ấ ắ ế ừ ạ ả ự ư i th y ẽ "Ng i da di t vang lên. cái radio cũ mèm, t ơ ọ ề ừ ư ườ ữ ữ ề ớ ẫ ặ ầ ... v n l ng l ứ ươ ẹ i đ p. ấ t m hôi r i nhòe trang gi y...". Ti ng C m Ly tha thi ấ ờ d ng tôi nghe th y m y l ỡ ế t, chi u mùa h nh đang r i xu ng, v tan và xoáy vào lòng nh ng kí c t ả ủ ẩ ế ớ i nào đó, m t th gi ạ ẽ ướ ạ ư ế ớ ủ ượ là đ i t nhiên, tôi nghĩ, d i cu c đ i b n năm tr ộ ấ ắ ẽ ứ ườ ồ ả c c nh m t, nh ng cũng đ đ tôi th y Tôi m i m t tu i đ ng trong sân tr ạ ạ ấ ộ ự ư ườ ấ ế ớ c xem l ư ợ nh ng năm 1980. ộ ấ i rõ ràng không sai. Tim t ấ ắ i. Ánh m t hi n t đ p chi c xe khung, đi trong n ng vàng. B t ch t, ng ệ ế ộ ộ ờ ố ủ ể i y quay l i không ph i c a mình, th gi ả c, qua vài c nh quay đ ổ ộ ườ ề ừ ượ c máy quay ghi l đ ố ơ ứ i c a quá kh . ờ ừ ữ ừ Máy c trích ra t cái máy quay có l ặ ườ ườ i th p bé l ng ng c p II l ng gió, và bóng m t ng ị ẫ Kia d ng th y h ng m t nh p.
ọ ạ ấ ề ế ườ ọ ả ự ế ề ườ ấ ẽ ế bi ờ ổ ằ ấ ặ ườ ằ ỉ ự ơ t th nên m i c nh quay v ng ế ặ ẹ ớ ầ ́ ộ ớ ỡ ả ư ắ ạ ờ ấ . Tôi nhìn i tôi kính tr ng nh t trên đ i. Có l i y đ u rõ nét và chân th c đ n kì l ướ ẻ ử ườ ộ ng dài d ng d c, cùng v i cây th c k n a mét k p trong chi c c p da s n cũ, h p ph n b ng thép ch ch c r i ra, cùng mái tóc ấ ướ ắ c m t đang dâng lên, đ y tràn hai khóe m t. ắ ầ ắ ầ ế ắ ỉ ầ ở ọ ọ ế ề ấ ờ ổ ầ ế ứ ữ ắ ừ ề ấ ớ ầ ư ề ầ ẩ ế ỉ ườ ấ ắ ị ẫ ỉ ừ ọ ồ ấ ả ề ầ ầ i hi n và b o, th y già r i, có c n ạ ả ả ả ừ ữ ứ ư ị ỗ ế ừ t. ữ ươ ạ i rõ đ n t ng chi ti ữ ầ ạ ng. Khi mà gió vu t nh ng ngón tay trên mái nhà, tôi nhìn th y th y đ p xe đ n tr ạ ạ ắ ố ư ạ ồ ẫ ầ ề ẽ ề ấ ầ ẫ ẫ ầ ỉ ỉ ấ ự ề ế ớ ầ ạ ầ ả ẫ ầ c ầ ế ạ ơ ẫ ữ ẫ ượ c gió, v y tay c ườ ạ i l ư ế ề ự ư ế ầ ữ ứ ấ ằ ằ ố ộ Đêm t ́ ỗ i. Trong m t căn b p l p x p, có m i m t bóng đèn mù m t. B ng đen vi ạ ệ ầ ắ ả ứ ọ ộ ậ ẩ ả ườ ồ ạ ườ ị ỉ ụ ấ ơ t đ y nh ng công th c lo ng ngo ng. i nh m nháp ng m trà nong trong đêm thu mong i tóc b c ph ng i c nh, m m c
