Báo cáo khoa học:
ĐẶC ĐIỂM SINH TRƯỞNG CỦA MỘT Số
GIốNG CHè MớI TRồNG BằNG CàNH GIÂM TạI
TÂY NGUYÊN
§ÆC §IÓM SINH TR¦ëNG CñA MéT Sè GIèNG CHÌ MíI TRåNG B»NG
CµNH GI¢M T¹I T¢Y NGUY£N
Growth properties of some new tea varieties cultivated by cuttings in Tay Nguyen
NguyÔn Xu©n An, Hoµng Minh TÊn
SUMMARY
Study on growth properties of experimental tea varieties cultivated by cuttings showed
that they had good capacity of grow in Tay Nguyen ecological condition.
In the first two years, LDP1, L§97 growed more quickly than the others. Living ratio attained
hightest value at Tu Quy variety. Tu Quy and L§97 varieties had the best resistance of pests and
diseases.
Key words: grow, cutting, tea varieties
1. §ÆT VÊN §Ò
§iÒu kiÖn sinh th¸i cña mét vïng ¶nh h−ëng rÊt lín tíi sù sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y
trång nãi chung vµ cña tõng gièng chÌ nãi riªng. Theo §µo ThÕ TuÊn (1984) ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña
mét khu vùc quyÕt ®Þnh sù sinh tr−ëng vµ n¨ng suÊt c©y trång cña khu vùc Êy. C¸c ®Æc ®iÓm sinh
tr−ëng cña c©y chÌ trång b»ng cµnh gi©m ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu t¹i c¸c vïng trång chÌ
phÝa B¾c nh− §ç Ngäc Quü vµ céng sù (1997), ViÖn Nghiªn cøu chÌ (1994, 1998), Tr¹i ThÝ nghiÖm
chÌ Phó Hé (1980) còng nh− c¸c tØnh phÝa Nam: Ph¹m S vµ NguyÔn M¹nh Hïng (2001). Tuy nhiªn,
Ýt cã c«ng bè ®Ò cËp ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ míi du nhËp vµo T©y Nguyªn. §Ó
gãp phÇn x¸c ®Þnh c¬ cÊu gièng phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i t¹i T©y Nguyªn chóng t«i thùc hiÖn
®Ò tµi “ Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña mét sè gièng chÌ míi trång b»ng cµnh gi©m t¹i T©y
Nguyªn”.
2. §èI T¦îNG Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU
- §èi t−îng: 6 gièng chÌ míi ®−îc ViÖn Nghiªn cøu ChÌ Phó Hé vµ Trung t©m Nghiªn cøu
chÌ B¶o Léc khuyÕn c¸o cho T©y Nguyªn. §ã lµ LDP1, LDP2, 1A, L§97, TB14 vµ Tø Quý, trong
®ã gièng TB14 ®−îc trång phæ biÕn ë T©y Nguyªn ®−îc coi nh− gièng ®èi chøng. ThÝ nghiÖm ®−îc
tiÕn hµnh tõ n¨m 2001 tíi 2004 t¹i XÝ NghiÖp N«ng C«ng NghiÖp ChÌ BiÓn Hå.
- ThÝ nghiªm ®−îc bè trÝ theo kiÓu khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (Randomize Complete Blocks) víi
6 nghiÖm thøc, nh¾c l¹i 3 lÇn. ViÖc quan tr¾c, ®o ®Õm c¸c sè liÖu ®−îc thùc hiÖn theo c¸c ph−¬ng
ph¸p nghiªn cøu trªn c©y chÌ cña ViÖn Nghiªn cøu chÌ ViÖt Nam (1994).
3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU
C©y chÌ sau khi trång nÕu sinh tr−ëng tèt, tèc ®é t¨ng tr−ëng chiÒu cao, ®−êng kÝnh cµng
nhanh, sÏ lµ c¬ së tèt cho viÖc sím ®¹t n¨ng suÊt cao sau nµy. KÕt qu¶ theo dâi c¸c chØ tiªu sinh
tr−ëng cña c¸c gièng chÌ trång míi b»ng cµnh t¹i T©y Nguyªn ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 1.
