Báo cáo nghiên cứu khoa học " Những động thái mới của quan hệ Trung - Mỹ "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

118
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ ngày 18-4-2006 Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã có chuyến thăm Mỹ 4 ngày. Đây là lần thăm Mỹ đầu tiên của ông Hồ Cẩm Đào với t- cách là nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà n-ớc và quân đội Trung Quốc. Ngày 20-4, tại khuôn viên tr-ớc Nhà Trắng, trong tiếng vang vọng của 21 phát lễ pháo, Tổng thống Mỹ G. Bush đã long trọng tiếp Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, và sau đó mở tiệc tr-a chiêu đãi Chủ tịch cùng phu nhân. l-ợc có tính xây dựng” đã đ-ợc xác định từ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Những động thái mới của quan hệ Trung - Mỹ "

47 Nh÷ng ®éng th¸i míi cña quan hÖ Trung - Mü NguyÔn Huy Quý* l−îc cã tÝnh x©y dùng” ®· ®−îc x¸c ®Þnh õ ngµy 18-4-2006 Chñ tÞch T tõ tr−íc, mÆc dÇu trong thêi gian gÇn Trung Quèc Hå CÈm §µo ®· ®©y quan hÖ Trung – Mü cã nh÷ng dÊu cã chuyÕn th¨m Mü 4 ngµy. hiÖu c¨ng th¼ng h¬n, thÓ hiÖn trong c¸c §©y lµ lÇn th¨m Mü ®Çu tiªn cña «ng Hå vÊn ®Ò song ph−¬ng vµ quèc tÕ. CÈm §µo víi t− c¸ch lµ nhµ l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ qu©n ®éi I. quan hÖ song ph−¬ng Trung- Trung Quèc. Ngµy 20-4, t¹i khu«n viªn Mü tr−íc Nhµ Tr¾ng, trong tiÕng vang väng Trong thêi gian gÇn ®©y, c¶ hai bªn cña 21 ph¸t lÔ ph¸o, Tæng thèng Mü G. Trung Quèc vµ Mü ®Òu cã nh÷ng lo ng¹i Bush ®· long träng tiÕp Chñ tÞch Hå vÒ vÊn ®Ò an ninh. Trung Quèc lo ng¹i CÈm §µo, vµ sau ®ã më tiÖc tr−a chiªu Mü lîi dông cuéc chiÕn chèng khñng bè, ®·i Chñ tÞch cïng phu nh©n. t¨ng c−êng vµ më réng sù hiÖn diÖn Cuéc th¨m ®¸ng lÏ ®−îc thùc hiÖn tõ qu©n sù c¸c khu vùc xung quanh, nhÊt th¸ng 9-2005, nh−ng bÞ ®×nh ho·n v× lý lµ th¾t chÆt quan hÖ qu©n sù NhËt – Mü, do phÝa Mü ®−a ra lµ c¬n b·o Catrina. vµ cung cÊp vò khÝ hiÖn ®¹i cho §µi ChuyÕn th¨m lÇn nµy ®−îc phÝa Trung Loan. Quèc coi lµ “chuyÕn th¨m nhµ n−íc” PhÝa Mü lo ng¹i sù lín m¹nh vÒ lùc (State Visit), cßn phÝa Mü th× gäi ®©y lµ l−îng qu©n sù cña Trung Quèc, tr−íc “chuyÕn th¨m lµm viÖc” (Working Visit). m¾t lµm mÊt thÕ c©n b»ng trong khu Kh¸c víi chuyÕn th¨m Mü cña §Æng vùc, l©u dµi cã thÓ ®e do¹ −u thÕ tuyÖt TiÓu B×nh ®Çu n¨m 1979 vµ chuyÕn ®èi vÒ søc m¹nh qu©n sù cña Mü. th¨m Mü cña Chñ tÞch Giang Tr¹ch D©n Ngµy 3-2-2006 Bé Quèc phßng Mü ®· cuèi n¨m 1997 t¹o khu«n khæ míi cho c«ng bè “B¸o c¸o kiÓm ®iÓm Quèc phßng quan hÖ Trung – Mü, chuyÕn th¨m Mü bèn n¨m” (Quadrential Defence Review– lÇn nµy cña Chñ tÞch Hå CÈm §µo, ngoµi gäi t¾t lµ QDR)(1) Trong b¸o c¸o dµi h¬n tÝnh chÊt ®¸p lÔ chuyÕn th¨m Trung 100 trang lÇn nµy, cã 3 trang chuyªn nãi Quèc cña Tæng thèng G. Bush håi th¸ng vÒ sù lín m¹nh cña qu©n ®éi Trung 11 - 2005, lµ nh»m trao ®æi mét sè vÊn Quèc vµ c¸ch ®èi phã cña Mü. §¸ng chó ®Ò vÒ quan hÖ song ph−¬ng vµ quan hÖ ý lµ kh¸c víi hai b¶n b¸o c¸o tr−íc (n¨m quèc tÕ hai bªn cïng quan t©m, duy tr× 1997 vµ n¨m 2001), b¸o c¸o lÇn nµy nãi râ vµ t¨ng c−êng quan hÖ Trung – Mü trong khu«n khæ quan hÖ “®èi t¸c chiÕn * PGS. Sö häc
