Báo cáo tốt nghiệp: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Báo cáo tốt nghiệp "Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích được hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo tốt nghiệp: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT KHOA KINH TẾ *********** BÁO CÁO TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƯƠNG Sinh viên thực hiện : Nguyễn Hoàng Huy Lớp : D17DL02 Khoá : 2017 – 2021 Ngành : Địa lý học Giảng viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Vân Anh Bình Dương, thángi 11/2020
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT KHOA KINH TẾ KHOA KINH TẾ *********** *********** BÁO CÁO TỐT NGHIỆP BÁO CÁO TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG GIẢI PHÁP NGHIỆP TẠINÂNG CAO HUYỆN HIỆU PHÚ QUẢ GIÁO BÌNH KINH TỈNH SỬ DỤNG ĐẤT TẾ DƯƠNG NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƯƠNG Sinh viên thực hiện : Nguyễn Hoàng Huy Lớp Sinh viên thực hiện: D17DL02 : Nguyễn Hoàng Huy Khoá Lớp : 2017 –: D17DL02 2021 Ngành : Địa lý học Khoá : 2017 – 2021 Giảng viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Vân Anh Ngành : Địa lý học Giảng viên hướng dẫn : Th.S Nguyễn Thị Vân Anh ii 11/2020 Bình Dương, tháng
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian 3.5 năm học ở Trường Đại Học Thủ Dầu Một, tôi đã được quý thầy cô của trường nói chung và quý thầy cô bộ môn khoa Kinh Tế nói riêng đã truyền đạt những kiến thức xã hội và kiến thức chuyên môn vô cùng quý giá cả về lý thuyết và thực tiễn. Những kiến thức hữu ích đó sẽ trở thành hành trang giúp tôi trưởng thành và tự tin bước vào cuộc sống. Trong quá trình thực hiện đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương” tôi luôn nhận được sự hướng dẫn và giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn ban giám hiệu nhà trường Đại học Thủ Dầu Một, các thầy cô giáo bộ môn và đặc biệt là ThS. Nguyễn Thị Vân Anh, cô đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt thời gian thực hiện khóa luận này. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quý báu để tôi bước vào đời một cách vững chắc và tự tin. Tôi xin gửi tới anh chị, cô chú thuộc phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Giáo lời cảm tạ sâu sắc nhất vì đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi được học hỏi kinh nghiệm cũng như giúp đỡ tôi thu thập số liệu để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Mặc dù đã cố gắng nhưng với điều kiện thời gian cũng như kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế của một sinh viên nên bài báo cáo khó tránh khỏi những thiếu sót, mong các thầy cô bỏ qua. Và tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy, cô để tôi hoàn thiện bài khóa luận này. Xin trân trọng cảm ơn! Bình Dương, ngày 05 tháng 11 năm 2020 Sinh viên Nguyễn Hoàng Huy i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan toàn bộ tiểu luận được hoàn thành từ chính bản thân học tập, tìm tòi và nghiên cứu dựa vào các tài liệu tham khảo, tài liệu liên quan từ đơn vị thực tập và khảo sát thực tế từ các hộ dân trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Xin cam kết không có một sự sao chép nào hoặc cho bạn sao chép và bài nghiên cứu là tất cả sự cố gắng của tác giả. Một lần nữa tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của cô ThS. Nguyễn Thị Vân Anh để tôi tốt hơn trên con đường học tập, nghiên cứu sau này. Chúc cô luôn thành công trong cuộc sống, nhiệt huyết trên con đường truyền đạt kinh nghiệm, kỷ năng và kiến thức chuyên môn thật tốt. Tôi xin cảm ơn cô bằng cả tấm lòng trân trọng! Bình Dương, ngày 05 tháng 11 năm 2020 Tác giả Nguyễn Hoàng Huy ii
07 - BCTN TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM KHOA: KINH TẾ Độc lập – Tự do – Hạnh phúc CHƯƠNG TRÌNH: ĐỊA LÝ HỌC PHIẾU NHẬN XÉT (Dành cho giảng viên hướng dẫn) I. Thông tin chung 1. Họ và tên sinh viên: Nguyễn Hoàng Huy MSSV: 1723105010102 Lớp: D17DL02 2. Tên đề tài: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương 3. Họ và tên giảng viên hướng dẫn: ThS Nguyễn Thị Vân Anh II. Nội dung nhận xét 1. Ưu nhược điểm của đề tài về nội dung, phương pháp, kết quả nghiên cứu 2. Khả năng ứng dựng của đề tài 3. Hình thức, cấu trúc cách trình bày 4. Đánh giá về thái độ và ý thức làm việc của sinh viên Giảng viên hướng dẫn Ký tên (ghi rõ họ tên) MỤC LỤC iii
