tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008
55
chñ ®Ò ChiÕn tranh - t×nh yªu - NghÖ thuËt
trong tiÓu thuyÕt Nçi buån chiÕn tranh cña B¶o Ninh
Ph¹m V¨n T×nh
(a)
Tãm t¾t. Bµi viÕt tËp trung t×m hiÓu hÖ chñ ®Ò ChiÕn tranh - t×nh yªu - nghÖ
thuËt trong tiÓu thuyÕt Nçi buån chiÕn tranh cña nhµ v¨n B¶o Ninh. ë Nçi buån
chiÕn tranh, c¸c chñ ®Ò nµy lång ghÐp vµo nhau vµ ®−îc dÉn d¾t b»ng nh÷ng giÊc m¬
®øt nèi, håi t−ëng gÊp khóc trong ý thøc nh©n vËt chÝnh tªn Kiªn. §©y lµ mét kh¸m
ph¸ quan träng ¶nh h−ëng ®Õn nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt ®éc ®¸o trªn c¸c ph−¬ng
diÖn t− duy tiÓu thuyÕt vµ quan niÖm nghÖ thuËt vÒ con ng−êi cña nhµ v¨n. B¶o Ninh
®· gãp phÇn ®−a nÒn v¨n häc ViÖt Nam ®−¬ng ®¹i hoµ vµo dßng ch¶y chung cña v¨n
häc thÕ giíi.
1. Nçi buån chiÕn tranh lµ t¸c phÈm
tèt nghiÖp xuÊt s¾c, ®Ó ®êi cña B¶o
Ninh t¹i tr−êng viÕt v¨n NguyÔn Du.
Toµn bé t¸c phÈm lµ niÒm kh¾c kho¶i
kh«n ngu«i cña mét ng−êi lÝnh b−íc ra
tõ cuéc chiÕn kh¾c nghiÖt. Víi ®é lïi
thêi gian cÇn thiÕt ®Ó nh×n vÒ qu¸ khø,
hiÖn lªn trong t¸c phÈm lµ mét c©u hái
nhøc buèt ChiÕn tranh ®· ®Ó l¹i g× khi
con ng−êi b−íc ra khái vßng xo¸y d÷ déi
cña nã?.
T¸c phÈm ®−îc dÖt nªn b»ng hµng
lo¹t nh÷ng giÊc m¬ ®øt nèi, håi t−ëng
gÊp khóc, hçn lo¹n nh−ng thèng nhÊt
trong mét dßng ch¶y “dßng ý thøc cña
nh©n vËt”. Qua nh÷ng tr¹ng th¸i ph©n
lËp vµ hoang t−ëng Êy, chiÕn tranh ®−îc
hiÖn lªn víi nh÷ng gam mµu chãi g¾t,
löa, m¸u, tiÕng gÇm ró cña xe t¨ng, cña
®¹i liªn kh¹c ®¹n vµ c¸i chÕt bao phñ
dµy ®Æc, m−a ®Õn ngót trêi … thÝch hîp
víi nh÷ng giÊc m¬, håi øc d÷ déi Êy lµ
h×nh ¶nh cña bãng ®ªm, kh«ng gian
mµu x¸m, c¶nh t−îng nhoÌ mê h− ¶o.
Theo quy luËt th«ng th−êng, ®èi víi
mét s¸ng t¸c cã nhiÒu c¸ch t©n vÒ nghÖ
thuËt, ngay tõ khi míi ra ®êi vµ sau khi
®−îc trao gi¶i th−ëng cña Héi Nhµ v¨n
(1991), Nçi buån chiÕn tranh ®· g©y
nªn mét lµn sãng x«n xao trong giíi
nghiªn cøu phª b×nh vµ b¹n ®äc. ë ®©y,
cã mét cuèn tiÓu thuyÕt lång trong mét
cuèn tiÓu thuyÕt kh¸c nãi vÒ nh÷ng
tiÕng väng, nh÷ng giao thoa huyÒn bÝ
trong t×nh yªu, chiÕn tranh vµ niÒm
®am mª s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña ng−êi
lÝnh. §äc Nçi buån chiÕn tranh, §ç §øc
HiÓu cã nhËn xÐt “Trong v¨n häc ViÖt
Nam mÊy chôc n¨m nay, cã thÓ Th©n
phËn t×nh yªu lµ quyÓn tiÓu thuyÕt hay
vÒ t×nh yªu, quyÓn tiÓu thuyÕt t×nh yªu
xãt th−¬ng nhÊt; cã thÓ Ph−¬ng lµ nh©n
vËt phô n÷ ®Ñp nhÊt trong tiÓu thuyÕt
hiÖn ®¹i ViÖt Nam …” [1, tr. 265].
