
Báo cáo khoa học:
Hiện trạng nuôi và sử dụng kháng sinh cho tôm
trên địa bàn tỉnh quảng ninh

T¹pchÝKHKTN«ngnghiÖp2007:TËpV,Sè2:2835§¹ihäcN«ngnghiÖpI
28
Thestatusquoofshrimpproductionanduseofantibioticsinshrimpfarming
inQuangNinhprovince
Ph¹mKim§¨ng
1
,§ÆngVòB×nh
1
,Ph¹mHångNg©n
2
,MarieLouiseSCIPPO
3
CarolineDOUNY
3
,GuyMAGHUINROGISTER
3
,GuyDEGAND
3
SUMMARY
! " "
#$%&'$(
)#
&
*+%(,
)
#-&
# & # & .
/#0(,1&
23454-!"
1.§ÆTVÊN§Ò
Nh÷ngn¨mgÇn®©yngnhthñys¶n®v
®ang®ãnggãpvaitrßquanträngvonÒnkinh
tÕn−ícta.CïngvíisùnçlùccñaChÝnhphñ,
Bé Thñy s¶n v c¸c Bé, ngnh liªn quan,
ngnh thñy s¶n ® v−ît qua ro c¶n an ton
thùc phÈm, an ton dÞch bÖnh khi xuÊt khÈu
s¶nphÈmthñys¶nt¹ic¸cthÞtr−êngkhãtÝnh
trªnthÕgiíinh−EU,Mü,Canada,NhËtB¶n...
gãp phÇn quan träng®−a hng thñy s¶nViÖt
Namth©mnhËpvothÞtr−êngcña106n−íc
kh¸cnhau.Gi¸trÞkimng¹chxuÊtkhÈuthñy
s¶ntrungb×nhhngn¨mgiai®o¹n2001H2006
t¨ngtrªn10%,n¨m2006®¹t3.357triÖuUSD,
trong ®ã t«m v c¸c s¶n phÈm tõ t«m chiÕm
42,67% (Bé Thñy s¶n, 2007). Tuy nhiªn, do
ho¹t®éngkiÓmso¸td−l−înghãachÊt,kh¸ng
sinhcãh¹i®ÕnsøckhoÎng−êitiªudïngch−a
triÖt®Ót¹itÊtc¶c¸cc«ng®o¹ntõnu«itrång,
®¸nh b¾t, thu mua vËn chuyÓn nguyªn liÖu,
®Õn chÕ biÕn, nªn sè l« hng h¶i s¶n bÞ thÞ
tr−êng nhËp khÈu ph¸t hiÖn kh¸ng sinh vÉn
cßncao(theothèngkªcñaBéThñys¶nn¨m
1
KhoaCh¨nnu«iHThuûs¶n,§¹ihäcN«ngnghiÖpI
2
KhoaThóy,§¹ihäcN«ngnghiÖpI
3
KhoaThóyH§¹ihäcLiÌgeHV−¬ngquècBØ.

nhh−ëngcñakhÈuphÇnproteinthÊp...
29
2004, EU: 22 l«, Mü: 13 l«, Cana®a: 27 l«)
(NAFIQAVED, 2005). GÇn ®©y nhÊt n¨m
2006,t¹iNhËtB¶nmétsèl«hngh¶is¶ncña
ViÖt Nam ® bÞ ph¸t hiÖn nhiÔm
ChloramphenicolHmétlo¹ikh¸ngsinhbÞcÊm
vNhËt B¶n ® ¸p dông lÖnh kiÓm tra 100%
c¸c l« hng h¶i s¶n nhËp khÈu tõ ViÖt Nam.
T×nhtr¹ngtrªnkh«ngchØg©ythiÖth¹ilínvÒ
kinhtÕchodoanhnghiÖp,mcßn¶nhh−ëng
nghiªmträng®ÕnuytÝn,chÊtl−îngthñys¶n
ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi (Bé Thñy
s¶n,2006).
Trongc¸ctØnhthuécB¾cbé,c¸ctØnhven
biÓnnh−Qu¶ngNinh,H¶iPhßng,Nam§Þnh
vTh¸iB×nhlnh÷ngtØnhnu«itrångthñys¶n
tËptrungvph¸ttriÓnm¹nh.Trong®ã,Qu¶ng
Ninh l ®Þa ph−¬ng cã diÖn tÝch nu«i trång
ph¸ttriÓnnhanhnhÊtnh÷ngn¨mgÇn®©y.Tõ
n¨m 2000, ton tØnh chØ cã 13200 ha, ®Õn
2002®cã15200havn¨m2004cãtængsè
17500 ha (Së Thñy s¶n Qu¶ng Ninh, 2006).
§Ó ph¸t triÓn v t¨ng tr−ëng bÒn v÷ng, bªn
c¹nh c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu quan träng,
ngnhthñys¶n®chóý®ÕntiÒmn¨ngcñathÞ
tr−êngnéi®Þa,trong®ãs¶nphÈmt«mnu«ië
Qu¶ng Ninh ® ®−îc ph©n phèi hÇu hÕt ®Þa
bnc¸ctØnhphÝaB¾c®ÆcbiÖtlHNéi,H¶i
Phßng.TuynhiªnvÊn®ÒkiÓmso¸td−l−îng
c¸c mÆt hng néi ®Þa ch−a ®−îc quan t©m
®óng møc lm ¶nh h−ëng ®Õn t©m lý ng−êi
tiªudïng.XuÊtph¸ttõthùctÕ®ã,nghiªncøu
ny®−îctiÕnhnhnh»mgiópchoviÖc®¸nh
gi¸thùctr¹ngsödôngthuèckh¸ngsinhtrong
nu«it«mëQu¶ngNinhnãiriªng,vgiópcho
viÖc triÓn khai øng dông c¸c ph−¬ng ph¸p
kiÓmso¸tt×nhtr¹ngtånd−kh¸ngsinhtrong
c¸cs¶nphÈmthñys¶n.
2.PH¦¥NGPH¸PNGHI£NCøU
2.1. §èi t−îng, ®Þa ®iÓm v# thêi gian ®iÒu
tratheodâi
Bam−¬ihénu«i t«m,6®¹i lý cÊp 1 v
10®¹ilýcÊp2b¸nthuèc,ho¸chÊtsödông
trongnu«itrångthñys¶ntrªnba®Þaph−¬ng
cã diÖn tÝch nu«i trång lín nhÊt tØnh Qu¶ng
Ninh®−îcchänlm®¹idiÖnlthÞxMãng
C¸i, huyÖn Yªn H−ng v huyÖn Tiªn Yªn
(B¶ng1).VÒmÆt®Þalý,thÞxMãngC¸igÇn
khu vùc biªn giíi ViÖtHTrung ®¹i diÖn cho
c¸c®Þaph−¬ngcãho¹t®éngth−¬ngm¹i,trao
®æi hng ho¸ nãi chung thuèc v ho¸ chÊt
dïng trong thñy s¶n nãi riªng rÊt s«i ®éng.
CßnYªnH−ngvTiªnYªn®¹idiÖnchoc¸c
®Þaph−¬ngxabiªngiíivtrungt©mth−¬ng
m¹icñatØnhQu¶ngNinh.
B¶ng1.§èit−îng®iÒutrat¹ic¸c®Þaph−¬ng
§¹idiÖnhénu«it«m §¹idiÖn®¹ilýph©nphèi
thuècthóy
§Þaph−¬ng Th©mcanh
(
B¸nth©mcanh
c¶itiÕn(
Qu¶ng
canh(
CÊpI
CÊpII
MãngC¸i 5 5 2 4 5
YªnH−ng 3 3 4 2 3
TiªnYªn 2 2 4 2
Tæng 10 10 10 6 10
§iÒutrahévc¸c®¹ilý®−îcb¾t®Çutõ
th¸ng6®Õnth¸ng10n¨m2005.ViÖctheodâi
ho¹t®éngnu«itrång,dÞchbÖnhvkinhdoanh
thuèc®−îctiÕptôc®ÕnhÕtth¸ng8n¨m2006.
