§¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007
53
hiÖu qu¶ sö dông mét sè lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp
th−êng dïng trong nu«i t«m só th−¬ng phÈm
trªn ®Þa bµn tØnh nghÖ an
TrÇn Ngäc Hïng
(a)
, Ph¹m ThÞ H−¬ng
(b)
,
Phan Träng §«ng
(c)
, TrÇn V¨n Dòng
(d)
Tãm t¾t. Bµi b¸o nµy cung cÊp nh÷ng dÉn liÖu ban ®Çu vÒ kÕt qu¶ thùc nghiÖm
®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông cña mét sè lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp th−êng dïng trong
nu«i T«m Só th−¬ng phÈm trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· cho
phÐp kÕt luËn r»ng, tû lÖ sèng, t¨ng tr−ëng khèi l−îng, hÖ sè chuyÓn ®æi thøc ¨n vµ
hiÖu qu¶ kinh tÕ cuèi vô cña t«m nu«i chÞu ¶nh h−ëng cña lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp
®−îc sö dông.
Víi 82 km bê biÓn, 8 cöa l¹ch vµ nhiÒu eo vÞnh, NghÖ An lµ mét tØnh B¾c MiÒn
Trung cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nu«i T«m Só th−¬ng phÈm. Trong giai ®o¹n tõ n¨m
2000 - 2005, diÖn tÝch nu«i t¨ng tõ 750ha (n¨m 2000) lªn 1.400ha (n¨m 2005) dù
kiÕn ®¹t 2.300ha vµo n¨m 2010. Cïng víi sù gia t¨ng diÖn tÝch, s¶n l−îng T«m Só
còng t¨ng tõ 100 tÊn (n¨m 2000) lªn 1.500 tÊn (n¨m 2005) vµ dù kiÕn ®¹t 3.700 tÊn
vµo n¨m 2010.
T«m Só lµ mét ®èi t−îng nu«i ®ßi hái cung cÊp nhiÒu thøc ¨n c«ng nghiÖp, víi
ph−¬ng thøc nu«i b¸n th©m canh, trung b×nh chi phÝ thøc ¨n chiÕm 50% tæng gi¸
thµnh s¶n phÈm vµ tû lÖ nµy t¨ng lªn cïng víi qu¸ tr×nh th©m canh ho¸. Hµng n¨m
trªn thÞ tr−êng tØnh NghÖ An tiªu thô kho¶ng trªn 2.000 tÊn thøc ¨n c«ng nghiÖp,
cïng víi sù gia t¨ng diÖn tÝch vµ tr×nh ®é th©m canh, dù b¸o nhu cÇu thøc ¨n c«ng
nghiÖp nu«i T«m Só sÏ t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m tíi. HiÖn trªn thÞ tr−êng tån
t¹i nhiÒu lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau, tuy nhiªn ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖu
qu¶ sö dông c¸c lo¹i thøc ¨n nµy. Do vËy, ng−êi d©n vµ c¸c c¬ së nu«i thiÕu th«ng tin
®Ó lùa chän lo¹i thøc ¨n phï hîp nh»m t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng nh− t¨ng chÊt
l−îng s¶n phÈm. MÆt kh¸c c¸c c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n còng thiÕu nh÷ng th«ng tin ®Ó
cã thÓ c¶i thiÖn chÊt l−îng s¶n phÈm cña m×nh.
Môc ®Ých cña bµi bµo nµy lµ cung cÊp nh÷ng dÉn liÖu ban ®Çu vÒ kÕt qu¶ thùc
nghiÖm ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông cña mét sè lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp th−êng dïng
trong nu«i T«m Só th−¬ng phÈm trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An.
I. §èi t−îng, vËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
1.1. §èi t−îng nghiªn cøu
T«m só (Penaeus monodon Fabricius, 1798).
1.2. Thøc ¨n sö dông trong thùc nghiÖm
Bèn lo¹i thøc ¨n phæ biÕn, chiÕm thÞ phÇn chñ yÕu trªn ®Þa bµn ®−îc lùa chän
nghiªn cøu ®¸nh gi¸ lÇn l−ît ®−îc ký hiÖu lµ: M1, M2, M3, M4.
NhËn bµi ngµy 08/1/2007. Söa ch÷a xong 17/5/2007.
§¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007
54
1.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thùc nghiÖm
Thùc nghiÖm sö dông 4 lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp kh¸c nhau (M1, M2, M3,M4),
®−îc bè trÝ thµnh 4 l« thÝ nghiÖm (mçi l« 2 ao), c¸c ao ®ù¬c khèng chÕ mét c¸ch t−¬ng
®èi ®ång nhÊt vÒ c¸c yÕu tè m«i tr−êng, mËt ®é th¶ gièng, chÊt l−îng con gièng.
Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông cña c¸c lo¹i thøc ¨n
- §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n qua c¸c chØ sè: tû lÖ sèng sãt, tèc ®é t¨ng
tr−ëng cña t«m nu«i vµ hÖ sè chuyÓn ®æi cña thøc ¨n. C¸c sè liÖu ®−îc thu thËp theo
ph−¬ng ph¸p th−êng quy trong nghiªn cøu nu«i trång thuû s¶n.
- §¸nh gi¸ n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ kinh tÕ cuèi vô theo ph−¬ng ph¸p th−êng quy.
Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu
C¸c sè liÖu ®−îc xö lý theo ph−¬ng ph¸p thèng kª th−êng dïng trong y sinh
häc víi sù trî gióp cña phÇn mÒm Tool data analysis cña exell, trªn m¸y vi tÝnh. C¸c
trÞ sè so s¸nh bao gåm c¸c trÞ sè trung b×nh céng (X ), ®é lÖch chuÈn (SD), tû lÖ %,
hÖ sè t−¬ng quan r, c¸c gi¸ trÞ trung b×nh ®−îc kiÓm ®Þnh b»ng tiªu chuÈn t cña test
student víi gi¶ thiÕt H
o
: µ
1
= µ
2
; H
1
: µ
1
≠ µ
2
.
II. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn
2.1. ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau lªn tû lÖ sèng cña T«m
Só
KÕt qu¶ nghiªn cøu so s¸nh tû lÖ sèng cña t«m nu«i b»ng c¸c lo¹i thøc ¨n c«ng
nghiÖp kh¸c nhau ®−îc thÓ hiÖn t¹i b¶ng 1.
B¶ng 1. So s¸nh tû lÖ sèng cña t«m nu«i gi÷a c¸c l« thùc nghiÖm
Tû lÖ sèng (%) cña t«m nu«i
M1 M2 M3 M4
Ngµy
nu«i Ao 1 Ao 2 Ao 3 Ao 4 Ao 5 Ao 6 Ao 7 Ao 8
30 86.0 85.6 78.7 79.0 90.0 90.0 81.6 81.8
45 75.0 75.0 67.0 67.0 81.8 82.0 70.1 70.0
60 70.0 70.1 60.5 60.0 76.3 76.0 65.3 65.0
75 68.0 68.0 56.4 56.0 72.8 73.0 60.0 60.0
90 66.0 66.1 53.0 53.0 69.0 69.0 58.1 58.2
105 65.0 65.0 50.4 50.0 66.3 67.0 55.0 55.0
120 63.8 63.6 49.7 49.7 63.5 63.8 53.3 53.0
P p (1,2) > 0,05; p (3,4) >0,05; p (5,6)> 0,05; p (7,8) > 0,05;
p (M1,M2)<0,05; p (M1,M3) >0,05; p (M1,M4)<0,05
Tû lÖ sèng cña t«m nu«i gi¶m dÇn theo thêi gian nu«i, sai kh¸c vÒ tû lÖ sèng
gi÷a c¸c ao trong cïng l« kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). Tû lÖ sèng ®¹t cao ë
c¸c ao thuéc l« M1 vµ M3 vµ ®¹t thÊp ë l« M2, M4, sai kh¸c gi÷a tû lÖ sèng cña c¸c
ao nu«i thuéc l« M1 vµ M2 so víi c¸c ao nu«i thuéc l« M2, M4 cã ý nghÜa thèng kª
(p<0,05).
§¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007
55
2.2. ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i thøc ¨n thùc nghiÖm lªn sù t¨ng tr−ëng
cña T«m Só
B¶ng 2. So s¸nh khèi l−îng trung b×nh cña t«m nu«i gi÷a c¸c l« thùc nghiÖm §VT: gam
Ngµy
nu«i
L«1 (M1)
(g)
L«2 (M2)
(g)
L«3 (M3)
(g)
L«4 (M4)
(g)
1,90 ± 0,78
1,95 ± 0,65
2,01 ± 0,55
1,92 ± 0,42
30 p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
3,43 ± 0,82
3,50 ± 1,11
3,58 ± 1,22
4,11 ± 1,07
45 p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) < 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) < 0,05; p (3,4) < 0,05
6,50 ± 2,80
5,86 ± 1,6,1
5,80 ± 1,90
7,31 ± 2,75
60
p (1,2) < 0,05; p (1,3) < 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4)< 0,05; p (3,4) < 0,05
9,72 ± 2,79
8,35 ± 1,99
9,75 ± 3,23
11,87 ± 3,80
75
P (1,2) < 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) < 0,05;
p (2,4)< 0,05; p (3,4) < 0,05
14,24 ± 4,49
11.18 ± 2,56
12,43 ± 3,18
15,32 ± 4,02
90
p (1,2) < 0,05; p (1,3) < 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) < 0,05;
p (2,4)< 0,05; p (3,4) < 0,05
18,56 ± 4,17
16,04 ± 2,44
17,21 ± 3,67
19,97 ± 4,94
105
p (1,2) < 0,05; p (1,3) < 0,05; p (1,4) < 0,05; p (2,3) < 0,05;
p (2,4)< 0,05; p (3,4) < 0,05
23,31 ± 4,60
21,38 ± 3,48
23,05 ± 4,15
25,61 ± 3,60
120
p (1,2) < 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) < 0,05; p (2,3) < 0,05;
p (2,4)< 0,05; p (3,4) < 0,05
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, khèi l−îng trung b×nh cña t«m nu«i b¾t ®Çu
kh¸c biÖt gi÷a c¸c l« tõ 45 ngµy nu«i, l« M4 cã khèi l−îng trung b×nh cao nhÊt, l« M2
cã khèi l−îng trung b×nh thÊp nhÊt vµ duy tr× ®Õn cuèi vô, sai kh¸c gi÷a c¸c l« t¹i
thêi ®iÓm cuèi vô cã ý nghÜa thèng kª (p < 0,05).
B¶ng 3. So s¸nh t¨ng tr−ëng vÒ chiÒu dµi th©n T«m Só nu«i ë c¸c l« thùc nghiÖm §VT: cm
Ngµy
nu«i
L«1 (M1)
(cm)
L«2 (M2)
(cm)
L«3 (M3)
(cm)
L«4 (M4)
(cm)
5,78 ± 1,25
5,91 ±
0,76
6,01 ± 0,61
5,95 ± 0,63
30 p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
6,96 ± 0,47
6,95 ± 0,59
7.08 ± 0,68
7,33 ± 0,54
45 p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) < 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) < 0,05; p (3,4) > 0,05
8,08 ± 1,20
8,08 ± 0,66
7,99 ± 0,85
8.60 ± 1,51
60
p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
§¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007
56
9,53 ± 0,52
9,41 ± 1,60
9,77 ± 1,76
10,98 ± 2,25
75
p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
12,33 ± 2,05
11,65 ± 0,39
11,41 ± 2,27
12,73 ± 1,90
90
p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
14,43 ± 1,5
14,59 ± 1,59
13,77 ± 1,68
14,54 ± 1,53
105
p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
15,32 ± 1,39
15,34 ± 1,13
16,01 ± 1,34
15,57 ± 1,17
120
p (1,2) > 0,05; p (1,3) > 0,05; p (1,4) > 0,05; p (2,3) > 0,05;
p (2,4) > 0,05; p (3,4) > 0,05
Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, t¨ng tr−ëng trung b×nh vÒ chiÒu dµi th©n
cña t«m nu«i kh¸c nhau gi÷a c¸c l« nh−ng møc sai kh¸c kh«ng cã ý nghÜa (p > 0,05).
2.3. ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i thøc ¨n thùc nghiÖm lªn hÖ sè chuyÓn ®æi thøc
¨n cña T«m Só
KÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i thøc ¨n thùc nghiÖm lªn hÖ sè
chuyÓn ®æi thøc ¨n cña T«m Só ®−îc thÓ hiÖn trªn biÓu ®å 1.
1.2
1.25
1.3
1.35
1.4
1.45
1.5
1.55
1.6
M1 M2 M3 M4
BiÓu ®å 1. So s¸nh hÖ sè chuyÓn ®æi thøc ¨n (FCR) cña t«m nu«i gi÷a c¸c l« thùc nghiÖm
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, hÖ sè chuyÓn ®æi thøc ¨n (FCR) ë c¸c l« thùc
nghiÖm lµ kh¸c nhau, giao ®éng tõ 1,33 (l« M1) ®Õn 1,59 (l« M3).
2.4. ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp tíi c¸c chØ sè n¨ng
suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c l« thùc nghiÖm
B¶ng 4. So s¸nh mét sè chØ tiªu s¶n phÈm cuèi vô cña c¸c l« thùc nghiÖm
L« nu«i DiÖn tÝch
(m
2
)
S¶n l−îng
(tÊn)
N¨ng suÊt TB
(tÊn/ha)
KÝch cì t«m
(con/kg)
Gi¸ thµnh
(1000
®
/kg)
L«1 (M1) 12.500
3,5
2,8
43
88.000
L« 2(M2) 14.000
3,1
2,1
47
82.500
L« 3(M3) 12.500
3,4
2,6
43
88.000
L« 4(M4) 11.000
3,2
2,9
39
95.000
§¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007
57
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy:
N¨ng suÊt t«m nu«i kh¸c nhau gi÷a c¸c l« thùc nghiÖm, giao ®éng tõ 2,1 tÊn/ha (ë l«
M2) ®Õn 2,9 tÊn/ha (l« M4).
