Bộ nhụy
¨ laø boä phaän sinh saûn caùi cuûa hoa ¨ caáu taïo = laù bieán ñoåi goïi laø laù noaõn mang
noaõn.
1. Caáu taïo toång quaùt • ¨ Baàu: ñöïng caùc noaõn • ¨ voøi nhuïy • ¨ ñaàu nhuïy (nuoám)
Bộ nhụy
§ Baàu •-Baàutreân(baàuthöôïng) •-Baàudöôùi(baàuhaï) •-Baàugiöõa(baàutrung)
Bộ nhụy
¨ Caáu taïo bôûi 1hay nhieàu laù noaõn rôøi hay dính
lieàn ®1 oâ hay nhieàu oâ.
¨ Caùc laù noaõn coù theå dính : + ôû baàu,
+ ôû baàu vaø voøi,
• + ôû baàu, voøi vaø ñaàu nhuïy. • + ôû ñaàu nhuïy (hieám). ¨ Soá löôïng LN: 3 lôùp Haønh, 4 – 5 lôùp Ngoïc
lan,
• nhöng > 4, 5 hoaëc 1, 2 laù noaõn
Bộ nhụy
¨ Laù noaõn: laù ñaëc bieät mang noaõn. ¨ Nôi mang noaõn = giaù noaõn hay thai toøa. ¨ caáu taïo laù noaõn # laù, + ñoái xöùng 2 beân, MM ñoàng hoùa, BB trong & BB ngoaøi, 1 boù libe goã, 2 boù meùp, giaù noaõn mang noaõn.
+ Moâ daãn oáng daãn phaán vaøo khoang baàu
®noaõn.
Bộ nhụy
§ Voøi nhuïy • ¨ lôùp TB BB noái lieàn BB ngoaøi cuûaLN. • ¨ Voøi coù theå ñaëc hay boïng, ngaén hoaëc daøi. • ¨ coù moâ daãn ñöa oáng daãn phaán ®moâ daãn baàu. • ¨ voøi noái lieàn baàu, moïc leäch 1 beân hoaëc ñính
ñaùy baàu.
§ Ñaàu nhuïy (nuoám) • ¨ Hình daïng bieán thieân: nhoû, phuø to ®hình
dóa, maâm, pheãu, phieán daïng caùnh hoa.
• ¨ Coù gai thòt tieát chaát dính giöõ haït phaán & thuaän lôïi cho naûy maàm phaùt trieån cuûa oáng daãn phaán.
Bộ nhụy
2. Cách sắp xếp của lá noãn ¨ Lối đính xoắn ốc: nhiều lá noãn rời ¨ Lối đính vòng: 1 vòng (trừ hoa Lựu).
số LN = số lượng các bộ phận khác®xếp xen kẽ. Xu hướng giảm số lượng LN
3. Các lối đính noãn ¨ Đính noãn thân · Đính noãn gốc · Đính noãn trung tâm
Noaõn
Bộ nhụy 3. Các lối đính noãn ¨ Đính noãn lá · Đính noãn mép: 2 kiểu:
Laù noaõn
+ Đính noãn bên (trắc mô): 1ô + Đính noãn trung trụ: nhiều ô
· Đính noãn vách · Đính noãn giữa
Bộ nhụy
4. Cấu tạo của noãn + giá noãn + cuống noãn (cán phôi): phân nhánh + rốn (tễ). + Thân noãn: phôi tâm, 2 lớp vỏ VN & VT(lớp Hành & phần lớn hoa phân cánh trừ họ Hoa Tán) hoặc 1 lớp vỏ (ở họ hoa Tán và ở các hoa hợp cánh trừ bộ Trân châu, bộ Thị). cây ký sinh không vỏ noãn.
Bộ nhụy
4. Cấu tạo của noãn + lỗ noãn (noãn khẩu). + 1 bó mạch + hợp điểm. + túi phôi: TB đơn tướng + phôi tâm : TB lưỡng tướng.
Noaõn thaúng
Bộ nhụy
2 trôï baøo 2 nhaân phuï 3 teá baøo ñoái cöïc
soùng noaõn
• 4. Caáu taïo cuûa noaõn • tuùi phoâi coù 8 nhaân: 1 noaõn caàu (tröùng) • • •
Noaõn ñaûo •Noaõn cong
5. Túi phôi – Sự thành lập túi phôi
+ Phoâi taâm coù 1 TB coå baøo töû ®tuùi phoâi. + TB coå baøo töû naèm ngay treân truïc cuûa phoâi taâm
döôùi loã noaõn.
phaân caét
giaûm phaân
• Tb coå baøo töû ® TBngoaøi (hoaïi sôùm) • • • ®TB sinh baøo töû ® Ñaïi baøo töû 1, 2, 3 (hoaïi) ® Ñaïi baøo töû 4: 1 noaõn caàu •
(tröùng)
2 trôï baøo 2 nhaân phuï
• • •
3 TB ñoái cöïc
5. Túi phôi – Sự thành lập túi phôi
• Caùc loaïi tuùi phoâi + Tuùi phoâi ñôn baøo töû + Tuùi phoâi song baøo töû: Tb sinh baøo töû ®2 TB 1 trong 2 TB ®tuùi phoâi: thöôøng coù 8 nhaân + Tuùi phoâi töù baøo töû: TB sinh baøo töû ®tuùi phoâi • coù 4 – 8 hay 16 nhaân xeáp thaønh 1, 2 hoaëc 4
cöïc
Hoa thức và hoa đồ
• K : Voøng ñaøi hoa (Kalyx hay Calyx), • k : voøng laù ñaøi phuï (Calyculus) • C : Voøng traøng hoa (Corolla)
P : Bao hoa, khi laù ñaøi & caùnh hoa gioáng nhau (Perigonium) A : Voøng nhò (Androeceum) G : Voøng nhuïy (Gynoeceum)
• + Caùc con soá • + caùc boä phaän dính lieàn nhau vieát soá trong daáu
ngoaëc ñôn.