2.2.Ph−¬ngph¸p
Thu thËp c¸c th«ng tin thø cÊp: th«ng
tinchungvÒhiÖntr¹ngnu«itrångthñys¶n,
thùctr¹ngvÒkinhdoanh,qu¶nlýthuècthó
y, c¸c th«ng tin vÒ kÕt qu¶ nghiªn cøu cã
liªnquantíinu«itrångthñys¶n,®ÆcbiÖtl
nu«i t«m tõ c¸c c¬ quan ban ngnh liªn
quantõtØnh®Õn®Þaph−¬ngcñatØnhQu¶ng
Ninh (Chi côc B¶o vÖ nguån lîi Thñy s¶n,
Së Thñy s¶n tØnh Qu¶ng Ninh, Së Ti
nguyªnvM«itr−êng).

!"#$%&'()%#*+,"%*-./,
30
ThuthËpc¸cth«ngtins¬cÊpb»ngc¸ch
®iÒutratheobéc©uháiphángvÊnvthuthËp
th«ng tin tõ c¸c hé nu«i trång thñy s¶n, c¸c
®¹ilýph©nphèithuècthóythñys¶n.§èivíi
c¸chénu«itrångthuthËpc¸cth«ngtinchung
vÒchñhé,c¬cÊuao®Çm,t×nhh×nhdÞchbÖnh
c¸cmïagÇn®©y,n¨ngsuÊt,thêivô,®ÆcbiÖt
c¸c lo¹i thuèc ho¸ chÊt v kh¸ng sinh ® sö
dông (lý do, nguån gèc, c¸ch sö dông, liÖu
tr×nh).TheodâidÞchbÖnhth«ngquaquans¸t
nh÷ngthay®æibªnngoi,dÊuhiÖul©msng
vkh¼ng®Þnhb»ngchÈn®o¸ntrongphßngthÝ
nghiÖmchuyªndôngkhicÇnthiÕt.§èivíic¸c
®¹ilýthuèc,ho¸chÊt,c¸cth«ngtinvÒchñ®¹i
lý,chñnglo¹ithuèc,lo¹is¶nphÈmcãkh¸ng
sinh,nguångècxuÊtxøvquans¸t®iÒukiÖn
kinhdoanh®®−îcquant©m.
SèliÖuthu®−îctænghîpvxölýthèng
kªth«ngth−êngtrªnMicrosoftExcel2000.
3.KÕTQU¶V+TH¶OLUËN
3.1. T×nh h×nh nu«i t«m trªn ®Þa b#n tØnh
Qu¶ngNinh
3.1.1.DiÖntÝchnu«itrångvs¶nl−îng
Theob¸oc¸otængkÕtcñaSëThñys¶nvÒ
t×nh h×nh nu«i trång thñy n¨m 2005, tØnh
Qu¶ng Ninh hiÖn cã tæng sè 37000 ha diÖn
tÝchvïngtriÒu,trong®ãkho¶ng29000hacã
kh¶n¨ngkhaith¸cnu«itrångthñys¶n.N¨m
2005, ton tØnh ® th¶ nu«i 11.333 ha t«m,
tængs¶nl−îng ®¹t 4310tÊn(B¶ng2).Trong
®ã,vôxu©nHhÌdiÖntÝchnu«it«ml9.870ha
(chiÕm 87,09% diÖn tÝch nu«i t«m c¶ n¨m).
Tæng diÖn tÝch nu«i theo ph−¬ng thøc th©m
canhvb¸nth©mcanhtrªn1.605ha(trong®ã
300 ha t«m só). PhÇn diÖn tÝch cßn l¹i nu«i
theo ph−¬ng thøcqu¶ng canh v qu¶ng canh
c¶itiÕnvíi®èit−îngnu«ichñyÕult«msó.
T«mch©ntr¾ngchØchiÕm13,67%(1.350ha)
vtËptrungchñyÕut¹iMãngC¸i,§ÇmH,
V©n§ån,HonhBå,YªnH−ng,H¶iH,CÈm
Ph¶.Tængsègièngth¶nu«ikho¶ng684triÖu
con (trong ®ã t«m só kho¶ng 299 triÖu con,
cßn l¹i l t«m ch©n tr¾ng). §iÒu ®¸ng quan
t©m l tØnh chØ s¶n xuÊt ®−îc 240 triÖu con
gièng(chiÕm35,08%),phÇncßnl¹i(64,92%)
cãnguångèctõTrungQuècvc¸ctØnhkh¸c.
