Bài giảng Cộng hưởng từ khớp vai

COÄNG HÖÔÛNG TÖØ

KHÔÙP VAI -

KHÔÙP GOÁI

Boä

moân

Chaån

BS PHAN CHAÂU HAØ hình

ñoaùn

aûnh

ÑHYDTPHCM

NOÄI DUNG

1. Caáu

taïo 2. Nguyeân

maùy lyù

ñoäng

MRI hoaït xung, maët vai-goái

3. Caùc khaûo

caét

thöôøng

duøng

chuoãi saùt

khôùp

4. MRI khớp gối

5. MRI khớp vai

CAÁU TAÏO MAÙY CHT

• Nam chaâm:

Đoä töø 2.0 T ; > 3 T

• töø

• tröôøng: 0,2 T – cheânh phaùt/ thu

hieäu soùng RF

• xöû

lôùn cuoän phaän thoáng Caùc Boä Heä tín hieäu lyù tín

NGUYEÂN LYÙ

HOAÏT ÑOÄNG

-

töø

tröôøng Nguyeân

töû

Hydro haáp

radio.

thích

Hydro phoùng töû haáp

phoùng

vaø

beänh Ñaët - ñeán Gôûi naêng thu soùng Taét - löôïng. Moâ naêng löôïng naêng thích ra tín hieäu.

nhaân vaøo 1 soùng radio: soùng löôïng radio: Nguyeân thuï nhau khaùc nhau (cid:198) Beänh nhaân phaùt khaùc

-

hieäu, xöû

lyù

Thu nhaän

tín

vaø

taùi

taïo

hình

aûnh

Ñieàu - thoâng caùc chænh soá thôøi (vd gian gian xung, thôøi laïi laëp thu hieäu, kieåu tín xung…) => ñöôïc thu nhöõng khaùc aûnh hình nhau, vôùi hình caùc teân teân öùng töông aûnh xung: T1W, T2W, Proton density, caùc ưu caáu truùc xem toái xung …=> choïn ñeå caàn khaûo saùt. coù hieäu khaùc tín ñieåm ñaëc truùc Moät - chuoãi nhau giuùp nhau khaùc xung caùc chaån thöông toån chaát baûn hôn toát treân töø. höôûng coäng

caáu treân ñoaùn phim

CAÙC CHUOÃI XUNG, MAËT CAÉT THÖÔØNG DUØNG KHAÛO SAÙT KHÔÙP VAI-GOÁI •

Caùc

xung

duøng:

chuoãi -T1W : TR, TE ngaén

thöôøng (TR<500, TE<30) (cid:198) xem

tuyû xöông,…

(TR>1500, TE>80) (cid:198)

-T2W, T2FS: TR, TE daøi xem daây chaèng, gaân cô…

Pd :TR daøi, TE ngaén (cid:198) xem suïn cheâm, suïn khôùp, suïn baùnh cheø

Med 3d (cid:198) xem suïn

T1FS sau

Gadolinium (cid:198) xem suïn vieàn

tieâm

Caùc

duøng:

thöôøng

caét vai:

o -

goái:

o -

maët Khôùp Axial, Coronal Oblique, Sagittal Oblique Khôùp Axial, Coronal, Sagittal

PROTOCOL CHUÏP KHÔÙP GOÁI

med3d 1.5mm-20%)

(tröø • • • • •

Axial TIRM, PdFS Sagittal T2W, PdFS Coronal T2FS, Med3d daøy laùt caét # 4mm Ñoä Dist. Factor # 10%

PROTOCOL CHUÏP KHÔÙP VAI

Coronal

Oblique + Sagittal

Oblique T2FS,

- Axial PdFS

daøy laùt caét # 3mm

- Coronal T1W - Ñoä - Dist. Factor # 10%

* Khoâng tieâm thuoác töông phaûn noäi khôùp:

- Axial + Coronal Oblique + Sagittal Oblique T2FS,

* Coù tieâm thuoác töông phaûn noäi khôùp:

daøy laùt caét # 3mm

- Coronal T1W - Ñoä - Dist. Factor # 10%

T1FS

Sag T1W

Sag

T2W

Cor

T2FS

Sag Med3d

Sag Pd

Ax T2FS

MRI KHÔÙP GOÁI

GIAÛI PHAÃU BÌNH THÖÔØNG

ACL & PCL

ACL PCL

SUÏN BAÙNH CHEØ

PCL ACL

MCL, ITB

LCL

PT ITB

SUÏN CHEÂM

TOÅN THÖÔNG KHÔÙP GOÁI

TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG CHEÙO

thöôøng, maát T2W beân caáp) hay khoâng

- Daây phaàn, coù chaèng thöông höôùng coù dòch hieäu (toån leân baát ñi treân cao thöông tuïc lieân trong, daây daøy moät (toån

chaèng tín daøy phuø maïn).