B¶ng 1. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ trång b»ng cµnh gi©m trong n¨m ®Çu trång míi
Gièng ChiÒu cao (cm) §−êng kÝnh gèc (cm) Sè cµnh cÊp I
6 th¸ng tuæi
LDP1 55,72 0,89 7,20
LDP2 54,94 0,83 5,67
1A 53,29 0,75 5,80
L§97 55,30 0,82 6,40
Tø Quý 51,79 0,70 5,33
TB14 (§C) 56,65 0,84 6,20
Cv% 9,25 15,77 25,54
12 th¸ng tuæi
LDP1 87,67 1,79 15,33
LDP2 79,51 1,68 12,73
1A 84,79 1,41 14,67
L§97 88,08 1,77 13,80
Tø Quý 75,55 1,56 9,80
TB14 (§C) 87,28 1,76 13,00
Cv% 12,61 10,33 17,11
Sè liÖu b¶ng 1 cho ta nhËn xÐt: TB14 lµ gièng chÌ cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt ®ang ®−îc
trång kh¸ phæ biÕn hiÖn nay vµ ®−îc xem lµ gièng ®èi chøng. So víi gièng nµy th× c¸c gièng míi
nhËp vµo T©y Nguyªn cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng kh«ng chªnh lÖch nhau ®¸ng kÓ trong n¨m ®Çu sau
khi trång. Tuy nhiªn, sù sinh tr−ëng cña hai gièng LDP1, L§97 cã phÇn tréi h¬n c¸c gièng kh¸c thÓ
hiÖn trªn c¸c chØ tiªu chiÒu cao c©y, ®−êng kÝnh gèc vµ sè cµnh cÊp 1. Gièng Tø Quý cã kh¶ n¨ng
sinh tr−ëng kÐm h¬n c¸c gièng trong thÝ nghiÖm.
Nh− vËy, trong n¨m ®Çu trång chÌ b»ng cµnh gi©m, ®Æc tÝnh kh¸c nhau gi÷a c¸c gièng vÒ kh¶ n¨ng
sinh tr−ëng ch−a thÓ hiÖn râ. Cã thÓ trong n¨m ®Çu, khi bé rÔ ch−a ph¸t triÓn tèt nªn kh¶ n¨ng hÊp
thu n−íc vµ chÊt dinh d−ìng cßn h¹n chÕ vµ sù sinh tr−ëng cña c©y ch−a v−ît tréi. Sang n¨m thø
hai, sù sinh tr−ëng cña c¸c gièng ®· t¨ng lªn rÊt nhiÒu vµ cã sù chªnh lÖch t−¬ng ®èi râ gi÷a c¸c
gièng ( B¶ng 2).
B¶ng 2. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ trång b»ng cµnh gi©m
trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n 18 th¸ng tuæi
Gièng chÌ ChiÒu cao (cm) §−êng kÝnh gèc
()
ChiÒu réng t¸n (cm
)
Tû lÖ sèng (%)
LDP1 131,69 2,04 76,00 96,67
LDP2 125,49 1,91 69,60 97,78
1A 115,97 1,75 63,93 84,44
L§97 129,69 2,02 71,53 97,78
Tø Quý 101,55 1,72 58,93 98,89
TB14(§C) 127,66 2,01 70,87 95,56
Cv% 15,06 12,20 16,71 5,91
Nh− vËy, sau 18 th¸ng trång, kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ trång tõ cµnh gi©m cã
kh¸c nhau. Gièng LDP1 vµ L§97 cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng tèt nhÊt, ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c chØ tiªu
vÒ chiÒu cao c©y, ®−êng kÝnh gèc vµ chiÒu réng t¸n. C¸c gièng LDP2 vµ cã c¸c chØ tiªu sinh tr−ëng
t−¬ng ®−¬ng víi ®èi chøng vµ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng kÐm nhÊt thuéc vÒ gièng Tø Quý vµ 1A.
Tû lÖ sèng sau 18 th¸ng trång ®¹t kh¸ cao, dao ®éng tõ 64,44% ®Õn 98,89%. Gièng Tø Quý
cã tû lÖ sèng sau 18 th¸ng trång ®¹t cao nhÊt (98,89%) vµ thÊp nhÊt lµ gièng 1A (84,44%). C¸c
gièng cßn l¹i cã tû lÖ sèng chªnh lÖch kh«ng ®¸ng kÓ. Nh×n chung th× t×nh h×nh sinh tr−ëng cña chÌ
trång tõ cµnh gi©m lµ kh¸ tèt t¹o tiÒn ®Ò cho c©y chÌ cã bé khung t¸n tèt sau khi ®èn.
