» 
 » 

Báo cáo khoa học: Thực trạng vỡ các giải pháp kinh tế-quản lý chủ yếu phát triển bền vững nghề gây nuôi động thực vật hoang dã ở Việt Nam

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

0
Thêm vào BST
Báo xấu
131
lượt xem 39
download

Báo cáo khoa học: Thực trạng vỡ các giải pháp kinh tế-quản lý chủ yếu phát triển bền vững nghề gây nuôi động thực vật hoang dã ở Việt Nam

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam là n-ớc có đa dạng sinh học cao với hơn 10.000 loài thực vật, 224 loài thú, 828 loài chim, 258 loài bò sát, 82 loài l-ỡng c-, 3109 loài cá và là một trong 16 n-ớc có tính đa dạng sinh học cao nhất trên thế giới (Cục Kiểm lâm, 2005). Mặc dù vậy, sự đa dạng sinh học của Việt Nam vẫn có xu h-ớng suy giảm trên phạm vi quốc gia. Tỷ lệ che phủ rừng giảm từ 43% năm 1943 xuống 28% vào năm 1992. Rất nhiều loài sinh vật bao gồm cả động vật, thực vật quý hiếm ở trên cạn và d-ới...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Thực trạng vỡ các giải pháp kinh tế-quản lý chủ yếu phát triển bền vững nghề gây nuôi động thực vật hoang dã ở Việt Nam

  1. Báo cáo khoa học Thực trạng vỡ các giải pháp kinh tế-quản lý chủ yếu phát triển bền vững nghề gây nuôi động thực vật hoang dã ở Việt Nam
  2. §¹i häc N«ng nghiÖp I T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 4: 67-75 Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-qu¶n lý chñ yÕu ph¸t triÓn bÒn v÷ng nghÒ g©y nu«i ®éng thùc vËt hoang d· ë ViÖt Nam Current situation and main economic measures for sustainable development of wildlife cultivation §ç Kim Chung* SUMMARY Based on information collected from secondary and primary sources, espcially field investigation in Hochiminh City, Binh Duong, Dalat, Hatay, Phu Tho, Vinh Phuc, Hung Yen, Bac Giang, Bac Ninh provinces and Hanoi, this paper provides basic information on economic aspects of wildlife cultivation and rearing in Vietnam. The paper discussed policies governing wildlife cultivation activities, current situation of wildlife cultivation and rearing including species raised, purposes of rearing, rearing zones, rearing certification, mod of production (sheds, feeding, veterinary, animal care) and economic efficiency as well as some constraints faced by farmers in wildlife rearing. The paper then draws some policies recommendations for sustainable development of wildlife cultivation that include an identification of suitable species raised, a policy framework for supporting these economic activities, research and development of suitable feed, development of technology package to better managed breeds, feed, diseases and trading products and training of human resources for sustainable management of these economic activities. Key worlds: Wildlife Cultivation and Rearing, Economic Efficiency and Policies. ®ã, bªn c¹nh viÖc kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c biÖn 1. §ÆT VÊN §Ò ph¸p hµnh chÝnh nh»m gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng ViÖt Nam lµ n−íc cã ®a d¹ng sinh häc cao khai th¸c tr¸i phÐp, chóng ta cßn cã gi¶i ph¸p víi h¬n 10.000 loµi thùc vËt, 224 loµi thó, 828 ph¸t triÓn g©y nu«i c¸c loµi ®éng thùc vËt loµi chim, 258 loµi bß s¸t, 82 loµi l−ìng c−, hoang d· (§TVHD) ®Ó kÕt hîp hµi hoµ gi÷a 3109 loµi c¸ vµ lµ mét trong 16 n−íc cã tÝnh ®a nhu cÇu v¨n ho¸, nhu cÇu kinh tÕ cña céng d¹ng sinh häc cao nhÊt trªn thÕ giíi (Côc KiÓm ®ång ®Þa ph−¬ng víi viÖc b¶o tån c¸c loµi sinh l©m, 2005). MÆc dï vËy, sù ®a d¹ng sinh häc vËt cã nguy c¬ tiÖt chñng. Gi¶i ph¸p nµy ®· cña ViÖt Nam vÉn cã xu h−íng suy gi¶m trªn ®−îc ghi trong KÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia ph¹m vi quèc gia. Tû lÖ che phñ rõng gi¶m tõ vÒ bu«n b¸n kiÓm so¸t §TVHD cña ChÝnh phñ 43% n¨m 1943 xuèng 28% vµo n¨m 1992. RÊt tõ n¨m 2004. S¶n l−îng cung cÊp ®éng vËt nhiÒu loµi sinh vËt bao gåm c¶ ®éng vËt, thùc hoang d· (§VHD) ë ViÖt Nam hµng n¨m vËt quý hiÕm ë trªn c¹n vµ d−íi n−íc ®ang kho¶ng 3400 tÊn vµ 1000 ngh×n c¸ thÓ. Trong trong t×nh tr¹ng ®e däa hoÆc ®· bÞ tuyÖt diÖt do ®ã g©y nu«i chiÕm 70%, khai th¸c bÊt hîp t¸c ®éng cña khai th¸c vµ ®¸nh b¾t qu¸ møc ph¸p 18% vµ nhËp khÈu 12% (§ç Kim Chung, hay huû diÖt. Tõ khi kÕt thóc chiÕn tranh, ®· cã 2003). Nh− vËy, g©y nu«i vÉn chiÕm vÞ trÝ 12 loµi thó vµ loµi chim bÞ tuyÖt chñng t¹i ViÖt träng yÕu. §Ó thùc hiÖn ®−îc cã hiÖu qu¶ gi¶i Nam do n¹n s¾n b¾n (Viet Nam News, 2002). ph¸p g©y nu«i c¸c loµi §TVHD, cÇn ph¶i n¾m Ng−êi ta dù ®o¸n r»ng, tíi nay cã 28% loµi thó, b¾t ®−îc thùc tr¹ng g©y nu«i hiÖn nay ë n−íc 10% loµi chim vµ 21% loµi bß s¸t vµ l−ìng c− ta, tõ ®ã, cã gi¶i ph¸p bÒn v÷ng cho ph¸t triÓn ®ang ®øng tr−íc nguy c¬ tuyÖt chñng (Ph¹m ngÒ g©y nu«i §TVHD, gãp phÇn b¶o tån ®a Nh− BÝch, 2003). §øng tr−íc nguy c¬ suy gi¶m d¹ng sinh häc. * Khoa Kinh tÕ & PTNT, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi. 67