toaøn, khoâng

- Maát phim. lieân tuïc hoaøn thaáy daây chaèng treân

Toån

thöông caáp ACL

Ñöùt

ACL

Toån

thöông maïn ACL

ĐỨT HOAØN TOAØN ACL

ĐỨT MOÄT PHAÀN ACL

ĐỨT MOÄT PHAÀN

ACL

ĐỨT HOAØN TOAØN PCL

ÑÖÙT MOÄT PHAÀN PCL

ĐỨT HOAØN TOAØN PCL

TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG BEÂN

Ñoä

1: Taêng (giaõn

trong

daây

chaèng

hieäu/ T2W ôû möùc chaèng

Ñoä

2: Taêng vaø ñoä

tín daây tín hieäu/ T2W ôû daây trong bình) hay ñöùt

chaèng

daây trong chaèng möùc chaèng daây chaèng. daây

Ñoä

beân trung chaèng

ñöùt

hoaøn

3: Daây

phía moâ nheï). ñoä phía moâ (giaõn phaàn moät toaøn.

Toån

thöông

I MCL

ñoä

Toån

thöông

II LCL

ñoä

Toån

thöông

III LCL

ñoä

TOÅN THÖÔNG SUÏN

SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA

thöôøng, thaân

# 5-13mm

•

Bình

suïn

cheâm

daøy

qua thaân

•

Suïn cheâm

hình Sagittal

suïn # 4-5mm).

cheâm treân

ñóa: ≥ (beà

3 laùt daøy

caét caét

laùt

SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA

(Discoid meniscus)

THOAÙI HOÙA SUÏN CHEÂM

Taêng ñeán cheâm khoâng lieân quan

hieäu tín khôùp maët beân treân trong suïn döôùi. vaø

Thoaùi

hoaù suïn cheâm

Thoaùi

hoaù suïn cheâm

- Taêng quan

suïn vaø

tín ñeán

trong treân

RAÙCH SUÏN CHEÂM beân khôùp

hieäu maët - Chaån ñoaùn raùch suïn cheâm vaø

lieân cheâm döôùi. daïng ñöôøng raùch treân 3 maët phaúng Axial, Sagittal Pd Coronal Medic 3d. Xem suïn khôùp FS vaø treân 3 maët phaúng naøy, ñaëc bieät neân khaûo saùt thaân suïn cheâm treân maët phaúng Coronal beân caïnh Sagittal.

•Raùch Thoaùi

suïn cheâm hoaù suïn cheâm

vò

MRI giuùp raùch:

xaùc

ñònh

trí

suïn

raùch

vaø

daïng

ñöôøng

trí

suïn: 1/3 trong, giöõa

hay ngoaøi

- Vò

raùch raùch: - Daïng

o Horizontal tear

o Longitudinal tear

o Radial tear

o Flap tear

o Bucket handle tear

o Meniscocapsular separation

Horizontal tear

Longitudinal tear

Flap tear

Radial tear

Bucket handle tear

Bucket handle

tear

Bucket handle

tear

Bucket handle tear

Meniscocapsular separation

NANG

SUÏN CHEÂM

NANG

SUÏN CHEÂM

NHUYEÃN BAÙNH CHEØ

SUÏN

Toån

suïn

thöông khôùp

OCD

TOÅN THÖÔNG KHAÙC

Vieâm hoaït maïc

VIEÂM

HOAÏT MAÏC

PLICA

Daäp

tuyû xöông

Baker’s cyst

VIEÂM BAO KHÔÙP GOÁI

Toån

thöông gaân baùnh cheø

KHAÛO SAÙT KHÔÙP GOÁI SAU MOÅ

- Tín

tuïc cuûa daây chaèng hieäu, söï - Höôùng

daây lieân chaèng xô, Cyclops lesion - Seïo

ÑÖÙT ACL

BAÃY NGAÀM

Laàm

raùch chaèng

daây

söøng ngang

tröôùc baùm

suïn vaøo

cheâm phía

ngoaøi tröôùc

vôùi suïn

phaàn cheâm.