nghiªn cøu trung quèc sè 3(67)-2006 48 “Trung Quèc lµ quèc gia cã n¨ng lùc vÒ tÕ, can thiÖp th« b¹o vµo c«ng viÖc néi bé qu©n sù cã thÓ t¹o ra sù ®e do¹ ®èi víi cña Trung Quèc. n−íc Mü”. Trong cuéc häp b¸o ngay sau Tõ sau cuéc ®ông ®é trªn kh«ng gi÷a khi c«ng bè b¶n b¸o c¸o trªn, ng−êi l·nh m¸y bay Mü vµ m¸y bay Trung Quèc ®¹o Côc chÝnh s¸ch Bé Quèc phßng Mü trªn vïng trêi gÇn ®¶o H¶i Nam th¸ng 4 Ryan Henry ®· thanh minh r»ng Mü - 2001, hîp t¸c qu©n sù Trung – Mü bÞ mong muèn hîp t¸c víi Trung Quèc, ®×nh trÖ, chØ bã hÑp trong giao l−u quy gióp Trung Quèc trçi dËy thµnh c«ng, m« nhá vµ c¸c cuéc th¨m viÕng cña c¸c nh−ng søc m¹nh qu©n sù Trung Quèc t−íng lÜnh cÊp thÊp. Trong thêi gian gÇn chØ cÇn ®¹t yªu cÇu cã tÝnh chÊt khu vùc ®©y, hai bªn ®Òu cã ý muèn t¨ng c−êng lµ ®ñ. ¤ng Ryan Henry cßn nãi r»ng Mü tiÕp xóc ®Ó hiÓu râ nhau h¬n. TiÕp theo cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó ng¨n chÆn n¨ng lùc chuyÕn th¨m Trung Quèc cña Bé tr−ëng qu©n sù cña Trung Quèc t¹o nªn mèi ®e Quèc phßng Mü Remsfeld th¸ng 10- do¹. Trªn thùc tÕ, Mü ®ang thi hµnh mét 2005, ngµy 9-5-2006, §« ®èc Willam lo¹t c¸c biÖn ph¸p nh»m ®èi phã víi n¨ng Fallon, Tæng tham m−u tr−ëng qu©n ®éi lùc qu©n sù cña Trung Quèc b»ng c¸ch Mü l¹i khu vùc Th¸i B×nh D−¬ng ®· tíi t¨ng c−êng søc m¹nh qu©n sù Mü vµ ®ång B¾c Kinh víi hy väng “x©y dùng l¹i c¸c minh, vÝ nh− th¾t chÆt liªn minh qu©n sù mèi liªn hÖ gi÷a qu©n ®éi hai n−íc. §« Mü - NhËt, cung cÊp vò khÝ hiÖn ®aÞ cho ®èc William Fallon ®· mêi phÝa Trung §µi Loan, ng¨n c¶n EU dì bá cÊm vËn vò Quèc tham dù víi t− c¸ch quan s¸t viªn khÝ ®èi víi Trung Quèc ..... cuéc tËp trËn mang tªn “L¸ ch¾n dòng c¶m 2006” do Mü tæ chøc, cã sù tham gia Ngµy 22-5-2006 Bé Quèc phßng Mü cña c¸c ®ång minh Australia, NhËt B¶n, l¹i c«ng bè b¸o c¸o chuyªn ®Ò vÒ søc Singapore tæ chøc trong th¸ng 6-2006. m¹nh qu©n sù cña Trung Quèc. B¶n b¸o PhÝa Trung Quèc ®· nhËn lêi göi quan c¸o dµi 58 trang, cho r»ng viÖc Trung s¸t viªn ®Õn tham dù. Quèc t¨ng c−êng lùc l−îng quèc phßng Quan hÖ th−¬ng m¹i Trung – Mü ®· lµm thay ®æi thÕ c©n b»ng t¹i khu cµng më réng th× cä x¸t th−¬ng m¹i vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng vµ cã thÓ cµng gay g¾t. Lo ng¹i cña Mü tr−íc sù ®e do¹ mäi lùc l−îng qu©n ®éi n−íc kh¸c lín m¹nh nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng trong khu vùc. B¶n b¸o c¸o