DANH MỤC HÌNH .............................................................................................. vii DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ viii DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮC .................................................. ix PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 2. Lịch sử nghiên cứu .............................................................................................. 2 3. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 4 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 4 5. Ý nghĩa đề tài ...................................................................................................... 4 5.1. Ý nghĩa khoa học .............................................................................................. 4 5.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................. 5 6. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 7. Kết cấu luận văn .................................................................................................. 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐẤT NÔNG NGHIỆP ............... 7 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐẤT NÔNG NGHIỆP .................................................. 7 1.1.1. Khái niệm và phân loại đất nông nghiệp ................................................... 7 1.1.1.1. Khái niệm về đất nông nghiệp ............................................................. 7 1.1.1.2. Phân loại đất nông nghiệp .................................................................. 7 1.1.2. Vai trò đất nông nghiệp .............................................................................. 8 1.1.3. Đặc điểm của đất nông nghiệp ................................................................... 8 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ TRONG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP .................................................................................................................. 9 1.2.1. Khái niệm hiệu quả kinh tế ........................................................................ 9 1.2.2. Nội dung và bản chất của hiệu quả kinh tế ............................................... 11 1.2.3. Khái niệm hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ........................................... 12 1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP .................................................................................................... 15 1.3.1. Nhân tố về pháp luật và chính sách của nhà nước..................................... 15 1.3.2. Nhân tố về môi trường tự nhiên – xã hội .................................................. 16 iv
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................. 17 2.1. TỔNG QUAN ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƯƠNG................................................................................. 17 2.1.1. Tổng quan điều kiện tự nhiên ................................................................... 17 2.1.1.1. Vị trí địa lý:........................................................................................ 17 2.1.1.2. Địa hình, địa mạo: ............................................................................. 19 2.1.1.3. Khí hậu .............................................................................................. 19 2.1.1.4. Thủy văn: ........................................................................................... 20 2.1.1.5. Thảm thực vật .................................................................................... 21 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội huyện Phú Giáo. .............................................. 22 2.2. ĐẶC ĐIỂM ĐẤT NÔNG NGHIỆP KHU VỰC HUYỆN PHÚ GIÁO ........... 24 2.3. HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO – BÌNH DƯƠNG ............................................................................... 26 2.3.1.Thực trạng phát triển kinh tế nông nghiệp huyện Phú Giáo ....................... 