Đ
ĐỌ
ỌC
C
Đ
ĐI
IỆ
ỆN
N
T
TÂ
ÂM
M
Đ
ĐỒ
Ồ
D
DỄ
Ễ
H
HƠ
ƠN
N
BS NGUYỄN TÔN KINH THI
- i -
LỜI NÓI ĐẦU
Điện tâm đồ là một cận lâm sàng khó nhƣng lại thƣờng đƣợc sử dụng trong
lâm sàng. Nó đóng vai trò lớn trong chẩn đoán, quyết định phƣơng pháp điều trị và
theo dõi nhiều bệnh, không chỉ riêng tim mạch. Trong khi, tại các nƣớc phát triển,
điện tâm đồ đƣợc đào tạo cho cả khối điều dƣỡng thì hiện nay tại Việt Nam, điện
tâm đồ chƣa đƣợc giảng dạy chính thức trong các lớp đại học y khoa mà chỉ đƣợc
tổ chức học theo chuyên đề dành cho bác sĩ. Qua khảo sát sơ bộ, hơn 50% bác sĩ đa
khoa tại Việt Nam không đọc đƣợc điện tâm đồ. Nhu cầu đọc điện tâm đồ là một
điều bức thiết không chỉ với bác sĩ mà cả với điều dƣỡng, thậm chí kể cả y sĩ. Trên
thị trƣờng, đã có một số sách hƣớng dẫn đọc điện tim. Phổ biến nhất có thể nói là
sách của GS.TS. Trần Đỗ Trinh, GS.TS. Phạm Nguyễn Vinh… Trên mạng
internet, có rất nhiều tài liệu về đọc điện tâm đồ, cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh.
Là một bác sĩ đa khoa, tôi muốn chia sẻ những ghi chép lại của mình ngắn
gọn, đơn giản, dễ ứng dụng trong lâm sàng. Cách trình bày này không mới nhƣng
với sự đặc biệt chú trọng về hình ảnh minh họa rõ ràng, có màu sắc chắc hẳn sẽ
giúp một số ngƣời, từ y sinh đến điều dƣỡng, cũng giống tôi, dễ tiếp cận với điện
tâm đồ hơn và cũng nhớ hơn. Kinh nghiệm bản thân khi tiếp cận điện tâm đồ tôi
cũng xin trình bày đây để các bạn tham khảo. Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các bạn
tiếp cận dễ dàng hơn với điện tâm đồ.
Để đọc tốt, các bạn phải thƣờng xuyên thực hành qua sách thực hành đọc điện
tâm đồ nhƣ cuốn Bài tập điện tâm đồ (Dùng cho sinh viên Y Khoa và bác sĩ đa
khoa thực hành) của tác giả M. Englert – R. Bernard (đã dịch ra tiếng Việt), 150
vấn đề về điện tâm đồ của John R.Hampton hoặc thực hành trên thực tế và nhờ các
bác sĩ chuyên khoa tim mạch kiểm tra. Khi đã thuần thục rồi, các bạn muốn tìm
hiểu thêm về cơ chế cũng chƣa muộn.
Trong quá trình biên tập chắc hẳn sẽ mắc không ít sai sót. Mong các bạn
thông cảm và khi có điều gì không rõ, vui lòng liên hệ với tác giả qua địa chỉ
bs.kinhthi@gmail.com hoặc tra cứu những tài liệu chính thống của các chuyên gia
tim mạch. Chân thành cám ơn.