Vô thu ®«ng tæng diÖn tÝch th¶ nu«i chØ ®¹t
1.463havchñyÕult«mch©ntr¾ngvt«m
heNhËtB¶n.
B¶ng2.DiÖntÝch,s¶nl−îngnu«it«mn¨m2005
t¹itØnhQu¶ngNinh
TT
§Þaph−¬ng DiÖntÝch
(ha) S¶nl−îng(tÊn)
1 MãngC¸i 1400 1320
2 H¶iHJ 312 114
3 §ÇmHJ 136 198
4 TiªnYªn 1050 400
5 V©n§ån 400 100
6 CÈmPh¶ 600 160
7 H¹Long 360 50
8 HoJnhBå 70 800
9 U«ngBÝ 305 168
10 YªnH−ng 6700 1000
Tæng 11333 4310
Nguån:SëThñys¶nQu¶ngNinh,2006
Nh×nchungn¨ngsuÊtnu«it«mcßnthÊp,
nguyªnnh©nchñyÕudonu«itheoh×nhthøc
qu¶ngcanhvqu¶ngcanhc¶itiÕn.N¨ngsuÊt
nu«i t«m só th©m canh b×nh qu©n ®¹t 4H5
tÊn/ha/vô,t«mch©ntr¾ng®¹t10H12tÊn/ha/vô,
nu«ib¸nth©mcanh®¹t3H4tÊn/ha/vô.ChØmét
sèdoanhnghiÖpvõanu«it«mvõakinhdoanh
cungøngvËtt−trangthiÕtbÞthñys¶n,cã®iÒu
kiÖn®Çut−øngdôngc«ngnghÖtiªntiÕnmíi
®¹t n¨ng suÊt cao. §iÓn h×nh nh−: XÝ nghiÖp
nu«it«mT©nAncñaC«ngtyxuÊtkhÈuThñy
s¶n II, C«ng ty ViÔn §«ng v Doanh nghiÖp
thñys¶nGiaPhongthuécthÞxMãngC¸i®¹t
16,5tÊn/ha/vô.C«ngty§Çut−Ph¸ttriÓns¶n
xuÊt H¹Long øng dôngc«ng nghÖ nu«i t«m
só th©m canh b»ng chÕ phÈm sinh häc BIM
BIOTEC®¹tn¨ngsuÊt8H10tÊn/ha/vô.
3.1.2.HiÖntr¹ngao®Çm
DiÖntÝchnu«it«msóëQu¶ngNinhchñ
yÕulc¸caonhácãdiÖntÝchtõ500H200m
2
n»mtrong®ªquècgiacßn®èivíic¸c®Çmcã

nhh−ëngcñakhÈuphÇnproteinthÊp...
31
diÖntÝchlíntõ5H10hatrëlªnchñyÕuëkhu
vùc ngoi ®ª. §èi víi nu«i t«m trong rõng
ngËpmÆnrÊt®ad¹ng:
C¸c ®Çm nhá: trong ®Çm cã thÓ cã hoÆc
kh«ngcãc©ychÞumÆnph©nbè,c¸ccèngcÊp
vth¶i®Òuth«ngrarõngngËpmÆn.
§Çm lín khoanh kÝn: th−êng trong ®Çm
chØ cã c©y chÞu mÆn ngËp n−íc nh−ng ph©n
bèth−adoc¸cchñ®ÇmchÆtph¸hngn¨m.
C¸c cèng cÊp v tho¸t n−íc ®Òu th«ng ra
vïng triÒu. Møc n−íc trong ®Çm cã ®é s©u
kh¸c nhau, dao ®éng tõ 0,2H1,8 m. §Çm
th−êng xuyªn ®−îc thay n−íc theo kú con
n−ícthñytriÒu.
§Çmlíncã®Ëptrn:d¹ngnyrÊtÝt,do
n−íc trong ®Çm ®−îc l−u th«ng theo thñy
triÒunªnc©yngËpmÆntrong®Çmtånt¹iv
ph¸ttriÓn.
