Báo cáo nghiên cứu khoa học " BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU VỀ " NGOẠI GIAO LÁNG GIỀNG " CỦA TRUNG QUỐC TỪ SAU CHIẾN TRANH LẠNH "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trung Quốc là một quốc gia có lãnh thổ rộng lớn, có đ-ờng biên giới rất dài. Xung quanh, Trung Quốc liền kề với 15 n-ớc láng giềng trên đất liền và 8 quốc gia láng giềng trên biển,với khoảng trên 2 tỷ dân, chiếm chừng 40% dân số toàn cầu(1). Quan niệm an ninh của Trung Quốc cho rằng sự thay đổi tình hình của các n-ớc xung quanh cũng nh- quan hệ tốt xấu giữa Trung Quốc với các n-ớc xung quanh sẽ ảnh h-ởng trực tiếp đến an ninh quốc gia, phát triển kinh tế và ổn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU VỀ " NGOẠI GIAO LÁNG GIỀNG " CỦA TRUNG QUỐC TỪ SAU CHIẾN TRANH LẠNH "

nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005. 40 Lª V¨n Mü* xung quanh cã thÓ chia thµnh hai lo¹i: rung Quèc lµ mét quèc gia cã T thø nhÊt lµ c¸c n−íc lín: Nga, NhËt B¶n, l·nh thæ réng lín, cã ®−êng Ên §é; thø hai lµ c¸c n−íc võa vµ nhá. biªn giíi rÊt dµi. Xung quanh, Trung Quèc cho r»ng t×nh h×nh c¸c n−íc Trung Quèc liÒn kÒ víi 15 n−íc l¸ng l¸ng giÒng xung quanh Trung Quèc rÊt giÒng trªn ®Êt liÒn vµ 8 quèc gia l¸ng phøc t¹p: lín nhá kh¸c nhau, giµu nghÌo giÒng trªn biÓn,víi kho¶ng trªn 2 tû d©n, kh«ng ®ång ®Òu, m¹nh yÕu kh¸c nhau, chiÕm chõng 40% d©n sè toµn cÇu(1). nhiÒu lo¹i h×nh t«n gi¸o, ©n o¸n lÞch sö Quan niÖm an ninh cña Trung Quèc cho vµ lîi Ých hiÖn thùc ®an quyÖn vµo nhau. r»ng sù thay ®æi t×nh h×nh cña c¸c n−íc ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc ®· xuÊt xung quanh còng nh− quan hÖ tèt xÊu hiÖn m«i tr−êng quèc tÕ cã lîi cho Trung gi÷a Trung Quèc víi c¸c n−íc xung Quèc c¶i thiÖn quan hÖ víi c¸c n−íc l¸ng quanh sÏ ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn an giÒng, t¹o c¬ héi tèt ®Ñp cho viÖc æn ®Þnh m«i tr−êng xung quanh Trung Quèc. ninh quèc gia, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ æn Trung Quèc ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®Þnh x· héi cña Trung Quèc. Tõ sau chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, coi quan hÖ víi chiÕn tranh l¹nh, trong nhiÒu ph¸t biÓu l¸ng giÒng lµ néi dung quan träng cña c«ng khai, Trung Quèc ®· tá râ quan chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. Ng−êi ta gäi ®ã lµ ®iÓm r»ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña chÝnh s¸ch “ngo¹i giao l¸ng giÒng”. Trung Quèc, sù thay ®æi cña t×nh h×nh Trung Quèc cã nhiÒu cè g¾ng c¶i thiÖn quèc tÕ vµ khu vùc hiÖn nay, th× ph¸t quan hÖ lÇn l−ît víi tõng n−íc xung triÓn ngo¹i giao víi c¸c n−íc l¸ng giÒng quanh vµ còng tõng b−íc giµnh ®−îc xung quanh lµ néi dung quan träng trong nh÷ng kÕt qu¶ cã lîi, t¹o ®iÒu kiÖn æn chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña Trung Quèc. ®Þnh xung quanh ®Ó cã thÓ tËp trung vµo Tõ n¨m 1978,Trung Quèc tiÕn hµnh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. c¶i c¸ch vµ më cöa, cã nh÷ng chuyÓn B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø biÕn lín vÒ chiÕn l−îc. Trung Quèc ¸p XIV cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc dông chÝnh s¸ch ngo¹i giao ®éc lËp tù n¨m 1992 trong phÇn nãi vÒ quan hÖ víi chñ toµn ph−¬ng vÞ, trong ®ã ®Æt quan c¸c n−íc l¸ng giÒng ®· ®¸nh gi¸: "Quan hÖ víi l¸ng giÒng ë vÞ trÝ quan träng liªn quan trùc tiÕp ®Õn an ninh cña Trung * TS. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc Quèc. Theo Trung Quèc th× c¸c n−íc
41 B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ “ngo¹i giao l¸ng giÒng”… hÖ h÷u nghÞ l¸ng giÒng th©n thiÖn víi thêi kú míi lµ Trung Quèc gi¶i quyÕt c¸c n−íc xung quanh ta ë vµo thêi kú tèt quan hÖ víi Nga. Môc tiªu lµ gi÷ an toµn nhÊt tõ khi thµnh lËp n−íc tíi nay"(2). phÝa B¾c Trung Quèc ®Ó kh«ng bÞ søc Ðp nh− thêi Liªn X« cò, më réng kh«ng gian B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø an ninh. XV §¶ng Céng s¶n Trung Quèc n¨m 1997 nhÊn m¹nh: "CÇn ph¶i kiªn tr× Trung Quèc vµ Nga lµ hai n−íc lín cã quan hÖ h÷u nghÞ l¸ng giÒng th©n thiÖn. chung ®−êng biªn giíi, quan hÖ hai n−íc §©y lµ chñ tr−¬ng nhÊt qu¸n cña n−íc ra sao sÏ cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn c¸c ta, quyÕt kh«ng thay ®æi. §èi víi nh÷ng n−íc l¸ng giÒng xung quanh, ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò tranh chÊp gi÷a n−íc ta víi c¸c n−íc trªn d¶i lôc ®Þa ¢u- ¸ vµ ®Õn c¶ thÕ n−íc l¸ng giÒng, cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ giíi. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 80, nöa ®Çu ®¹i côc gi÷ g×n hoµ b×nh vµ æn ®Þnh, thËp kû 90 thÕ kû XX quan hÖ Trung- th«ng qua hiÖp th−¬ng vµ ®µm ph¸n h÷u Nga ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn tèt nghÞ ®Ó gi¶i quyÕt. NÕu ngay mét lóc ®Ñp. §Õn nöa cuèi thËp kû 90 vµ ®Æc biÖt kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc, cã thÓ t¹m g¸c lµ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, quan hÖ l¹i, cÇu ®ång tån dÞ”(3). Trung- Nga cµng cã nhiÒu tiÕn triÓn næi B¸o c¸o chÝnh trÞ §¹i héi XVI cña bËt khiÕn c¶ thÕ giíi quan t©m. §¶ng Céng s¶n Trung Quèc n¨m 2002 Tõ cuèi nh÷ng n¨m 80 ®Çu nh÷ng còng chØ râ: “Hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn vÉn n¨m 90 thÕ kû XX, quan hÖ Trung- Nga lµ chñ ®Ò hiÖn nay”. "Chóng ta sÏ tiÕp tôc qu¸ ®é æn ®Þnh vµ thiÕt lËp quan hÖ t¨ng c−êng quan hÖ h÷u nghÞ l¸ng giÒng, ngo¹i giao. Th¸ng 5 n¨m 1989, cuéc gÆp kiªn tr× th©n thiÖn víi c¸c n−íc l¸ng giÒng, gì lÞch sö sau 30 n¨m ®èi kh¸ng gi÷a lÊy c¸c n−íc l¸ng giÒng lµm ®èi t¸c, t¨ng nhµ l·nh ®¹o cÊp cao Trung Quèc - §Æng c−êng hîp t¸c khu vùc, ®−a quan hÖ giao TiÓu B×nh vµ nhµ l·nh ®¹o cÊp cao Liªn l−u hîp t¸c víi c¸c n−íc xung quanh ph¸t X« - M. Gorbachev t¹i B¾c Kinh, lµ mèc triÓn lªn mét tr×nh ®é míi”.(4) khëi ®Çu quan träng trong viÖc nèi l¹i So s¸nh nh÷ng quan ®iÓm nªu trªn b×nh th−êng ho¸ quan hÖ Trung – X«. cña 3 kú §¹i héi §¶ng Céng s¶n Trung T¹i cuéc gÆp gì nµy, c¸c nhµ l·nh ®¹o Quèc, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng chÝnh Trung Quèc vµ Liªn X« ®i ®Õn ký kÕt s¸ch ngo¹i giao l¸ng giÒng cña Trung Th«ng c¸o chung vÒ viÖc b×nh th−êng Quèc tõ sau chiÕn tranh l¹nh mang tÝnh ho¸ quan hÖ gi÷a hai n−íc (5) liªn tôc vµ cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn, ngµy cµng cô thÓ vµ ®−îc tiÕn hµnh lÇn Sau khi Liªn X« tan r· n¨m 1991, l−ît tõng b−íc vµo nh÷ng thêi c¬ thÝch quan hÖ Trung – Nga tiÕp tôc ph¸t triÓn. hîp víi tõng n−íc l¸ng giÒng. Th¸ng 12 – 1992, lÇn ®Çu tiªn Tæng thèng Nga Yeltsin sang th¨m Trung 1. Trung Quèc ký HiÖp −íc h÷u h¶o Quèc vµ héi ®µm víi Chñ tÞch Trung l¸ng giÒng h÷u nghÞ víi Nga; Coi träng Quèc Giang Tr¹ch D©n. Trong lÇn gÆp dßng chÝnh cña quan hÖ h÷u h¶o Trung- gì nµy, hai bªn ®· ra Tuyªn bè B¾c NhËt Kinh, ®−a ra nguyªn t¾c ph¸t triÓn quan Më ®Çu chÝnh s¸ch ngo¹i giao l¸ng hÖ hai n−íc trªn c¬ së kh¼ng ®Þnh kÕt giÒng cña Trung Quèc ®−îc ®Æt ra trong qu¶ chuyÕn th¨m B¾c Kinh cña M.
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005. 42 Gorbachev n¨m 1989(6). Hai bªn ®· ký 24 th¨m M¸tc¬va (Nga) ba ngµy tõ 23- 9 hiÖp ®Þnh hîp t¸c trªn nhiÒu lÜnh vùc, ®Õn 25- 9- 2004 th× tõ ngµy 14 ®Õn ngµy ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho quan hÖ 16 th¸ng 10 n¨m 2004, nhËn lêi mêi cña hîp t¸c mét c¸ch b×nh ®¼ng gi÷a hai Chñ tÞch n−íc Céng hoµ nh©n d©n Trung n−íc. Sau sù kiÖn nµy, tiÕp tôc diÔn ra Hoa Hå CÈm §µo, Tæng thèng Nga nhiÒu ho¹t ®éng trao ®æi hîp t¸c gi÷a V.I.Putin ®· tíi th¨m chÝnh thøc n−íc hai ChÝnh phñ, Quèc héi, qu©n ®éi vµ Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa. c¸c c¬ quan b¸o chÝ cña hai n−íc (7). Trong chuyÕn th¨m nµy, ngoµi viÖc XuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ hîp t¸c, hai bªn ký kÕt 13 tho¶ thuËn kinh tÕ vµ b×nh ®¼ng, tin cËy lÉn nhau, h−íng tíi chÝnh trÞ tr−íc sù chøng kiÕn cña thÕ kû XXI, ngµy 23 - 4 - 1997, t¹i §iÖn nguyªn thñ hai n−íc, Trung Quèc vµ Cremli (Nga) Tæng thèng Nga Yeltsin vµ Nga ®· ra “Tuyªn bè Trung- Nga”. Chñ tÞch Trung Quèc Giang Tr¹ch D©n Tuyªn bè nªu râ: “Sù ph¸t triÓn quan hÖ ®· ký “Tuyªn bè chung Trung- Nga vÒ Trung- Nga h¬n m−êi n¨m qua ®· ®¹t thÕ giíi ®a cùc vµ x©y dùng trËt tù thÕ tíi ®é cao ch−a tõng cã tõ tr−íc ®Õn nay. giíi míi”, thiÕt lËp "quan hÖ Nga - Trung “HiÖp −íc l¸ng giÒng hîp t¸c h÷u nghÞ b×nh ®¼ng, b¹n bÌ chiÕn l−îc trong thÕ Trung- Nga” ®−îc ký ngµy 16-7-2001 lµ kû XXI" (8). Sau ®ã nguyªn thñ quèc gia cét mèc quan träng trong tiÕn tr×nh ph¸t hai n−íc th−êng xuyªn qua l¹i th¨m hái triÓn quan hÖ hai n−íc, lµ v¨n kiÖn nhau vµ ký kÕt nhiÒu v¨n b¶n hîp t¸c mang tÝnh c−¬ng lÜnh chØ ®¹o tèc ®é ph¸t quan träng. Sang ®Çu thÕ kû XXI, vµo triÓn quan hÖ Trung- Nga”. Sau lÔ ®ãn th¸ng 7 n¨m 2001 t¹i B¾c Kinh (Trung tiÕp t¹i §¹i lÔ ®−êng Nh©n d©n, Chñ tÞch Quèc) Chñ tÞch Trung Quèc Giang Tr¹ch Trung Quèc Hå CÈm §µo tuyªn bè: D©n vµ Tæng thèng Nga V.I.Putin ®· ký “Chóng t«i sÏ hîp t¸c víi nhau vµ ph¸t HiÖp ®Þnh l¸ng giÒng h÷u nghÞ vµ hîp triÓn mèi quan hÖ hîp t¸c chiÕn l−îc t¸c gi÷a Liªn bang Nga vµ Céng hßa trªn mäi lÜnh vùc, bao gåm chÝnh trÞ, nh©n d©n Trung Hoa, më ra triÓn väng kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ an ninh”. Tæng thèng trong t−¬ng lai x©y dùng quan hÖ gi÷a Nga Putin tuyªn bè ®· ®¹t ®−îc mét hai n−íc l¸ng giÒng trªn c¬ së míi(9). “tho¶ thuËn ®ét ph¸” ®Ó ph¸t triÓn c¸c Nh÷ng n¨m qua, Trung Quèc vµ Nga mèi quan hÖ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ víi kh«ng ngõng t¨ng c−êng quan hÖ trong Trung Quèc. (10) c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸, nghÖ thuËt, gi¸o Kh«ng chØ dõng ë viÖc c¶i thiÖn quan dôc, thÓ thao…, ®· vµ ®ang cã nh÷ng hÖ Trung- Nga, Trung Quèc cßn më réng ®ãng gãp quan träng trong mèi giao l−u quan hÖ vµ c¶i thiÖn quan hÖ víi c¸c mËt thiÕt t¨ng c−êng hiÓu biÕt lÉn nhau n−íc Trung ¸ thuéc Liªn X« cò, t¹o nªn gi÷a nh©n d©n hai n−íc. b−íc ®ét ph¸ míi ®Ó cã thªm kh«ng gian chiÕn l−îc réng lín h¬n. Cã thÓ nãi, quan hÖ Trung- Nga thêi gian gÇn ®©y l¹i trë nªn v« cïng s«i ®éng Th¸ng 6 - 2001 Tæ chøc hîp t¸c qua c¸c chuyÕn th¨m lÉn nhau cña l·nh Th−îng H¶i ®−îc thµnh lËp. Tæ chøc nµy ®¹o cÊp cao hai n−íc. Thñ t−íng Trung ®−îc x©y dùng trªn quan hÖ gi÷a Trung Quèc ¤n Gia B¶o võa kÕt thóc chuyÕn Quèc vµ Nga, Trung Quèc víi c¸c n−íc
43 B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ “ngo¹i giao l¸ng giÒng”… Trung ¸ thuéc Liªn X« cò. Tæ chøc Hîp träng c©n b»ng chiÕn l−îc an ninh thÕ t¸c Th−îng H¶i ho¹t ®éng theo mét trôc giíi. chÝnh lµ hîp t¸c an ninh, cã lîi cho quan Quan hÖ gi÷a Trung Quèc vµ Nga, hÖ song ph−¬ng, h¬n n÷a nã cßn trë gi÷a Trung Quèc víi c¸c n−íc kh¸c trong thµnh nh©n tè thóc ®Èy hoµ b×nh, æn Tæ chøc hîp t¸c Th−îng H¶i tuy vÉn cßn ®Þnh trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, gi÷ nh÷ng m©u thuÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt c©n b»ng cho t×nh thÕ chiÕn l−îc thÕ giíi, triÖt ®Ó nh−ng ®Òu cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt gãp phÇn lo¹i bá t− duy chiÕn tranh th«ng qua trao ®æi bµn b¹c víi tinh thÇn l¹nh, ®−a ra mèi quan hÖ quèc gia kiÓu l¸ng giÒng, h÷u nghÞ, hîp t¸c cïng ph¸t míi, mét quan ®iÓm an ninh kiÓu míi vµ triÓn. mét m« thøc hîp t¸c l¸ng giÒng, khu vùc Bªn h−íng §«ng cña Trung Quèc, kiÓu míi. viÖc c¶i thiÖn quan hÖ víi NhËt nh»m §Õn nay, Tæ chøc hîp t¸c Th−îng H¶i t¹o nªn mét æn ®Þnh míi mµ l©u nay ®· b−íc vµo giai ®o¹n x©y dùng mét Trung Quèc vÉn coi lµ mét mèi ®e do¹ khung c¬ chÕ hãa. Th¸ng 5 n¨m 2003, tiÒm Èn v× NhËt cã liªn quan ®Õn c¶ Héi nghÞ nguyªn thñ cña tæ chøc nµy ®· §«ng B¾c ¸ vµ v× vÊn ®Ò liªn minh chÝnh thøc quyÕt ®Þnh c¬ cÊu th−êng NhËt- Mü. trùc quan träng, ®ã lµ ®Æt V¨n phßng Dßng chÝnh cña quan hÖ Trung- NhËt Th− ký ë B¾c Kinh do nguyªn ®¹i sø chÝnh lµ kiÕn lËp mèi quan hÖ h÷u h¶o Trung Quèc t¹i Nga Tr−¬ng §øc Qu¶ng l¸ng giÒng Trung- NhËt. §©y kh«ng lµm Tr−ëng ban th− ký, chuyÓn V¨n nh÷ng phï hîp víi lîi Ých cña nh©n d©n phßng chèng khñng bè tõ thñ ®« Bisker hai n−íc mµ cßn cã lîi cho hoµ b×nh vµ cña C−r¬g−xtan sang thñ ®« Taskent æn ®Þnh cña khu vùc vµ thÕ giíi. L·nh cña Ud¬bªkixtan; ®ång thêi héi nghÞ ®¹o hai n−íc Trung Quèc, NhËt B¶n ®· còng quyÕt ®Þnh hai vÊn ®Ò: thø nhÊt, tËn dông mäi c¬ héi ®Ó thóc ®Èy quan hÖ c¸c n−íc thµnh viªn tæ chøc cuéc tËp song ph−¬ng ph¸t triÓn tèt ®Ñp. Th¸ng trËn chèng khñng bè víi quy m« t−¬ng 11 n¨m 1998, Chñ tÞch Trung Quèc ®èi lín; thø hai, trong hîp t¸c kinh tÕ ®a Giang Tr¹ch D©n sang th¨m NhËt, tiÕp ph−¬ng gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn, c¸c xóc víi c¸c nhµ b¸o, ®· nªu lËp tr−êng bªn ®· ký "§Ò c−¬ng hîp t¸c mËu dÞch cña Trung Quèc vÒ c¸c vÊn ®Ò lÞch sö vµ ®a ph−¬ng gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn cña vÊn ®Ò §µi Loan ®Ó h−íng tíi ph¸t triÓn Tæ chøc hîp t¸c Th−îng H¶i", b¾t ®Çu quan hÖ h÷u h¶o l©u dµi Trung- NhËt. khëi ®éng tiÕn tr×nh hîp t¸c kinh tÕ (11). Hai bªn ®· c«ng bè “Tuyªn bè chung vÒ Tõ sù ph¸t triÓn quan hÖ Trung- Nga nç lùc kiÕn lËp quan hÖ b¹n bÌ hîp t¸c vµ viÖc thµnh lËp Tæ chøc hîp t¸c h÷u h¶o v× hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn”… Th−îng H¶i cã thÓ thÊy r»ng quan hÖ TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2000, c¸c cuéc häp bµn trao ®æi ®Þnh kú gi÷a c¸c nhµ ngo¹i Trung - Nga vµ quan hÖ Trung Quèc víi c¸c n−íc Trung ¸ thuéc Liªn X« cò ®· giao Trung Quèc vµ NhËt B¶n ®· tiÕn hµnh ®−îc 18 lÇn, trao ®æi an ninh 7 lÇn, trë thµnh nh©n tè quan träng cho viÖc æn Héi nghÞ Uû ban h÷u h¶o Trung- NhËt ®Þnh an ninh khu vùc biªn giíi phÝa B¾c h−íng vÒ thÕ kû XXI ®−îc 14 lÇn… (12) vµ T©y B¾c Trung Quèc, lµ nh©n tè quan