Phan Rang, tháng 02 năm 2016
Bs Nguyễn Tôn Kinh Thi
- ii -
- iii -
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU .......................................................................................................................................... I
MỤC LỤC ............................................................................................................................................... III
MỤC LỤC HÌNH ....................................................................................................................................... XII
MỤC LỤC BẢNG.................................................................................................................................... XVII
CHƢƠNG 1: ĐẠI CƢƠNG VỀ ĐO ĐIỆN TÂM ĐỒ ..................................................................... 1
KHÁI NIỆM .................................................................................................................................................1
CHỈ ĐỊNH ...................................................................................................................................................1
NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT ..............................................................................................................................1
1. Giấy đo ECG: ...................................................................................................................................1
2. Một số loại máy đo điện tim .............................................................................................................1
3. Các loại đo điện tim đặc biệt ............................................................................................................1
NGHIỆM PHÁP GẮNG SỨC ..........................................................................................................................2
ĐIỆN TÂM ĐỒ HOLTER VÀ THEO DÕI SỰ KIỆN ...........................................................................................2
4. Cách tính toán trên giấy điện tim ......................................................................................................2
CHƢƠNG 2: QUY TRÌNH KỸ THUẬT ĐO ĐIỆN TIM ................................................................. 3
CHUẨN BỊ DỤNG CỤ .............................................................................................................................3
TIẾN HÀNH .............................................................................................................................................3
Bƣớc 1 - Chuẩn bị bệnh nhân và máy móc: ..........................................................................................3
Bƣớc 2 - Gắn các điện cực ....................................................................................................................3
BA CHUYỂN ĐẠO SONG CỰC CHI ...............................................................................................................4
BA CHUYỂN ĐẠO ĐƠN CỰC CHI TĂNG CƢỜNG ...........................................................................................4
TRUNG TÂM WILSON .................................................................................................................................4
Bƣớc 3 - Đo điện tim ............................................................................................................................6
MỘT SỐ NÚT THÔNG DỤNG ........................................................................................................................6
Bƣớc 4 - Kết thúc..................................................................................................................................6
ĐÁNH GIÁ KỸ THUẬT ĐO ....................................................................................................................7
Yếu tố gây nhiễu: ..................................................................................................................................7
Hiệu chỉnh test mV: ..............................................................................................................................7
Tiêu chuẩn điện thế: .............................................................................................................................7
Tiêu chuẩn thời gian: ............................................................................................................................7
Mắc đúng điện cực: ..............................................................................................................................7
CÁC LỖI SÓNG ĐIỆN KHI ĐO VÀ CÁCH XỬ LÝ ...............................................................................8
Nhiễu sóng ............................................................................................................................................8
Lỗi báo nhịp nhanh ...............................................................................................................................8
Tín hiệu yếu ..........................................................................................................................................8
Đƣờng đẳng điện dao động ...................................................................................................................8
Nhiễu điện.............................................................................................................................................8
Không có sóng ......................................................................................................................................8
PHÁT HIỆN MẮC LỘN ĐIỆN CỰC CHI ................................................................................................9
Đảo ngƣợc Tay Trái /Tay Phải (LA / RA) ............................................................................................9
Đảo ngƣợc Tay Trái/Chân Trái (LA / LL) ............................................................................................9
Đảo ngƣợc Tay Phải/Chân Trái (RA / LL) ...........................................................................................9
Đảo ngƣợc Tay Phải/Chân Phải (RA / RL) ..........................................................................................9
Đảo ngƣợc Chân Trái / Chân Phải (LL / RL) .....................................................................................10
Đảo ngƣợc Tay Trái / Chân Phải (LA / RL) .......................................................................................10
Đảo ngƣợc chuyển đạo Tay - Chân ....................................................................................................10
CHƢƠNG 3: CHU CHUYỂN TIM VÀ TÊN GỌI CÁC THÀNH PHẦN TRÊN ĐIỆN TÂM ĐỒ ..... 11
CHU CHUYỂN TIM ....................................................................................................................................11
HÌNH DẠNG VÀ TÊN GỌI CÁC SÓNG .........................................................................................................11
CHƢƠNG 4: CÁC BƢỚC CĂN BẢN ĐỌC ĐIỆN TÂM ĐỒ ....................................................... 12
CÁC BƢỚC ĐỌC ĐIỆN TÂM ĐỒ ................................................................................................................12
Nhận xét chung ...................................................................................................................................12