Bài giảng Địa chất công trình: Chương 3 - Nguyễn Trung Kiên

Chương này giới thiệu về địa chất lịch sử, một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng giúp tái hiện quá trình hình thành và phát triển lâu dài của Trái Đất thông qua việc phân tích cấu trúc, thứ tự và tính chất của đá, trầm tích và hóa thạch. Nội dung chính bao gồm tầm quan trọng của địa chất lịch sử, sự khác biệt giữa tuổi tuyệt đối và tuổi tương đối, các phương pháp xác định tuổi đất đá, các nguyên lý về tuổi tương đối, và niên biểu địa chất.

Sinh viên ngành kỹ thuật xây dựng, kỹ sư địa chất và những người quan tâm đến lĩnh vực địa chất công trình.

Chương này tập trung vào việc xác định tuổi của đất đá, bao gồm cả tuổi tuyệt đối và tuổi tương đối, và tầm quan trọng của địa chất lịch sử.

1. **Tuổi tuyệt đối:** Trình bày phương pháp xác định tuổi tuyệt đối của đất đá bằng phương pháp đồng vị phóng xạ, dựa trên chu kỳ bán rã của các nguyên tố phóng xạ như Rubidium-87, Thorium-232, Uranium-238/235 (cho đá cổ) và Carbon-14 (cho đá trẻ).

2. **Tuổi tương đối:** Giải thích các nguyên lý về tuổi tương đối, bao gồm:
* Nguyên lý xếp chồng: Lớp đất đá già hơn nằm dưới, lớp trẻ hơn nằm trên.
* Nguyên lý tuyến ngang nguyên thủy: Các lớp trầm tích ban đầu nằm ngang.
* Nguyên lý tuyến ngang liên tục: Các lớp trầm tích liên tục theo phương ngang.
* Nguyên lý mối liên hệ cắt ngang: Các đặc điểm địa chất cắt ngang các lớp đá hình thành sau.
* Nguyên lý bao hàm tạp chất: Lớp chứa mảnh vụn của lớp khác thành tạo sau.

3. **Phương pháp thạch học và cổ sinh:** Giới thiệu phương pháp thạch học (so sánh thành phần thạch học) và phương pháp cổ sinh (sử dụng hóa thạch để xác định tuổi).
* Hóa thạch chỉ thị: Các loài hóa thạch phổ biến, phân bố rộng và tồn tại trong thời gian ngắn.
* Tập hợp hóa thạch: Xác định tuổi dựa trên nhóm hóa thạch.

4. **Niên biểu địa chất:** Đề cập đến niên biểu địa chất, công cụ quan trọng trong địa chất lịch sử để phân chia và xác định tuổi của các giai đoạn phát triển của Trái Đất.

5. **Ví dụ và bài tập:** Cung cấp ví dụ minh họa việc áp dụng các nguyên lý xác định thứ tự hình thành các lớp đất đá và bài tập về xác định loại nếp uốn, đứt gãy và sự nâng lên/hạ xuống của mặt đất.