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005. 44 Quan hÖ Trung- NhËt tõ cuèi nh÷ng th¨m Trung Quèc. Trong buæi tiÕp, Chñ n¨m 90 thÕ kû XX ®Õn nay cã chiÒu tÞch Hå CÈm §µo nhÊn m¹nh: Lµm thÕ h−íng ph¸t triÓn tèt ®Ñp. Ngoµi nh÷ng nµo ®Ó thóc ®Èy quan hÖ Trung- NhËt thµnh tùu trªn, hai n−íc ®· tiÕn hµnh ph¸t triÓn lµnh m¹nh, æn ®Þnh, s©u s¾c phèi hîp vµ trao ®æi vÒ mét sè vÊn ®Ò trong thÕ kû XXI hiÖn lµ vÊn ®Ò quan quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ th«ng qua ®èi tho¹i träng ®Æt ra gi÷a hai n−íc. Trung Quèc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò h¹t nh©n cña B¾c rÊt coi träng quan hÖ Trung- NhËt vµ TriÒu Tiªn. lu«n xuÊt ph¸t tõ gãc ®é tÇm cao chiÕn l−îc vµ quan hÖ h÷u nghÞ l©u ®êi ®Ó VÒ ph−¬ng diÖn mËu dÞch, cã thÓ nãi nhËn thøc vµ tÝch cùc thóc ®Èy sù ph¸t quan hÖ kinh tÕ mËu dÞch trë thµnh chÊt triÓn quan hÖ Trung- NhËt. (14) kÕt dÝnh cña quan hÖ hai n−íc. Hîp t¸c kinh tÕ Trung- NhËt võa mang tÝnh tÊt Tuy nhiªn, quan hÖ Trung – NhËt yÕu võa mang tÝnh kh¶ n¨ng, ®ång thêi trong mÊy th¸ng ®Çu n¨m 2005 ®· l¹i cã tiÒm lùc to lín. N¨m 2004, kim ng¹ch tr¶i qua nh÷ng “gi«ng tè” d÷ déi nhÊt mËu dÞch song ph−¬ng ®¹t 167,9 tû USD trong 30 n¨m qua. ViÖc NhËt B¶n kh«ng trong ®ã Trung Quèc xuÊt khÈu sang thõa nhËn nh÷ng téi ¸c mµ ph¸t xÝt NhËt B¶n 73,5 tû USD Mü vµ nhËp khÈu NhËt ®· g©y ra ®èi víi nh©n d©n Trung tõ NhËt B¶n 94,4 tû USD(13). C¸c hîp t¸c Quèc trong §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø 2, vÒ kinh tÕ ®· dÇn thóc ®Èy vµ bæ sung viÖc l·nh ®¹o cÊp cao NhËt B¶n th−êng cho quan hÖ song ph−¬ng Trung- NhËt xuyªn ®Õn viÕng ®Òn thê Yasukuni – n¬i ph¸t triÓn theo chiÒu h−íng tèt. thê nh÷ng ng−êi NhËt chÕt trËn trong chiÕn tranh thÕ giíi thø 2 mµ trong ®ã cã Tuy quan hÖ kinh tÕ gi÷a Trung Quèc c¶ nh÷ng téi ph¹m chiÕn tranh v.v… vµ NhËt B¶n ngµy cµng mËt thiÕt nh−ng ®iÒu ®ã ®i ng−îc l¹i nh÷ng nç lùc c¶i quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a hai n−íc vÉn thiÖn quan hÖ Trung – NhËt. ch−a ®−îc gi¶i quyÕt mét c¸ch tho¶ ®¸ng. VÊn ®Ò lÞch sö, vÊn ®Ò l·nh thæ vµ Cuéc gÆp gì cÊp cao gi÷a Thñ t−íng vÊn ®Ò §µi Loan lµ ba trë ng¹i chÝnh NhËt B¶n Koizumi vµ Chñ tÞch Trung trong quan hÖ gi÷a hai n−íc. Nh−ng dï Quèc Hå CÈm §µo t¹i Héi nghÞ ¸ - Phi sao quan hÖ Trung- NhËt trong thÕ kû diÔn ra ë In®«nªxia (th¸ng 4 – 2005), míi vÉn cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn tèt ®Ñp, Thñ t−íng NhËt B¶n ®· lªn tiÕng xin lçi bëi c¶ hai ®Òu cã lîi Ých æn ®Þnh, hoµ nh÷ng quèc gia ®· tõng lµ n¹n nh©n cña b×nh vµ ph¸t triÓn trong khu vùc. §Æc ph¸t xÝt NhËt trong ChiÕn tranh thÕ giíi biÖt, Trung Quèc kiªn tr× ®−êng lèi ngo¹i thø 2. Dï kiªn quyÕt kh«ng xin lçi vÒ giao l¸ng giÒng h÷u h¶o sÏ t¹o ®−îc nh÷ng cuéc biÓu t×nh chèng NhËt võa nhiÒu c¬ héi cho quan hÖ Trung- NhËt qua trªn l·nh thæ Trung Quèc nh−ng ngµy cµng tèt ®Ñp h¬n. Trung Quèc còng ®· nhËn söa ch÷a c¸c Ngµy 23- 9- 2004 t¹i B¾c Kinh, Chñ c¬ quan ®¹i diÖn vµ båi th−êng thiÖt h¹i tÞch Trung Quèc Hå CÈm §µo vµ Phã cho c¸c c¬ së kinh doanh cña NhËt bÞ Chñ tÞch T¨ng Kh¸nh Hång ®· lÇn l−ît ®Ëp ph¸ trong nh÷ng cuéc b¹o ®éng nµy. tiÕp ®oµn nghÞ sÜ quèc héi NhËt B¶n do §éng th¸i trªn phÇn nµo ®· lµm gi¶m Chñ tÞch H¹ viÖn K«m« dÉn ®Çu sang
45 B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ “ngo¹i giao l¸ng giÒng”… Tuy nhiªn, do nh÷ng tiÕn bé ®· ®¹t c¨ng th¼ng trong quan hÖ Trung – NhËt ®−îc sau khi Hµn Quèc thi hµnh chÝnh trong nh÷ng th¸ng võa qua. s¸ch ngo¹i giao míi cña m×nh vµ viÖc Nh−ng viÖc Phã Thñ t−íng Ng« Nghi Trung Quèc c¶i tæ kinh tÕ, thùc hiÖn ®ang ë th¨m NhËt B¶n bÊt ngê huû bá chÝnh s¸ch më cöa vµ nhÊt lµ sau n¨m cuéc gÆp gì víi Thñ t−íng NhËt B¶n 1992 quan hÖ Trung - Hµn b×nh th−êng Junichiro Koizumi chiÒu 23 – 5- 2005 vµ ho¸ th× chÝnh s¸ch an ninh cña Trung lªn ®−êng vÒ n−íc sím h¬n dù kiÕn 1 Quèc ®èi víi b¸n ®¶o TriÒu Tiªn lµ ngµy ®· dÉn ®Õn mét vô n¸o ®éng ngo¹i h−íng tíi gi¶m c¨ng th¼ng trªn b¸n ®¶o giao vÒ chuyÕn c«ng du mµ mét sè ng−êi tõng hy väng sÏ gióp hµn g¾n mèi quan nh»m gi÷ hoµ b×nh æn ®Þnh cho khu vùc. hÖ vèn ®ang c¨ng th¼ng gi÷a hai n−íc (15) §¸ng chó ý lµ Trung Quèc ®· hîp t¸c víi Mü trong nç lùc phi h¹t nh©n ho¸ trªn Quan hÖ Trung – NhËt hiÖn nay ®ang b¸n ®¶o TriÒu Tiªn víi môc ®Ých ng¨n ®øng tr−íc nh÷ng th¸ch thøc míi. chÆn t¸i diÔn mét cuéc chiÕn tranh trªn 2. Ph¸t triÓn quan hÖ l¸ng giÒng h÷u b¸n ®¶o l¸ng giÒng nµy. §èi víi Trung nghÞ víi c¸c quèc gia §«ng B¾c ¸, víi Quèc, mét m«i tr−êng an ninh thuËn lîi Ên §é v c¸c n−íc Nam ¸. ë b¸n ®¶o TriÒu Tiªn sÏ cã lîi cho nç lùc C¸c n−íc §«ng B¾c ¸ lµ ®Þa bµn chiÕn tËp trung vµo thùc hiÖn 4 hiÖn ®¹i ho¸. l−îc tranh chÊp gi÷a nhiÒu n−íc lín VÒ vÊn ®Ò h¹t nh©n B¾c TriÒu Tiªn, ch©u ¸- Th¸i B×nh D−¬ng. Trung Quèc, hoµ b×nh thùc hiÖn kh«ng cã h¹t nh©n Mü, NhËt, Nga lµ nh÷ng quèc gia lín vµ hoÆc phi h¹t nh©n ho¸ trªn b¸n ®¶o chñ yÕu tranh giµnh ¶nh h−ëng ë khu TriÒu Tiªn lµ thö th¸ch lín nhÊt, then vùc nµy. Trung Quèc ®ang cè g¾ng gi÷ chèt nhÊt mµ ngo¹i giao Trung