KÝch cì th−¬ng phÈm cña t«m nu«i kh¸c nhau gi÷a c¸c l« thùc nghiÖm tõ 43con/kg
(l« M1) ®Õn 39 con/kg (ë l« M4).
Gi¸ th−¬ng m¹i cña t«m nu«i kh¸c nhau gi÷a c¸c l«, giao ®éng tõ 82.500®/kg (ë l«
M2) ®Õn 95.000®/kg (ë l« M4).
B¶ng 5. So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cuèi vô gi÷a c¸c l« thùc nghiÖm
Tæng chi phÝ (triÖu ®ång)
L« nu«i
DiÖn
tÝch
(ha)
Tæng
thu
(triÖu
®ång)
Gièng Thøc
¨n
Chi phÝ
kh¸c
Tæng
HiÖu qu¶
s¶n xuÊt
(triÖu
®ång/ha)
L« M1 1,25 308 9,8 94 30 133,8 139
L« M2 1,4 255 11,8 92 35 138,8 83
L« M3 1,25 299 10,0 105 30 145,0 123
L« M4 1,1 304 9,4 96 25 130,4 158
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, hiÖu qu¶ kinh tÕ ë l« M4 cao nhÊt (158 triÖu ®ång/ha),
ë l« M2 thÊp nhÊt (83 triÖu ®ång/ha).
III. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
KÕt luËn
Tû lÖ sèng cña T«m Só nu«i th−¬ng phÈm chÞu ¶nh h−ëng cña lo¹i thøc ¨n
c«ng nghiÖp ®−îc sö dông. Tû lÖ sèng ®¹t cao ë c¸c ao sö dông thøc ¨n M1 vµ M3 vµ
®¹t thÊp ë c¸c ao sö dông thøc ¨n M2, M4, sai kh¸c gi÷a tû lÖ sèng cña c¸c ao nu«i
thøc ¨n M1 vµ M3 so víi c¸c ao nu«i thøc ¨n M2, M4 cã ý nghÜa thèng kª (p<0,05).
Sù t¨ng tr−ëng vÒ khèi l−îng cña T«m Só th−¬ng phÈm chÞu ¶nh h−ëng cña
lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp ®−îc sö dông. Khèi l−îng trung b×nh cña t«m nu«i b»ng c¸c
lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau b¾t ®Çu kh¸c biÖt sau 45 ngµy nu«i, t«m nu«i víi thøc ¨n M4
cã khèi l−îng trung b×nh cao nhÊt, l« nu«i víi thøc ¨n M2 cã khèi l−îng trung b×nh
thÊp nhÊt vµ duy tr× ®Õn cuèi vô.
HÖ sè chuyÓn ®æi thøc ¨n (FCR) cña T«m Só th−¬ng phÈm chÞu ¶nh h−ëng cña
lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp ®−îc sö dông. Tû lÖ chuyÓn ®æi thøc ¨n (FCR) ë c¸c l« thùc
nghiÖm lµ kh¸c nhau, giao ®éng tõ 1,33 (t«m nu«i thøc ¨n M1) ®Õn 1,59 (t«m nu«i
thøc ¨n M3).
HiÖu qu¶ kinh tÕ nu«i T«m Só th−¬ng phÈm chÞu ¶nh h−ëng cña lo¹i thøc ¨n
c«ng nghiÖp ®−îc sö dông. HiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt khi dïng thøc ¨n M4 (158
triÖu ®ång/ha), thÊp nhÊt khi dïng thøc ¨n M2 (83 triÖu ®ång/ha).
KiÕn nghÞ
CÇn tiÕp tôc nghiªn cøu ph©n tÝch thµnh phÇn dinh d−ìng cña c¸c lo¹i thøc ¨n
®Ó lµm râ c¬ së khoa häc cña sù sai kh¸c vÒ hiÖu qu¶ sö dông tõ ®ã cung cÊp th«ng
tin cho c¸c c¬ së nu«i cã sù lùa chän lo¹i thøc ¨n nu«i T«m Só th−¬ng phÈm phï hîp,
mÆt kh¸c, nh÷ng th«ng tin nµy còng h÷u Ých cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n ®Ó cã
nh÷ng c¶i thiÖn tÝch cùc vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm.