Mçi nhµ v¨n khi cÇm bót ®Òu x¸c
®Þnh cho m×nh nh÷ng quan niÖm riªng
vÒ hiÖn thùc vµ v¨n ch−¬ng. Víi B¶o
Ninh, c¸ch xö lý hiÖn thùc theo nguyªn
t¾c “cuéc chiÕn cña riªng anh”, cïng víi
c¸i nh×n ®æi míi vÒ nhµ v¨n trong mèi
quan hÖ víi chÝnh b¶n th©n m×nh, c¸i
nghiÖp v¨n ch−¬ng nÆng lßng theo
®uæi… t¹o nªn trong cuèn tiÓu thuyÕt
cña anh chñ ®Ò: chiÕn tranh, t×nh yªu
vµ s¸ng t¹o nghÖ thuËt lu«n xo¾n kÕt
víi nhau. Nçi buån chiÕn tranh lµ dßng
NhËn bµi ngµy 09/4/2008. Söa ch÷a xong 04/6/2008.
Ph¹m V¨n T×nh chñ ®Ò ChiÕn tranh – t×nh yªu – NghÖ thuËt ..., Tr. 55-59
56
ch¶y miªn man, bÊt tËn cña håi øc con
ng−êi qua vïng ký øc cßn in h»n bao
nçi ®au ®ín, bao c¸i chÕt th−¬ng t©m.
Phñ lªn t¸c phÈm lµ mét ©m h−ëng
buån nçi buån chiÕn tranh mªnh mang,
nçi buån cao c¶, cao h¬n h¹nh phóc vµ
v−ît lªn ®au khæ [1, tr. 224].
Trong Nçi buån chiÕn tranh, c¸c
chñ ®Ò chiÕn tranh, t×nh yªu vµ niÒm
®am mª s¸ng t¹o nghÖ thuËt, xen kÏ,
®an chÐo g©y chãng mÆt bµng hoµng
nhøc nhèi. Len lái, bao trïm vµ dÉn d¾t
tÊt c¶ c¸c biÕn ®éng cña tiÓu thuyÕt lµ
mét mèi t×nh tuyÖt ®Ñp nh−ng ®au xãt,
®−îc nhµ v¨n x©y dùng b»ng nh÷ng tõ
ng÷, c©u v¨n, ®o¹n v¨n ®Çy chÊt th¬ vµ
tÝnh nh¹c. Nh÷ng trang viÕt mang tÝnh
®iªu kh¾c vµ nh÷ng biÓu t−îng pha trén
gi÷a h−¬ng th¬m vµ m¸u löa, víi ®ªm
®en vµ m−a ngót trêi. Tøc lµ t×nh yªu
hoµ víi chiÕn tranh vµ s¸ng t¹o nghÖ
thuËt. Th©n phËn t×nh yªu nhËp thÇn
víi Nçi buån chiÕn tranh t¹o thµnh nçi
buån nguyªn khèi vì thµnh ba nhÞp cña
mét bµi ca (nçi buån chiÕn tranh, nçi
buån t×nh yªu vµ nçi buån s¸ng t¹o).
§an cµi hai c©u chuyÖn trong mét
c©u chuyÖn, víi cÊu tróc trÇn thuËt kÐp,
Nçi buån chiÕn tranh ®· t¹o ra mét chñ
®Ò quan träng lµ sø mÖnh cña nhµ v¨n.