T¹i Qu¶ng Ninh, nu«i t«m trong ®Çm
ngËp mÆn phæ biÕn ë Mãng C¸i, Tiªn Yªn,
Yªn H−ng v chñ yÕu theo h×nh thøc qu¶ng
canh.H×nhthøcnytuyn¨ngsuÊtthÊpnh−ng
Ýtrñiro.Hngn¨m®Õnvônu«ic¸cchñ®Çm
th¸on−ícvÖsinhh¹nchÕdÞchh¹i,sau®ãbæ
sunggièngt«mcì2H4cmvíimËt®é0,1H1
con/m
2
(t«m só vô 1, t«m r¶o vô 2). Nh−ng
vÊn ®Ò ®Æt ra l c¸c ®Çm nu«i kh«ng cã kh¶
n¨ngthayn−íctrongthêigiankÐodisÏlm
chorõngngËpmÆnbÞsuytho¸iv¶nhh−ëng
xÊu®ÕnhÖsinhth¸inãichung.
3.1.3.Mïavônu«it«m
Do ®Æc ®iÓm khÝ hËu v ®Æc ®iÓm thñy
v¨ncñaQu¶ngNinhcòngnh−c¸ctØnhvïng
B¾cbélnhiÖt®íigiãmïavnhËttriÒunªn
¶nh h−ëng ®Õn mïa vô nu«i trång thñy s¶n.
Nu«i t«m ë Qu¶ngNinh chñ yÕu tõ th¸ng 3
®Õnth¸ng11(B¶ng3).
B¶ng3.Mïavônu«it«mh#ngn¨mt¹iQu¶ngNinh
Th¸ngtrongn¨m(tÝnhtheolÞch©m)
LoJit«m 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
T«msó CB TG* TG CS CS TH CB TG CS CS TH
T«mhe CB TG CS CS CS TH
T«mch©ntr¾ng CB TG CS CS TH CB TG CS CS TH
T«mr¶o CB TG* TG CS CS TH CB TG CS CS TH
T«mcJngxanh CB TG CS CS CS CS CS TH
T«mhïm CB TG CS CS CS CS CS CS CS CS TH
ChóthÝch:*RiªnghuyÖnYªnH−ngvTiªnYªnth¶gièngsímh¬n
CBHchuÈnbÞ;TGHth¶gièng;CSHch¨msãc;THHthuho¹ch
§èivíit«msó,t«mhe,t«mhech©ntr¾ng
vt«mr¶oth−êng®−îcnu«i2vôtrongn¨m
cßnt«mcngxanh,t«mhïm®−îcnu«i1vô
trong n¨m. Thêi gian th¶ gièng th−êng tõ
th¸ng 3 khi cã thêi tiÕt Êm ¸p thÝch hîp cho
sinh tr−ëng vph¸t triÓn cña t«m nh−ng giai
®o¹n sau (th¸ng 8, th¸ng 9) l mïa m−a, ®é
mÆngi¶mthÊp,m«itr−êngth−êngbÞ«nhiÔm
do nguån n−íc cña c¸c dßng s«ng ®æ xuèng
do®ãcÇnl−uýkiÓmso¸tdÞchbÖnh.
Riªng ®èi víi c¸c hé nu«i th©m canh cã
®Çu t− hÖ thèng l¾ng läc n−íc, ao ®−îc chia
nháth−êngnu«i2vô/n¨m.Nh−ngsèhénu«i
th©mcanhthùctÕrÊtÝt,chñyÕuc¸cc«ngty
®Çut−võanu«ivõacungcÊpnguyªnliÖucho
c¸chékh¸c.
3.1.4.T×nhh×nhdÞchbÖnh
Dogièng®−îcnhËptõnhiÒunguånkh¸c
nhaunh−TrungQuècvtõc¸ctØnhkh¸cnªn
th−êng kh«ng ®−îc kiÓm so¸t, do vËy dÞch
bÖnh vÉn x¶y ra th−êng xuyªn trªn ®Þa bn
tØnh. BÖnh ®èm tr¾ng (WSBV H White Spot
Syndrome Bacculovirus), bÖnh cßi (MBV H
MonodonBacculovirus),®Çuvng,®ãngrong
vmang®enlc¸cbÖnhliªntôcx¶yratrªn
®Þabntrongc¸cvônu«igÇn®©y(B¶ng4).