  3. §ç Kim Chung Môc tiªu c¬ b¶n cña nghiªn cøu nµy lµ 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU ®¸nh gi¸ ®−îc thùc tr¹ng ph¸t triÓn nghÒ g©y 2.1. C¸c chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý g©y nu«i sinh nu«i §TVHD ë khÝa c¹nh kinh tÕ vµ qu¶n lý vµ s¶n vµ trång cÊy nh©n t¹o tõ ®ã, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ -qu¶n lý phï hîp nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng nghÒ g©y Tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû tr−íc, ChÝnh nu«i §TVHD ë n−íc ta phñ ViÖt Nam vµ Bé L©m NghiÖp (cò) ®· ban hµnh rÊt nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ c¸c loµi chim thó rõng. Trong kho¶ng 6 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU n¨m gÇn ®©y, chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ®· C¸c sè liÖu ®· c«ng bè ®−îc thu thËp ®−îc ®æi míi h¬n vµ b¸m s¸t h¬n víi viÖc b¶o th«ng qua c¸c b¸o c¸o, c¸c Ên phÈm, b¸o chÝ vÖ vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c loµi §TVHD t¹i c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ nh− Tæng côc gåm: i) H−íng dÉn ®¨ng ký vµ qu¶n lý c¸c tr¹i Thèng kª, Côc KiÓm l©m, Côc L©m nghiÖp, g©y nu«i sinh s¶n vµ trång cÊy nh©n t¹o c¸c thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. loµi ®éng, thùc vËt hoang d· trªn ®Þa bµn tØnh Ngoµi ra, nghiªn cøu cßn sö dông c¸c b¸o c¸o qu¶n lý; ii) CÊp giÊy x¸c nhËn nguån gèc cña c¸c tæ chøc quèc tÕ liªn quan nh− Quü §TVHD do g©y nu«i sinh s¶n; iii) CÊp giÊy §VHD quèc tÕ (WWF). C¸c sè liÖu vµ th«ng phÐp vËn chuyÓn ®éng thùc vËt hoang d· cã tin ®· c«ng bè sö dông trong b¸o c¸o nµy bao nguån gèc g©y nu«i sinh s¶n t¹i c¸c tr¹i trªn gåm c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ ®Þa bµn tØnh qu¶n lý (Bé NN vµ PTNT, 2003). liªn quan ®Õn c¸c loµi g©y nu«i vµ qu¶n lý g©y Nh×n chung c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ nu«i ë ViÖt Nam. ngµy mét hoµn thiÖn h¬n gãp phÇn qu¶n lý vµ Nguån sè liÖu ®iÒu tra vÒ tr×nh tr¹ng g©y b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Tuy nhiªn, kÕt nu«i c¸c loµi ®éng thùc vËt, quy m« g©y nu«i, qu¶ ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n, c¸c tæ chøc chÝnh qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt, hiÖu qu¶ g©y nu«i quyÒn, x· héi vµ c¬ quan thùc thi chÝnh s¸ch ®· mét sè loµi chñ yÕu, c¸c khã kh¨n mµ ng−êi chØ râ mét sè ®iÓm cÇn hoµn thiÖn c¸c chÝnh g©y nu«i vµ céng ®ång ®ang gÆp ph¶i, ®−îc s¸ch nh− sau: i) TËp trung nhiÒu vµo qu¶n lý, thu thËp trong c¸c chuyÕn kh¶o s¸t thùc tÕ t¹i b¶o vÖ hoÆc ng¨n chÆn viÖc s¨n b¾t vµ bu«n TP Hå ChÝ Minh, B×nh D−¬ng, §µ L¹t, Hµ b¸n chim thó rõng, ch−a ®Çu t− nhiÒu ®Õn viÖc T©y, Phó Thä, VÜnh Phóc, H−ng Yªn, B¾c khuyÕn khÝch g©y nu«i; ii) Ch−a g¾n h÷u c¬ Giang, B¾c Ninh, Hµ Néi. C¸c tØnh trªn ®¹i gi÷a viÖc qu¶n lý b¶o vÖ tµi nguyªn, h¹n chÕ diÖn cho t×nh h×nh g©y nu«i §TVHD ë n−íc khai th¸c tr¸i phÐp víi viÖc khuyÕn khÝch vµ ta. Sè liÖu ®−îc thu thËp th«ng qua c¸c phiÕu h−íng dÉn c− d©n vïng ®Öm quanh c¸c v−ên c©u hái, sö dông ph−¬ng ph¸p pháng vÊn b¸n quèc gia, khu b¶o tån thiªn nhiªn t×m c¸c cÊu tróc, pháng vÊn nh÷ng ng−êi chñ chèt t¹i nguån kiÕm sèng kh¸c ®Ó thay thÕ viÖc s¨n b¾t c¸c ®Þa ph−¬ng (l·nh ®¹o c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c h¸i l−îm cã tÝnh truyÒn thèng; iii) Ch−a cã nhãm n«ng d©n nu«i trång, th¶o luËn nhãm ch−¬ng tr×nh khuyÕn khÝch g©y nu«i, ch−a cã víi n«ng d©n tham gia nu«i trång vµ ph−¬ng tµi liÖu h−íng dÉn mét c¸ch s©u réng vÒ kü ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh cã sù tham gia cña c¸c thuËt nu«i vµ trång c¸c loµi §TVHD. bªn liªn quan). 2.2. Thùc tr¹ng g©y nu«i ®éng thùc vËt Ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶ sÏ ®−îc dïng hoang d· ë ViÖt Nam ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng g©y nu«i. MÆt kh¸c, nghiªn cøu ®· sö dông ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ 2.2.1. C¸c loµi ®−îc g©y nu«i cã sù tham gia cña ng−êi d©n, c¸c tæ chøc chÝnh quyÒn vµ x· héi, c¸c chuyªn gia, v.v. Do C¶ n−íc cã kho¶ng 50 loµi ®éng vËt chñ giíi h¹n vÒ thêi gian, nguån lùc vµ nguån yÕu vµ hµng tr¨m loµi thùc vËt hoang d· ®ang th«ng tin hiÖn cã, nghiªn cøu nµy chØ ®Ò cËp ®−îc g©y nu«i sinh s¶n vµ trång cÊy nh©n t¹o. ®Õn mét sè loµi §VHD vµ g©y nu«i vµ mét sè Nh÷ng loµi ®éng vËt hoang d· ®−îc g©y nu«i loµi thùc vËt chñ yÕu lµ d−îc liÖu nu«i træng ë phæ biÕn lµ c¸ sÊu, tr¨n, r¾n, rïa, ba ba, h−¬u, mét sè ®iÓm cô thÓ, lµm c¬ së h×nh thµnh c¸c ý nai, ®µ ®iÓu, trÜ, c«ng, vÞt trêi, ngçng trêi, kú t−ëng cho c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ vÒ g©y nu«i c¸c ®µ, kú t«m, t¾c kÌ, v.v... vµ c¸c loµi thùc vËt loµi hoang d·. C¸c loµi §VHD kh¸c ch−a ®−îc nh− thiªn tuÕ, v¹n tuÕ, lan c¸c lo¹i, d−¬ng xØ, th¶o luËn kü trong b¸o c¸o nµy. v.v... TÝnh ®Õn n¨m 2003, c¶ n−íc cã kho¶ng 68