Sau 18 th¸ng trång, toµn bé v−ên chÌ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®Òu ®−îc ®èn c¸ch mÆt
®Êt 35 cm ®Ó t¹o bé khung t¸n. Sau khi ®èn, −u thÕ ngän ®−îc ph¸ vµ c¸c chåi bªn mäc lªn vµ sinh
tr−ëng kh¸ nhanh.
KÕt qu¶ theo dâi c¸c chØ tiªu sinh tr−ëng cña chÌ trång tõ cµnh gi©m sau khi ®èn 6 th¸ng
(chÌ 24 th¸ng tuæi) ®−îc ghi nhËn trong b¶ng 3.
B¶ng 3. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ trång b»ng cµnh gi©m
trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n 24 th¸ng tuæi
Gièng chÌ ChiÒu cao
(cm)
§−êng kÝnh
gèc (cm)
ChiÒu réng
t¸n (cm )
Khèi l−îng
bóp (g/bóp)
MËt ®é bóp
(bóp/m2 )
Tû lÖ sèng
(%)
LDP1 65,80 2,35 115,13 0,59 129,14 96,67
LDP2 63,11 2,17 106,60 0,61 116,50 96,67
1A 62,28 2,11 95,93 0,77 88,00 84,44
L§97 66,04 2,30 102,27 0,88 87,36 96,67
Tø Quý 60,09 2,03 92,47 0,46 93,93 97,78
TB14(§C) 64,09 2,26 105,00 0,85 88,86 95,56
Cv% 6,37 8,03 15,91 31,09 24,39 5,81
Sè liÖu b¶ng 3 cho thÊy sau khi ®èn 6 th¸ng, t×nh h×nh sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ còng cã
quy luËt t−¬ng tù nh− tr−íc khi ®èn. Trõ gièng LDP1 vµ LD97 cã sù sinh tr−ëng v−ît tréi h¬n, c¸c
gièng cßn l¹i cã chiÒu cao c©y, ®−êng kÝnh gèc vµ chiÒu réng t¸n kh«ng chªnh lÖch nhau nhiÒu.
Nh×n chung th× sù sinh tr−ëng cña c¸c gièng chÌ sau 2 n¨m trång lµ t−¬ng ®èi tèt. So víi
TB14 th× kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c¸c gièng LDP1, LDP2, L§97 cã phÇn tréi h¬n.
Tû lÖ sèng cña gièng chÌ 1A lµ thÊp nhÊt 84,44%), c¸c gièng cßn l¹i ®Òu cã tû lÖ sèng cao
h¬n TB14 sau 2 n¨m trång (95,56% - 97,78%). Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu cña T©y Nguyªn th× tû lÖ
sèng cña chÌ trång tõ cµnh gi©m sau 2 n¨m nh− vËy lµ kh¸ cao vµ do ®ã cã thÓ sö dông chÌ trång tõ
cµnh gi©m cho T©y Nguyªn.
ChØ tiªu vÒ khèi l−îng bóp vµ mËt ®é bóp lµ c¸c chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh n¨ng suÊt cña
chÌ. VÒ khèi l−îng bóp th× tÊt c¶ c¸c gièng chÌ ®ªu cã khèi l−îng cao h¬n ®èi chøng. Khèi l−îng
bóp cao nhÊt lµ gièng L§97 vµ Tø Quý. VÒ mËt ®é bóp th× th× gièng LDP1 vµ LDP2 ®¹t cao nhÊt
(129,14 vµ 116.50 bóp/m2), c¸c gièng cßn l¹i ®Òu thÊp h¬n ®èi chøng TB14. Trªn c¬ së khèi l−îng
trung b×nh cña bóp vµ sè l−îng bóp trªn 1 m2 chóng t«i s¬ bé ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cho n¨ng suÊt cña
c¸c gièng chÌ trång tõ cµnh gi©m n¨m thø hai nh− sau: C¸c gièng ®Òu cã n¨ng suÊt bóp t−¬i v−ît
tréi so víi ®èi chøng, trong ®ã c¸c gièng cã n¨ng suÊt bóp t−¬i cao nhÊt lµ gièng LDP1 vµ L§97
(76 g/m2) vµ Tø Quý (75 g/m2), sau ®ã lµ gièng LDP2(71 g/m2) vµ 1A (67 g/m2). Gièng TB14 cã
n¨ng suÊt bóp thÊp nhÊt (42 g/m2). Nh− vËy, viÖc ®−a c¸c gièng chÌ míi cã n¨ng suÊt cao h¬n c¸c
gièng ®ang trång t¹i T©y Nguyªn lµ mét chñ tr−¬ng ®óng. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i
th× hai gièng chÌ LDP1 vµ L§97 lµ hai gièng chÌ cã nhiÒu −u thÕ h¬n vÒ c¸c ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng
vµ vÒ n¨ng suÊt bóp cÇn ®−îc khuyÕn c¸o cho s¶n xuÊt.