Trung Quèc vµ quan hÖ th−¬ng m¹i Mü– ®ßi Trung Quèc ph¶i cã lêi gi¶i thÝch. Trung chñ yÕu lµ t×nh tr¹ng Mü nhËp Ph¶n øng ®èi víi b¶n b¸o c¸o ®ã cña siªu qu¸ lín, tû lÖ hèi ®o¸i gi÷a ®ång phÝa Mü, ngµy 24-5 Ng−êi ph¸t ng«n Bé USD vµ ®ång NDT kh«ng hîp lý, vµ vÊn Ngo¹i giao Trung Quèc L−u KiÕn Siªu ®Ò vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ c¸c tuyªn bè r»ng: B¶n b¸o c¸o ®· kh«ng tõ hµng ho¸ cña Mü. bá ®−îc “t− duy chiÕn tranh l¹nh” cã Ngµy 31-3-2006 phßng ®¹i diÖn dông ý xÊu nh»m thæi phång thùc lùc th−¬ng m¹i Mü cho c«ng bè b¶n b¸o c¸o qu©n sù vµ chi phÝ quèc phßng cña ®¸nh gi¸ c¸c rµo c¶n mËu dÞch cña n−íc Trung Quèc, tiÕp tôc tuyªn truyÒn vÒ ngoµi n¨m 2006, trong 700 trang b¸o c¸o “mèi ®e do¹ tõ Trung Quèc”, vi ph¹m ®· dµnh 71 trang ®Ó nãi vÒ Trung Quèc. nghiªm träng chuÈn mùc quan hÖ quèc
49 Nh÷ng ®éng th¸i míi cña quan hÖ Trung - Mü lµm”.(3) VÒ phÇn m×nh, Trung Quèc ®· cè Theo c¸c nhµ ph©n tÝch, do n¨m nay lµ n¨m bÇu cö Quèc héi Mü, ®Ó thu ®−îc g¾ng lµm dÞu bít ph¶n øng cña d− luËn nhiÒu phiÕu bÇu, c¸c nghÞ sü sÏ cµng tá Mü vÒ vÊn ®Ò th©m hôt trong th−¬ng ra cøng r¾n h¬n trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi Trung Quèc. Tr−íc ngµy Chñ m¹i víi Trung Quèc, do ®ã sÏ t¹o thªm tÞch Hå CÈm §µo th¨m Mü, th−îng tuÇn søc Ðp cho ChÝnh phñ Mü. HiÖn cã 15 dù th¸ng 4-2006 Phã Thñ t−íng Trung ¸n luËt hoÆc tu chÝnh ¸n ®ang chê Quèc Quèc Ng« Nghi ®· dÉn ®Çu mét ®oµn héi Mü xem xÐt, phª chuÈn. C¸c dù ¸n ®«ng ®¶o c¸c quan chøc doanh nghiÖp luËt nµy ®Òu cã mét ®iÓm chung lµ ®ßi sang Mü, ký nhiÒu hîp ®ång mua hµng ®¸nh thuÕ cao ®èi víi hµng ho¸ cña víi tæng trÞ gi¸ 12,6 tû USD, trong ®ã cã Trung Quèc, hoÆc h¹n chÕ bu«n b¸n víi 80 chiÕc Boeing 737. Nh÷ng ®¬n ®Æt Trung Quèc. Tr−íc ngµy Chñ tÞch Hå hµng ®ã cã thÓ coi lµ mét mãn quµ cña CÈm §µo th¨m Mü, ngµy 10-4-2006 phÝa Trung Quèc nh©n chuyÕn th¨m Mü trong bµi ph¸t biÓu t¹i ViÖn nghiªn cøu cña Chñ tÞch Hå CÈm §µo, mét cö chØ cña quèc tÕ thuéc ®¹i häc John Hopkins, phÝa Trung Quèc muèn thÓ hiÖn thiÖn chÝ Tæng thèng G. Bush nãi: “Chñ tÞch Hå gi¶m thiÓu nhËp siªu cña Mü trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi Trung Quèc. s¾p ®Õn mét ®Êt n−íc cã h¬n 200 tû USD th©m hôt trong th−¬ng m¹i víi Trung Tû gi¸ gi÷a ®ång NDT víi ®ång ®«la Quèc, vµ rÊt nhiÒu ng−êi d©n ®Æt c©u hái Mü lµ vÊn ®Ò c¨ng th¼ng trong quan hÖ liÖu c«ng b»ng th−¬ng m¹i lµ ë ®©u? Chñ kinh tÕ – th−¬ng m¹i Trung – Mü mÊy tÞch Hå cã thÓ gióp ng−êi d©n Mü hiÓu n¨m gÇn ®©y. Tõ n¨m 1994 ®Õn n¨m tÇm quan träng cña tù do th−¬ng m¹i ngo¸i, Trung Quèc lu«n gi÷ tû gi¸ 1 nÕu «ng ®−a ra tuyªn bè vÒ vÊn ®Ò ®ång USD= 8,23 NDT. PhÝa Mü cho r»ng ®ång NDT ph¶i t¨ng gi¸ kho¶ng 40% míi NDT. Ngoµi ra còng rÊt quan träng nÕu t−¬ng xøng. C¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Chñ tÞch Hå tuyªn bè r»ng Trung Quèc Quèc lu«n høa sÏ tõng b−íc thùc hiÖn tû cã kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt n¹n ®¸nh c¾p b¶n gi¸ ®ång NDT mét c¸ch linh ho¹t, tuú quyÒn vµ lµm nh¸i hµng ho¸ Mü ®Ó c¸c theo yªu cÇu cña t×nh h×nh kinh tÕ c«ng ty Mü tin t−ëng tiÕp tôc lµm ¨n”.