Quèc gÆp c©n b»ng kÐo dµi, kh«ng ®Ó x¶y ra ph¶i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nã trùc nh÷ng x¸o ®éng bÊt lîi cho Trung Quèc. tiÕp liªn quan tíi nhiÒu lîi Ých quèc gia Sù ®èi ®Çu Nam- B¾c TriÒu Tiªn lµ quan träng cña Trung Quèc. s¶n phÈm cuèi cïng cña chiÕn tranh Ngµy 6-1-2003, c¬ quan n¨ng l−îng l¹nh trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang trë thµnh nguyªn tö quèc tÕ nhÊt trÝ ra nghÞ quyÕt nh©n tè dÔ g©y biÕn ®éng nhÊt ë §«ng ®ßi B¾c TriÒu Tiªn tõ bá kÕ ho¹ch ph¸t B¾c ¸. triÓn h¹t nh©n, tiÕp nhËn l¹i c¸c ®iÒu tra viªn, ®Æt l¹i c¸c m¸y gi¸m s¸t thiÕt bÞ §èi víi B¾c TriÒu Tiªn, t×nh h÷u nghÞ h¹t nh©n t¹i B¾c TriÒu Tiªn. Kh«ng truyÒn thèng Trung- TriÒu vµ sù tho¶ ®ång ý víi nghÞ quyÕt trªn, ngµy 10 - 1 - thuËn tiÕp tôc HiÖp −íc h÷u nghÞ, hîp 2003, B¾c TriÒu Tiªn tuyªn bè rót khái t¸c vµ gióp ®ì nhau gi÷a Trung Quèc vµ HiÖp −íc kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t TriÒu Tiªn ký n¨m 1961 ®· lµm cho Hµn nh©n (NPT), khiÕn céng ®ång quèc tÕ hÕt Quèc vµ mét vµi n−íc kh¸c trong khu søc lo ng¹i. vùc vÉn cßn lo ng¹i vÒ mèi quan hÖ nµy. Trung Quèc ®ång ý víi chñ tr−¬ng §èi víi Hµn Quèc, sù cã mÆt qu©n sù mét b¸n ®¶o TriÒu Tiªn kh«ng cã vò khÝ cña Mü lµ sèng cßn, Hµn Quèc tù nguyÖn h¹t nh©n. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, chia sÎ g¸nh nÆng chi phÝ duy tr× qu©n Trung Quèc, Hµn Quèc, Nga, NhËt B¶n, ®éi Mü trªn b¸n ®¶o TriÒu Tiªn.
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005. 46 - CÇu ®ång tån dÞ, xö lý tho¶ ®¸ng sù Mü vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ h÷u quan ®· kh¸c biÖt. cã nh÷ng cuéc tiÕp xóc ngo¹i giao song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng ®Ó t×m c¸ch gi¶i - §oµn kÕt hîp t¸c, cïng t¹o ra t−¬ng lai tèt ®Ñp. (16) quyÕt vÊn ®Ò nµy. Lµ n−íc hiÓu B¾c TriÒu Tiªn nhÊt, tin r»ng Trung Quèc sÏ ph¸t Trung Quèc ph¶n ®èi ch¹y ®ua h¹t nh©n ë Nam ¸ vµ hÕt søc coi träng quan huy vai trß rÊt lín trong vÊn ®Ò nµy. hÖ l¸ng giÒng h÷u h¶o víi Ên §é vµ §Ó æn ®Þnh quan hÖ víi c¸c n−íc Nam ¸ vµ më réng con ®−êng ra Ên §é Pakistan. D−¬ng, Trung §«ng vµ ch©u Phi, Trung HiÖn nay, tuy gi÷a Trung Quèc vµ Ên Quèc ®· thóc ®Èy c¶i thiÖn quan hÖ víi §é cßn ch−a gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng vÊn ®Ò Ên §é vµ c¸c n−íc Nam ¸ mét c¸ch chñ biªn giíi, nh−ng hai n−íc ®· ký “Tuyªn ®éng h¬n. bè chung nguyªn t¾c quan hÖ vµ hîp t¸c Tõ cuèi nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XX, toµn diÖn Trung Quèc- Ên §é”, tuyªn bè l·nh ®¹o Trung Quèc vµ l·nh ®¹o c¸c kh«ng coi nhau lµ thï ®Þch, lµ mèi ®e quèc gia Nam ¸ th¨m hái lÉn nhau do¹, ®ång thêi cïng chung søc ph¸t triÓn t−¬ng ®èi nhiÒu, Trung Quèc ®Æc biÖt quan hÖ ®èi t¸c mang tÝnh x©y dùng l©u ph¸t triÓn quan hÖ víi tõng n−íc Ên §é dµi, x¸c ®Þnh khung ph¸t triÓn quan hÖ vµ Pakistan… hai n−íc trong t−¬ng lai. §Æc biÖt, Trung N¨m 1996, Chñ tÞch Trung Quèc Quèc bµy tá sù ñng hé Ên §é tham gia Giang Tr¹ch D©n ®· sang th¨m Ên §é, th−êng trùc Héi ®ång B¶o an Liªn Hîp Pakistan vµ Nªpan nh»m x¸c ®Þnh Quèc: “ChÝnh phñ Trung Quèc ®¸nh gi¸ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn quan hÖ song cao ¶nh h−ëng vµ vai trß cña Ên §é ph−¬ng gi÷a Trung Quèc víi c¸c n−íc trong c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ vµ khu vùc, vµ h−íng tíi thÕ kû XXI. Chñ tÞch Trung s½n sµng chøng kiÕn mét vai trß lín h¬n Quèc Giang Tr¹ch D©n ®−a ra chÝnh cña Ên §é trªn tr−êng quèc tÕ, trong ®ã s¸ch l¸ng giÒng h÷u nghÞ víi Ên §é, vµ cã diÔn ®µn Liªn Hîp Quèc”. (17) nªu râ: Trung Quèc vµ Ên §é ®Òu lµ hai quèc gia ®ang ph¸t triÓn, kh«ng ®Ó x¶y 3. Trung Quèc coi träng v ph¸t triÓn ra sù ®e do¹ cho ®èi ph−¬ng, chóng ta quan hÖ l¸ng giÒng h÷u h¶o, hîp t¸c ch©n thµnh mong mái cïng chung sèng ph¸t triÓn víi c¸c n−íc ASEAN. hoµ b×nh, l¸ng giÒng h÷u nghÞ, hîp t¸c Sau khi ®· c¬ b¶n gi¶i quyÕt ®−îc mèi cïng cã lîi, gióp ®ì nhau trong sù ph¸t quan hÖ víi c¸c n−íc l¸ng giÒng phÝa triÓn l©u dµi. B¾c, §«ng vµ T©y Nam, th× §«ng Nam ¸ Trong héi nghÞ t¹i Islamabad, thñ ®« ®· trë thµnh h−íng ®ét ph¸ tiÕp sau ®Ó Pakistan, Chñ tÞch Trung Quèc Giang më ®−êng cho Trung Quèc ®i vµo khu Tr¹ch D©n ®· tr×nh bµy toµn diÖn, cã hÖ vùc, ®i ra thÕ giíi. thèng 5 chÝnh s¸ch c¬ b¶n cña Trung Trung Quèc lµ mét n−íc lín ®ang Quèc trong quan hÖ víi khu vùc Nam ¸: ph¸t triÓn cÇn ph¹m vi ¶nh h−ëng. Cïng - Më réng qua l¹i, ®i s©u h÷u nghÞ. víi viÖc gi¶i quyÕt quan hÖ víi c¸c quèc - T«n träng lÉn nhau, x©y dùng quan gia l¸ng giÒng xung quanh th× ASEAN lµ hÖ l¸ng giÒng h÷u h¶o qua c¸c thÕ hÖ. sù lùa chän tù nhiªn nhÊt, hîp lý nhÊt - Cïng cã lîi, cïng ph¸t triÓn. vµ còng lµ thiÕt yÕu nhÊt.