Aûnh

do maïch

ÑM khoeo

giaû

raùch

suïn

cheâm

ñaäp

cuûa

Giaû

raùch ngoaøi

ngoaøi: suïn ACL baùm

söøng ñoám

suïn tröôùc do caùc

cheâm cuûa sôïi

loám

cheâm vaøo.

Laàm daây

sau cheâm-ñuøi

suïn

raùch chaèng

söøng suïn

cheâm baùm

ngoaøi vaøo

phaàn vôùi cheâm.

suïn

cheâm

suïn

Magic-angle phenonenon: do söøng 55 ñoä. ngoaøi

doác

leân

Giaû

raùch

söøng

sau gaân

ngoaøi

do laàm

vôùi

suïn cô

cheâm khoeo.

MRI KHÔÙP VAI

MRI arthrography

phương

troïng, höõu

tieän

quan

ích

- MRI laø trong

ñoaùn caùc toån thöông vuøng vai.

chaån

laø

- MR Arthrography

KT khaûo saùt thöông bieán hieän nay

toån khôùp vai hieäu quaû, phoå treân theá

giôùi.

Goodwin : - 1992, Traughber

và

chóp

ñoä

điển / rách bán phần gân cơ bằng kiểm chứng hieäu ñaëc nội soi khớp) : 83-85%. là

MRI kinh (có xoay 56-72%, ñoä laø nhaïy - William B. Stetson:

phần bán được đầu về hàng Joe Bush, khớp như

David Stoller

MR Arthro. / rách Độ nhạy của 91%. Điều này cũng là chóp xoay qua nhiều tác giả định khẳng MRI xương và vai khớp và Joel Lipman

MR Arthrography

ra (cid:198) tách bao khớp, dây chằng ra •

- Khớp căng khỏi các cấu trúc khác(cid:198) bộc lộ rõ chỗ rách.

•

xâm nhớt thấp hơn dịch loãng vào

(độ

sâu nhập Gadolinium pha - chỗ khớp)(cid:198) tăng ñoä rách nhaïy của việc phát hiện chỗ rách (***rách bán phần gân chóp xoay)

(cid:198)MR Arthrography với Gadolinium được ưa

dùng hơn NS vì giúp bộc lộ rõ các chi tiết giải phẫu trên T1W.

Fat Suppression càng giúp tăng •

Xung - phát hiện chỗ độ nhạy

rách.

NS&Gadolinium •

10-15ml dung dịch - 2mmol/l Dùng

(20ml NS + 0.08ml Gadolinium 0.5mmol/ml )

•

khớp dựa đơn giản, không trên

dẫn, không

mốc các phụ nhiễm giải phẫu học

thuật tiêm: Tiêm thuật hướng thiết bị vững naém nghiệm về

- Kỹ giải phẫu vì kỹ trang thuộc xạ, nhưng vai vùng cần kinh và

•

trên đùi

•

để tính. mốc giải đánh da

•

- BN ngồi, tay tư thế xác - Sờ phẫu, vẽ ngõ dấu trung định trên vào.

- Ngõ điểm dưới ngòai mỏm 1,5-2cm, vào 1,5cm.

vào: Phía sau, là sau góc vai cùng 1- trong

trùng, và •

vùng 6ml Lidocain cảm vô tiêm 1% pha phần

- Sát mềm) bằng cất. và (da với 6ml nước

20G vào khớp với mũi kim hướng •

- kim mỏm quạ. Đâm về

3. Phía

(cid:190) Ngõ vào phía sau gặp ít khó khăn do co cơ.

khớp vai:

vào 1.Phía

trước kinh điển (A)

2.Phía

trước cải biên (B)

Ngõ trước: dễ

ảnh

vào trên giả tay, cơ tổn thương ổ chằng + tạo chảo-cánh

phía sụn viền trước, dây gai. và dưới làm trên vai

khớp bằng cảm giác kim thụt •

vô thấy dịch khớp chảy ra, bơm

kim hút khi khớp thấy nhẹ hay thấy dịch bơm

- Xácđị nh vào, đôi tay vào dịch vào dội ngược ra chuôi kim.

dịch: 10-15ml dung dịch, hoặc bơm •

- Lượng đến khi thấy nặng

tay.