  4. Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-qu¶n lý chñ yÕu... 320 tr¹i g©y nu«i vµ 1.658 hé g©y nu«i ®éng 60 ngµn con, h¬n 928 hé nu«i r¾n víi sè l−îng vËt hoang d· (Côc KiÓm l©m, 2003). C¶ n−íc h¬n 100 ngµn con, 2035 hé nu«i ba ba víi tæng hiÖn cã kho¶ng 151 tæ chøc vµ c¸ nh©n tham sè trªn 2,2 triÖu con mçi n¨m, kho¶ng 1266 c¬ gia g©y nu«i c¸ sÊu víi tæng ®µn c¸ sÊu lªn ®Õn së g©y nu«i c¸c lo¹i h−¬u, nai, ho·ng víi h¬n h¬n 70 ngµn con, 575 c¬ së nu«i tr¨n víi gÇn 16000 con (B¶ng 1). B¶ng 1. Sè c¬ së vµ sè l−îng nu«i nhèt ®éng vËt hoang d· theo loµi n¨m 2003 Sè c¬ së/hé gia Sè l−îng Loµi nu«i Môc ®Ých nu«i ®×nh g©y nu«i (con) C¸ sÊu 151 71.970 Tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu Tr¨n 575 58.045 Tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu R¾n 928 102.146 Tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu Rïa 21 2.602 Nu«i sinh s¶n, tham quan Ba ba 2035 2.248.329 Tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu Kú ®µ 17 252 Tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu Kú t«m, t¾c kÌ, liu ®iu,… 6 507.090 Tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu KhØ 42 27.095 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu V−în, voäc, culi 27 182 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa H−¬u, nai, ho·ng 1266 16.596 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa 2.451(1) GÊu 308 LÊy mËt, lµm c¶nh Hæ, b¸o, s− tö 14 42 Tham quan, gi¶i trÝ §µ ®iÓu 10 301 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa Voi 9 60 Tham quan, gi¶i trÝ, lÊy søc kÐo Chån 20 99 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa CÇy 34 257 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa TrÜ, c«ng, gµ l«i, h¹c,… 24 1.184 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa VÞt trêi, ngçng trêi, bå n«ng,... 6 1.021 Tham quan, tiªu thô néi ®Þa NhÝm 21 369 Tham quan, kinh doanh Nguån: Côc KiÓm l©m – Bé NN vµ PTNT, 2003. (1) Sè liÖu n¨m 2002. §¹i ®a sè c¸c loµi thùc vËt hoang d· ®−îc thiªn tuÕ, 1 c¬ së trång cÊy v¹n tuÕ, cau kiÓng, nu«i trång nh©n t¹o víi qui m« lín nh»m môc ngò gia b×, 4 c¬ së trång cÊy lan c¸c lo¹i vµ 1 ®Ých xuÊt khÈu ë n−íc ta hiÖn nay míi chØ tËp c¬ së trång cÊy d−¬ng xØ. C¸c lo¹i c©y dïng trung ë c¸c tØnh phÝa Nam ®Æc biÖt lµ thµnh phè lµm d−îc liÖu nh− th¹ch héc, cÈu tÝch, b¹ch chØ Hå ChÝ Minh, B×nh D−¬ng, L©m §ång,... Theo chñ yÕu ®−îc khai th¸c vµ bu«n b¸n t¹i tØnh thèng kª cña Chi côc KiÓm l©m ë c¸c tØnh nµy, B¾c Giang (B¶ng 2). cã 3 c¬ së kinh doanh vµ trång cÊy nh©n t¹o B¶ng 2. Sè c¬ së vµ sè l−îng nu«i trång thùc vËt hoang d· theo loµi n¨m 2003 Sè c¬ së trång cÊy, kinh doanh(1) Loµi nu«i Sè l−îng Môc ®Ých nu«i Thiªn tuÕ 3 11855 c©y XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa V¹n tuÕ 2 2600 c©y XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Cau c¶nh 1 1000 c©y XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Ngò gia b× 1 200 c©y XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Lan c¸c lo¹i 4 859262 c©y XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa D−¬ng xØ 1 500000 c©y XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Th¹ch héc 2 46.000 kg XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa CÈu tÝch 2 56.000 kg XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa B¹ch cËp 1 4.000 kg XuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Nguån: Côc KiÓm l©m, Bé NN vµ PTNT, 2003 Tæng hîp cña 4 tØnh TPHCM, B×nh D−¬ng, §µ L¹t, B¾c Giang. 69
  5. §ç Kim Chung §èi víi c¸c lo¹i c©y d−îc liÖu: Theo kÕt d©n (1800 hé) trång c©y thuèc. DiÖn tÝch trång qu¶ thèng kª ®Õn cuèi n¨m 2000 cña ViÖn cÊy thuèc chiÕm h¬n 80% diÖn tÝch canh t¸c D−îc liÖu, ViÖt Nam cã 3830 loµi, thuéc 296 (400 ha), 20% diÖn tÝch cßn l¹i ®−îc trång lóa. hä thùc vËt bËc thÊp, còng nh− bËc cao ®−îc ë tØnh H−ng Yªn, c©y d−îc liÖu ®· ®−îc thay dïng lµm thuèc. Trong ®ã 3.600 loµi mäc tù thÕ c©y lóa tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1990 (B¶ng 3). nhiªn vµ tËp trung chñ yÕu ë hÖ sinh th¸i rõng, Loµi c©y ®−îc trång ®−îc chia thµnh hai 106 loµi c©y thuèc thuéc nhãm quÝ hiÕm vµ cã nhãm. Nhãm 1: Cã kh¶ n¨ng g©y gièng t¹i ®Þa nguy c¬ bÞ tiªu diÖt, ®· ®−îc ghi trong S¸ch ®á ph−¬ng bao gåm: b¹c hµ, hóng quÕ, ng−u tÊt, ViÖt Nam (1996). C©y d−îc liÖu cã nguån gèc b¹ch chØ, ®Þa liÒn, c¸t c¸nh, b¹ch truËt, h−¬ng tõ thùc vËt hoang d· ®· ®−îc trång ë nhiÒu nhu, ®−¬ng quy, s©m ®¹i hµnh, cñ mµi (hoµi vïng thuéc miÒn nói phÝa B¾c vµ gÇn ®©y lµ s¬n), cñ b¸n h¹. Nhãm 2: Khai th¸c tõ rõng tù c¸c tØnh vïng ®ång b»ng s«ng Hång nh− ë nhiªn chñ yÕu ë B¾c Hµ, Sa Pa nh−: Hµ thñ « H−ng Yªn, VÜnh Phóc, B¾c Giang. NhiÒu n¬i ®á, cèt to¸i bæ, hoµng tinh, v.v... nh− ë x· B×nh Minh, huyÖn Kho¸i Ch©u, 90% B¶ng 3. Sè