(2) th−¬ng m¹i cña Trung Quèc, chø kh«ng Theo thèng kª cña ChÝnh phñ Mü, n¨m ph¶i do søc Ðp cña n−íc ngoµi. Th¸ng 7 - 2005 Mü nhËp siªu 202 tû USD trong 2005, Trung Quèc ®· ®iÒu chØnh tû gi¸ 1 bu«n b¸n víi Trung Quèc. D− luËn Mü USD = 8,11 NDT, ®ång NDT ®−îc n©ng rÊt bÊt b×nh vÒ t×nh tr¹ng ®ã. Nh−ng gi¸ kho¶ng 2,1%. Trong cuéc gÆp th−îng trong chÝnh giíi Mü còng cã ng−êi cã ®Ønh võa qua, Chñ tÞch Hå CÈm §µo quan ®iÓm kh¸c. Thø tr−ëng Ngo¹i giao còng høa víi Tæng thèng Bush sÏ ®iÒu Mü Zoellick cho r»ng viÖc ®æ lçi cho chØnh tû gi¸ ®ång NDT theo h−íng linh Trung Quèc vÒ vÊn ®Ò th©m hôt th−¬ng ho¹t, nh−ng kh«ng ®−a ra tû gi¸ cô thÓ. m¹i lµ kh«ng c«ng b»ng, “v× t−¬ng lai Theo dù b¸o, trong thêi gian tíi, Ng©n cña chÝnh n−íc Mü, chóng ta kh«ng nªn hµng Trung −¬ng Trung Quèc sÏ ®Ó ®ång ®æ lçi cho ng−êi kh¸c v× nh÷ng vÊn ®Ò NDT t¨ng gi¸ 2,9% vµo tr−íc cuèi n¨m cña chÝnh m×nh. §iÒu quan träng lµ 2006, tøc 1 USD = 7,8 NDT. Biªn ®é chóng ta tËp trung vµo nh÷ng g× cÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ ®ång NDT hµng ngµy
nghiªn cøu trung quèc sè 3(67)-2006 50 tõ +-- 0,3% hiÖn nay ®−îc n©ng lªn +-- träng ®iÓm cña ch−¬ng tr×nh nghÞ sù. 1,5%.(4) Ngµy 15-5-2006 ThÞ tr−ëng §©y lµ vÊn ®Ò nh¹y c¶m nhÊt trong quan Th−îng H¶i më ®Çu víi tû gi¸ ®ång NDT hÖ Trung - Mü, vµ hai bªn ®Òu gi÷ th¸i ë møc cao nhÊt tõ tr−íc tíi nay: 1 USD = ®é thËn träng. NÕu n¨m 2000 chÝnh 8 NDT. quyÒn Mü ®· tõng cho phÐp «ng TrÇn Thuû BiÓn dõng ch©n t¹i New York, Los Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ Angeles vµ Houston trong chuyÕn th¨m hiÖn nay, lîi Ých cña hai bªn Trung – Mü mét sè n−íc ch©u Mü La-tinh, th× trong ®· ®an xen vµo nhau, cä x¸t lµ kh«ng thÓ chuyÕn th¨m ch©u Mü La-tinh th¸ng 5 tr¸nh khái, nh−ng nh÷ng ý t−ëng qu¸ n¨m nay, «ng TrÇn Thuû BiÓn ®· bÞ phÝa khÝch trong d− luËn Mü ®ßi “cÊm vËn Mü tõ chèi cho phÐp ®−îc dõng ch©n t¹i th−¬ng m¹i” ®èi víi Trung Quèc lµ ®iÒu New York hoÆc San Francisco. Thø chÝnh quyÒn Mü kh«ng thÓ chÊp nhËn tr−ëng Ngo¹i giao Mü, «ng Robert ®−îc. VÒ phÝa Trung Quèc, víi quan Zoellick thËm chÝ cßn c¶nh b¸o r»ng nÕu ®iÓm “ph¸t triÓn mét c¸ch khoa häc”, hä §µi Loan tuyªn bè ®éc lËp, "Mü sÏ rót còng biÕt c¸ch kÕt hîp ph¸t triÓn ngo¹i khái cuéc chiÕn mµ Mü kh«ng muèn xÈy th−¬ng víi më réng thÞ tr−êng trong ra gi÷a Trung Quèc vµ §µi Loan"(5). Mü n−íc nh− thÕ nµo ®Ó b¶o ®¶m nÒn kinh lµ ng−êi b¶o vÖ §µi Loan trong 