B¶o Ninh h¬n mét lÇn ®Ó cho nh©n vËt
Kiªn ý thøc vÒ sø mÖnh cña mét ng−êi
cÇm bót viÕt v¨n lµ ®Ó nãi lªn tiÕng nãi
cho th©n phËn con ng−êi, th©n phËn
t×nh yªu c¶ mét thÕ hÖ lÝnh chiÕn. “Mét
®ªm nh− thÕ vµo mïa xu©n n¨m Êy anh
®· c¶m nhËn ®−îc thiªn mÖnh cña ®êi
m×nh. Sèng ng−îc trë l¹i, lÇn t×m trë
l¹i con ®−êng cña mèi t×nh x−a, chiÕn
®Êu l¹i cuéc chiÕn ®Êu… kÓ l¹i, viÕt l¹i,
lµm sèng l¹i nh÷ng linh hån mai mét,
nh÷ng t×nh yªu ®· tµn phai, bõng sèng
l¹i nh÷ng giÊc méng x−a” [3, tr. 107].
Thiªn truyÖn ®Çu tiªn trong ®êi Kiªn
gi÷a lóc chiÕn tranh hoµn toµn hiÖn lªn
tr−íc m¾t anh nh− mét phÐp mµu lµm
sèng dËy mét c¸ch ®Æc biÖt tµn nhÉn
trËn tö chiÕn Tru«ng Gäi Hån, trËn
®¸nh xo¸ sæ hoµn toµn phiªn hiÖu tiÓu
®oµn 27 cña anh. ChÝnh tõ t¸c phÈm
®Çu tay Êy, sù tån t¹i cña Kiªn gi÷a
cuéc ®êi ®· g¾n chÆt anh víi sø mÖnh
thiªng liªng - sø mÖnh mét con ng−êi
lªn tiÕng v× th©n phËn cña c¶ mét thÕ
hÖ lÝnh chiÕn ®· qua. Kiªn lµ mét trong
sè nh÷ng ng−êi hiÕm hoi, Ýt ái sèng sãt
sau chiÕn tranh. Trong thêi k× ®au
th−¬ng Êy, Kiªn lµ mét chøng nh©n,
®ång thêi còng lµ mét n¹n nh©n. ViÕt
v¨n víi anh lµ dÞp ®Ó trmãn nî lßng,
®Ó anh cã c¬ héi nãi lªn tÊt c¶ nh÷ng g×
m×nh tr¶i nghiÖm, suy ngÉm trong suèt
chiÒu dµi cuéc chiÕn.
TiÓu thuyÕt Nçi buån chiÕn tranh
cña B¶o Ninh ®· nh×n nhËn chiÕn tranh
víi tÊt c¶ tÝnh hiÖn thùc cña nã. §ã lµ
“nh÷ng c¬n ¸c méng, huû diÖt t©m hån
vµ lét trÇn nh©n tÝnh” [3, tr. 113]. Anh
®· ®i s©u vµo khai th¸c cuéc chiÕn
tranh. Ng−êi lÝnh trong chiÕn trËn nÕu
muèn gi÷ lÊy nh©n tÝnh th× sÏ bÞ giÕt
chÕt, cßn nÕu hä tho¸t chÕt b−íc ra khái
cuéc chiÕn th× nhiÒu khi phÇn nh©n
tÝnh trong hä ®· bÞ mÐo mã, quÌ quÆt.
Oanh - ng−êi b¹n cña Kiªn, kh«ng chÜa
sóng b¾n vµo ng−êi ®µn bµ bªn kia
chiÕn tuyÕn, th× còng chÝnh anh ®·
“høng trän c¶ mÊy viªn ®¹n mµ kÎ b¾n
lÐn kia võa kÞp b¾n ra”. So víi ®ång ®éi,
Kiªn lµ ng−êi may m¾n, thÕ nh−ng ®iÒu
nghÞch lÝ lµ vµo nh÷ng ngµy th¸ng ë
Tru«ng Gäi Hån, khi phÇn nh©n tÝnh
trong anh mong manh vôt t¾t, khi anh
®iªn cuång thóc m¹nh häng sóng n·
tõng ph¸t l¹nh lïng lªn th©n thÓ nh÷ng
ng−êi lÝnh bªn kia chiÕn tuyÕn, th× anh
l¹i ®−îc cÊp trªn cö ®i häc líp sÜ quan
tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008
57
dµi h¹n lµm “h¹t gièng cho nh÷ng vô
mïa chiÕn tranh liªn miªn”.