loµi c©y thuèc ®· ®−îc thèng kª, xÕp theo c¸c nhãm Sè loµi c©y thuèc Danh môc Thuéc sè hä Sè loµi TØ lÖ (%) Nhãm nÊm – Fungi 14 0,365 8 Ngµnh ®Þa y – Lichenophyta 2 0,052 2 Ngµnh l¸ th«ng – Psilophyta 1 0,026 1 Ngµnh th«ng ®Êt – Lycopodiophyta 3 0,078 1 Ngµnh méc tÆc –Equisetophyta 3 0,078 1 Ngµnh d−¬ng xØ – Polypodiophyta 134 3,498 20 Ngµnh th«ng - Pinophyta 25 0,652 8 (Ngµnh h¹t trÇn - Gymnospermae) Ngµnh méc lan - Magnoliophyta 3648 95,248 255 (Ngµnh h¹t kÝn - Angiospermae) Nguån: Dòng V. vµ Jenne D., 2002. C¸c lo¹i thùc vËt hoang d· ®−îc trång cÊy 2.2.2. Môc ®Ých nu«i trång chñ yÕu phôc vô cho môc ®Ých xuÊt khÈu vµ HÇu hÕt c¸c loµi ®éng vËt ®−îc g©y nu«i tiªu thô néi ®Þa. Thiªn tuÕ, v¹n tuÕ, cau c¶nh, t¹i n−íc ta ®Òu nh»m môc ®Ých kinh doanh nh− lan, d−¬ng xØ th−êng ®−îc xuÊt khÈu sang c¸c c¸ sÊu, tr¨n, r¾n, ba ba, kú ®µ, .v.v... C¸c loµi n−íc: §øc, NhËt, Mü, New Zealand víi môc khØ, v−în, voäc, culi, h−¬u, nai, ho½ng, hæ, ®Ých lµm c¶nh. C¸c lo¹i th¹ch héc, cÈu tÝch, b¸o, bß rõng, chån, cÇy, nhÝm, ®µ ®iÓu, trÜ, b¹ch chØ th−êng ®−îc xuÊt sang Hµn Quèc lµm c«ng, gµ l«i, vÞt trêi, ngçng trêi, h¹c .v.v... phÇn d−îc liÖu. lín ®−îc tiªu dïng néi ®Þa hoÆc cho môc ®Ých 2.2.3. Vïng nu«i tham quan, lµm c¶nh. C¸c loµi gÊu ngoµi môc ®Ých nu«i lµm c¶nh t¹i c¸c khu du lÞch, khu b¶o Vïng §«ng Nam bé cã sè l−îng loµi ®éng tån, v−ên quèc gia, phÇn lín ®−îc sö dông lÊy vËt hoang d· g©y nu«i lµ lín nhÊt víi gÇn 1,6 mËt t¹i c¸c c¬ së t− nh©n. S¶n phÈm cña c¸c triÖu con trong ®ã chñ yÕu lµ ba ba (trªn 1 triÖu loµi ®éng vËt hoang d· g©y nu«i sinh s¶n ®−îc con), ký t«m, t¾c ke, liu ®iu,... kho¶ng 500 bu«n b¸n chñ yÕu trªn thÞ tr−êng hiÖn nay lµ da ngµn con, tr¨n, r¾n kho¶ng 20 ngµn con mçi (c¸ sÊu, r¾n, tr¨n,...) dïng trong s¶n xuÊt ®å da, loµi. TiÕp ®ã lµ vïng ®ång b»ng s«ng Hång víi ®å mü nghÖ; c¸c lo¹i thÞt thó rõng phôc vô cho h¬n 1,1 triÖu con c¸c lo¹i trong ®ã chñ yÕu lµ ¨n uèng; mËt, nhung, sõng, x−¬ng, v.v... dïng r¾n, rïa, vµ ba ba. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu trong bµo chÕ thuèc d©n téc. Long víi tæng sè trªn 150 ngµn con trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c loµi c¸ sÊu (44 ngµn con), ba ba 70
  6. Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-qu¶n lý chñ yÕu... (49 ngµn con), tr¨n (gÇn 60 ngµn con), vïng dÉn ®Õn khèi l−îng hµng ho¸ s¶n xuÊt nhá, lÎ, B¾c Trung bé víi trªn 140 ngµn con chñ yÕu lµ tû lÖ rñi ro cao, chÊt l−îng s¶n phÈm thÊp vµ ba ba, h−¬u, nai ho·ng. Vïng §«ng B¾c víi kh«ng ®ång ®Òu. §èi víi c¸c tr¹m, tr¹i g©y trªn 10 ngµn con chñ yÕu lµ ba ba vµ vïng T©y nu«i sinh s¶n vµ trång cÊy nh©n t¹o ®éng thùc Nguyªn cã kho¶ng 9000 con chñ yÕu lµ ba ba, vËt hoang d· thuéc c¸c c«ng ty, doanh bß s¸t, h−¬u nai. C¸c vïng duyªn h¶i Nam nghiÖp,… ph−¬ng thøc nu«i trång trªn ®Êt Trung bé vµ T©y B¾c cã sè ®éng vËt g©y nu«i c«ng, trªn c¸c diÖn tÝch ®−îc giao lµ phæ biÕn. kh«ng ®¸ng kÓ d−íi 2000 con chñ yÕu lµ c¸c - Chuång tr¹i lo¹i h−¬u, nai, khØ, c¸ sÊu. Chuång nu«i §VHD kh¸c nhau theo loµi, 2.2.4. T×nh h×nh cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký kinh theo t×nh tr¹ng kinh tÕ cña ng−êi nu«i vµ tËp qu¸n cña ®Þa ph−¬ng. §èi víi c¸c loµi ®éng vËt doanh nguy hiÓm nh− r¾n, tr¨n,... chØ mét sè Ýt nh÷ng Theo b¸o c¸o cña c¸c Chi côc KiÓm l©m hé cã diÖn tÝch réng, c¸c khu nu«i, khu Êp tØnh, hÇu hÕt c¸c c¬ së trång cÊy nh©n t¹o thùc trøng ®−îc ®Æt c¸ch xa khu gia ®×nh ë, trong vËt hoang d· nh»m môc ®Ých xuÊt khÈu ®Òu ®· khi phÇn lín c¸c hé do diÖn tÝch chËt hÑp x©y hoµn tÊt viÖc ®¨ng ký tr¹i nu«i víi c¸c Chi côc dùng khu nu«i ngay trong khu ë cña gia ®×nh. KiÓm l©m ®Þa ph−¬ng. Trong khi ®ã, nhiÒu c¬ Do vËy khã ®¶m b¶o ®−îc an toµn cho ng−êi së g©y nu«i sinh s¶n ®éng vËt hoang d· ch−a vµ vËt nu«i ®ång thêi g©y « nhiÔm m«i tr−êng ®¨ng ký, tû lÖ ®¨ng ký kinh doanh míi ®¹t 26% do thøc ¨n cña c¸c loµi nµy hÇu hÕt lµ thÞt ®éng (víi cÇy), 40% víi ba ba vµ r¾n vµ 60% víi h−¬u, nai, ho·ng d−íi 60%. Nguyªn nh©n chñ vËt, l¹i ®−îc l−u gi÷ trong chuång hµng tuÇn. yÕu dÉn ®Õn viÖc ch¨n nu«i tù ph¸t, ch−a ®¨ng KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy phÇn lín c¸c hÖ ký ho¹t ®éng g©y nu«i cßn phæ biÕn trong c¸c thèng chuång tr¹i, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho hé gia ®×nh lµ do sè loµi vµ sè l−îng c¸c loµi s¶n xuÊt cßn th« s¬, mang tÝnh tËn dông do nu«i cßn Ýt, s¶n phÈm hµng ho¸ ch−a nhiÒu vµ thiÕu ®Çu t−, thiÕu hiÓu biÕt vÒ ®iÒu kiÖn nu«i æn ®Þnh trong mçi hé, ®iÒu kiÖn ®i l¹i ë nhiÒu d−ìng c¸c ®éng vËt hoang d·. V× vËy h¬n 90% vïng cßn khã kh¨n, kiÓm l©m ch−a cã ®iÒu sè chuång nu«i §VHD ch−a ®¸p øng ®−îc cho kiÖn kiÓm kª vµ n¾m b¾t ®ñ th«ng tin. V× vËy, ch¨n nu«i, trång cÊy trong ®iÒu kiÖn th©m ®Ó cã mét con sè chÝnh x¸c, cÇn x©y dùng hÖ canh, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Do vËy, ®Ó ®¸p thèng th«ng tin tõ Trung −¬ng tíi c¸c tØnh vµ øng c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh cña CITES vÒ g©y huyÖn, x·. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã c¸c cuéc ®iÒu nu«i vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ vµ chÊt tra ®iÓm, ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c c¸c loµi ®−îc nu«i l−¬ng cña viÖc g©y nu«i §VHD, cÇn ph¶i cã vµ t×nh tr¹ng ®¨ng ký vµ cÊp phÐp g©y nu«i. quy tr×nh h−íng dÉn n«ng d©n vÒ tiªu chuÈn 2.2.5. Ph−¬ng thøc g©y nu«i / trång cÊy nh©n quy c¸ch chuång tr¹i phï hîp víi tõng loµi nu«i, tõng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ng−êi nu«i vµ t¹o ®éng thùc vËt hoang d∙ ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña mçi vïng. KÕt qu¶ ®iÒu tra c¸c c¬ së g©y nu«i sinh s¶n vµ trång cÊy nh©n t¹o cña nhãm nghiªn cøu - Thøc ¨n t¹i mét sè tØnh miÒn B¾c, Trung vµ Nam cho thÊy: cã 4 m« h×nh g©y nu«i chñ yÕu hiÖn nay Thøc ¨n nu«i §VHD kh¸c nhau theo tõng lµ i) c¸c khu b¶o tån, v−ên quèc gia, khu du loµi nu«i, tõng løa tuæi, tõng môc ®Ých nu«i lÞch, ii) c¸c tr¹i nu«i trång lín thuéc c¸c c«ng (nu«i sinh s¶n vµ nu«i thÞt, nu«i c¶nh, nu«i lÊy ty, doanh nghiÖp, iii) c¸c tr¹i ‘vÖ tinh’ cña c¸c mËt, nhung). §èi víi c¸c loµi chim, thó nh− c«ng ty, vµ iv) c¸c tr¹i cã qui m« nhá t¹i c¸c hé h−¬u, nai, ho½ng, sãc, khØ, gµ rõng, gµ l«i, gia ®×nh. HÇu hÕt c¸c loµi ®éng vËt ®−îc g©y c«ng,... thøc ¨n chÝnh lµ c¸c lo¹i mÇm, l¸, cá, nu«i t¹i c¸c tr¹i vµ c¸c hé gia ®×nh ®Òu theo hoa, qu¶, vá, cñ, c¸c chÊt bét, c«n trïng,... chñ ph−¬ng thøc nu«i nhèt trªn ®Êt thæ c− ®èi víi yÕu ®−îc thu h¸i trong tù nhiªn. Nguån cung c¸c loµi tr¨n, r¾n, ba ba, c¸ sÊu, h−¬u, nai, gÊu, cÊp thøc ¨n cho c¸c loµi nµy hiÖn kh¸ phong khØ, chån, kú ®µ,… H×nh thøc ch¨n nu«i trong phó vµ dåi dµo do cã thÓ tËn dông c¸c s¶n c¸c hé c¸ thÓ chñ yÕu vÉn dùa vµo ch¨n nu«i phÈm tõ trång trät. Riªng ®èi víi loµi khØ cã qu¶ng canh hoÆc b¸n th©m canh do vèn ®Çu t− thÓ sö dông c¸c lo¹i thøc ¨n tæng hîp, thøc ¨n cho c¬ së h¹ tÇng, vËt t−, con gièng,… thÊp c«ng nghiÖp trong ch¨n nu«i. §iÒu nµy cho 71
  7. §ç Kim Chung thÊy tiÒm n¨ng lín cho viÖc më réng g©y nu«i Mét sè n¬i cã nu«i r¾n hæ mang chóa, r¾n c¸c loµi chim, thó trªn t¹i c¸c hé gia ®×nh trong r¸o, v.v.., nguån cung cÊp gièng cña c¸c loµi nh÷ng n¨m tíi. nµy chñ yÕu lÊy trong tù nhiªn. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, viÖc nu«i c¸c loµi kh«ng cã kh¶ n¨ng §èi víi c¸c loµi ®éng vËt chñ yÕu ¨n thÞt sinh s¶n nh©n t¹o sÏ lµ yÕu tè kÝch thÝch sù nh− cÇy, tr¨n, r¾n, thøc ¨n chÝnh lµ Õch, nh¸i, khai th¸c vµ bu«n b¸n ®éng vËt hoang d·. V× chuét, cãc, chim, trøng, thá, gµ, vÞt,... Ngoµi ra vËy, ®Ó qu¶n lý tèt ph¶ hÖ ®éng vËt g©y nu«i, tr¨n, r¾n còng cã thÓ nu«i b»ng thøc ¨n c«ng ®Ó lo¹i bá viÖc s¨n b¾t tù nhiªn lµm gièng nu«i nghiÖp. C¸ sÊu cã thøc ¨n chÝnh lµ c¸c lo¹i c¸, cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: i) H−íng gµ vÞt, phÕ th¶i lß mæ,... C¸c loµi thuéc bé th»n dÉn n«ng d©n hiÓu râ tÇm nguy h¹i cña viÖc lai l»n, bé rïa vµ l−ìng c− nh− nh«ng, «r«, rång t¹p cïng m¸u, ghi chÐp lý lÞch vµ ®Æc ®iÓm cña ®Êt, ba ba, ®åi måi, Õch th−êng ¨n c¸c loµi c«n tõng c¸ thÓ g©y nu«i; ii) h×nh thµnh vµ cÊp trïng, nhéng t»m, giun, t«m, cua, c¸, èc, chøng chØ c¸c tr¹i chuyªn s¶n xuÊt gièng; iii) hÕn,....§iÒu ®¸ng chó ý lµ nguån cung cÊp thøc t¨ng c−êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng vÒ chän ¨n cho c¸c loµi nãi trªn chñ yÕu vÉn ®−îc khai gièng vµ qu¶n lý gièng. th¸c trong tù nhiªn. §iÒu nµy ®· ®e do¹ c¸c loµi sinh vËt cã Ých kh¸c nh− cãc, nh¸i, chim.. - Thó y g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i, t¨ng s©u bÖnh ph¸ HiÖn t¹i viÖc phßng chèng dÞch bÖnh cho h¹i mïa mµng. vËt nu«i hoang d· vÉn phô thuéc vµo kinh - Nguån gièng nghiÖm vµ tËp qu¸n cña ng−êi nu«i, thiÕu c¸c c¸n bé chuyªn m«n cã kü thuËt, thiÕu trang Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó g©y nu«i thiÕt bÞ, thuèc trong qu¶n lý, ch¨m sãc vËt nu«i sinh s¶n theo luËt ViÖt Nam còng nh− theo vµ ng¨n ngõa dÞch bÖnh cho ®éng vËt g©y nu«i c«ng −íc CITES lµ c¬ së g©y nu«i ph¶i chøng ë c¶ ba cÊp x·, huyÖn vµ tØnh. V× vËy, cÇn cã minh ®−îc kh¶ n¨ng ®· s¶n xuÊt ®−îc thÕ hÖ nghiªn cøu toµn diÖn vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, thø hai (F2) trong m«i tr−êng nu«i nhèt hoÆc quy tr×nh phßng vµ ch÷a bÖnh cho c¸c loµi nu«i ¸p dông mét ph−¬ng ph¸p ®· ®−îc chøng minh g©y nu«i. §µo t¹o båi d−ìng cho c¸n bé lµ s¶n xuÊt ®−îc thÕ hÖ F2. Qua kh¶o s¸t thùc khuyÕn n«ng, c¸n bé thó y c¬ së vÒ ®Æc ®iÓm, tÕ g©y nu«i sinh s¶n r¾n hæ mang ph× t¹i VÜnh c¸c phßng vµ ®iÒu trÞ c¸c bÖnh cña c¸c loµi g©y Phóc, Hµ T©y vµ ba ba gai, ba ba hoa ®Þa nu«i, ®ång thêi lµm tèt c«ng t¸c truyÒn th«ng ph−¬ng, ba ba lai t¹i H¶i D−¬ng, B¾c Giang, vÒ c¸c bÖnh cña §VHD g©y nu«i, mèi nguy h¹i c¸c loµi nµy ®Òu cã tËp tÝnh sinh s¶n lµ m¾n ®Î, cña chóng sang ng−êi vµ gia sóc kh¸c dÔ nu«i do vËy hÇu hÕt c¸c hé gia ®×nh ®Òu cã thÓ tù g©y gièng víi tû lÖ con sèng trªn 90%. 2.2.6. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña g©y nu«i Theo c¸c nghiªn cøu vÒ ®Æc tÝnh sinh s¶n cña c¸c loµi ®éng vËt chñ yÕu hiÖn ®ang ®−îc g©y Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t c¸c m« h×nh trång nu«i ë ViÖt Nam, c¸c loµi thó nh− lîn rõng, trät t¹i x· B×nh Minh, huyÖn Kho¸i Ch©u, tØnh h−¬u, nai, ho·ng, cÇy, khØ, c¸c loµi chim nh− H−ng Yªn, s¶n xuÊt d−îc liÖu gióp cho n«ng gµ rõng, c«ng, c¸c loµi bß s¸t nh− tr¨n, r¾n, c¸ d©n ®¹t ®−îc thu nhËp cao gÊp 4 ®Õn 5 lÇn so sÊu, kú nh«ng, ba ba, Õch,... ®Òu lµ nh÷ng loµi víi lµm lóa. ViÖc trång c©y d−îc liÖu ®· gióp m¾n ®Î vµ dÔ nu«i trong ®iÒu kiÖn nu«i nhèt v× n«ng d©n chuyÓn tõ s¶n xuÊt lóa truyÒn thèng, vËy cã nhiÒu tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cho viÖc ph¸t sang s¶n xuÊt hµng ho¸. §èi víi viÖc nu«i c¸c triÓn víi qui m« lín h¬n trong nh÷ng n¨m tíi. loµi ®éng vËt hoang d·, qua kh¶o s¸t t¹i c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång, B¾c Trung bé vµ Tuy nhiªn, mét thùc tr¹ng kh¸ phæ biÕn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, thu nhËp cña c¸c c¸c c¬ së g©y nu«i sinh s¶n ®éng vËt hoang d· hé gia ®×nh tõ g©y nu«i sinh s¶n còng cho thÊy hiÖn nay lµ viÖc qu¶n lý ph¶ hÖ ®éng vËt nu«i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cña lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy ch−a ®−îc chó träng dÉn ®Õn nhiÒu loµi ®· x¶y so víi c¸c c©y trång, vËt nu«i kh¸c (B¶ng 4). ra hiÖn t−îng cËn huyÕt hoÆc lai t¹p víi c¸c Vïng ®ång b»ng s«ng Hång, nu«i ba ba cã thÓ ph©n loµi kh¸c lµm ph¸t sinh bÖnh tËt di truyÒn, cho thu nhËp gÊp vµi chôc lÇn so víi lóa, rau vµ gi¶m søc sèng vµ kh¶ n¨ng cho s¶n phÈm cña gÊp hµng tr¨m lÇn so víi nu«i lîn, bß. Thu vËt nu«i. §iÓn h×nh lµ c¸c loµi c¸ sÊu, cÇy, nhËp tõ nu«i r¾n còng gÊp tõ 3-5 lÇn so víi h−¬u, nai,... víi nguån gèc c¸c c¸ thÓ bè mÑ trång lóa, rau mµu vµ gÊp vµi chôc lÇn so víi phÇn lín kh«ng râ rµng. C¸ sÊu n−íc lî, n−íc nu«i bß, lîn. T¹i c¸c tØnh B¾c Trung bé, nghÒ ngät th−êng bÞ lai t¹p víi c¸ sÊu Cuba. 72
  8. Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-qu¶n lý chñ yÕu... nu«i h−¬i, nai sinh s¶n vµ lÊy léc còng ®ªm l¹i nu«i tr¨n vµ c¸ sÊu còng ®em l¹i nguån thu kh¸ thu nhËp cao h¬n nu«i gµ vµ gÊp tõ 3-5 lÇn so lín gÊp hµng chôc lÇn so víi trång lóa vµ hµng tr¨m lÇn so víi nu«i lîn (B¶ng 4). víi nu«i lîn. ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, B¶ng 4. HiÖu qu¶ mét sè c©y trång, vËt nu«i chÝnh t¹i mét sè tØnh §ång b»ng s«ng Hång, B¾c Trung Bé vµ §ång b»ng s«ng Cöu Long §¬n vÞ: Ngh×n ®ång Lao ®éng TØnh Lo¹i c©y/con §¬n vÞ Thêi gian Tæng thu Chi phÝ Thu nhËp (c«ng) H¶i D−¬ng, Hµ Lóa 1 ha 4 th¸ng 8640 6048 2592 162 T©y, B¾c Rau 1 ha 3 th¸ng 12000 7200 4800 280 Giang, VÜnh Lîn thÞt 1 con 6 th¸ng 595 357 238 20 Phóc Bß c¸i sinh s¶n 1 con 12 th¸ng 900 180 720 180 360m2 Ba ba gièng 24 th¸ng 324000 216204 107796 180 360m2 Ba ba thÞt 24 th¸ng 88000 61644 26356 180 R¾n hæ mang ph× 100 con 30 th¸ng 32400 18882 13518 60 NghÖ An, Hµ Lîn thÞt 1 con 6 th¸ng 550 340 210 30 TÜnh Gµ CN 100 con 4 th¸ng 2650 1800 850 60 H−¬u sinh s¶n 1 con 12 th¸ng 4000 2100 1900 50 H−¬u lÊy léc 1 con 12 th¸ng 3000 1724 1276 40 Nai lÊy léc 1 con 12 th¸ng 3500 2100 1400 40 An Giang, Cµ Lóa 1 ha 4 th¸ng 12500 8460 4040 150 Mau Lîn 1 con 6 th¸ng 820 500 320 20 C¸ sÊu 100 con 12 th¸ng 90000 28400 61600 250 Tr¨n gièng 30 con 24 th¸ng 70000 12000 58000 60 Nguån: §iÒu tra 8/2003 vµ tæng hîp tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cã sù tham gia cña ng−êi d©n. nh©n t¹o víi khai th¸c tù nhiªn còng g©y rÊt 2.2.7. Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ trong g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c c¬ quan kiÓm l©m ®Þa nu«i sinh s¶n, trång cÊy nh©n t¹o hiÖn nay ph−¬ng trong viÖc x¸c lËp c¸c hå s¬ thñ tôc khi Trong trång cÊy thùc vËt hoang d·, n¨ng cã yªu cÇu vËn chuyÓn cña c¸c hé nu«i. ii) ThÞ suÊt cã xu h−íng gi¶m, ®Êt nghÌo (trång ®Þa tr−êng tiªu thô kh«ng æn ®Þnh: iii) Thøc ¨n liÒn liªn tôc, n¨ng suÊt gi¶m mét nöa); s¶n c«ng nghiÖp ch−a cã nhiÒu chñng lo¹i, gi¸ cßn phÈm d−îc liÖu phô thuéc nhiÒu vµo thÞ tr−êng cao vµ ch−a thÝch hîp ®èi víi con vËt nu«i. Trung Quèc vµ m«i tr−êng nhËp khÈu; tµn d− Mét sè n¬i nu«i §VHD chñ yÕu vÉn b»ng thøc ho¸ chÊt trong kh©u chÕ biÕn: qu¸ nhiÒu l−u ¨n tù nhiªn (nh− Phông Th−îng-Hµ T©y, VÜnh huúnh khi sÊy cßn ®äng l¹i ë s¶n phÈm; sÊy S¬n-VÜnh Phóc nu«i r¾n hæ mang ph×, hæ mang than nªn khÝ CO2 ®äng l¹i nhiÒu trong s¶n chóa b»ng cãc). Khai th¸c cãc, ngoÐ… lµm phÈm. thøc ¨n cho r¾n lµ mét trong nh÷ng nguy c¬ ¶nh h−ëng mÊt c©n b»ng sinh th¸i, cã thÓ t¹o Trong