• + nhieàu voøng, soá boä phaän / moãi voøng ghi = 1
con soá rieâng
•
Hoa thức và hoa đồ
+ viết theo thứ tự: giữa các con số có dấu (+). + bầu trên: gạch ngang ở dưới chữ G.
bầu dưới: gạch ở trên chữ G.
: hoa không đều * : hoa đều ☿ : hoa lưỡng tính ♂ : hoa đực ♀ : hoa cái ¥ hay n: chỉ số lượng nhiều. Hoa thức hoa Đậu: ☿ K(5) C5 A (9)+1 G1
Hoa đồ
• Caùc qui öôùc veõ hoa ñoà + Truïc hoa = voøng troøn nhoû + Laù baéc = hình tam giaùc deïp + Tieàn dieäp # laù baéc + kieåu xoaén oác + kieåu voøng.
Hoa đồ
- LÑ giöõa - CH giöõa
• + Laù ñaøi vaø caùnh hoa • • • + Boä nhò: B hoaëc D • + Boä nhuïy • + Noaõn • Chuù yù: • + Caùc boä phaän dính • + Caùc phaàn bò truïy • + Khi thieáu haún moät voøng
Sự thụ tinh
haït phaán rôi treân ñaàu nhuïy
• 1. Söï thuï phaán • • * Söï töï thuï phaán (thuï phaán tröïc tieáp) • hoa löôõng tính & baét buoäc ôû hoa ngaäm • * Söï thuï phaán cheùo (thuï phaán giaùn tieáp): • baét buoäc: • •
- Hoa ñôn tính. - Hoa löôõng tính: nhò, nhuïy khoâng chín cuøng luùc - Phaàn ñöïc bò ngaên caùch vôùi phaàn caùi - hoa löôõng tính coù gai naït cuûa ñaàu nhuïy nhoû • •
Sự thụ tinh
2. Söï naûy maàm cuûa haït phaán
+ Haït phaán rôi treân ñaàu nhuïy ® huùt nöôùc ® naûy maàm ® oáng daãn phaán.
• + ® moâ daãn daét cuûa voøi. TBSS ® 2 giao töû
ñöïc. Tinh truøng TV coù hoa khoâng coù roi, chæ coù 1 nhaân to & lôùp moûng CTB bao quanh. ® baàu® moâ daãn daét cuûa giaù noaõn ® noaõn ® loã noaõn ® tuùi phoâi giöõa 2 trôï baøo. Caây Phi lao, oáng daãn phaán vaøo noaõn qua ngaû hôïp ñieåm.
• + nhaân DD bieán maát, coøn 2 giao töû ñöïc ®
thöïc hieän thuï tinh.
Sự thụ tinh
3. Söï thuï tinh keùp - 1 giao töû ñöïc +
noaõn caàu ® hôïp töû löôõng boäi (2n nhieãm saéc theå) - Giao töû ñöïc thöù hai + nhaân thöù löôõng töôùng ®TB khôûi ñaàu cuûa phoâi nhuõ.
Sự thụ tinh
• Söï tieán hoaù cuûa caùc trôï baøo sau thuï tinh • + Caùc trôï baøo coù theå bieán maát. • + 1 trôï baøo thuï tinh vôùi noaõn caàu ® phoâi
thaëng dö taïp.
• + 1 trôï baøo + nhaân khaùc cuûa tuùi phoâi # nhaân
phuï.
• + phaùt trieån ® voøi huùt
Sự thụ tinh
• Söï tieán hoùa cuûa caùc teá baøo ñoái cöïc • + bieán maát (thöôøng nhaát). • + taïo thaønh phoâi thaëng dö. • + phaùt trieån thaønh voøi huùt.
8. Sự phát triển của mầm mà không cần thụ tinh
1. Hieän töôïng ñôn tính sinh + Söï voâ giao töû sinh (apomixie)
• Phoâi taïo töø TB ñôn töôùng cuûa tuùi phoâi: noaõn caàu
hay trôï baøo hoaëc TB ñoái cöïc. + Voâ baøo töû sinh (aposporie). • Phoâi taïo töø 1 TB löôõng töôùng:
- töø noaõn caàu, trôï baøo hoaëc TB ñoái cöïc khoâng qua
giaûm nhieãm.
- töø 1TB cuûa phoâi taâm ¹TB coå baøo töû hoaëc töø vuøng
hôïp ñieåm.
- töø TB dinh döôõng cuûa phoâi taâm, hoaëc töø voû noaõn.
8. Sự phát triển của mầm mà không cần thụ tinh
• 2. Hieän töôïngï ña phoâi sinh (polyembryonie)
do:
• + Söï keát hôïp cuûa nhieàu noaõn. • + Söï hieän dieän cuûa nhieàu tuùi phoâi. • + Phoâi bình thöôøng töï chia thaønh nhieàu phoâi nhoû. • • Ví duï: ÔÛ haït Cam