ồ ạ ướ ứ ế ế ế ấ ắ ằ ả ặ ơ ừ ng th m l ng, còn ờ ủ ạ ả ừ ề . Ti ng đ a con gái c t lên lo l ng. Th ng con trai ng i c nh im l ng ăn mi ng bánh n l nh, lúc nào cô v thì cô ăn. ậ ẩ , hai đ a c ăn đi, còn l i, b o, i, th y không ăn th p c m à, th ph i làm sao bây gi ứ ứ i đ vào t ớ ạ ể ầ ầ ỉ ườ i đó ch c ậ ấ ấ ứ ọ ơ ố ề ắ ầ ồ ố ch i, cu i cùng th y cũng ăn, và hai đ a h c sinh ỡ ứ ế ổ ọ ạ ị ế ế ế ầ ấ ớ ầ c th t m , c đ n c h ng l ỏ t th y không ăn đ ầ i b nôn ra, th mà hôm y th y ộ ố ạ ủ ượ ưở ẽ ể ạ ầ c c m xúc c a tôi khi nghe vi c th y không ăn đ ế ề nhi u ng ỡ ồ c th t m , r i liên t i không hi u n i t vĩ đ i. T i sao l ạ ỉ ể ệ ữ ị ừ ế ầ ấ ố ị ế ng đ n ườ i ̀ ạ ắ ắ ế ế i thành ti ng. Căn b p l p x p nh sáng thêm. Sáng thêm. Mãi đ n sau này tôi m i bi ầ ủ ch đ chúng tôi vui lòng. Đ t nhiên mu n khóc. Th y c a tôi, vĩ đ i nh th đ y. ể ễ ả ượ ả ạ ạ đ ể ầ ắ ụ ư ấ ể ẩ ầ ự ư ế ạ ạ ọ ớ ữ ơ ỉ ớ ằ ạ ầ ả ầ ờ ồ ưở ấ ậ ố ng thì không quát đ ượ ế ứ ườ ề ớ ề ấ ầ ấ ậ ắ ớ ọ ắ ắ ệ i ch p nh n làm giáo viên quèn. Ôi, làm hi u tr ế ậ i mãi v câu nói y. Đ n t n hai năm sau, tôi m i bi ỏ ớ ướ c khi b ấ ỉ ỉ ầ ấ ả ợ ộ ữ ứ ế ề ả ầ ớ ọ ơ ỉ t, tình c m th y dành cho h c sinh chúng tôi còn nhi u h n g p t t l n nh ng th công danh t c . Sau này m i bi i l c là t ườ "Nh ng ngày mùa h r rích, khi ôm sách và l ng nghe vài giai đi u phát ra t ồ đi v s m tr a T ng ngày, gi ư ộ ạ ả ộ Đ t nhiên, có c m giác nh đang l c vào m t th gi ượ ư ự ng nh mình đang đ Và t ấ ượ ả đã cũ l m r i, c nh đ quay có l ẽ ạ ấ ắ ế l ầ ồ r i! Th y tôi... ắ i đàn ông đi trong n ng vàng hôm y là ng Ng rõ cái bóng liêu xiêu, đ dài trên con đ ̃ ồ ạ ắ đã b c l m r i. Bông nhiên, tôi th y n ườ ẫ ề : Các th y cao to, v m v , có đôi m t sáng qu c uy nghiêm. Nh ng không! Th y tôi th p l m, n u so v i chu n m t mét tam, ch ch ng i v n miêu t Nhi u ng ứ ạ 1m60, tóc b c tr ng và lúc nào cũng l c c c đi trên chi c xe khung han r . M t th y sáng, nh ng sáng b i ánh sáng d u hi n, m áp khi n chúng tôi r t an tâm. M i th ớ ộ ề ầ thu c v th y cũ kĩ đ n m c hoài c . Chúng tôi, th i nh ng năm l p 6, đã t ng trêu th y nhi u l n vì đi u y. Tôi v n nh th y ch c ệ gì hi n đ i. ế ể ả ư ấ ứ i, nh ng l i, nh ng hình nh y c nháy đi nháy l Máy quay chuy n c nh. T ng hình nh nh y nhót. C nh b l ạ ứ ế ườ ế ấ ng. Nh ng vòng quay xe đ p c th quay đ u, quay đ u. Pê Mùa Đông l nh thê l ế ặ ờ ả ạ đan cũ l m r i, xích kêu l ch c ch t a nh đang đòi ngh ng i. Th y v n c n m n đ p xe, c n m n xách chi c c p s n cũ đ n l p. Tho ng qua, tôi th y th y kh run. ượ ứ ớ ấ Không ch mùa Đông y, mà còn nhi u mùa Đông sau này n a. Tôi v n luôn nhìn th y hình nh đó. Luôn nh mình đ ng trên t ng 2, v y tay "Em chào th y" mà láo x ầ ch thành "Em th y!", và th y, trên chi c xe đ p cũ đi ng i. Hi n nh tiên. ế ụ ụ ế T d ng, c nh quay ti p theo hi n ra. Tôi th y... ộ ồ Có hai đ a h c sinh ng i quây qu n c t cái bánh trung thu nhân th p c m, và m t ng manh. ầ ơ Th y ườ ng Tôi nh n ra, đ y chính là mình, v i Âu S n, và th y. ề ầ ừ ố ồ Tôi th y mình lúng túng, r i cũng ng i xu ng, c m con dao c t bánh ra thành nhi u mi ng nho nh . Sau nhi u l n t ượ ườ ị ế ụ ụ ư c ư ế ấ ẫ ẽ ỉ ể v n ăn mi ng bánh trung thu, có l ườ ổ ừ i vĩ đ i? Tôi không th di n t Có l ế ấ ế mi ng bánh trung thu ngày hôm y. Ch đ chúng tôi vui, th y đã ăn h t mi ng bánh mà có th làm th y khó ch u su t nh ng ngày sau đó. Ai đó t ng nói, t m lòng ng ầ ờ ị ấ b v y b n. Đúng, đúng l m. th y vĩ đ i l m, va cũng trong sáng l m, y nh pha lê không bao gi ấ ể ắ ữ ẫ ặ ạ Nh ng tháng ngày đó, b t k n ng hay m a, b t k nóng n c hay l nh giá, th y, v n c m c i đi trên chi c xe đ p cũ x n, d y chúng tôi h c. Tôi nh nh ng ngày tháng ấ ả ả ớ ộ M t năm tôi l p B y. Lúc y gió tr i còn m nh, và n ng thì hong hanh l m. Tôi, v i ba th ng con trai khác, ng i trong l p nghe th y gi ng Toán. S n đùa, b o th y sao ọ ạ ưở ng mà l không làm hi u tr c giáo viên đâu, còn làm giáo viên, h c sinh không nghe thì t ng nó ra ể ư ế ả kh i l p. Th y b o, nh th . Chúng tôi c c t, th y ch p nh n làm giáo viên là đ dìu d t thêm nhi u l p h c trò ổ c vào tu i già. tr ổ Tôi năm m i hai tu i, ch nghĩ công danh l ợ ộ ầ l ớ ệ ầ ướ ườ i l c t m th ng.
ớ ọ ầ ế i i th t t t bao ngày tr ầ t tin, th y ch c ọ ệ ế ế ừ ụ ườ ấ ướ ở ề ố ả m áp nh t tôi t ng bi ắ ư i. Nh ng trong m t tôi, đó là n c ạ ẽ là năm tôi h nh phúc nh t. ỉ ườ t c h c sinh an lòng. Năm y, có l ồ ắ ưỡ ấ ế ưỡ ọ ọ ạ ị ớ ấ ầ i. Hai năm r ầ ủ ớ ầ ọ ả ụ ườ ấ t đã đi qua bao nhiêu ngày n ng, m a? Ch bi ỗ ắ ấ t, không mu n ạ i m i ng ra. ợ ổ ơ ổ ấ ườ ỏ ủ ậ ầ ề ề ệ ạ i cho câu h i c a tôi v vi c, t ể ấ ữ M i ba tu i, ch bi ế ạ ượ c th t t ẫ t ngh ch ng m, vô u vô lo. Đâu bi ậ ươ ấ i l c c c đ p chi c xe cũ y, hai năm ố ậ ố ỉ ộ ể ắ Lúc y, tôi không hi u. Sau này ng m nghĩ l ế t ọ ố ọ ỏ ớ ầ ứ ẫ ặ ẻ ấ ấ ậ ự ấ ầ ỗ ạ ̉ ờ ậ ấ ư ư ể ớ ế ị ổ ế ị ỉ ế ị ộ ờ ạ ấ ả ng nh có gì đó ỉ ư Quy t đ nh không h v i vã, nh ng l ữ ạ i gây b t ng trong t p th l p. T t c xôn xao, và d ố ả ế ế ư ẹ ở ụ ớ ấ ạ trong tim, r t l i sao chúng em m t tr t t ủ ư i th y v n c m c i chi n đ u v i tu i già và s c kh e, ngày ngày lên l p d y d cho nh ng h c sinh cu i cùng trong cu c đ i d y h c cua minh.̀ ớ ườ ề ộ ồ t, nh ng cu i cùng v n đ n lúc ph i chia tay r i. ấ ấ ẽ ẹ ư ừ ừ đó là bó hoa x u nh t tôi t ng làm, nh ng cũng là bó hoa ầ ừ ự ặ ả ỉ ơ ộ ẫ ẩ ả ế ả ở t ị ữ ư ầ ữ ỡ ằ ả ậ ấ ư ẫ ẽ ỡ ầ ạ ấ ạ ữ ầ ở ụ đây, ngay trên b c gi ng, vi ữ ồ i. Không, không còn n a r i! ụ ạ ỉ ạ i hi n t t h ng, ch đ t ả ể ế ề ấ ễ ườ ầ ả ề ̉ ồ Giáo viên m i d y thay. Bài gi ng sôi đ ng, xúc tích vô cùng. Nh ng th nh tho ng đ t nhiên ng n ng . V n ng th y còn ầ ỗ bên c nh d y d , không có ai c ớ ế ề t hóa ra th y nh h ữ đ ng viên trong nh ng ngày khó khăn. Năm đó, tôi t ư ế ng đ n tôi nhi u nh th . ố ớ ộ ẫ ế ớ ề ộ ọ ọ i Ba. Đ r t d . Th mà, đi m cũng ch đ t “nhì non”. Lúc y, tôi m i bi ầ ầ ầ ả ộ ờ ấ ả ộ ố ố ọ ợ ề ừ ộ ưở ấ ả ư ứ ắ ầ ườ ấ ả ỉ i v t v ch có m t kho nh sân nho nh đ ph i n ng, m t căn b p t ạ ọ ầ ơ ắ ả ộ ư ế ỏ ể ả ả ộ ượ ứ ứ ầ ọ i, l p ị i trong nh ng ngày nóng b c, và c m t cây tr ng cá lúc nào cũng b lũ h c sinh nhăm nhe ch c qu . Th y b o, nh th đã là h nh phúc ồ ỉ ườ ế ể ầ ầ i sao th y có th hài lòng. Sau đó nhi u t đ là gì, không bi ầ ế ủ ấ ả ế ế ạ t t ầ ủ ồ ữ ́ ủ ồ ộ ệ ạ ấ ỉ ơ ướ ọ ờ i. Không, th đã là quá đ r i. Tôi không bi ầ ấ ả i luôn có khuynh h ́ ầ ố ế ế ề ấ ừ ư ướ ưở ậ ọ ở ư ệ c coi là quan tr ng. Tôi nghĩ, tôi cũng v y. ệ ỗ ầ ị ả i ta b nh h ệ ượ ộ ộ ớ ng hài lòng v i hi n t ề ữ ầ t ki m vô cùng. T lúc h c thêm ch th y, nghe th y nói v nh ng đi u th y đã tr i qua, b t giác tôi cũng s ng ti ữ ng b i nh ng ng ồ ề ầ ư ậ ố ươ ớ ầ ộ ế ộ ườ ầ ỉ ầ i th y, th y còn là ng n