g©y nu«i §VHD: 1) Khã ph©n biÖt ®iÒu kiÖn cho c«n trïng s©u bÖnh ph¸ h¹i c¸c ®−îc loµi g©y nu«i vµ ®éng vËt s¨n b¾t tõ tù loµi c©y trång, vËt nu«i kh¸c; iv) ThiÕu gièng nhiªn. NhiÒu n¬i, cã g©y nu«i ®−îc nh−ng khi nu«i: tû lÖ thµnh c«ng trong viÖc cho r¾n hæ b¸n, khã cã c¸ch tr×nh bµy ®−îc víi qu¶n lý thÞ mang chóa sinh s¶n nh©n t¹o ch−a cao (theo tr−êng ®Ó kh«ng bÞ ph¹t. Ch−a cã c¨n cø x¸c kÕt qu¶ ®IÒu tra t¹i hé n«ng d©n tû lÖ thµnh minh, minh chøng ®©u lµ §VHD, ®©u lµ ®éng c«ng chØ ®¹t kho¶ng 30-40%). PhÇn lín nh÷ng vËt nu«i, nªn khi vËn chuyÓn tõ tØnh nµy sang ng−êi nu«i r¾n hæ mang chóa, r¾n r¸o.. ®Òu s¨n tØnh kh¸c th−êng bÞ lùc l−îng kiÓm l©m cña c¸c b¾t c¸c gièng hay thu gom cña nh÷ng ng−êi tØnh kh¸c b¾t gi÷ hµng. ViÖc khã ph©n biÖt s¨n kh¸c trong tù nhiªn; v) Ch−a hoµn toµn ®éng thùc vËt hoang d· tõ g©y nu«i, trång cÊy 73
  9. §ç Kim Chung kiÓm so¸t ®−îc bÖnh dÞch, c«ng t¸c thó y víi nhiÒu ®Õn c©y l−¬ng thùc, c©y ¨n qu¶ vµ c¸c ®éng vËt hoang d· ch−a thËt tèt. Mét sè bÖnh s¶n phÈm n«ng nghiÖp truyÒn thèng mµ ch−a cho §VHD (r¾n hay m¾c ph¶i nh− bÖnh phæi, chó ý tíi §TVHD; iii) Cã chÝnh s¸ch phï hîp bÖnh v«i) vÉn ch−a ch÷a ®−îc triÖt ®Ó do ch−a cho qu¶n lý vËn chuyÓn §TV g©y nu«i; iv) CÊp phÐp ®¨ng ký kinh doanh, cÇn x©y dùng hÖ cã thuèc ®Æc hiÖu;vi) Ng−êi nu«i gÆp nhiÒu trë thèng th«ng tin tõ Trung −¬ng tíi c¸c tØnh vµ ng¹i khi vËn chuyÓn s¶n phÈm: vii) Rñi ro cao huyÖn, x· ®Ó n¾m ®−îc t×nh h×nh g©y nu«i; iv) do bÞ §VHD g©y h¹i cho ng−êi, bÞ chÕt hay « CÇn cã c¸c cuéc ®iÒu tra ®iÓm, ®¸nh gi¸ chÝnh nhiÔm m«i tr−êng do thøc ¨n h«i thèi (hµng x¸c c¸c loµi ®−îc nu«i vµ t×nh tr¹ng ®¨ng ký n¨m ë VÜnh S¬n cã 1 – 2 ng−êi chÕt do r¾n vµ cÊp phÐp g©y nu«i; vi) CÇn cã chÝnh s¸ch hç c¾n, nhiÒu ng−êi bÞ th−¬ng tËt suèt ®êi do trî viÖc l−u th«ng tiªu thô s¶n phÈm g©y nu«i, kh«ng mang trang phôc b¶o hé (quÇn ¸o lo¹i cã chÕ ®é cÊp ®¨ng ký tr¹i nu«i d−íi sù kiÓm dµy, g¨ng tay, giÇy) trong lóc tiÕp xóc víi r¾n so¸t chÆt chÏ cña c¸c ngµnh chøc n¨ng. (cho r¾n ¨n, quÐt dän, b¾t r¾n ®em b¸n, v.v…)... 2.3.3. Nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thøc ¨n cho 2.3. C¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-qu¶n lý chñ yÕu c¸c loµi g©y nu«i nh»m ph¸t triÓn g©y nu«i bÒn v÷ng §TVHD CÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu thµnh phÇn thøc ë ViÖt Nam ¨n cho c¸c loµi ®éng vËt g©y nu«i, x©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn thøc ¨n c«ng 2.3.1. X¸c ®Þnh c¸c loµi g©y nu«i phï hîp nghiÖp cho c¸c loµi ®Ó thay thÕ thøc ¨n tù HiÖn nay c¶ n−íc cã kho¶ng 36 loµi ®éng nhiªn, giíi thiÖu c¸c lo¹i thøc ¨n tæng hîp cho vËt chñ yÕu cã thÓ ph¸t triÓn nh©n gièng sinh ng−êi nu«i. Ngoµi viÖc t¨ng c−êng cung cÊp s¶n t¹i c¸c tr¹i nh©n t¹o hoÆc trong c¸c hé gia thøc ¨n tæng hîp, thøc ¨n c«ng nghiÖp, vÊn ®Ò ®×nh. C¸c loµi cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn réng cung cÊp c¸c thøc ¨n cho ®éng vËt tõ khai th¸c trong c¸ hé gia ®×nh song hiÖn t¹i míi phæ biÕn tù nhiªn cÇn ®−îc kiÓm so¸t chÆt chÏ nh»m trong c¸ khu du lÞch, b¶o tån, c¸c c«ng ty kinh tr¸nh sù bÊt c©n b»ng sinh th¸i, ¶nh h−ëng ®Õn doanh lín nh− gµ l«i, c«ng, gµ rõng, sãc, khØ, ®a d¹ng sinh häc. cÇy, lîn rõng,...C¸c loµi lîn rõng, nai, h−¬u 2.3.4. X©y dùng quy tr×nh g©y nu«i thÝch hîp sao, ho·ng, cÇy, sãc, gµ rõng, c«ng, r¾n hæ mang, r¾n c¹p nong, ba ba, Õch,... cã kh¶ n¨ng Quy tr×nh h−íng dÉn n«ng d©n vÒ tiªu ph¸t triÓn trªn toµn bé l·nh thæ. C¸c loµi h−¬u chuÈn quy c¸ch chuång tr¹i phï hîp víi tõng vµng, khØ ®u«i dµi, gµ l«i lam, c¸ sÊu n−íc loµi nu«i, tõng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ng−êi nu«i ngät, nh«ng, ®åi måi,... cã −u thÕ ph¸t triÓn ë vµ ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña mçi vïng ®Ó ®¸p øng c¸c miÒn Trung vµ Nam bé. C¸c loµi c¸ sÊu c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh cña CITES vÒ g©y nu«i n−íc lî, r¾n n−íc, tr¨n, rång ®Êt cã −u thÕ ph¸t vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ vµ chÊt l−îng triÓn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ Nam bé. cña viÖc g©y nu«i §VHD. Trung t©m khuyÕn n«ng quèc gia, c¸c viÖn nghiªn cøu, kÕt hîp 2.3.2. ChÝnh s¸ch cho g©y nu«i §TVHD víi c¸c ®Þa ph−¬ng x©y dùng quy tr×nh ch¨n nu«i phï hîp cho tõng loµi, tõng vïng sinh Môc tiªu cña chÝnh s¸ch nµy nh»m khuyÕn th¸i, theo tõng h×nh thøc nu«i thÝch hîp. CÇn khÝch g©y nu«i, thuÇn d−ìng ®éng thùc vËt nghiªn cøu toµn diÖn vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, hoang d· ®Ó trë thµnh hµng ho¸ sö dông trong quy tr×nh phßng vµ ch÷a bÖnh cho c¸c loµi nu«i n−íc vµ xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch nµy bao gåm: g©y nu«i. i) t¹o ra c¬ chÕ ®Ó g¾n h÷u c¬ gi÷a viÖc qu¶n lý b¶o vÖ tµi nguyªn, h¹n chÕ khai th¸c tr¸i phÐp 2.3.5. §µo t¹o nh©n lùc vµ th«ng tin tuyªn víi viÖc khuyÕn khÝch vµ h−íng dÉn c− d©n truyÒn trong lÜnh vùc g©y nu«i vïng ®Öm quanh c¸c v−ên quèc gia, khu b¶o tån thiªn nhiªn t×m c¸c nguån kiÕm sèng kh¸c CÇn tiÕn hµnh ®µo t¹o, båi d−ìng kiÕn thøc ®Ó thay thÕ viÖc s¨n b¾t h¸i l−îm cã tÝnh truyÒn cho c¸n bé khuyÕn n«ng, c¸n bé thó y c¬ së vÒ thèng; ii) X©y dùng ch−¬ng tr×nh khuyÕn khÝch ®Æc ®iÓm, c¸ch phßng vµ ®iÒu trÞ c¸c bÖnh cña g©y nu«i, ch−a cã tµi liÖu h−íng dÉn mét c¸ch c¸c loµi g©y nu«i. CÇn lµm tèt c«ng t¸c truyÒn s©u réng vÒ kü thuËt nu«i vµ trång c¸c loµi th«ng vÒ c¸c bÖnh cña §VHD g©y nu«i, mèi §TVHD, c«ng t¸c khuyÕn n«ng míi chØ chó ý nguy h¹i cña chóng sang ng−êi vµ gia sóc 74