26 2.3.2. Tình biến động sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện .................... 28 2.3.3.Chính sách quản lí và một số mô hình nông nghiệp tại huyện Phú Giáo .... 30 2.3.3.1. Chính sách quản lí đất nông nghiệp ................................................... 30 2.3.3.2. Một số mô hình nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương .... 34 a. Mô hình trồng cây ăn quả ......................................................................... 34 b. Mô hình chuyên màu .............................................................................. 35 c. Mô hình trồng cây công nghiệp lâu năm ................................................... 36 d. Mô hình chăn nuôi .................................................................................. 37 2.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƯƠNG ......................................................... 38 2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................... 38 2.4.2. Hạn chế.................................................................................................... 38 2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP HUYỆN PHÚ GIÁO .... 39 2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................... 39 v
2.5.2. Hạn chế.................................................................................................... 40 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG................. 41 3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT ........................................................................................... 41 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƯƠNG Error! Bookmark not defined. 3.2.1 Sử dụng đất gắn với quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa nhầm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững ........................... Error! Bookmark not defined. 3.2.2. Tăng cường các biện pháp kỹ thuật canh tác theo hướng đầu tư chiều sâu gắn với bảo vệ môi trường sinh thái ............................................................................. 42 3.2.3. Chỉ đạo thực hiện tốt các chính sách liên quan đến sử dụng đất ................... 43 3.2.4. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ ... Error! Bookmark not defined. 3.2.5. Tăng cường cơ sở hạ tầng phục vụ nông nghiệp.Error! Bookmark not defined. 3.2.6. Quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu cho nông sản ................. Error! Bookmark not defined. 3.2.7. Nâng cao và bảo vệ tối ưu các tác động đến môi trườngError! Bookmark not defined. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ ................................................................................. 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 50 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Phú Giáo ............................................. 17 Hình 2.2: Hiện trạng sông bé và kênh rạch trên địa bàn huyện Phú Giáo ...... 21 Hình 2.3: Tốc độ tăng trưởng kinh tế huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 - 2019 ................................................................................ 22 Hình 2.4: Tỷ lệ các loại đất huyện Phú Giáo 2019 ............................................ 24 Hình 2.5: Biểu đồ cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp huyện Phú Giáo 2019 ...... 25 Hình 2.6: Biểu đồ cơ cấu và tỷ lệ tăng trưởng ngành nông nghiệp của huyện Phú Giáo giai đoạn 2016 - 2019 ............................................................... 26 Hình 2.7: Kết quả khảo sát về mức độ chú trọng của chính quyền địa phương trong việc sản xuất nông nghiệp ........................................................ 31 Hình 2.8: Mức độ hài lòng của người dân về việc thực hiện các chính sách của chính quyền địa phương về quản lí và sản xuất đất nông nghiệp.... 34 Hình 2.9: Mô hình trồng bưởi tại vườn của hộ ông Bùi Văn Dũng huyện Phú Giáo – Bình Dương ............................................................................ 35 Hình 2.10: Mô hình trồng rau bằng lưới khép kín của hộ gia đình ông Lê Khánh Hùng tại huyện Phú Giáo – Bình Dương .......................................... 36 Hình 2.11: Vườn cao su của hộ gia đình bà Cao Thị Lượm tại xã Phước Sang – Phú Giáo – Bình Dương..................................................................... 37 Hình 2.12: Trại chăn nuôi heo của hộ gia đình bà Nguyễn Thị Ngọc Dung xã Vĩnh Hòa – Phú Giáo – Bình Dương ................................................ 38 vii
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Diện tích chia theo các đơn vị hành chính huyện Phú Giáo – Bình Dương 2019 ........................................................................................ 18 Bảng 2.2: Dân số, mật độ dân số và diện tích chia theo đơn vị hành chính huyện Phú Giáo 2019 .................................................................................... 23 Bảng 2.3: Diện tích các loại đất trên địa bàn huyện Phú Giáo 2019 ................ 24 Bảng 2.4: Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch sử dụng đất năm 2019 .......... 29 Bảng 2.5: Mức độ hài lòng của người dân về mức độ thực hiện các chính sách của chính quyền địa phương về quản lí và sản xuất đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo – Bình Dương .................................................... 31 viii
DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT UBND Ủy ban nhân dân NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn GTSX Giá trị sản xuất DTTN Diện tích tự nhiên CNH - HĐH Công nghiệp hóa hiện đại hóa HTX Hợp tác xã MCE Ứng dụng phương pháp đánh giá đa chỉ tiêu GIS Hệ thống thông tin địa lý FAO Tồ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc LUT Loại hình sử dụng đất GTGT Thuế giá trị gia tăng ix
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh mới, bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc thúc đẩy chuyển dịch đất nông nghiệp hướng tới phát triển bền vững là việc làm cần thiết, để góp phần đẩy nhanh tiến trình này, thời gian tới cần tập trung giải quyết một số vấn đề cơ bản. Xã hội càng phát triển, dân số tăng nhanh kéo theo những đòi hỏi ngày càng tăng về lương thực thực phẩm, chỗ ở cũng như các nhu cầu về văn hóa, xã hội. Con người đã tìm mọi cách để khai thác đất đai nhằm thỏa mãn những nhu cầu ngày càng tăng đó. Do vậy, việc đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, để lựa chọn các loại hình sử dụng đất có hiệu quả, hợp lý theo quan điểm sinh thái và phát triển bền vững đang trở thành vấn đề mang tính chất toàn cầu, đang được các nhà khoa học trên thế giới và Việt Nam quan tâm. Là một huyện của tỉnh Bình Dương, Phú Giáo với nhiều lợi thế, tiềm năng về phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, trong thời gian gần đây huyện đã chú trọng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cơ giới hóa sản xuất. Xác định lĩnh vực nông, lâm nghiệp là ngành kinh tế mũi nhọn, Phú Giáo tập trung chỉ đạo các cơ quan chuyên môn trong khối Nông nghiệp phối hợp với các xã, thị trấn tuyên truyền, vận động nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Tích cực đưa cây, con giống mới năng suất cao, phù hợp với lợi thế từng vùng và nhu cầu thị trường. Cùng với đó, khuyến khích người nông dân tại huyện Phú Giáo áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác, cơ giới hóa trong khâu làm đất, thu hoạch; hướng dẫn theo dõi, phòng trừ sâu bệnh hại cây trồng, phòng chống dịch bệnh trên đàn vật nuôi. Nhờ những giải pháp trên, ngành Nông nghiệp của huyện phát triển ổn định, từng bước cải thiện, nâng cao chất lượng, góp phần tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân. Để phát huy tiềm năng sẵn có, hướng tới sử dụng hợp lý tài nguyên đất đai hợp lý tài nguyên đất nông nghiệp, trong thời gian tới huyện Phú Giáo cần có những phân tích, đánh giá hiện trạng sử dụng đất đai, đặc biệt đối với đất nông nghiệp. Đây sẽ là cơ sở khoa học để đưa ra định hướng quy hoạch sử dụng đất bền vững và giải quyết được các mâu thuẫn về quan hệ đất đai, làm cơ sở tiến hành giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Từ những lý do trên tôi chọn đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương” để thực 1