t ả ơ ề ể ề ế t bao ngày khó khăn th y đã tr i qua. Đ y là nh ng năm tháng v t v đ n b n hàn. Th y là sinh viên nghèo, không có đ đ ăn ờ ộ ệ ạ i y ch h n th i khó khăn ngày x a m t chút ố ệ ị ế t ki m đi nhi u ồ ạ ườ ưở ả ng đ n tôi theo m t cách đ c bi ạ ng đài vĩ đ i, m t ng ờ i, dù cho hi n t ả ầ ề ượ ườ i mà đ ớ t nào đó? Nghĩ nhi u l n, r i m i phát hi n ra, th y chính là m t hình t ỏ ạ ượ c thành công nh v y. Không ch là m t ng ầ ầ ườ ọ ữ c đây n a.Ng ặ i mà tôi luôn mong m i đ t đ ấ ng mà tôi luôn khát ườ i ấ ườ ạ ỉ ạ ườ ữ ầ ổ ố ườ i khuyên b ích nh t khi tôi c n. Th y không ch d y tôi môn Toán, th y còn d y tôi cách làm ng i cha, ng i, cách s ng và ph n i b n luôn l ng nghe, luôn cho nh ng l ố ẹ t đ p h n. ậ ạ ừ ừ ư ệ ấ ả ơ ng nh đang ch m l ̀ i, t ng c nh t ng nét hi n lên rõ ràng. Tôi th y th y đang l ẽ ấ ả ư ữ ữ ừ c đi trên đ ắ ụ ụ ồ ướ ẻ đó là nh ng ngày h nh phúc và vui v nh t tôi t ng có. Sau này, khi b ồ ấ ả ờ ư ư ầ ỉ ả ệ ố ỉ ầ ươ ưỡ ế ộ ậ ế i khi n ta ng ̀ ́ ̃ ́ ̀ ộ ờ ữ ỗ ườ ọ ̉ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ t nh ng dòng này, tôi đã là h c sinh c p III. Không chi hôm nay, ma con ca ngay mai, ngay kia, nhiêu ngay sau n a, nhât đinh tôi se tiêp tuc cô găng. Đê môi khi găp ấ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ́ ́ ỏ ố ̃ ớ ̉ ự ữ ề ̣ ̣ ̉ hao noi, tôi, la hoc sinh cua thây Nguyên Văn Tâm (*). Có nh ng lúc nh th y, phóng v t xe đi, tìm v ngôi nhà nh cu i ph cũ v i cây ầ ấ ệ ủ ủ ấ ủ ồ ậ ng m n. V y là quá đ r i! ̃ ̀ ư ụ ớ ầ ế ạ ̃ ề ữ ề ữ ố ấ ề ơ ứ ề ề ế ỏ ồ ồ ầ ộ ờ ở ứ ứ ạ ủ ế ả ọ ̀ ́ ̀ ̀ ạ ủ ́ ư ư ữ ế ạ ẫ ạ ả ắ ơ Đ n n i tràn đây kiên th c ma tôi hăng ́ ế ấ ả ạ ừ ế ữ i Nh t toán. Bi bi Năm l p B y, có th y, có nh ng kì v ng và quy t tâm t c, tôi đ t gi ỏ ấ ấ ả ọ ế ụ ườ i khi n cho t i y khi n bao m t m i, khó nh c tr v s 0. N c t. N c ố ư ỉ ế t, th y đã đ ng hành cùng chúng tôi trong su t hai năm r Không bi ứ ọ ố ộ ờ Các em là l a h c sinh cu i cùng c a th y, ch mong d y đ ẳ ư ỷ ưỡ ạ i d y d lũ h c sinh l p A ngh ch nh qu . Th y ch ng h than vãn l y m t l r i. ầ ả ờ ị ử mà th y không nh c. ai b ch i m ng c . Th y tr l ữ ừ Hóa ra, chúng tôi chính là