5 thËp kû tÕ t¨ng tr−ëng mét c¸ch bÒn v÷ng. Quan qua, vµ sÏ tiÕp tôc lµ ng−êi b¶o vÖ §µi hÖ bu«n b¸n Trung – Mü trong thêi gian Loan trong t−¬ng lai, "duy tr× hiÖn tíi cã thÓ xuÊt hiÖn cä x¸t gay g¾t h¬n, tr¹ng", gi÷a hai bê eo biÓn §µi Loan lµ nh−ng hÇu nh− kh«ng cã kh¶ n¨ng næ ra phï hîp víi lîi Ých cña Mü. chiÕn tranh th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc. Trong vÊn ®Ò h¹t nh©n ë CHDCND II. quan hÖ trung – mü trong TriÒu Tiªn, Mü vµ Trung Quèc cïng cã c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ chung quan ®iÓm trªn c¬ së lîi Ých chung lµ b¶o ®¶m mét b¸n ®¶o TriÒu Tiªn phi Trung Quèc tõ mét c−êng quèc khu h¹t nh©n. Nh−ng gi¶i ph¸p nh»m thùc vùc ®ang tõng b−íc trë thµnh mét c−êng hiÖn môc tiªu ®ã th× hai bªn cßn tån t¹i quèc thÕ giíi. Do vËy, quan hÖ Trung – bÊt ®ång. §ã lµ mét trong nh÷ng lý do Mü, mÆt hîp t¸c còng nh− mÆt c¹nh quan träng lµm cho ®µm ph¸n 6 bªn tranh, ®ang tõng b−íc më réng ra ph¹m diÔn ra nh− trß ch¬i ó tim vµ bÞ ng−ng vi toµn cÇu. trÖ tõ mïa thu n¨m ngo¸i tíi nay vÉn Quan hÖ gi÷a hai bê eo biÓn §µi Loan ch−a nèi l¹i ®−îc. lµ viÖc néi bé cña Trung Quèc. Nh−ng Quan hÖ Trung - Mü h¬n mét n¨m trªn thùc tÕ, thùc chÊt cña quan hÖ hai qua cã phÇn c¨ng th¼ng h¬n tr−íc, mét bê eo biÓn §µi Loan lµ quan hÖ Trung – nguyªn nh©n quan träng lµ Mü - NhËt Mü. VÒ l©u dµi, quan ®iÓm cña Trung th¾t chÆt hîp t¸c qu©n sù trªn c¬ së Quèc vµ cña Mü lµ ®èi chäi nhau, nh−ng trong giai ®o¹n tr−íc m¾t hai bªn ®Òu HiÖp −íc an ninh gi÷a hai n−íc. N¨m chñ tr−¬ng æn ®Þnh t×nh h×nh khu vùc. ngo¸i, Mü - NhËt ®· tuyªn bè ph¹m vi Trong cuéc gÆp th−îng ®Ønh gi÷a Chñ hiÖu lùc cña HiÖp −íc an ninh gi÷a hai tÞch Trung Quèc vµ Tæng thèng Mü võa n−íc bao gåm c¶ vïng biÓn xung quanh, qua, vÊn ®Ò §µi Loan kh«ng ph¶i lµ trong ®ã cã vïng biÓn §µi Loan. N¨m
51 Nh÷ng ®éng th¸i míi cña quan hÖ Trung - Mü ¸… Mét BiÓn §«ng nguyªn tr¹ng lµ phï 2005 quan hÖ Trung - NhËt ®· c¨ng th¼ng ®Õn ®Ønh ®iÓm. Tõ ngµy 30-4 ®Õn hîp víi lîi Ých cña Mü trong khu vùc… 3-5 n¨m nay, t¹i Washington, Bé tr−ëng Do vËy, nÕu xÈy ra xung ®ét ë BiÓn Ngo¹i giao vµ Bé tr−ëng Quèc phßng Mü §«ng, ch¾c ch¾n Mü sÏ kh«ng ®øng vµ NhËt ®· häp (héi nghÞ 2+2) nhÊt trÝ ngoµi cuéc… Mü ®ang t×m thÊy ë ARF thµnh lËp Bé t− lÖnh Liªn hiÖp Mü - mét diÔn ®µn phï hîp ®Ó th¶o luËn vÒ NhËt, ®Ò ra kÕ ho¹ch t¸c chiÕn chung. vÊn ®Ò BiÓn §«ng"(7). Khã mµ nãi ¶nh B¸o chÝ Trung Quèc b×nh luËn r»ng h−ëng cña Mü hay cña Trung Quèc lín "Kh¸i niÖm ®ång minh NhËt - Mü cã sù h¬n ®èi víi c¸c n−íc §«ng Nam ¸ . VÒ thay ®æi vÒ chÊt… trong ®iÓm lµ ng¨n qu©n sù, Mü cã ®ång minh chÝnh thøc ë chÆn Trung Quèc"(6) Mü ®ang thùc hiÖn §«ng Nam ¸ , Trung Quèc th× kh«ng. VÒ sù bè trÝ l¹i lùc l−îng qu©n sù trªn ph¹m kinh tÕ, Trung Quèc cã c¬ chÕ ASEAN +1 vi toµn cÇu. Xu h−íng chuyÓn träng t©m (Trung Quèc) vµ khu th−¬ng m¹i tù do chiÕn l−îc sang khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i Trung Quèc – ASEAN. Nh−ng Mü l¹i B×nh D−¬ng ngµy cµng thÓ hiÖn râ. Mü ®ãng gãp vai trß quan träng trong APEC sÏ bè trÝ Ýt nhÊt 6 trong sè 11 tµu s©n vµ th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph−¬ng bay vµ 60% sè tµu ngÇm hiÖn cã t¹i khu vùc Th¸i B×nh D−¬ng. NhËt B¶n lµ ®ång cã quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ víi c¸c n−íc minh qu©n sù trô cét cña Mü t¹i khu vùc ASEAN. Phßng th−¬ng m¹i Mü võa cho Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng. Quan hÖ biÕt: "C¸c c«ng ty cña hä ®· ®Çu t− Trung - NhËt nh×n tõ gèc ®é an ninh, ë kho¶ng 50 tû USD t¹i khu vùc §«ng møc ®é nhÊt ®Þnh ®· thÓ hiÖn quan hÖ Nam ¸ , vµ cho r»ng §«ng Nam ¸ lµ Trung - Mü. khu vùc ngµy cµng quan träng t¹o nguån Khu vùc §«ng Nam ¸, trong ®ã cã thu nhËp trong thêi gian tíi"(8) Gi¸o s− BiÓn §«ng, còng lµ n¬i Trung, Mü ®ang Marvin Ott, chuyªn gia hµng ®Çu vÒ c¹nh tranh ¶nh h−ëng. Nç lùc cña Trung chÝnh s¸ch cña Mü ®èi víi khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng ®· b×nh luËn vÒ Quèc lµ nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tranh chÊp trªn BiÓn §«ng trong khu«n khæ chuyÕn th¨m cña Bé tr−ëng Quèc phßng quan hÖ Trung Quèc - ASEAN, kh«ng ®Ó Mü Remsfeld tíi mét sè n−íc §«ng Nam ¸ th¸ng 6-2006 võa qua vµ cho r»ng: vÊn ®Ò ®ã ®−îc quèc tÕ ho¸, t¹o c¬ héi cho Mü, NhËt can thiÖp. Mü kh«ng ®øng “Ngay c¶ chuyÖn bao v©y ®Ó Trung Quèc vÒ bªn nµo trong tranh chÊp BiÓn §«ng. kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn c¸c n−íc §«ng Nam ¸ còng lµ chuyÖn kh«ng t−ëng. Nh−ng d− luËn quèc tÕ cho r»ng, BiÓn ¶nh h−ëng cña Trung Quèc ®ang diÔn ra §«ng còng lµ "®iÓm nãng tiÒm tµng mµ Mü cã thÓ khai th¸c phôc vô cho môc vµ sÏ tiÕp tôc diÔn ra. Do vËy ®©y kh«ng ®Ých kiÒm chÕ Trung Quèc. Víi viÖc ph¶i lµ bao v©y, mµ lµ mét thÕ chiÕn l−îc tuyªn bè r»ng kh«ng cho phÐp sö dông kh¸c”, thÕ chiÕn l−îc ®ã chóng ta cã thÓ vò lùc trong tranh chÊp BiÓn §«ng, vµ hiÓu ®ã lµ "c¹nh tranh". TÊt nhiªn, quan nhÊn m¹nh quyÒn tù do hµng h¶i trong hÖ Trung – Mü kh«ng chØ cã mÆt c¹nh khu vùc, Mü ®· ®¸nh tÝn hiÖu cho thÊy tranh mµ cßn cã mÆt hîp t¸c. ChÝnh Trî hä kh«ng khoanh tay bá mÆc §«ng Nam lý Ngo¹i tr−ëng Mü C. Hill trong ph¸t