hiện nghiên cứu và tiến hành khảo sát nhằm đưa ra những đánh giá khách quan và cụ thể đối với việc sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, từ đó có thể đưa ra một số đề xuất cho việc sử dụng đất nông nghiệp theo hướng phục vụ phát triển bền vững cho huyện Phú Giáo nói riêng và tỉnh Bình Dương trong thời gian tới nói chung. 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài Đã có nhiều nghiên cứu về đất đai nói chung và đất nông nghiệp được thực hiện, nhiều công trình đã được công bố. Từ những năm 60 của thế kỷ 20, nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài đã nghiên cứu và công bố nhiều loại bản đồ đất, nhiều tài liệu khác nhau về đặc điểm thổ nhưỡng của nhiều vùng trên toàn quốc. Những công trình có đóng góp lớn, phải kể đến các nghiên cứu của các tác giả như: Luận án “Đánh giá thực trạng và đề xuất hướng sử dụng đất nông nghiệp bền vững tại thị xã Hương Trà, Tỉnh Thừa Thiên Huế” của tác giả Nguyễn Văn Bình. Đề tài được thực hiện một cách cụ thể hóa mọi vấn đề liên quan đến hiệu quả kinh tế trong việc sử dụng đất nông nghiệp. Bên cạnh đó, đề tài thực hiện đánh giá hiệu quả sử dụng đất và đánh giá phân hạng mức độ thích hợp của đất đai nhằm xác định được tiềm năng đất đai để từ đó đề xuất định hướng, giải pháp sử dụng bền vững cho sản xuất nông – lâm nghiệp trên địa bàn thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế. Đề tài đã lựa chọn và đề xuất hướng sử dụng đất nông nghiệp cho các loại hình sử dụng đất của một thị xã/huyện điển hình vừa có khu vực gò đồi, đồng bằng và đầm phá – ven biển của tỉnh Thừa Thiên Huế, làm cơ sở cho quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiệu quả và bền vững trên cơ sở vận dụng phương pháp đa chỉ tiêu (MCE) và hệ thống thông tin địa lý (GIS) để giải bài toán đánh giá đất đa chỉ tiêu (kết hợp với kết quả đánh giá thực trạng sử dụng đất, hiệu quả sử dụng đất của các loại hình sử dụng đất theo từng đơn vị đất đai). Luận án “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại Yên Bái năm 2012 – 2020” của tác giả Bùi Nữ Hoàng Anh. Đề tài đã luận giải nguyên nhân của thực trạng sử dụng đất nông nghiệp, đánh giá tác động của những nhân tố cơ bản đến hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và đề xuất một hệ thống các giải pháp khá toàn diện nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế trong sử dụng đất nông nghiệp. Luận án đã làm rõ thêm những vấn đề lý luận về đất nông nghiệp, đề xuất được các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế trong sử dụng đất nông nghiệp, các nghiên cứu đã chỉ ra khá nhiều các nhân tố tác động đến hiệu 2
quả sử dụng nguồn tài nguyên đất, bao gồm cả nhân tố chủ quan và khách quan. Về cơ sở thực tiễn tác giả đã phân tích và làm sáng tỏ thực trạng hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp chưa cao qua những khía cạnh cụ thể như: diện tích đất nông nghiệp, tình trạng mất đất nông nghiệp, những tác động của chính sách đất đai tới hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp. Tình hình nghiên cứu và đánh giá hiệu quả kinh tế trong sử dụng đất nông nghiệp trên thế giới và ở Việt Nam cũng đã được đề cập, tổng kết và rút ra bài học kinh nghiệm. Đinh Duy Khánh, Đoàn Công Quỳ (2006) đã xây dựng mô hình bài toán tối ưu đa mục tiêu để xác định phương án tổ chức sản xuất trên đất canh tác cho huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Bài toán tối ưu được giải bằng Modul Solver trong phần mềm Excel, theo phương pháp nhượng bộ từng bước. Kết quả nghiên cứu cho thấy, hiện trạng sản xuất ngành trồng trọt của huyện Gia Viễn tương đối đa dạng. Cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao nhất là dưa chuột, GTSX đạt 50,4 triệu đồng/ha; GTGT đạt 45,8 triệu đồng/ha. LUT cho hiệu quả kinh tế cao nhất là lúa + cá cho GTSX là 93,350 triệu đồng và GTGT là 82,465 triệu đồng đồng trên 1 ha. Cá nuôi vụ mùa trên ruộng lúa cũng cho hiệu quả kinh tế rất cao (GTSX đạt 80,5 triệu đồng, GTGT đạt 73,25 triệu đồng/ha). Để nâng cao hiệu quả sử dụng đất canh tác, huyện cần chuyển đổi mạnh cơ cấu cây trồng theo hướng tăng diện tích cây trồng cho hiệu quả cao, kiên quyết loại trừ những cây trồng cho hiệu quả thấp. Thực hiện theo phương án này, mặc dù không phải đầu tư bổ sung nhưng GTSX sẽ tăng 97,814 tỷ đồng, GTGT sẽ tăng 93,825 tỷ đồng so với hiện trạng. Nguyễn Văn Toàn, Nguyễn Ngọc Châu (2008) sử