2. Cã thÓ nãi “nçi buån chiÕn
tranh”, “nçi buån t×nh yªu” hoµ tan víi
nhau lµm thµnh “nçi buån s¸ng t¹o”.
Nh÷ng nhÞp m¹nh xen kÏ kÕt thµnh
mét tæng thÓ mang tÝnh triÕt lý vÒ kÝ øc,
®iÒu nµy gîi nhí ®Õn §i t×m thêi gian
®· mÊt cña M. Proust: “Thêi gian l¹i
t×m thÊy”, chÝnh hµnh ®éng v¨n ch−¬ng,
lµ s¸ng t¸c, viÕt v¨n, kÓ l¹i, viÕt l¹i, lµm
sèng dËy nh÷ng linh hån ®· mai mét,
nh÷ng t×nh yªu ®· tµn phai, lµm bõng
s¸ng nh÷ng giÊc méng x−a, ®ã lµ con
®−êng cøu rçi cña Kiªn.
Nçi buån chiÕn tranh lµ dßng håi øc
cña Kiªn ch¶y tõ thêi th¬ Êu ®Õn nh÷ng
n¨m th¸ng cÇm sóng b−íc vµo cuéc
chiÕn. Trong nh÷ng mÈu kÝ øc g·y vôn
ch¾p nèi tuú tiÖn ®ã, bªn c¹nh nçi ¸m
¶nh cña mét con ng−êi ph¶i chøng kiÕn
nhiÒu c¸i chÕt … cßn cã niÒm ®au xãt
cña mét con ng−êi chøng kiÕn sù ph«i
pha dÇn cña c¸i ®Ñp - c¸i ®Ñp trong
nh÷ng bøc tranh nghÖ thuËt u buån cña
cha anh, c¸i ®Ñp thiªn thÇn hoµn mÜ cña
Ph−¬ng - ng−êi b¹n g¸i th¬ Êu - vµ c¸i
®Ñp cña cá c©y s«ng nói vÜnh viÔn mÊt ®i
cïng víi sù mÊt m¸t cña c¶ mét thÕ hÖ.
ë
tuæi 17, Kiªn ch−a hiÓu biÕt hÕt
thÕ giíi nh÷ng bøc vÏ “r−êi r−îi buån”
cña cha m×nh. Kiªn ®· tõng hæ thÑn,
bùc béi nh÷ng ®iÒu ng−êi ta nãi vÒ cha
anh - ng−êi ho¹ sÜ mang trong m×nh
dßng m¸u s¸ng t¹o méng du, quÈn trÝ di
truyÒn tõ dßng hä. ¤ng kh«ng thÓ “h¹
tÝnh vÜnh cöu, thªm chÊt phµm tôc, x¸c
®Þnh thµnh phÇn giai cÊp cho s«ng nói”
[3, tr. 165]. Bi kÞch cña cha Kiªn vµ
nh÷ng s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña «ng cã
lÏ còng lµ bi kÞch cña nh÷ng con ng−êi
t©m huyÕt víi nghÖ thuËt nh−ng ph¶i
sèng c« ®¬n trong mét thêi ®¹i mµ do
®iÒu kiÖn chiÕn tranh, tÝnh minh ho¹
®−îc ®Ò cao lªn trªn hÕt. Cßn víi Kiªn,
cuèn tiÓu thuyÕt ®Çu tay cña anh ch¾c
g× ®· cßn l¹i trong ¸nh löa nÕu kh«ng cã
sù ®¶m b¶o b»ng vµng cña ng−êi ®µn bµ
c©m? ChÞ chÝnh lµ cÇu nèi ®−a cuèn
s¸ch ®Õn víi ng−êi ®äc bëi ë chÞ cã “lßng
thuû chung cña mét ®éc gi¶ dµnh cho
mét t¸c phÈm gèi ®Çu gi−êng”. §iÒu Êy,
cha Kiªn kh«ng bao giê cã ®−îc khi mµ
ng−êi duy nhÊt biÕt vÒ nçi c« ®éc trong
«ng lµ c« bÐ Ph−¬ng 16 tuæi.
