265” Từ khả năng nhìn thấy của mắt, người ta đã quy định kích thước tối thiểu để vẽ ký hiệu trên bản đồ như sau: - Lực nét: 0,1mm - khoảng cách giữa 2 nét: 0,2mm - hình tròn có đường kính từ 0,4- 0,5mm - hình vuông có cạnh: 0,4mm - hình chữ nhật có diện tích: 0,4mm x 0,6mm - hình tam giác có cạnh từ 0,6-0,7mm - hình nấm (cạnh đáy và chiều cao): 0,4- 0,5mm - diện tích tô màu: 1mm2
1/12/2024 4.3. CÁC HÌNH THỨC KHÁI QUÁT HÓA Khái quát hóa thể hiện ở chỗ: - Khái quát hình dạng (dạng hình học) của các đối tượng - Khái quát đặc điểm định lượng - Khái quát đặc điểm định tính của các đối tượng - Lưa chọn các đối tượng được thể hiện lên bản đồ - Chuyển hóa từ những đối tượng đơn lẻ thành những đối tượng tập hợp 1. Khái quát hóa dạng hình học: Xuất phát từ mục đích của BĐ, ta: - thay đổi độ dài - thay đổi diện tích của đối tượng nhưng vẫn bảo toàn được những nét đặc trưng và làm sáng tỏ những dấu hiệu quan trọng được thể hiện.
1/12/2024 - thay đổi độ dài - thay đổi diện tích của đối tượng Để bảo toàn và làm sáng tỏ những dấu hiệu quan trọng, đôi khi ta phải : - phóng to một số chi tiết nhỏ (cường điệu sự thể hiện).
1/12/2024 2. Khái quát hóa về đặc điểm định lượng (số lượng) Mở rộng khỏang chia nhưng không làm thay đổi chỉ số định lượng đặc trưng của đối tượng Ví dụ: dựa vào số dân, ta phân chia các điểm dân cư ra làm 4 nhóm: < 500 người; từ 500 đến 2000 người; từ 2000 đến 5000 người; từ 5000 đến 10 000 người Khi khái quát hóa, khỏang cách của mỗi nhóm được mở rộng ra và như vậy số nhóm sẽ giảm đi còn 3 nhóm (số lượng người không thay đổi): < 1000 người; từ 1000 đến 5000 người; từ 5000 đến 10 000 người
1/12/2024 2. Khái quát hóa về đặc điểm định lượng (số lượng) Một ví dụ khác: khỏang cao đều giữa các đường đồng mức sẽ được tăng lên khi chuyển từ tỷ lệ lớn xuống tỷ lệ nhỏ và như vậy số lượng các đường đồng mức sẽ giảm đi nhưng giá trị độ cao không thay đổi. Số lượng đường bình độ giảm đi khi chuyển từ tỷ lệ lớn xuống tỷ lệ nhỏ
1/12/2024 Hình a: khoảng cao đều 2,5m; hình b: KC đều 25m; hình c: KC đều 50m Độ cao đỉnh 2000m Vd. Độ cao đỉnh 2000m Độ cao đỉnh 2000m 3. Khái quát hóa về đặc điểm định tính. (chất lượng) Tức là giảm bớt chất lượng của đối tượng. Có hai cách làm giảm bớt chất lượng: - Thứ nhất là thay thế sự phân lọai chi tiết của đối tượng bằng hệ phân lọai tổng quát. -Thứ hai là lọai bỏ bớt đi những bậc phân lọai cấp thấp.
1/12/2024 1. Thay thế sự phân loại chi tiết bằng hệ phân loại tổng quát: Ví dụ: Rừng được chia ra: rừng lá rộng, lá nhọn, hỗn hợp. Khi khái quát hóa ta có thể gôm chung thành rừng. 2. Loại bỏ bớt đi những bậc phân lọai cấp thấp Ví dụ, các điểm dân cư phân loại theo cấp hành chính như: tỉnh lỵ, huyện lỵ, trung tâm hành chính xã. Khi thu nhỏ tỷ lệ phải loại bỏ bớt cấp thấp hơn như huyên lỵ, trung tâm hành chính xã. Ví dụ khác, như các điểm khống chế gồm có các loại: điểm thiên văn; điểm tọa độ nhà nước; tọa độ cơ sở; điểm khống chế đo vẽ. Khi khái quát ta sẽ loại bỏ đi những phân loại cấp thấp đó là các điểm khống chế đo vẽ.
1/12/2024 Bỏ bớt những đối tượng không cần thiết. Ví dụ, bỏ bớt những nhánh sông nhỏ hơn 1cm - Bỏ bớt những con đường nhỏ (đường mòn, đường bờ ruộng)
1/12/2024 Trên bản đồ gốc thể hiện rất nhiều điểm dân cư Khi thu nhỏ tỷ lệ, phải bỏ bớt các điểm dân cư cấp thấp hơn
1/12/2024 4. Lựa chọn các đối tượng được đưa lên bản đồ (tức là giới hạn nội dung bản đồ) Lựa chọn những yếu tố chính, quan trọng nhưng phải đảm bảo khả năng chứa đựng (tức là trọng tải) của bản đồ. Để lựa chọn được nội dung đưa lên bản đồ ta cần dựa vào: - mục đích - đề tài (chuyên đề) - tỷ lệ - đặc điểm địa lý của lãnh thổ Và phụ thuộc vào trọng tải bản đồ Có 2 loại trọng tải bản đồ, đó là: -Trọng tải diện tích - trọng tải số lượng Trọng tải diện tích của bản đồ là: tổng diện tích của các ký hiệu chiếm trên một đơn vị diện tích bản đồ (mm2/1cm2) Ví dụ: diện tích 1 nhà độc lập là: 0,8mmx0,8mm = 0,64mm2. Trong 1cm2 có 24 nhà. Vậy 24 x 0,64mm2 = 15,36 mm2. Trọng tải diện tích là 15mm2/1cm2.
1/12/2024 Trọng tải số lượng của bản đồ là: tổng số ký hiệu chứa trong một đơn vị diện tích bản đồ. Đơn vị là số lượng ký hiệu trên 1cm2. Vì dụ: Trong 1cm2 có 24 nhà. Vậy trọng tải số lượng là 24 nhà/1cm2. 5. Thay các đối tượng riêng lẻ thành dấu hiệu tập hợp (thay thế những ký hiệu đơn lẻ thành những ký hiệu tổng quát). Ví dụ, khi chuyển từ tỷ lệ lớn xuống tỷ lệ nhỏ thì: thay những ký hiệu nhà riêng lẻ thành các ký hiệu khối nhà, khu nhà. Nhà riêng lẻ Khu dân cư
1/12/2024 Thay caùc nhaø ñôn leû thaønh nhaø khoái Thay khu daân cö thaønh 1 ñieåm daân cö Tóm lại Tất cả các khía cạnh của khái quát hóa đều liên quan với nhau và không thể tách rời nhau. Điều kiện cần thiết để khái quát hóa được đúng đắn là phải: - hiểu biết bản chất các hiện tượng được biểu thị - tuân theo những yêu cầu cơ bản của phép biện chứng duy vật.

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright ©2025 TaiLieu.VN. All rights reserved.