dụng một số chỉ tiêu như diện tích, năng suất cây trồng, hệ số sử dụng ruộng đất để đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp tại huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2005 - 2007. Kết quả nghiên cứu cho thấy tình hình quản lý đất đai của địa phương ngày càng chặt chẽ hơn, hiệu quả sử dụng đất cao hơn thể hiện ở diện tích, năng suất của hầu hết cây trồng gia tăng đặc biệt là lúa, ngô và các cây trồng hàng hoá như rau, sắn. Hệ số sử dụng ruộng đất đều tăng nhanh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tại A Lưới việc cấp thẻ giao đất cho các hộ dân vẫn còn rất hạn chế; cơ cấu cây trồng vẫn nặng về sản xuất tự cấp, tự túc, chưa phát triển mạnh sản xuất hàng hoá; năng suất cây trồng vẫn chưa ổn định; Từ kết quả nghiên cứu, một số giải pháp phù hợp với địa phương cũng đã được đề xuất. 3
Như vậy, những công trình nghiên cứu của các tác giả đã góp phần đặt nền móng cho việc nghiên cứu và sử dụng đất theo quan điểm sinh thái, bền vững, hoàn thiện và đưa ra những kết quả mang tính khái quát. Qua đó tôi đã sơ lược được một số tài liệu liên quan về vấn đề hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp, từ đó đề xuất giải pháp sử dụng đất nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, các nghiên cứu đã bổ sung về mặt cơ sở lý thuyết hữu ích trong việc nghiên cứu các lý thuyết nghiên cứu để thực hiện. Tổng quan cho thấy các tác giả đã hoàn thiện nội dung nghiên cứu qua từng năm, các nghiên cứu dần hoàn thiện và bổ sung hiệu quả cho thực tế tại địa phương các tỉnh nói riêng và vấn đề nghiên cứu nói chung. Nhận thấy sự cấp thiết và hoàn thiện nên tôi đã thực hiện dựa trên sự đúc kết, kế thừa từ tổng quan nghiên cứu trên các nghiên cứu tham khảo. Mỗi nghiên cứu đều có những điểm mới, điểm sáng tạo riêng nhưng tương đồng tương quan chịu tác động bởi vấn đề nghiên cứu thực hiện nên sẽ có điểm tương đồng nhất định. 3. Mục đích nghiên cứu Phân tích được hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương. 4. Phạm vi nghiên cứu Về thời gian: Đề tài nghiên cứu các vấn đề lý thuyết và thực tiễn giai đoạn 2010 -2019 nhằm đưa ra những giải pháp sử dụng hiệu quả đối với đất nông nghiệp Về không gian: Đề tài thực hiện nghiên cứu tại phạm vi địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. 5. Ý nghĩa đề tài 5.1. Ý nghĩa khoa học Hệ thống các cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả sử dụng tài nguyên đất sản xuất nông nghiệp, kết quả đạt được có giá trị tham khảo trong học tập và nghiên cứu các vấn đề sử dụng đất trong sản xuất nông nghiệp. Cung cấp cơ sở khoa học cho việc đề xuất giải pháp sử dụng đất bền vững, bổ sung vào phương pháp luận về đánh giá, hiệu quả sử dụng đất, tiềm năng đất đai để có nhiều lựa chọn phù hợp với các loại hình sử dụng đất, phù hợp với điều kiện địa phương, kinh tế gia đình và nhu cầu của thị trường. 4
5.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất được giải pháp sử dụng đất nông nghiệp bền vững cho huyện Phú Giáo, giúp địa phương khai thác có hiệu quả, sử dụng hợp lý đối với nguồn Tài nguyên đất đai trong các khu vực. Kết quả nghiên cứu của báo cáo tốt nghiệp có thể giúp các nhà quản lý và sử dụng đất của huyện có hướng sử dụng đất nông nghiệp một cách hệ thống, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững, nâng cao thu nhập cho hộ nông dân. Trên cơ sở đánh giá hiệu quả kinh tế đất nông nghiệp ở địa bàn huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương. Đánh giá tình trạng biến động đất nông nghiệp ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng cây trồng. Biết được tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện là bao nhiêu. Nguyên nhân của việc biến động đất nông nghiệp hiện nay là gì. Đặc biệt là biết được lợi ích mà sử dụng đất nông nghiệp mang lại cho người dân là bao nhiêu. Từ đó tìm ra giải pháp tốt nhất để nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp. 6. Phương pháp nghiên cứu đề tài Điều tra thu thập số liệu thứ cấp: Thu thập các số liệu từ các nguồn có sẵn như internet, sách báo, tạp chí khoa học, số liệu đã được công bố từ các công trình nghiên cứu. Số liệu được thu thập từ tài liệu UBND huyện và báo cáo tổng hợp. Sau đó được