nghiªn cøu trung quèc sè 3(67)-2006 52 Trung Quèc n−íc cã c«ng nghÖ tin häc biÓu t¹i Häc viÖn chÝnh s¸ch c«ng Lý phÇn cøng m¹nh vµ Ên §é n−íc cã c«ng Quang DiÖu (Xinhgapo) ngµy 22-5 võa nghÖ phÇn mÒm m¹nh ®· cam kÕt hîp qua còng ®· cho r»ng Trung - Mü cã thÓ t¸c víi nhau. tiÕn hµnh hîp t¸c trong c¸c vÊn ®Ò cña §«ng Nam ¸, "¶nh h−ëng cña Mü vµ Ngay sau ®ã, phÝa Mü ®· tuyªn bè cam kÕt "gióp Ên §é trë thµnh mét cña Trung Quèc t¹i §«ng Nam ¸ sÏ c−êng quèc trong thÕ kû XXI". ChuyÕn kh«ng triÖt tiªu nhau, hai n−íc cã thÓ th¨m Mü cña Thñ t−íng M.Singh ®−îc tiÕn hµnh hîp t¸c trong c¸c vÊn ®Ò cña ®ãn tiÕp trªn møc th©n t×nh, phÝa Mü ®· §«ng Nam ¸ … ChÝnh phñ Mü tin t−ëng cam kÕt chia sÎ c«ng nghÖ h¹t nh©n víi r»ng cã thÓ hîp t¸c víi Trung Quèc trong Ên §é. §Çu th¸ng 3 n¨m nay, trong mäi khu vùc trªn thÕ giíi, §«ng Nam ¸ chuyÕn th¨m Ên §é cña Tæng thèng Mü còng kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ"(9) Bush, hai bªn Mü - Ên ®· ra Tuyªn bè Trong nöa ®Çu n¨m nay, Trung Quèc chung, ký HiÖp ®Þnh hîp t¸c n¨ng l−îng ®· thu ®−îc kÕt qu¶ lín trong viÖc t¨ng h¹t nh©n d©n dông. HiÖp ®Þnh ®ã ®−îc c−êng quan hÖ víi Australia vµ c¸c ®¶o coi lµ c¬ së ®Ó Mü vµ Ên §é x¸c lËp quan quèc kh¸c trong khu vùc Nam Th¸i B×nh hÖ ®èi t¸c chiÕn l−îc míi. C¸c quan chøc D−¬ng. Australia ®· bÊt chÊp chØ trÝch cña Mü gäi Ên §é lµ "®ång minh tù nhiªn" Mü, ®ång ý b¸n Uranium cho Trung Quèc, (Natural Allies). tr−íc m¾t mçi n¨m 20 triÖu tÊn. Mü Quan hÖ Trung - Mü c¶ mÆt hîp t¸c kh«ng thÓ lín tiÕng ph¶n ®èi Australia, v× vµ mÆt c¹nh tranh còng thÓ hiÖn râ "h¸ miÖng m¾c quai", bëi dÉu sao Trung trong c¸c vÊn ®Ò Trung CËn §«ng, ®Æc Quèc lµ n−íc ®· ký HiÖp ®Þnh cÊm phæ biÖt lµ vÊn ®Ò h¹t nh©n ë Iran vµ vÊn ®Ò biÕn vò khÝ h¹t nh©n, trong khi Mü ®· Palestin trong thêi gian qua. C¶ Trung cam kÕt chia sÎ c«ng nghÖ h¹t nh©n cho Quèc vµ Mü ®Òu kh«ng muèn Iran s¶n Ên §é, lµ n−íc ch−a tham gia HiÖp −íc xuÊt bom nguyªn tö. §Çu th¸ng 2-2006 cÊm vò khÝ h¹t nh©n… trong cuéc häp ë Vienne, ñy ban n¨ng Quan hÖ gi÷a Trung Quèc vµ Ên §é l−îng nguyªn tö quèc tÕ (IAEA) ®· trong h¬n 40 n¨m qua (kÓ tõ sau chiÕn th«ng qua nghÞ quyÕt ®−a vÊn ®Ò h¹t tranh biªn giíi n¨m 1962) "Kh«ng ph¶i nh©n Iran ra Héi ®ång B¶o an Liªn Hîp lµ thï, nh−ng còng kh«ng ph¶i lµ b¹n". Quèc, ®¹i diÖn Trung Quèc ®· bá phiÕu Trªn tuyÕn biªn giíi Trung - Ên dµi h¬n ñng hé nghÞ quyÕt ®ã. Tæng thèng Mü ba ngµn c©y sè "kh«ng cã chiÕn tranh, cho r»ng muèn ng¨n c¶n I-ran chÕ t¹o nh−ng còng kh«ng cã hoµ b×nh". Trong bom nguyªn tö th× cÇn cã mét "MÆt trËn bèi c¶nh quan hÖ quèc tÕ hiÖn nay, l·nh ®oµn kÕt quèc tÕ". Ngµy 1-6-2006 Trung ®¹o Trung Quèc vµ Ên §é ®Òu muèn c¶i Quèc còng ®· ®ång ý tho¶ thuËn 6 n−íc thiÖn quan hÖ gi÷a hai n−íc. ChuyÕn (Mü, Anh, Ph¸p, Nga, Trung Quèc vµ th¨m Ên §é cña Thñ t−íng Trung Quèc §øc) vÒ mét "Gi¶i ph¸p c¶ gãi" cho vÊn ¤n Gia B¶o th¸ng 4 - 2005 lµ mét sù ®Ò h¹t nh©n Iran. Nh−ng Trung Quèc kiÖn lÞch sö më ra mét trang míi trong kiªn quyÕt ph¶n ®èi nÕu Mü sö dông quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a hai n−íc l¸ng biÖn ph¸p qu©n sù trong vÊn ®Ò Iran. giÒng cã sè d©n lín nhÊt nh× thÕ giíi.