Nçi buån chiÕn tranh cßn lµ ký øc
vÒ mét mèi t×nh ®au xãt gi÷a Kiªn vµ
Ph−¬ng. Ph−¬ng lµ ng−êi yªu duy nhÊt
vµ còng lµ mèi t×nh ®Çu cña Kiªn trong
suèt cuéc hµnh tr×nh trªn con tµu ®Þnh
mÖnh. §ã lµ mét ch©n dung ®au xãt vÒ
sù mÊt m¸t cña c¸i ®Ñp. “TiÕng s¸o ®Çu
tiªn cña chiÕn tranh” ®· khiÕn hä l¹c
mÊt nhau gi÷a ®ªm tèi cña chiÕn trËn
hoang vu, s©u th¼m. Ph−¬ng ®¸nh mÊt
®êi con g¸i vµ cïng mét lóc nµng mang
hai vÕt th−¬ng, vÕt th−¬ng trong t©m
hån vµ vÕt th−¬ng trªn th©n thÓ. H×nh
¶nh Ph−¬ng t¾m kho¶ th©n ph« phang
bÊt chÊp tr−íc nh÷ng “vång löa h×nh
sin” cña bom ®¹n chiÒu h«m lµ bøc ch©n
dung tuyÖt mÜ, lµ sù hiÖn th©n cña c¸i
®Ñp trong kh«ng gian chiÕn trËn ¸c liÖt.
Ph−¬ng víi “hai c¸nh tay ®Ñp ®Ï, hai bê
vai trßn l¼n… c¸i eo mÞn mµng ph¼ng…
®«i ch©n ®Ñp nh− t¹c, dµi vµ ch¾c mÒm
víi lµn da tr¾ng nh− s÷a ®Æc” [3, tr.
260].
§»ng sau d¸ng vÎ bÊt chÊp ®êi cña
Ph−¬ng, c¸ch nµng “ung dung biÓu diÔn
tÊm th©n trÇn truång, ph« phang nçi
khæ nhôc ra gi÷a n−íc trêi quang quΔ,
qua sù quan s¸t l¹nh lïng, r¾n ®anh
cña Kiªn, ta vÉn ®äc thÊy nçi buån
tr−íc sù mÊt m¸t cña c¸i ®Ñp. Mét c¸i
®Ñp “trong tr¾ng, kiÒu diÔm, cã tÝnh
chÊt b¶n n¨ng cïng thiªn h−íng hoµn
mÜ bÈm sinh” cña ng−êi con g¸i Kiªn
Ph¹m V¨n T×nh chñ ®Ò ChiÕn tranh – t×nh yªu – NghÖ thuËt ..., Tr. 55-59
58
yªu say ®¾m. §óng nh− lêi tiªn ®o¸n
®Çy lo ©u, phÊp pháng cña mÑ Ph−¬ng
trong mét ngµy xa x−a tr−íc ®ã: “Tr−ît
khái c©y ®µn, nh÷ng t©m hån nh− con
g¸i b¸c sÏ bÞ tr−êng ®êi vß n¸t” [3, tr.
228]. C¸i ®Ñp thiªn bÈm ë Ph−¬ng lµ vÎ
®Ñp ®Çy th¸ch thøc, ng¹o nghÔ. VËy mµ
Ph−¬ng vÉn lµ n¹n nh©n cña cuéc
chiÕn, bÞ x« ®Èy ®Õn møc h¬n mét lÇn
nµng hái Kiªn vÒ phÈm gi¸ cña nµng.
Gi÷a chiÕn tranh, c¸i ®Ñp sao mµ qu¸
®çi mong manh, kh«ng cã kh¶ n¨ng tù
vÖ gi÷a cuéc ®êi, l¹i cµng kh«ng ®ñ søc
chèng tr¶ søc nÆng ghª gím cña cuéc
chiÕn tranh khèc liÖt.