tiến hành nghiên cứu, phân tích, xử lý và chọn lọc những tài liệu cần thiết đồng thời tổng hợp những kiến thức cần vận dụng trong việc thực hiện nghiên cứu đề tài. Phương pháp so sánh: Phương pháp này được thực hiện để so sánh giá trị kinh tế mang lại cho các hình thức sử dụng đất nông nghiệp, so sánh nâng suất của các hình thức sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện. Phương pháp điều tra khảo sát: Thông qua việc tiếp xúc, điều tra thực tế tại địa phương có khả năng thu thập được thêm thông tin, dữ liệu từ một số lượng lớn người được hỏi mang lại sự linh hoạt trong phân tích dữ liệu. Cách tiến hành Đưa ra phiếu điều tra về mức độ hài lòng về các chính sách, hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp của chính quyền địa phương trong khu vực. Đối tượng chủ yếu của loại phiếu này là người dân sản xuất nông nghiệp tại địa phương với tổng số phiếu là 45/45. Về địa điểm khảo sát tập trung ở các xã: Phước Sang, Tam Lập, Vĩnh Hòa, An Linh, An Bình, An Thái. 5
Phương pháp tính toán: Phương pháp này được áp dụng để tính toán các chỉ số hiệu quả kinh tế kiểu sử dụng đất nông nghiệp phục vụ cho việc đánh giá phân tích hiệu quả sử dụng đất và đề ra những giải pháp về định hướng sử dụng đất nông nghiệp bền vững tại huyện Phú Giáo nhằm ổn định nội dung nghiên cứu của đề tài. 7. Kết cấu luận văn Ngoài Phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo và phần phụ lục, nội dung đề tài còn được phân chia theo kết cấu thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về đất nông nghiệp Chương 2: Phân tích hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp ở huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất nông nghiệp ở huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương. 6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CHUNG VỀ ĐẤT NÔNG NGHIỆP 1.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ĐẤT NÔNG NGHIỆP 1.1.1. Khái niệm và phân loại đất nông nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm về đất nông nghiệp Có rất nhiều khái niệm về đất nông nghiệp, nhưng khái niệm theo tôi đầy đủ nhất và mới nhất về đất nông nghiệp là khái niệm đất nông nghiệp theo luật đất đai năm 2013. Luật đất đai năm 2013 nêu rõ: “Đất nông nghiệp là đất sử dụng vào mục đích sản xuất, nghiên cứu, thí nghiệm về nông nghiệp, lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản, làm muối và mục đích bảo vệ, phát triển rừng, bao gồm đất sản xuất nông nghiệp, đất sản xuất lâm nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối và đất nông nghiệp khác”. 1.1.1.2. Phân loại đất nông nghiệp Theo quy định của điều 10 luật đất đai 2013 và theo hướng dẫn tại thông tư số 28/2004/TT-BTNMT ngày 1-11-2004 của Bộ Tài nguyên - môi trường, đấ t nông nghiê ̣p bao gồ m các loa ̣i đấ t như sau: Đất trồng cây hằng năm bao gồm: Đất trồng lúa, đất đồng cỏ dùng vào chăn nuôi, đất trồng cây hằng năm khác. Đất trồng cây lâu năm. Đất rừng sản xuất gồm: Đất có rừng tự nhiên sản xuất, đất có rừng trồng sản xuất, đất khoanh nuôi phục hồi rừng sản xuất, đất trồng rừng sản xuất. Đất rừng phòng hộ gồm: Đất có rừng tự nhiên phòng hộ, đất có rừng trồng phòng hộ, đất khoanh nuôi phục hồi rừng phòng hộ, đất trồng rừng phòng hộ. Đất rừng đặc dụng gồm: Đất có rừng tự nhiên đặc dụng, đất có rừng trồng đặc dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng đặc dụng, đất trồng rừng đặc dụng. Đất nuôi trồng thủy sản gồm: Đất nuôi trồng thủy sản nước lợ, mặn và đất chuyên nuôi trồng thủy sản nước ngọt. Đất làm muối là ruộng muối để sử dụng vào mục đích sản xuất muối. Đất nông nghiệp khác theo quy định của chính phủ. 7