Song song víi viÖc nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng, chóng t«i còng theo dâi vÒ møc ®é g©y
h¹i cña mét sè lo¹i s©u bÖnh h¹i chÝnh trªn c©y chÌ ë T©y Nguyªn (B¶ng 4).
B¶ng 4. Tû lÖ g©y h¹i cña mét sè lo¹i s©u bÖnh chÝnh trªn c¸c gièng chÌ (%)
Lo¹i s©u h¹i Lo¹i bÖnh h¹i
Gièng chÌ
RÇy xanh Bä c¸nh t¬ Bä xÝt muçi Phång l¸ Thèi bóp
LDP1 3,16 1,38 5,48 0,12 0,72
LDP2 4,49 2,82 4,33 0,52 1,21
1A 4,67 2,69 6,40 1,57 4,71
L§97 3,06 2,84 3,98 0,06 1,93
Tø Quý 2,05 2,06 4,56 0,08 1,07
TB14(§C) 3,57 3,51 4,39 0,15 2,30
Cv% 41,09 60,50 30,31 128,82 96,00
KÕt qu¶ trªn cho thÊy rÇy xanh g©y h¹i m¹nh trªn gièng LDP2, 1A; Bä c¸nh t¬ g©y h¹i m¹nh
®èi víi gièng Tø quý; Gièng 1A, LDP1 bÞ bä xÝt muçi g©y h¹i nhiÒu; BÖnh phång l¸ vµ thèi bóp g©y
h¹i nhiÒu trªn gièng 1A. Nh×n chung gièng Tø Quý vµ gièng L§97 cã kh¶ n¨ng chèng chÞu víi mét
sè s©u bÖnh tèt h¬n c¸c gièng kh¸c trong thÝ nghiÖm.
4. KÕT LUËN
C¸c gièng chÌ trång b»ng cµnh gi©m trong thÝ nghiÖm ®Òu cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng tèt trong
®iÒu kiÖn sinh th¸i T©y Nguyªn.
- Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng trong 2 n¨m ®Çu sau khi trång tèt nhÊt lµ c¸c gièng LDP1, L§97, kÕ
®Õn lµ LDP2, TB14 vµ thÊp nhÊt lµ gièng Tø Quý vµ 1A. Kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt bóp cao nhÊt lµ
LDP1 vµ L§97 vµ thÊp nhÊt lµ TB14.
- Tû lÖ sèng ®¹t cao nhÊt ë gièng Tø Quý, thÊp nhÊt ë gièng 1A; C¸c gièng cßn l¹i cã tû lÖ
sèng t−¬ng ®−¬ng.
- Gièng Tø Quý vµ L§97 cã kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh tèt h¬n so víi c¸c gièng cßn l¹i
trong thÝ nghiÖm.
Tµi liÖu tham kh¶o
§ç Ngäc Quü (1980), Trång chÌ, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Tr 90 - 104.
§ç Ngäc Quü, NguyÔn Kim Phong (1997), C©y chÌ ViÖt Nam, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 308 -
324.
Ph¹m S, NguyÔn M¹nh Hïng (2001), C©y chÌ MiÒn Nam, kü thuËt trång, ch¨m sãc, chÕ biÕn, Nxb
N«ng nghiÖp, TP. Hå ChÝ Minh, tr 15 - 50.
Tr¹i thÝ nghiÖm chÌ Phó Hé (1980), KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt 1969 - 1979, Nxb N«ng
nghiÖp, Hµ Néi, tr. 78 - 91.
§µo ThÕ TuÊn (1984), HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp, Nxb Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi.
ViÖn Nghiªn cøu chÌ (1994), KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vµ triÓn khai c«ng nghÖ vÒ c©y chÌ
(1989 - 1993), Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 21 - 32 vµ tr. 172 - 179.
ViÖn nghiªn cøu chÌ (1998), TuyÓn tËp c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ chÌ 1988 - 1997, Nxb N«ng
nghiÖp, Hµ Néi. tr 50 - 60 vµ tr 244 - 249.