53 Nh÷ng ®éng th¸i míi cña quan hÖ Trung - Mü Iran lµ nguån cung cÊp dÇu khÝ quan quèc thÕ giíi. Ho¹t ®éng vµ ¶nh h−ëng träng cho Trung Quèc. Trong 25 n¨m tíi cña Trung Quèc còng tõng b−íc më réng hµng n¨m Trung Quèc sÏ mua cña Iran tõ "c¸c n−íc xung quanh" ra kh¾p n¬i trªn thÕ gi¬Ý, tõ §«ng ¸ tíi T©y ¢u, tõ 10 triÖu tÊn khÝ ho¸ láng tæng trÞ gi¸ kho¶ng 100 tû USD. ch©u Phi tíi Mü La-tinh… vµ còng do vËy quan hÖ Trung - Mü còng ®· t¸c Mü ®· ®−a tæ chøc Hamas ë Palestine ®éng ®Õn hÇu hÕt c¸c khu vùc trªn thÕ vµo danh s¸ch c¸c tæ chøc khñng bè, giíi, trë thµnh mét cÆp quan hÖ cã ý kh«ng c«ng nhËn ChÝnh phñ Palestine nghÜa toµn cÇu. Cã nh÷ng lîi Ých chung do Hamas l·nh ®¹o. Trung Quèc c«ng lµm c¬ së cho hîp t¸c Trung - Mü, nh−ng nhËn ChÝnh phñ Palestine v× lµ ChÝnh còng cã nh÷ng m©u thuÉn quyÒn lîi dÉn phñ "do nh©n d©n Palestine bÇu ra theo ®Õn c¹nh tranh Trung - Mü. Nh×n chung, ®óng luËt ph¸p… Trung Quèc kh«ng coi Hamas lµ tæ chøc khñng bè"(10). Bé quan hÖ Trung - Mü vÉn ë trong khu«n tr−ëng Ngo¹i giao Palestine Mahmoud khæ ®−îc hai bªn x¸c ®Þnh lµ "®èi t¸c chiÕn Juhair vÉn ®−îc mêi ®Õn dù "DiÔn ®µn l−îc cã tÝnh x©y dùng". Nh−ng quan hÖ ®ã hîp t¸c ¶-rËp - Trung Quèc "tæ chøc t¹i ®· vµ sÏ tr¶i qua nh÷ng b−íc th¨ng B¾c Kinh ngµy 31-5-2006 víi sù tham trÇm. Nh÷ng ®éng th¸i míi trong quan gia cña Bé tr−ëng Ngo¹i giao 22 n−íc hÖ Trung - Mü thÓ hiÖn xu h−íng "th¨ng" trong liªn ®oµn ¶-rËp. Trong mÊy n¨m hay "trÇm", h·y cßn qu¸ sím ®Ó kh¼ng qua, Trung CËn §«ng lµ n¬i tranh chÊp ®Þnh, cßn ph¶i tiÕp tôc theo dâi nghiªn cøu ¶nh h−ëng gi÷a c¸c c−êng quèc, nhÊt lµ míi cã thÓ cã kÕt luËn chuÈn x¸c. gi÷a Mü víi Trung Quèc vµ Nga. N¨m 2005, kim ng¹ch th−¬ng m¹i gi÷a gi÷a Trung Quèc víi 22 n−íc ¶-rËp chó thÝch: lªn tíi 51,3 tû USD. Dù tÝnh ®Õn n¨m (1) Tõ n¨m 1997, theo yªu cÇu cña Quèc 2015, 70% dÇu nhËp khÈu cña Trung héi Mü, Bé Quèc phßng Mü 4 n¨m mét lÇn Quèc sÏ lµ tõ Trung §«ng. ph¶i tr×nh b¸o c¸o kiÓm ®iÓm vÒ quèc phßng. Trong thêi gian qua, Trung Quèc ®· LÇn thø nhÊt vµo n¨m 1997, lÇn thø hai vµo t¨ng c−êng quan hÖ víi c¸c n−íc ch©u th¸ng 9-2001, vµ lÇn thø ba ®−îc c«ng bè vµo Phi, nhÊt lµ c¸c quèc gia cã nguån cung ngµy 3-2-2006. cÊp dÇu má vµ kho¸ng s¶n lín. ¶nh (2) Reuters, 10-4-2006 h−ëng cña Trung Quèc còng ®· v−¬n (3) Reuters, 17-4-2006 sang ch©u Mü La-tinh. Vªnªzuªla trë (4) Kinh tÕ thêi b¸o Trung Quèc, 28-4-2006. thµnh nguån cung cÊp dÇu khÝ quan (5) AFP, ngµy 10-5-2006 träng cña Trung Quèc. Chi Lª lµ n−íc (6) Thanh niªn tham kh¶o Trung Quèc, Mü La-tinh ®Çu tiªn thiÕt lËp quan hÖ tù ngµy 9-5-2006 do th−¬ng m¹i víi Trung Quèc. T×nh (7) T¹p chÝ Security Dialogue (Singapore) sè 34, 3-2003 h×nh ®ã tÊt nhiªn sÏ t¸c ®éng ®Õn quan (8) B¸o Manila Slandard, ngµy 7-6-2006 hÖ Trung - Mü. (8) M¹ng Ph−îng hoµng, Hång K«ng (23- Trung Quèc ®ang tõng b−íc tõ mét 5-2006) (10) B¸o Abayan (Dubai, 2-6-2006) c−êng quèc khu vùc trë thµnh mét c−êng