1.1.2. Vai trò đất nông nghiệp Trong sản xuất nông lâm nghiệp, đất đai có vị trí đặc biệt quan trọng và không thể thay thế được. Đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu, không thể thay thế. Bởi vì đất đai vừa là đối tượng lao động vừa là tư liệu lao động trong quá trình sản xuất. Bên cạnh đó, đất đai là sản phẩm của tự nhiên, sức sản xuất của đất đai ngày càng tăng lên khi biết sử dụng hợp lý và đúng cách. Đất đai là tư liệu lao động. Vì đất đai có thể phát huy được tác dụng như một tư liệu lao động khi con người sử dụng để trồng trọt và chăn nuôi. Không có đất đai thì không có sản xuất nông nghiệp. Đất đai không chỉ là môi trường sống đối với sinh vật mà còn là nguồn cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng nghiệp. Đất đai là tài nguyên bị hạn chế bởi ranh giới đất liền và bề mặt cầu địa cầu. Đây chính là một đặc điểm làm ảnh hưởng đến việc mở rộng diện tích, quy mô sản xuất nông nghiệp trên từng vùng, lãnh thổ khác nhau. Do đó, việc khai thác hợp lý quỹ đất nông nghiệp hiện có là vấn đề quan trọng và là xu thế chủ đạo trong việc nâng cao đời sống của người nông dân. Đất đai có vị trí cố định và chất lượng không đồng đều giữa các vùng, các miền. Mỗi khoanh đất, thửa đất nông nghiệp ở các vùng, miền khác nhau thì sẽ có điều kiện tự nhiên khác nhau như: thổ nhưỡng, khí hậu, độ phì… Do đó, việc chọn lựa và xác định các loại hình sử dụng đất, các loại cây trồng nông nghiệp phù hợp là có ý nghĩa to lớn để nâng cao hiệu quả kinh tế của từng hộ gia đình. 1.1.3. Đặc điểm của đất nông nghiệp Nông nghiệp là một trong hai ngành sản xuất vật chất chủ yếu của xã hội. Khác với công nghiệp, sản xuất nông nghiệp có những đặc điểm riêng bởi sự chi phối của điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội. Những đặc điểm đó là: Đất đai đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong sản xuất nông nghiệp. Trong nông nghiệp đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu, đặc biệt và không thể thay thế. Đất đai là sản phẩm của tự nhiên và có giới hạn nhất định. Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các sinh vật. Trong nông nghiệp, đối tượng sản xuất là các sinh vật, bao gồm: các loại cây trồng, vật nuôi và các loại sinh vật khác. Chúng sinh trưởng và phát triển theo một quy luật sinh lý nội tại và đồng thời chịu tác động rất nhều từ ngoại cảnh như thời tiết, khí hậu, môi trường. Giữa sinh vật và môi trường sống của chúng là một khối thống nhất, mỗi một biến đổi của môi trường lập tức sinh vật biến đổi để thích nghi 8
nếu quá giới hạn chịu đựng chúng sẽ bị chết. Các quy luật sinh học và điều kiện ngoại cảnh tồn tại độc lập với ý muốn chủ quan của con người. Sản xuất nông nghiệp tiến hành trên phạm vi không gian rộng lớn và mang tính chất khu vực rõ rệt. Các nhà máy, khu công nghiệp dù có lớn thế nào đi chăng nữa thì cũng đều bị giới hạn về mặt không gian nhưng đối với nông nghiệp thì khác hẳn: ở đâu có đất ở đó có sản xuất nông nghiệp. Phạm vi của sản xuất nông nghiệp rộng khắp có thể ở đồng bằng rộng lớn, có thể ở khe suối, triền núi, vì đất nông nghiệp phân tán kéo theo việc sản xuất nông nghiệp mang tính phân tán, manh mún. Sản xuất nông nghiệp được tiến hành trên phạm vi không gian rộng lớn, do đó ở mỗi vùng địa lý nhất định của lãnh thổ các yếu tố sản xuất (đất đai, khí hậu, nguồn nước, các yếu tố về xã hội) là hoàn toàn khác nhau. Mỗi vùng đất có một hệ thống kinh tế sinh thái riêng vì vậy mỗi vùng có lợi thế so sánh riêng. Việc lựa chọn vấn đề kinh tế trong nông nghiệp trước hết phải phù hợp với đặc điểm của tự nhiên kinh tế -xã hội của khu vực. Như việc lựa chọn giống cây trồng vật nuôi, bố trí cây trồng, quy trình kỹ thuật...là nhằm khai thác triệt để các lợi thế của vùng. Sản xuất nông nghiệp mang tính thời vụ. Đó là nét đặc thù điển hình nhất của sản xuất nông nghiệp. Tính thời vụ này không những thể hiện ở nhu cầu về đầu vào như: lao động, vật tư, phân bón rất khác nhau giữa các thời kỳ của quá trình sản xuất mà còn thể hiện ở khâu thu hoạch, chế biến, dự trữ và tiêu thụ trên thị trường. 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ TRONG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP 1.2.1. Khái niệm hiệu quả kinh tế Hiệu quả kinh tế phản ánh chất lượng của hoạt động kinh tế. Theo ngành thống kê hiệu quả kinh tế là một phạm trù kinh tế, biểu hiện của sự tập trung phát triển theo chiều sâu, phản ánh trình độ khai thác các nguồn lực và chi phí các nguồn lực trong quá trình sản xuất. Nâng cao hiệu quả kinh tế là một tất yếu của mọi nền sản xuất trong xã hội, yêu cầu của công tác quản lý kinh tế buộc phải nâng cao chất lượng các hoạt động kinh tế làm xuất hiện phạm trù hiệu quả kinh tế. Và có rất nhiều quan điểm về hiệu quả kinh tế, nhưng có thể tóm tắt thành các quan điểm như sau: 9