- BN cử động

tiêêm. 30 phuùt. khớp MRI sau - Chụp

sau voøng để - Tư

thaân, tư

thế: Bệnh thế Shoulder - Maùy

Axial, Oblique

1 phuùt vai tieâm trong dọc nằm ngửa, tay nhaân trung tính. 1,5Tesla, duøng Siemens Avanto array coil, duøng phaúng maët Coronal, Oblique Sagittal

Các

thực hiện:

chuỗi

xung

T1W, T1FS

T2W, T2FS

Med 3D

cắt: 3mm

cộng

hoàn

tất

MR Arthrography

: 60 phút

-FOV: 160mm lát dày -Bề -Matrix: 256 x 320 -Thời gian tổng

khảo sát tổn

tốt nhất

•

T2FS là

để

- thương

xoay. chóp Med 3D là

tốt nhất

•

xung rách T1FS và

để

- khảo sát tổn thương

xung sụn viền

Sau treân vôùi

tieâm khôùp: Gaân noäi so raøng roõ raùch gai tieâm tröôùc phim

GIAÛI PHAÃU KHÔÙP VAI

AXIAL

1. Mỏm

cùng vai 2. Đầu xa xương

đòn 3. Cơ

trên gai.

1. Cơ 2. Cơ

trên gai delta

1. Cơ

gai 2. Cơ

dưới delta 3. Đầu xương

cánh tay 4. Ổ

5. Gân

6a,b. Cơ dưới vai

chảo trên cơ & gân gai cơ 7a,b. Sụn viền trước & sau

8. Cơ đầu ngắn cơ nhị đầu.

quạ cánh tay và

1. Cơ

gai 2. Cơ

bé 3. Cơ

dưới tròn delta 4. Đầu xương

cánh tay 5. Ổ

chảo 6. Cơ dưới vai

7a. Sụn viền trước

7b. Sụn viền sau

8. Gân nhị đầu (đầu dài)

9. Cơ đầu ngắn cơ nhị đầu.

cơ quạ cánh tay và

CORONAL

1. Ổ

chảo 2. Mỏm

cùng 3. Đầu xương

vai cánh tay 4. Cơ dướI vai

5. Cơ

6. Gân nhị đầu (đầu dài)

7. Cơ

gai 8. Cơ

9. Gân

delta cơ trên thang cơ trên gai 10. Sụn viền trên

1. Ổ

chảo 2. Mỏm

cùng 3. Đầu xương

vai cánh tay 4. Cơ dướI vai

5. Cơ

6. Gân nhị đầu (đầu dài)

7. Cơ

gai 8. Cơ

9. Gân

delta cơ trên thang cơ trên gai 10. Sụn viền trên

1. Ổ

chảo 2. Mỏm

cùng 3. Đầu xương

vai cánh tay 4. Cơ dướI gai

5. Cơ

delta

1. Ổ

chảo 2. Mỏm

cùng 3. Đầu xương

vai cánh tay 4. Cơ

gai 5. Cơ

dưới delta

SAGITTAL

1. Đầu xa xương

đòn

2. Mỏm

cùng

vai

3. Mỏm quạ

4. ổ

5. Cơ

chảo trên

6. Cơ

gai dướI gai

7. Cơ

tròn

8. Cơ

bé dướI vai

9. Cơ

quạ

và

tay nhị đầu

cánh đầu ngắn cơ

1. Đầu xa xương

đòn 2. Mỏm

cùng 3. Đầu xương

tay 4. Cơ/gân

cơ vai cánh trên gai 5. Cơ dướI vai

6. Cơ

7. Cơ dướI vai

tròn / gân bé cơ

Tổn thương

chóp

xoay

(cid:153)- Raùch gaân hoaøn toaøn

(cid:153)- Raùch gaân moät phaàn:

o + Raùch

dòch o + Raùch

maët maët noäi khôùp hoaït gaân

Rách

chóp

hoàn

xoay

toàn

•

Khuyết gân lan đến cả

mặt.