  10. Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-qu¶n lý chñ yÕu... kh¸c. CÇn h−íng dÉn n«ng d©n hiÓu râ tÇm cho thu nhËp gÊp vµi chôc lÇn so víi lóa, rau vµ nguy h¹i cña viÖc lai t¹p cïng m¸u; h−íng dÉn gÊp hµng tr¨m lÇn so víi nu«i lîn, bß. ghi chÐp lý lÞch vµ ®Æc ®iÓm cña tõng c¸ thÓ §Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng nghÒ g©y nu«i g©y nu«i; h×nh thµnh vµ cÊp chøng chØ c¸c tr¹i ®éng thùc vËt hoang d·, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c chuyªn s¶n xuÊt gièng; t¨ng c−êng c«ng t¸c loµi nu«i thÝch hîp cho tõng vïng, x©y dùng c¬ khuyÕn n«ng vÒ chän gièng vµ qu¶n lý gièng chÕ chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch vµ ®Ó qu¶n lý tèt ph¶ hÖ ®éng vËt g©y nu«i, lo¹i qu¶n lý tèt nghÒ g©y nu«i §TVHD, nghiªn cøu bá viÖc s¨n b¾t tù nhiªn lµm gièng nu«i. vµ ph¸t triÓn loµi thøc ¨n ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i mét c¸ch bÒn v÷ng, x©y dùng quy tr×nh 4. KÕT LUËN ch¨n nu«i thÝch hîp, ®µo t¹o vµ tuyªn truyÒn vÒ c«ng t¸c g©y nu«i §TVHD. HiÖn nay, c¶ n−íc cã kho¶ng 50 loµi ®éng vËt chÝnh vµ hµng tr¨m loµi thùc vËt hoang d· TµI LIÖU THAM KH¶O ®ang ®−îc g©y nu«i sinh s¶n vµ trång cÊy nh©n t¹o ë hÇu kh¾p c¸c tØnh. N¨m 2003, cã kho¶ng §ç Kim Chung (2003). Nh÷ng gi¶i ph¸p kinh 316 tr¹i g©y nu«i vµ 1.658 hé g©y nu«i ®éng tÕ nh»m t¨ng c−êng kiÓm so¸t viÖc bu«n vËt hoang d·, trong ®ã kho¶ng 151 tæ chøc vµ b¸n ®éng thùc vËt hoang d· ë ViÖt Nam, c¸ nh©n tham gia g©y nu«i c¸ sÊu víi tæng ®µn Nghiªn cøu Kinh tÕ cho quü §éng vËt c¸ sÊu lªn ®Õn h¬n 70 ngµn con, 575 c¬ së nu«i hoang d· thÕ giíi, Hµ Néi tr¨n víi gÇn 60 ngµn con, h¬n 928 hé nu«i r¾n ChÝnh phñ n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa víi sè l−îng h¬n 100 ngµn con, 2035 hé nu«i ViÖt nam (2003). NghÞ ®Þnh cña ChÝnh ba ba víi tæng sè trªn 2,2 triÖu con mçi n¨m, phñ vÒ Qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp kho¶ng 1266 c¬ së g©y nu«i c¸c lo¹i h−¬u, nai, ho·ng víi h¬n 16000 con. Cã 4 m« h×nh g©y khÈu vµ qu¸ c¶nh c¸c loµi ®éng vËt, nu«i chñ yÕu hiÖn nay lµ i) c¸c khu b¶o tån, thùc vËt hoang d·, Sè 11/2002/ND-CP v−ên quèc gia, khu du lÞch, ii) c¸c tr¹i nu«i ngµy 22 th¸nh 1 n¨m 2002 trång lín thuéc c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp, iii) Côc kiÓm l©m (2005). Sè liÖu thèng kª c¸c tr¹i c¸c tr¹i ‘vÖ tinh’ cña c¸c c«ng ty, vµ iv) c¸c tr¹i g©y nu«i §VH ë ViÖt Nam (Sè liÖu ch−a cã qui m« nhá t¹i c¸c hé gia ®×nh. PhÇn lín c¸c xuÊt b¶n) hÖ thèng chuång tr¹i, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt cßn th« s¬, mang tÝnh tËn dông do Côc kiÓm l©m (2003). Tµi liÖu tËp huÊn vÒ thiÕu ®Çu t−, thiÕu hiÓu biÕt vÒ ®iÒu kiÖn nu«i Qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp d−ìng c¸c ®éng vËt hoang d·. V× vËy h¬n 90% khÈu ®éng thùc vËt hoang d· vµ thùc thi sè chuång nu«i §VHD ch−a ®¸p øng ®−îc cho c«ng −íc CITES ch¨n nu«i, trång cÊy trong ®iÒu kiÖn th©m Ph¹m Nh− BÝch (2003). §éng vËt hoang d· canh, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Nguån cung cÊp ®ang l©m nguy, Khoa häc vµ ®êi sèng, thøc ¨n cho c¸c loµi nãi trªn chñ yÕu vÉn ®−îc Sè 43 (1554) ngµy 6 th¸ng 6 n¨m 2003. khai th¸c trong tù nhiªn. HiÖn t¹i viÖc phßng chèng dÞch bÖnh cho vËt nu«i hoang d· vÉn Tµi liÖu tËp huÊn CITES, 2000, 2002, 2003. phô thuéc vµo kinh nghiÖm vµ tËp qu¸n cña Vietnam News (2002). Asia Plagued by ng−êi nu«i, thiÕu c¸c c¸n bé chuyªn m«n cã kü Wildife Poachers, Vietnam News, June thuËt, thiÕu trang thiÕt bÞ, thuèc trong qu¶n lý, 2002 ch¨m sãc vËt nu«i vµ ng¨n ngõa dÞch bÖnh cho ®éng vËt g©y nu«i ë c¶ ba cÊp x·, huyÖn vµ Vò V¨n Dïng vµ Jenne Debeer (2002). Tæng tØnh. G©y nu«i sinh s¶n lµ nguån t¨ng thu nhËp quan ngµnh l©m s¶n ngoµi gç ë ViÖt ®¸ng kÓ vµ t¹o viÖc lµm cho c¸c hé n«ng d©n. Nam. Vïng ®ång b»ng s«ng Hång, nu«i ba ba cã thÓ 75

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.03: Bộ Luận Văn Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1360 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Giấy phép ICP số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved. TaiLieu.VN hiển thị tốt nhất với trình duyệt Chrome, Firefox, Internet Explorer 8.

Đồng bộ tài khoản