47 B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ “ngo¹i giao l¸ng giÒng”… VÒ mÆt chÝnh trÞ, HiÖp héi c¸c quèc dùng hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. ASEAN trë gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) ®−îc coi lµ thµnh träng ®iÓm trong chÝnh s¸ch ngo¹i chç dùa quan träng hµng ®Çu ®Ó Trung giao l¸ng giÒng cña Trung Quèc, Trung Quèc b¶o vÖ quyÒn lîi, ph¸t huy vai trß Quèc ®· nç lùc rÊt cao trong viÖc x©y quèc tÕ. Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN dùng quan hÖ víi tõng quèc gia thµnh n»m trong cïng mét khu vùc, cã hoµn viªn ASEAN vµ víi khèi n−íc ASEAN nãi chung. c¶nh lÞch sö, v¨n ho¸ gÇn gòi vµ ®Òu lµ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, cã thÓ cã §¹i héi lÇn thø XIV cña §¶ng Céng nh÷ng lîi Ých chung trong c¸c vÊn ®Ò s¶n Trung Quèc häp vµo th¸ng 10 n¨m quèc tÕ vµ khu vùc. §©y lµ c¬ së chiÕn 1992 ®· x¸c ®Þnh mét trong nh÷ng l−îc ®Ó Trung Quèc ph¸t triÓn mèi quan nhiÖm vô quan träng cña chÝnh s¸ch ®èi hÖ h÷u h¶o víi c¸c n−íc ASEAN. ngo¹i Trung Quèc lµ ph¸t triÓn quan hÖ MÆt kh¸c, c¸c n−íc ASEAN cßn lµ ®èi hîp t¸c víi c¸c n−íc ASEAN. XÐt vÒ l©u t¸c quan träng ®Ó trung Quèc më cöa ®èi dµi, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Trung Quèc ngo¹i, ph¸t triÓn hîp t¸c cïng cã lîi. ®èi víi ASEAN lµ sù tiÕp nèi tõ tr−íc, Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN cã vÞ trÝ nh»m lËp ¶nh h−ëng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, ®Þa lý gÇn nhau, h¬n n÷a c¸c n−íc v¨n ho¸ víi ASEAN, kh«ng ®Ó cho bÊt kú n−íc lín nµo chen ch©n vµo §«ng Nam ¸, ASEAN l¹i lµ mét trong nh÷ng khu vùc ®Æc biÖt lµ Mü vµ NhËt B¶n. tËp trung ®«ng nhÊt ng−êi Hoa vµ Hoa kiÒu, v× thÕ trong giao l−u ph¸t triÓn VÒ phÝa c¸c n−íc ASEAN, khi míi kinh tÕ còng cã −u thÕ riªng. Cïng víi thµnh lËp, ASEAN vèn kh«ng cã ý sù ph¸t triÓn cña toµn cÇu ho¸ vµ hîp nguyÖn hîp t¸c víi Trung Quèc. Lóc t¸c ho¸ khu vùc, c¸c n−íc ASEAN ®ang ®Çu, 5 n−íc s¸ng lËp ASEAN mang ®Ëm trë thµnh khu vùc quan träng ®Ó Trung s¾c th¸i ng¨n chÆn §«ng Nam ¸ bÞ “céng Quèc thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n ho¸”, kiÒm chÕ phe XHCN më réng kinh tÕ “®i ra bªn ngoµi” cña m×nh. ¶nh h−ëng ®Õn khu vùc. Nh−ng sau khi VÒ mÆt an ninh, c¸c n−íc ASEAN lµ ViÖt Nam- mét n−íc XHCN gia nhËp l¸ ch¾n trùc tiÕp b¶o vÖ an ninh quèc gia ASEAN (n¨m 1995) ch¼ng nh÷ng ®· lµm cña Trung Quèc vµ còng lµ ®Çu cÇu ®i ra thay ®æi mÇu s¾c “chèng céng” cña thÕ giíi cña Trung Quèc. C¸c n−íc ASEAN mµ cßn khiÕn ASEAN dÇn tiÕp ASEAN phÇn lín ®Òu lµ n−íc võa vµ cËn víi Trung Quèc. Tuy vÉn cßn mét sè nhá, v× thÕ kinh tÕ vµ qu©n sù kh«ng t¹o n−íc ASEAN lo ng¹i “ThuyÕt vÒ mèi ®e nªn mèi ®e do¹ vÒ an ninh ®èi víi Trung do¹ tõ Trung Quèc”, vÉn ch−a l¬i láng Quèc. Trung Quèc cã thÓ cã ®iÒu kiÖn c¶nh gi¸c ®èi víi Trung Quèc nh−ng ®· thuËn lîi më réng khu vùc ¶nh h−ëng b¾t ®Çu ý thøc ®−îc sù t¨ng tr−ëng kinh cña m×nh ë ®©y vµ t¹o lËp vai trß quan tÕ cña Trung Quèc kh«ng t¹o ra mèi ®e träng trong khu vùc. M«i tr−êng an ninh do¹ an ninh thùc sù ®èi víi ASEAN. Khi phÝa §«ng Nam Trung Quèc hoµ b×nh vµ Trung Quèc mét m×nh chiÕm −u thÕ trªn æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó c¸c lÜnh vùc thu hót vèn n−íc ngoµi, Trung Quèc cã ®−îc an ninh trªn h−íng xuÊt khÈu, ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ sÏ Nam, tiÕn hµnh thuËn lîi sù nghiÖp x©y g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005. 48 ASEAN, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc thu hót v−îng quèc gia vµ khu vùc trong thÕ kû vèn ®Çu t− vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu. XXI. (18) Ph¶i nãi r»ng, tõ cuèi nh÷ng n¨m 90 Trong quan hÖ víi c¸c n−íc ASEAN, thÕ kû XX ®Õn nay, quan hÖ Trung Quèc- Trung Quèc tÝch cùc tham gia DiÔn ®µn ASEAN ®· ®¹t ®−îc nh÷ng tiÕn triÓn næi hîp t¸c khu vùc ASEAN (ARF), Hîp t¸c bËt. Th¸ng 7 n¨m 1996 Trung Quèc trë ASEAN- Trung Quèc (10 +1), ASEAN - thµnh n−íc ®èi tho¹i b¹n bÌ toµn diÖn Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc víi ASEAN. Th¸ng 2 n¨m 1997, Héi (10+3), dÇn dÇn n©ng cÊp quan hÖ Trung ®ång liªn hîp Trung Quèc- ASEAN ®−îc Quèc víi c¸c n−íc ASEAN, tõ ®ã t¹o ra thµnh lËp t¹i B¾c Kinh (Trung Quèc) vµ ®−îc