CHƯƠNG 5

THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

1

I. KHÁI NIỆM Thị trường chỉ có một người bán về một sản phẩm riêng biệt mà

không có sản phẩm thay thế tốt.

 Người bán là người định giá.  Sự gia nhập của những nhà sản xuất khác bị ngăn chận

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

2

1. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊN 2. QUY ĐỊNH CỦA NHÀ NƯỚC 3. QUYỀN PHÁT MINH, SÁNG CHẾ 4. BÍ QUYẾT CÔNG NGHỆ

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

3

II. CÁC TÍNH CHẤT 1. Quan hệ giữa giá cả và sản lượng của doanh nghiệp: nghịch

biến

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

4

.

Đường cầu thị trường đối với xí nghiệp

P

P1

P2

D

Q Q1 Q2

2. Tổng doanh thu (TR): tăng, đạt cực đại, sau đó giảm

dần

TR

Q

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

6

3. Doanh thu biên (MR) Là sự thay đổi trong tổng doanh thu khi thay đổi một đơn

vị hàng hóa được bán ra

MR

 TR  Q

MR là đạo hàm của hàm TR

MR

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

7

P 10 9 8 7 6 5 4

Q 1 2 3 4 5 6 7

TR 10 18 24 28 30 30 28

MR 10 8 6 4 2 0 -2

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

8

Cho hàm số cầu (D): P=-aQ+b TR=P×Q=-aQ2+bQ MR=(TR)’= -2aQ+b Hàm MR có độ dốc gấp đôi độ dốc của đường cầu D. TR đạt cực đại khi MR=0

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

9

P,MR

P=-aQ+b

b 

MR=-2aQ+b

D

Q

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

10

MR

Hàm số cầu thị trường đối với một xí nghiệp độc quyền

có dạng như sau:

P=-0,5Q+1000. Hàm tổng doanh thu là: TR=-0,5Q2+1000Q Hàm doanh thu biên sẽ là: MR=-Q+1000 Doanh thu tối đa khi đạo hàm của tổng doanh thu (tức

MR) bằng 0 Tức Q=1000

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

11

I. TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN 1. Phân tích bằng các đường tổng số

Doanh nghiệp đạt lợi nhuận tối đa khi sản xuất với số lượng Q*, bán với mức giá P* sao cho: MC=MR

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

12

TC, TR TC

Lợi Nhuận tối đa

TR

TFC

Q Q* Q2 Q1

13

Q

13

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

Lợi Nhuận -TFC

LN(Lợi nhuận)=TR-TC LN max khi (LN)’=0, Tức (TR)’-(TC)’=0 Tức MR-MC=0 Do đó tại Q*, MR=MC (

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

14

2. Phân tích bằng các đường đơn vị

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

15

P

P, C

Xí nghiệp độc quyền đạt lợi nhuận tối đa khi sản xuất với số lượng Q* và bán với mức giá P* thỏa điều kiện MC=MR

MC

AC P*

Lợi nhuận

ACQ*

MC=MR

D

Q

Q*

16

MR

Q

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

CẠNH TRANH HOÀN HẢO

ĐỘC QUYỀN

• Cân bằng ngắn hạn tại

• Cân bằng ngắn hạn tại

MC = MR = P

MC = MR

• Không xác định được

đường cung XN

• Đường cung XN là một đoạn của đường MC • P thấp, Q cao, có lợi cho

người tiêu dùng

• P cao, Q thấp, gây thiệt hại cho người tiêu dùng

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

17

.

P,MR

Đường cung (đường chi phí biên)

PĐQ PCT

MC=MR

D

Q

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

18

QCT QĐQ MR

XN độc quyền thu được lợi nhuận trong dài hạn Tùy theo quy mô thị trường mà XNĐQ có thể thiết lập

quy mô Sản xuất thích hợp.

(bằng, lớn hơn hoặc nhỏ hơn quy mô Sản xuất tối ưu)

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

19

C. CÁC CHÍNH SÁCH CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

20

MỤC TIÊU: Hạn chế các mặt tiêu cực của thị trường độc quyền (giá cao, cung thấp, lợi nhuận độc quyền cao)

BIỆN PHÁP: sử dụng công cụ giá tối đa và thuế

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

21

Chính phủ quy định xí nghiệp độc quyền phải bán với giá thấp hơn mức giá tối đa hóa lợi nhuận.

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

22

P, C

MC

Với D, MC, AC cho trước, XN dự định sản xuất Q*, bán với giá P* (thỏa điều kiện MC=MR), lợi nhuận là (P*-ACQ*) ×Q*

P*

AC

ACQ*

D

Q Q*

MR

Q0 Q1 MR

23

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

P, C

K

MC

Nếu chính phủ quy định giá tối đa là P1

AC L P1

M

D

MR Q1 Q0 Q1 MR

P, C

Tại Q*, LN không còn tối đa (vì MC

Để LN tối đa, XN sx Q1

K

MC

P*

Tại Q1, MC=MR=P (như trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo)

AC L P1

M

D

Q* Q1

MR

Q1 MR

 Giá cả giảm, sản lượng tăng  Lợi nhuận độc quyền giảm.

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

26

Chính phủ quy định một mức thuế không theo sản lượng đối với xí nghiệp độc quyền. Tăng định phí của xí nghiệp

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

27

Cho TC0=AQ3+BQ2+CQ+TFC Với Q: sản lượng A,B,C,TFC là các hằng số.. MC0=3AQ2+2BQ+C AC0=AQ2+BQ+C+(TFC/Q) Tăng thuế không theo sản lượng T TC1=AQ3+BQ2+CQ+TFC+T MC1=3AQ2+2BQ+C (không đổi) AC1=AQ2+BQ+C+(TFC/Q)+(T/Q) (tăng)

AC1 MC

Một mức thuế không theo sản lượng T sẽ làm đường chi phí trung bình dịch chuyển lên trên, đường chi phí biên không đổi.

AC0

D

MR

Q0

29

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

Để LN tối đa, XN vẫn SX với số lượng như cũ (Q*), bán với mức giá như cũ (P*) nhưng lợi nhuận giảm. AC1

MC P*

AC0

ACQ*2

ACQ*1

30

D

MR Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí Q* Q0

 Giá cả không đổi, sản lượng không đổi.  Lợi nhuận độc quyền giảm.

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

31

Chính phủ quy định một mức thuế t/ đơn vị sản lượng đối với xí nghiệp độc quyền. Tăng biến phí của xí nghiệp

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

32

Cho TC0=AQ3+BQ2+CQ+TFC Với Q: sản lượng A,B,C,TFC là các hằng số.. MC0=3AQ2+2BQ+C AC0=AQ2+BQ+C+(TFC/Q) Tăng thuế theo sản lượng t/sản phẩm TC1=AQ3+BQ2+CQ+TFC+tQ MC1=3AQ2+2BQ+C+t (tăng) AC1=AQ2+BQ+C+(TFC/Q)+t (tăng)

MC1

MC0

AC1

Một mức thuế theo sản lượng t/đơn vị sản phẩm sẽ làm đường chi phí trung bình AC và chi phí biên MC dịch chuyển lên trên một khoảng là t

AC0

34

D

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

MR

MC1

Để LN tối đa, XN giảm sản lượng xuống Q*2 và tăng giá đến P*2

MC0

AC1

AC0 P*2 P*1 ACQ*2

ACQ*1

D

35

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

Q*2 Q*1 MR

 Giá cả tăng, sản lượng giảm.  Lợi nhuận độc quyền giảm.

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

36