T×nh yªu cña Kiªn vµ Ph−¬ng lµ
mét nèt nh¹c buån, ®Ñp, giµu chÊt th¬
gi÷a m−a bom, b·o ®¹n, gi÷a chuçi h×nh
¶nh ®Çy mµu x¸m cña sù huû diÖt. T×nh
yªu Êy ®−îc b¾t ®Çu tõ “mét nçi cuång
khÊu trÎ th¬”, nh÷ng ngµy th¸ng trÎ d¹i
cña hai ng−êi. Nh−ng chiÕn tranh nh−
mét nh¸t c¾t phò phµng cña sè phËn,
®Èy t×nh yªu cña hä ra xa hai cùc. B¾t
®Çu tõ ®©y, cuéc ®êi Kiªn ch×m trong
m¸u löa, th−¬ng ®au vµ thÊt b¹i. VÜnh
viÔn mÊt ®i t×nh yªu trong s¸ng cña
tuæi 17. Ngµy Kiªn trë vÒ, t×nh c¶m cña
hä chØ cßn lµ nçi thèng khæ cña hai con
ng−êi chÞu nhiÒu tæn th−¬ng, mÊt m¸t
bëi chiÕn tranh. “KÝ øc ch¼ng bu«ng
tha, chóng m×nh ®· lÇm t−ëng cã thÓ
v−ît qua ®−îc mét h¹t s¹n. Kh«ng ph¶i
lµ h¹t s¹n mµ lµ mét tr¸i nói …”. Lêi
nãi cña Ph−¬ng lóc nµng ra ®i lµ mét lêi
thó nhËn cuèi cïng. Hä vÜnh viÔn mÊt
nhau, sè phËn cay ®¾ng cho t×nh yªu
®Çu ®êi cña hai ng−êi sau chiÕn tranh
kh«ng thÓ nµo hµn g¾n nçi.
3. Víi thñ ph¸p ®ång hiÖn vµ kü
thuËt dßng ý thøc, ba chñ ®Ò chiÕn
tranh, t×nh yªu vµ ®am mª s¸ng t¹o
nghÖ thuËt trong Nçi buån chiÕn tranh
xo¾n kÕt vµo nhau vµ trong ba câi nµy
lu«n cã sù hiÖn diÖn chËp chên lu©n
phiªn gi÷a ®−îc vµ mÊt, tin t−ëng vµ
hoµi nghi, h¹nh phóc vµ khæ ®au, hy
väng vµ tuyÖt väng, ¶o ¶nh vµ thùc t¹i
… mét sù chËp chên ®Çy rÉy bÊt tr¾c vµ
phi lÝ, khiÕn cho ng−êi trong cuéc kh«ng
thÓ kh«ng tin ë “mét thiªn mÖnh thiªng
liªng cao c¶, v« danh vµ tuyÖt ®èi bÝ
Èn”. Hoµng Ngäc HiÕn khi ®äc Nçi buån
chiÕn tranh cã viÕt: “Cuèn tiÓu thuyÕt
sÏ nh− thÕ nµo nÕu t¸c gi¶ chØ viÕt vÒ ®Ò
tµi chiÕn tranh? Sù lång ghÐp víi ®Ò tµi
t×nh yªu vµ ®Ò tµi s¸ng t¹o nghÖ thuËt,
chÝ Ýt ®· tr¸nh cho t¸c gi¶ khái ®ãng vai
trß thuÇn kÓ vµ t¶, mét vai trß dÔ tÎ
nh¹t trong v¨n xu«i hiÖn ®¹i” [2, tr.
281].