nh ng k vô n b c nh t, không hi u n i tâm ý c a th y gi u trong t ng con ch . ế ườ ng ầ ế ọ H t h c kì I năm tôi l p 8, th y có quy t đ nh ngh h u. ẫ . Dù bi ngh n ầ ộ Ngày chia tay, tôi t ng th y m t bó hoa k o mút. Chính tay dính t ng bông hoa, chính tay ghim t ng bó mút. Có l ặ ấ mang nhi u tình c m nh t. Cũng là bó hoa đ u tiên tôi t ng cho s chia ly. ớ ạ ộ Th y nghi r i... ấ ố ố nh ng con s v n b chê “x u mèm” nh ng th t r t rõ ràng. Ng r ng th y v n s đi cùng chúng tôi qua nh ng năm tháng còn l ạ Đó là nh ng tháng ngày khó khăn nh t. Không có th y ấ ỉ ạ gi ứ ọ ừ Lên l p 9, ông n i d n tôi xu ng nhà th y. T đó, tôi chính th c h c thêm v i th y. Chính th c b t đ u m t năm h c tuy v t v nh ng tràn đ y ni m vui. Ngôi nhà mà ế ố ụ ụ chúng tôi h c, cũng chính là ngôi nhà th y đã s ng su t m y ch c năm qua. C m t đ i ng ữ ụ x p, cái nhà xây l p lá c mát r ắ l m r i. ầ ố Đôi khi tôi nghĩ th y s ng sao mà gi n đ n quá. Th y ch c ầ ớ ượ tháng, tôi m i đ c nghe th y k v bi ́ ả nên ôm nhom ôm nhach. Tr i qua m t th i khó nh c, con ng ả xíu. Chính th , th y s ng gi n d , ti ề ầ l n. Không còn phung phí ti n b c và đ dùng nh tr ầ ả Đôi khi tôi nghĩ, có ph i th y đã nh h ộ ượ khao mu n v i, m t t ắ ườ ạ anh, ng ể ấ đ u đ càng ngày càng t ụ ầ ườ i h i tr ng rau, chăm sóc con chó lông tr ng đen già kh , th y c chúng tôi Máy quay d ườ ạ ngày đó, trong nh ng ngày v t v nh ng yên binh. Tôi nghĩ, có l ng đ i chông gai, có ể ẽ ẳ ề ừ ạ ể ẽ ẳ th s ch ng còn ai ch b o, d y d tôi t n tình nh th y đã t ng, có th s ch ng có ai lo tôi li u có ng đ gi c, li u có stress khi nh i nhét quá nhi u. Nh ng, c nhân ả ờ ươ ộ ể ả ờ ừ ng, c đ i th ng m , đ c đ i noi g t ng nói, cu c đ i ch c n m t ng ̀ ̀ ̀ ế Khi vi ̀ ai, tro chuyên cung ai, co thê t ắ ầ tr ng cá xum xuê, ng i nghe th y nói v nh ng đi u th y tâm đ c, v nh ng đi u th y mong m i và răn d y tôi cho đ n mãi sau này. Tìm v n i duy nh t khi n tâm h n ễ ơ thanh th n, khi n cho m i th ph c t p c a cu c đ i tr nên d dàng và trong sáng h n. ố V n là nh ng ngày mùa H đã cũ, tôi c m giác nh mình đang x c ba lô lên vai, đ p cái xe đ p c a mình, lao đi trong n ng vàng. yêu kinh".