m«i tr−êng æn ®Þnh cho sù hîp t¸c tiÕn hµnh phiªn häp lÇn thø nhÊt. vµ ph¸t triÓn trong khu vùc. Sù hîp t¸c Trung Quèc- ASEAN Song song víi sù h×nh thµnh c¸c c¬ h−íng tíi thÕ kû XXI ®−îc kh¼ng ®Þnh chÕ hîp t¸c míi, quan hÖ kinh tÕ, ®Æc trong tuyªn bè chung cña cuéc gÆp gì biÖt lµ th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ gi÷a nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu nhµ n−íc, ASEAN ph¸t triÓn rÊt nhanh. NÕu nh− chÝnh phñ c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu Trung Quèc - vµ Chñ tÞch n−íc CHND Trung Hoa ASEAN n¨m 1978 míi chØ cã 0,86 tû Giang Tr¹ch D©n t¹i Kualumpur thñ ®« USD th× n¨m 1991 lµ 8,3 tû; n¨m 1996 lµ Malaixia ngµy 16 th¸ng 12 n¨m 1997. 15, 85 tû; n¨m 2000 lµ 39,4 tû vµ n¨m Tuyªn bè chung nªu râ: “Nh÷ng ng−êi 2001 lµ 41, 62 tû. Sau khi Trung Quèc ®øng ®Çu nhµ n−íc, chÝnh phñ c¸c n−íc gia nhËp WTO th× con sè nµy ®· ®¹t tíi thµnh viªn ASEAN vµ Chñ tÞch n−íc 105,9 tû USD vµo n¨m 2004. ASEAN CHND Trung Hoa bµy tá sù hµi lßng vÒ hiÖn lµ b¹n hµng nhËp khÈu lín thø ba nh÷ng mèi quan hÖ ®ang ph¸t triÓn cña Trung Quèc sau NhËt B¶n vµ EU, lµ nhanh chãng gi÷a ASEAN vµ Trung ®èi t¸c xuÊt khÈu lín thø n¨m cña Quèc còng nh− tõng n−íc thµnh viªn Trung Quèc sau Mü, EU, Hång K«ng vµ ASEAN vµ Trung Quèc”. C¸c bªn cam NhËt B¶n.(19) kÕt “thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ l¸ng giÒng T¹i Héi nghÞ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o tèt vµ h÷u nghÞ, t¨ng c−êng c¸c cuéc trao ASEAN vµ l·nh ®¹o Trung Quèc, NhËt ®æi cÊp cao, cñng cè c¬ chÕ ®èi tho¹i vµ B¶n, Hµn Quèc (10 +3) lÇn thø 5 vµ Héi hîp t¸c trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc nh»m nghÞ ASEAN- Trung Quèc (10 +1) häp t¨ng c−êng hiÓu biÕt vµ lîi Ých chung”, vµo th¸ng 5 n¨m 2001, Thñ t−íng Trung “t¨ng c−êng sù hîp t¸c ë c¸c cÊp song Quèc Chu Dung C¬ ®· tr×nh bµy lËp ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng trong viÖc thóc tr−êng cña Trung Quèc ®èi víi h−íng ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ, ph¸t triÓn l©u ph¸t triÓn t−¬ng lai cña ASEAN vµ ®−a bÒn vµ tiÕn bé x· héi trªn c¬ së nh÷ng ra nh÷ng kiÕn nghÞ quan träng vÒ viÖc nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ x©y dùng khu mËu dÞch tù do Trung chia sÎ tr¸ch nhiÖm v× lîi Ých vµ sù thÞnh Quèc- ASEAN.
49 B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ “ngo¹i giao l¸ng giÒng”… Ngµy 4-11-2002 t¹i Phn«m Pªnh- thñ thøc: §ã lµ vÊn ®Ò “ThuyÕt vÒ mèi ®e do¹ ®« Camphuchia, trong Héi nghÞ Trung cña Trung Quèc” cã thÓ trë thµnh nh©n Quèc víi c¸c n−íc HiÖp héi §«ng Nam ¸ tè bÊt lîi ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn (ASEAN) c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc song ph−¬ng; vÊn ®Ò ng−êi Hoa, Hoa kiÒu ë c¸c quèc gia §«ng Nam ¸; vÊn ®Ò vµ ASEAN ®· th¶o luËn b¶n “Tuyªn bè hµnh vi c¸c bªn vÒ biÓn Nam Trung Hoa §µi Loan; vÊn ®Ò c¸c n−íc lín Mü, NhËt, Ên §é ®Òu t¨ng c−êng quan hÖ víi c¸c (BiÓn §«ng)”. Sù kiÖn nµy ®¸nh dÊu sù n−íc §«ng Nam ¸, cã ý ®å lîi dông mét tin t−ëng s©u s¾c lÉn nhau vÒ chÝnh trÞ sè n−íc §«ng Nam ¸ ®Ó kiÒm chÕ Trung gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN, cã lîi cho viÖc b¶o vÖ hoµ b×nh vµ æn ®Þnh trong Quèc, lµm suy yÕu ¶nh h−ëng cña Trung khu vùc. Còng t¹i héi nghÞ, c¸c nhµ l·nh Quèc. §Æc biÖt vÊn ®Ò Tr−êng Sa (Nam ®¹o trung Quèc vµ ASEAN ®· chÝnh Sa) lµ trë ng¹i lín nhÊt cho viÖc Trung thøc th«ng qua HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp Quèc thiÕt lËp ph¹m vi thÕ lùc trong t¸c kinh tÕ toµn diÖn gi÷a Trung Quèc ASEAN. VÊn ®Ò dÇu má t¹i Tr−êng Sa lµ vµ ASEAN, dù tÝnh ®Õn n¨m 2010 sÏ x©y sè mét, tiÕp ®Õn lµ vÊn ®Ò mang tÝnh dùng khu mËu dÞch tù do Trung Quèc- chiÕn l−îc ®èi víi Tr−êng Sa cña Trung ASEAN (20). ViÖc thµnh lËp khu mËu dÞch Quèc. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Tr−êng Sa kh«ng khÐo sÏ lµm tiªu tan kÕ ho¹ch tù do Trung Quèc- ASEAN lµ mét thµnh thiÕt lËp quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ gi÷a c«ng lín cña sù hîp t¸c Trung Quèc- Trung Quèc víi c¸c n−íc ASEAN. V× vËy ASEAN, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh Trung Quèc chñ tr−¬ng lÊy nguyªn t¾c tÕ. “tam gi¸c tranh chÊp cïng ph¸t triÓn” Th¸ng 11-2004, Thñ t−íng Trung lµm khu«n khæ t¹o dùng quan hÖ hîp t¸c Quèc ¤n Gia B¶o tham gia Héi nghÞ l©u dµi víi c¸c n−íc cã liªn quan. l·nh ®¹o ASEAN- Trung, NhËt, Hµn Ph−¬ng ch©m c¬ b¶n cña Trung quèc lµ Quèc t¹i thñ ®« Viªn Ch¨n (Lµo), ®· gi÷ ®óng 5 nguyªn t¾c chung sèng hoµ tr×nh bµy “KÕ ho¹ch hµnh ®éng thùc b×nh vµ ®µm ph¸n ®Ó gi¶i quyÕt c¸c hiÖn Tuyªn ng«n liªn hîp cña mèi quan tranh chÊp quèc tÕ, trong ®ã bao hµm c¶ hÖ ®èi t¸c chiÕn l−îc Trung Quèc- tinh thÇn l¸ng giÒng h÷u h¶o ®Ó gi¶i ASEAN h−íng tíi hoµ b×nh vµ phån quyÕt tho¶ ®¸ng c¸c vÊn ®Ò biªn giíi. vinh. Còng trong héi nghÞ nµy Trung Môc ®Ých chñ yÕu nhÊt cña Trung Quèc Quèc vµ ASEAN cßn ký mét lo¹t hiÖp ë §«ng Nam ¸ hiÖn nay lµ phßng ngõa ®Þnh vµ chÝnh thøc khëi ®éng tiÕn tr×nh Mü, sau ®ã thùc hiÖn hîp t¸c kinh tÕ, Khu mËu dÞch tù do Trung Quèc- chÝnh trÞ víi c¸c n−íc ASEAN nh»m b¶o ASEAN.(21) ®¶m æn ®Þnh, phån vinh biªn c−¬ng Quan hÖ l¸ng giÒng h÷u h¶o Trung chiÕn l−îc cña Trung Quèc. Quèc- ASEAN h−íng tíi thÕ kû XXI ®ang ngµy cµng tiÕn triÓn tèt ®Ñp. * Nh−ng còng ph¶i thÊy r»ng, ®ång thêi Tõ Héi nghÞ Trung −¬ng 3 kho¸ XI, víi viÖc duy tr× xu thÕ hîp t¸c tèt ®Ñp th× Trung Quèc b¾t ®Çu tiÕn hµnh c¶i c¸ch Trung Quèc vµ c¸c quèc gia ASEAN vµ më cöa. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña còng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi mét sè th¸ch
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005. 50 (3). V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc t×nh h×nh trong n−íc, nh÷ng biÕn ®æi cña lÇn thø XV §CS Trung Quèc, TTXVN, côc diÖn quèc tÕ sau chiÕn tranh l¹nh, TLTK§B, ngµy 17-9-1997. Trung Quèc ®· tõng b−íc ®iÒu chØnh (4). V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh, chÝnh lÇn thø XVI §CS Trung Quèc, Nxb ChÝnh s¸ch ngo¹i giao l¸ng giÒng ngµy cµng trÞ Quèc gia, Hµ Néi 2003, tr. 83. ®−îc cô thÓ h¬n, nhê vËy Trung Quèc cã (5). Nh©n d©n nhËt b¸o (Trung Quèc), thªm ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©y dùng ngµy 15-8-1989. hiÖn ®¹i ho¸ vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch víi tèc (6). Quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Häc viÖn ®é cao h¬n, më cöa réng h¬n ®Ó ph¸t quan hÖ quèc tÕ, M¸txc¬va (Nga) n¨m 2001, triÓn x©y dùng kinh tÕ vµ më réng khu tr. 368. vùc ¶nh h−ëng. §¹i héi lÇn thø XVI (7). Quan hÖ Trung - Nga 50 n¨m qua, §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®Ò ra môc TTXVN, TTKCN, ngµy 19-12-1999. tiªu x©y dùng toµn diÖn x· héi kh¸ gi¶ (8). Quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i, S®d, tr. trong nh÷ng thËp kû ®Çu thÕ kû XXI, hy 369. väng r»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc (9). Liªn X« - Trung Quèc: tõ ®èi ®Çu ®Õn tiªu to lín ®ã, trong quan hÖ l¸ng giÒng, bÌ b¹n, IU.PEsKOP. Trung Quèc trong khu vùc vµ quèc tÕ, Trung Quèc sÏ trë chÝnh trÞ thÕ giíi, ViÖn ViÔn ®«ng, ViÖn Hµn thµnh mét nh©n tè tÝch cùc, x©y dùng l©m khoa häc Nga, M¸txc¬va 2002, tr. 185. quan hÖ hîp t¸c æn ®Þnh, gãp phÇn quan (10). TTXVN, TTKCN, ngµy 16-10-2004. träng cho an ninh khu vùc vµ quèc tÕ. (11). Nh− trªn, ngµy 21-3-2004. Nh− vËy sÏ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi (12. D−êng Phóc X−¬ng (chñ biªn): LÞch cho Trung Quèc x©y dùng vµ ph¸t triÓn sö ngo¹i giao ®−¬ng ®¹i Trung Quèc 1949 - kinh tÕ ë trong n−íc, ®ång thêi gãp phÇn 2001. Tñ s¸ch ngo¹i giao häc (Trung Quèc) t¹o dùng nÒn hoµ b×nh, tin cËy lÉn nhau n¨m 2002, tr. 538, 539. trong khu vùc vµ còng lµ thuËn lîi víi (13) C«ng b¸o thèng kª ph¸t triÓn kinh tÕ dßng chÝnh cña thÕ giíi ngµy nay lµ: Hoµ x· héi quèc d©n n¨m 2004 n−íc CHND b×nh- hîp t¸c- cïng ph¸t triÓn, hîp víi Trung Hoa. Côc Thèng kª Nhµ n−íc, ngµy quy luËt ph¸t triÓn cña thÕ giíi ®−¬ng 28-2-2005. ®¹i vµ t−¬ng lai. (14). TTXVN, TLTK§B, ngµy 30-9-2004. (15). Tin m¹ng Vietnamnet ngµy 25-4- { 2005 (16). Nh− chó thÝch (12),tr. 553. (17). TTXVN, TLTK§B, ngµy 01-11-2004. Chó thÝch: (18). Nh− trªn, ngµy 26-12-1997. (1). TTXVN, TLTK§B ngµy 31-12-2004 (19). Nh− chó thÝch (13) (2). V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø XIV §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, (20). TTXVN, TLTK§B, ngµy 08-11-2002. TTXVN, TLTK§B, ngµy 14 -10-1992. (21). Nh− trªn, ngµy 4-4-2001