Bài giảng Sinh hóa học (Phần II: Trao đổi chất và năng lượng sinh học): Chương V

Chia sẻ: Vi Đinh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

100
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Sinh hóa học (Phần II: Trao đổi chất và năng lượng sinh học): Chương V trình bày những nội dung chính như sự trao đổi nước và chất khoáng, vai trò sinh học của nước

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Sinh hóa học (Phần II: Trao đổi chất và năng lượng sinh học): Chương V

Chöông V SÖÏ TRAO ÑOÅI NÖÔÙC VAØ CHAÁT KHOAÙNG BAØI GIAÛNG SINH HOÙA HOÏC 1. SÖÏ TRAO ÑOÅI NÖÔÙC Phaàn II 1.1. NÖÔÙC TRONG CÔ THEÅ TRAO ÑOÅI CHAÁT • 1.2. VAI TROØ SINH HOÏC CUÛA NÖÔÙC VAØ NAÊNG LÖÔÏNG SINH HOÏC • 1.3. SÖÏ TRAO ÑOÅI NÖÔÙC • 1.4. ÑIEÀU HOØA TRAO ÑOÅI NÖÔÙC Chöông V 2.SÖÏ TRAO ÑOÅI CAÙC CHAÁT KHOAÙNG SÖÏ TRAO ÑOÅI NÖÔÙC VAØ CHAÁT KHOAÙNG • 2.1. CHAÁT KHOAÙNG TRONG CÔ THEÅ • 2.2. VAI TROØ SINH HOÏC CHUNG CUÛA CHAÁT KHOAÙNG • 2.3. VAI TROØ SINH HOÏC CUÛA MOÄT SOÁ 1 NGUYEÂN TOÁ KHOAÙNG 2 1.1. NÖÔÙC TRONG CÔ THEÅ 1. SÖÏ TRAO ÑOÅI NÖÔÙC Trong cô theå nöôùc phaân boá : Nöôùc laø thaønh phaàn voâ cô chieám soá löôïng lôùn nhaát 40% dòch noäi baøo (nöôùc ôû trong teá baøo). Nöôùc lieân keát trong cô theå: vôùi protein -> taïo neân traïng thaùi keo cuûa TB chaát. - Ñoäng vaät non : 70 – 80% theå troïng. 20% dòch ngoaïi baøo (5% huyeát töông, 15% dòch gian - Ñoäng vaät tröôûng thaønh : 55 – 60% theå troïng. baøo). Nöôùc laø thaønh phaàn baét buoäc cuûa moïi sinh theå. Phaàn coøn laïi tham gia trao ñoåi giöõa huyeát töông vaø caùc Thöïc nghieäm cho thaáy coù theå laøm maát toaøn boä môõ dòch khaùc cuûa cô theå, trong ñoù quan troïng laø dòch tieâu döï tröõ hoaëc ½ löôïng protein cuûa cô theå khoâng nguy hoùa ñöôïc tieát ra vaø taùi haáp thu vaøo maùu vaø moät soá löôïng haïi ñeán tính maïng baèng khi cô theå maät ñi 10-20% lôùn nöôùc tieåu ban ñaàu ñöôïc tieát qua caàu thaän vaø 99% löôïng nöôùc 3 ñöôïc taùi haáp thu ôû oáng thaän. 4 1
THAØNH PHAÀN ION CUÛA DÒCH CÔ THEÅ DÒCH NOÄI BAØO HUYEÁT TÖÔNG DÒCH GIAN BAØO mM/l mEq/l mM/l mEq/l mM/l mEq/l Cation Na+ 10 10 142 142 144 144 K+ 160 160 4 4 4 4 Ca2+ 1 2 2,5 5 1 2 Mg2+ 13 26 1,5 3 1 2 198 154 152 Anion Cl- 3 3 103 103 114 114 (20%) HCO3- 11 11 27 27 30 30 HPO42- (40%) 50 100 1 2 1 2 SO42- 10 20 0,5 1 0,5 1 Ion höõu cô 5 5 5 5 5 6 Protein 8 64 2 16 (0,1) (5) 198 154 152 Ghi chuù : Ñöông löôïng (Eq = Equivalent) laø löôïng (bieåu thò baèng mol) cuûa moät chaát döôùi daïng ion töông öùng vôùi moät ñieän tích (hoùa Maùu ñoùng vai troø trung taâm trong quaù trình trao ñoåi trò) cuûa