Nçi buån chiÕn tranh cuèn ng−êi
®äc vµo mét thÕ giíi cña nh÷ng ¸m ¶nh
chiÕn trËn, cña nçi ®au t×nh yªu tan vì,
cña nçi buån th©n phËn, cña nh÷ng nçi
niÒm tiÕc nuèi ®am mª vµ s¸ng t¹o, t¹o
nªn trong lßng b¹n ®äc d− ba vÒ nçi
buån, Nçi buån chiÕn tranh mªnh mang
cao c¶. §ã lµ thø nghÖ thuËt cña lßng
ng−êi”, víi nh÷ng niÒm vui – nçi buån
nguyªn khèi. V¶ ch¨ng trong cuéc sèng
nµy “niÒm vui nh− ngäc trai cßn nçi
buån nh− biÓn c¶”. V¨n ch−¬ng tõ cæ chÝ
kim, nh÷ng t¸c phÈm lín ®Òu lµ nh÷ng
t¸c phÈm nãi lªn mét c¸ch ch©n thµnh
nhÊt, da diÕt nhÊt, thËm chÝ d÷ déi
nhÊt, nçi buån ®au trong kiÕp sèng
ng−êi, th©n phËn ng−êi.
Trong tiÓu thuyÕt Nçi buån chiÕn
tranh, c¸c chñ ®Ò chiÕn tranh, t×nh yªu
vµ niÒm ®am mª s¸ng t¹o nghÖ thuËt
lu«n xo¾n kÕt, lång ghÐp vµo nhau.
Cïng víi chÊt keo ng«n ng÷ vµ kü thuËt
dßng ý thøc, B¶o Ninh ®· t¹o ra mét
cuèn tiÓu thuyÕt “v−ît ra khái søc
t−ëng t−îng cña ng−êi Mü. Nçi buån
tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008
59
chiÕn tranh ®i ra tõ chiÕn tranh ViÖt
Nam ®· ®øng ngang hµng víi cuèn tiÓu
thuyÕt chiÕn tranh vÜ ®¹i MÆt trËn phÝa
t©y yªn tÜnh cña Errich Maria
Remarque” (mét cuèn tiÓu thuyÕt vÒ sù
mÊt m¸t cña tuæi trÎ bëi chiÕn tranh,
mÊt m¸t cña c¸i ®Ñp, vµ c©u chuyÖn
t×nh ®au ®ín … mét thµnh qu¶ lao ®éng
nghÖ thuËt tuyÖt ®Ñp) [5, tr. 299].
V¨n häc ViÖt Nam ®−¬ng ®¹i ®· cã
mét cuèn tiÓu thuyÕt xøng ®¸ng víi thêi
kú lÞch sö ®au th−¬ng, hµo hïng cña
d©n téc, xøng ®¸ng víi thÕ hÖ ng−êi lÝnh
®i qua chiÕn tranh víi nçi buån bÊt tËn.
Nçi buån chiÕn tranh ®ã lµ hµnh tr×nh
®au ®ín cña mét sè phËn k× dÞ ®i t×m l¹i
qu¸ khø cña m×nh víi nçi buån nguyªn
khèi.
Tµi liÖu tham kh¶o
[1] §ç §øc HiÓu, Thi ph¸p hiÖn ®¹i, NXB Héi Nhµ v¨n, Hµ Néi, 2000.
[2] Hoµng Ngäc HiÕn, Nh÷ng ng¶ ®−êng v¨n häc, NXB Gi¸o dôc, 2006.
[3] B¶o Ninh, Nçi buån chiÕn tranh, NXB Héi Nhµ v¨n, Hµ Néi, 2006.
[4] M. Proust, §i t×m thêi gian ®· mÊt, NXB Héi Nhµ v¨n, Hµ Néi, 2006.
[5] TrÇn §×nh Sö, (chñ biªn), Tù sù häc, NXB §¹i häc S− ph¹m, 2004.
Summary
the themes: War – Love – Art in the Novel War Sadness
by Bao Ninh
This paper studies the themes: War – Love – Art in the novel War Sadness by
writer Bao Ninh. In the literary work, the themes are mutually overlapped and
guided with serie of interrupted dreams and rushed memorization in the sense of
the main character named Kien. This is an important finding affecting unique
artistic reforms in perspective of novel ideology and artistic notion on human of the
writer. These are Bao Ninh’s great contributions to creating Vietnamese current
literature to integrating into the common current of the world existing literature.
(a) Cao häc 14 - V¨n häc ViÖt nam, Tr−êng §¹i häc Vinh.