- Tín hiệu dịch

hai khuyết trên T2W

•

trong

vùng

Vị

là

gặp nhất

- Gân

gai. Rách

- Rách độc

dưới

đơn

rách thường cơ hiếm.

trí trí vị gân gai tổn thương

trên gai đến lan dưới cơ dưới vai bị

- Gân

cơ lớn gân cơ

trong hợp rách nhiều hoặc chấn thương

trường nặng

- Hiếm khi tổn thương

tròn

bé

nhị đầu, đặc biệt khi

- Tìm rách

gân

cơ cơ

tổn thương lớn

Raùch cô

hoaøn toaøn gaân treân gai

Raùch Raùch mặt khớp

dòch gaân gaân

maët treân hoaït gai treân gai

Raùch

toaøn daøy treân

beà gaân gai

Vieâm

gaân

•

Gaân treân taêng

tín ñoä

hieäu tín

hieäu

giaûm khoâng T2W beân tín hôn ít

daøy, taêng beà gaân, möùc trong khôùp. dòch hieäu

Viêm

gân

cơ

trên

gai

Viêm

gân cơ dưới vai

Toån

thöông

suïn

vieàn

hiệu thấp

- Bình

tín

treân tất cả

- Raùch ñöôøng

coù xung. daïng beân

yù

- Löu

thöôøng, suïn caùc vieàn: hieäu theå

suïn tín bieán

vieàn chuỗi bieán dòch bình

suïn trong thöôøng

vieàn, coù vieàn. suïn vieàn. suïn

cuûa

Toån

thöông

•

vieàn thương toån giaù tröôùc: ñoä

- MRI thường suïn vieàn. Toån 44-95% , ñoä

nhaïy

quy khoù thương hieäu

ñaëc

suïn ñaùnh vieàn suïn 67-86%.

•

90% vaø

coù

ñoä

nhaïy

ñoä

- MR Arthrography ñaëc

hieäu

95%.

SLAP lesion

Bieán

thöôøng

theå

bình

cuûa

suïn

vieàn

Bieán

thöôøng

theå

bình

cuûa

suïn

vieàn

Bankart

lesion

Trước tiêm

tiêm

Toån Bankart

thương

ALPSA lesion

Periosteal

Sleeve

(Anterior Labroligamentous Avulsion)

( Glenoid

GLAD lesion Labrum Articular

Disruption )

Raùch suïn vieàn sau

Nang suïn

vieàn

Toån

thöông

oå

daây

chaèng

chaûo-caùnh

tay

Caùc oå treân-giöõa-döôùi coù

theå quan roõ tay MR Arthrography.

daây saùt chaèng treân chaûo-caùnh hình

Rách

ổ

dây

chằng

chảo-cánh

tay

dưới

Rách

dải trước

Bình

thường

tiêm

Trước tiêm

Sạn khớp

THOAÙI HOÙA KHÔÙP CUØNG ÑOØN

xöông, maët daøy, dòch

Gai khôùp, taêng

khôùp tuyû heäu keùm xöông ñeàu, bao treân khôùp T2FS. tín

Thoái

khớp

cùng

-

hóa

đòn

MOÛM CUØNG VAI

Type I

Type II

Type III

Type IV

Moûm

thöôøng

cuøng

vai

vò

trí

bình

Moûm

cuøng vai doác xuoáng (downsloping)

Mỏm cuøng

vai nghieâng (inferolateral

döôùi

ngoaøi

xuoáng tilt)

Moûm

(low-lying)

cuøng

vai

naèm

thaáp

Caùc

thöông

toån

khaùc

Viêm

gân

chóp

xoay

vôi

hoá

Ñöùt

ñaàu

daøi

gaân

nhò

ñaàu

Trước tiêm

tiêm

Sạn khớp

Hill-Sachs lesion

Vieâm

bao

hoaït

dòch

döôùi

cô

delta-

döôùi

moûm

cuøng

Vieâm

dòch cô

bao döôùi hoaït vai

Vieâm

bao

khôùp

vai

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Kaplan. Musculoskeletal MRI.

3, 2006.

Edelman. Clinical Magnetic Resonance Imaging, Vol

tears: Value of MR Arthrography

labrum and labral-bicipital

Complex.

Gregory R.Applegate. Chronic labral in evaluating the glenoid Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery , 20(9): 959-963, 2004.

Martin Vahlensieck. MRI of the Musculoskeletal system.

in Evaluation of

Instability Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic

Phillip F.J.Tirman. Saline MR Arthrography Glenohumeral and Related Surgery 9(5):550-559, 1993.

of the Shoulder

Thomas H.Berquist. MRI of the Musculoskeletal System, 5th edition, 2006. Wesley M.Nottage. Saline MR Arthrography Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery 8(3): 394-414, 1992.

to Detect Partial-

William B.Stetson. The Use of MR Arthrography thickness Rotator Cuff Tears. Journal of Bone and Joint Surgery Am 87: 81-88, 2005.