ion : nöôùc vaø caùc chaát hoøa tan (chaát dinh döôõng vaø chaát caën Eq = mol/ñieän tích ion baõ), ñoù laø noäi moâi (moâi tröôøng noäi taïi) cuûa sinh theå. 1 mEq /lit = 1 mM/lit x ñieän tích ion Caùc thoâng soá cuûa maùu luoân ñöôïc baûo ñaûm söï haèng ñònh • TOÙM LAÏI (oån ñònh ñoäng), chuùng chæ giao ñoäng trong nhöõng giôùi • - Protein huyeát töông > dòch gian baøo haïn sinh lyù nhaát ñònh. • - Na+ vaø Cl- dòch gian baøo > dòch noäi baøo Khi moät trò soá cuûa moät thoâng soá naøo ñoù vöôït quùa giôùi • Na+ chuû yeáu naèm ôû khu vöïc ngoaøi teá baøo. haïn sinh lyù (cao hoaëc thaáp hôn) thì chuùng phaûn aùnh moät • - K vaø PO43- dòch gian baøo < dòch noäi baøo + K+ chuû yeáu naèm ôû khu vöïc trong teá baøo traïng thaùi beänh lyù naøo ñoù. Coù nhieàu cô cheá duy trì söï • Σ cation = Σanion ôû moãi khu vöïc haèng ñònh noäi moâi, trong ñoù thaän ñoùng vai troø raát quan • Sự caân bằng nöôùc vaø caùc chaát ñieän giaûi laø nhôø hoaït ñoäng cuûa troïng nhôø chöùc naêng taïo thaønh nöôùc tieåu cuûa chuùng. caùc maøng ngaên caùch nhö maøng TB, thaønh maïch, da, nieâm maïc …. 7 8 2
1.2. VAI TROØ SINH HOÏC CUÛA NÖÔÙC 1.3. SÖÏ TRAO ÑOÅI NÖÔÙC • Söï trao ñoåi nöôùc lieân quan chaët 1) Nöôùc laø moâi tröôøng noäi taïi cuûa moïi sinh theå. cheõ vôùi trao ñoåi chaát ñieän giaûi : Öu tröông (taêng ñieän giaûi) : 2) Phöông tieän vaän chuyeån caùc chaát dinh döôõng ñeán moâ →maát nöôùc trong TB → teo HC. baøo vaø vaän chuyeån caùc chaát caën baõ töø moâ baøo ñeán cô Khaùt nöôùc, khoâ moâi, buoàn noân, ít quan baøi tieát. nöôùc tieåu. Ñieàu trò : uoáng nöôùc, truyeàn dòch. 3) Vai troø ñieàu hoøa thaân nhieät. Nhöôïc tröông (giaûm ñieän giaûi) : 4) Vai troø baûo veä. do thieáu muoái, ra moà hoâi nhieàu, noân oùi →maát nöôùc ngoaøi TB, 5) Tham gia tröïc tieáp vaøo caùc phaûn öùng sinh hoùa hoïc. giaûm theå tích maùu, HC tröông, coù theå vôõ (tieâu huyeát). Caàn boå sung ñieän giaûi theo nöôùc uoáng vaø TAÊ. 9 10 Truyeàn dòch phaûi ñaúng tröông. 1.4.ÑIEÀU HOØA TRAO ÑOÅI NÖÔÙC 2.SÖÏ TRAO ÑOÅI CAÙC CHAÁT KHOAÙNG • 2.1. CHAÁT KHOAÙNG TRONG CÔ THEÅ Ñieàu hoøa thaàn kinh : do trung taâm khaùt naèm giöõa nhaân buïng • Chaát khoaùng chieám 1/20 theå troïng (3-5%). haï naõo vaø trung taâm caûm thuï thaåm thaáu vaø theå tích. Phaân loaïi theo khoái löôïng : Ñieàu hoøa hormone : Khoaùng ña löôïng (kg, g) : Ca, Mg, Na, K, P, S vaø Cl. - ADH (antidiuretic hormone – H khaùng lôïi nieäu) cuûa thuøy sau Khoaùng vi löôïng (mg, µg) : Fe, Cu, Co, Mn, I, Zn …. tuyeán yeân → taêng taùi haáp thu nöôùc ôû oáng löôïn xa vaø oáng goùp Khoaùng sieâu vi löôïng (veát) : As, Pb, Hg …. nöôùc tieåu. Phaân loaïi theo chöùc naêng : Nhoùm tham gia caáu truùc : Ca, P , F, Mg … - Aldosterone cuûa vuøng voû nang thöôïng thaän, taêng taùi haáp thu Nhoùm tham gia duy trì ASTT vaø caân baèng acid-base : Na, K, Cl Na+ vaø taêng baøi thaûi K+ ôû oáng löôïn xa → Na+ taêng, K+ giaûm …. → tröông löïc dòch theå taêng → nöôùc ñöôïc giöõ laïi. Nhoùm tham gia xuùc taùc : Fe, Cu, Mg, Co, Se … Nhoùm chöa roõ chöùc naêng : Ag, Pb, Hg …. 11 12 3
2.2. VAI TROØ SINH HOÏC CUÛA CHAÁT KHOAÙNG - ASTT maùu ñoäng vaät töông ñöông dd NaCl 0,9 %; 1) Vai troø taïo hình : thöôøng thuoäc veà nhoùm khoaùng ña löôïng : - Ñoäng vaät maùu laïnh 0,7%; Ca, P, Mg vaø F trong caáu taïo moâ xöông, raêng …; S trong toùc, - Chim vaø boø saùt 1,1% loâng, söøng, moùng; P trong caáu taïo maøng sinh hoïc … -> Dung dòch nöôùc muoái sinh lyù (ñaúng tröông) 2) Vai troø duy trì ASTT (dung dòch Ringer) : NaCl KCl CaCl2 NaHCO3 ASTT chi phoái chieàu höôùng vaø toác ñoä trao ñoåi nöôùc vaø aûnh höôûng ñeán caùc chöùc phaän sinh lyù khaùc cuûa cô theå. (gam/lít) ÑV maùu noùng : 8,5 0,2 0,2 0,1 Ñoäng vaät : trò soá ASTT : 6,6 ÷ 7,7 atm ÑV maùu laïnh : 6,5 – 7 0,1 0,1 0,1 1/4 trò soá do protein, ¾ do chaát ñieän giaûi, trong ñoù quan -> Dung dòch sinh lyù ngoït : troïng nhaát laø NaCl, goác bicarbonate vaø goác phosphate) 13 thay NaCl baèng glucose 5% 14 • 3) Caùc heä thoáng ñeäm : Heä thoáng ñeäm trong huyeát töông Heä thoáng ñeäm bao goàm moät acid yeáu vaø muoái cuûa noù, giöõ Bicarbonate : H2CO3/NaHCO3 cho pH moâi tröôøng oån ñònh trong moät giôùi haïn naøo ñoù. Phosphate : NaH2PO4/Na2HPO4 Protein : H protein/Proteinate Thí duï pH maùu gia suùc, gia caàm (B.5-5, trang 162) : Heä thoáng ñeäm caùc acid höõu cô/muoái cuûa chuùng Loaøi ñoäng vaät pH Heä thoáng ñeäm trong hoàng caàu - Ngöïa 7,20 – 7,60 ÔÛ moâ baøo : H.Hb/K.Hb - Boø caùi 7,47 - 7,90 ÔÛ phoåi : H.HbO2/K.HbO2 - Cöøu 7,40 – 7,58 H taêng : NaHCO3 + Na+ + HCO3- - Deâ 7,40 – 7,65 HCO3- + H+ H2CO3 CO2 + H2O OH taêng : - H2CO3 H + HCO3- + - Gia caàm 7,20 – 7,5- H+ + OH- H2O - Heo 7,85 – 7,87 15 16 4
2.3. VAI TROØ SINH HOÏC CUÛA MOÄT SOÁ • 4) Chaát khoaùng tham gia xuùc taùc caùc phaûn öùng sinh NGUYEÂN TOÁ KHOAÙNG hoïc : ña soá thuoäc nhoùm vi löôïng, chuùng tham gia trong 1) Khoaùng ña löôïng Calcium (Ca) vaø phosphor (P) thaønh phaàn caùc coenzyme : Fe3+ trong cytochrome, Sodium (Na), potassium (K), chlorine (Cl) Cu2+ trong cytochrome oxydase, Mg2+ hoaït hoùa ATP …. Magnesium (Mg) Sulfur (S) 2) Khoaùng vi löôïng Iron (saét) Copper (ñoàng) Cobalt Zinc (keõm) Manganese Iodine 17 Selenium 18 5