BIOS - Thông tin cơ bản cho người mới
bắt đầu
Khi bạn bật máy tính lên, Bios lập tức hoạt động. Bios được xem là phần sụn
(firmware)- là một loại phần mềm được tích hợp với phần cứng. Một loại Bios đời
cũ hơn thường được tích hợp trong một chip ROM và gắn bo mạch vào hệ thống.
Flash Bios là một loại Bios mới hơn và được lưu trong một chip nhớ flash mà bạn
có thể xoá và lập trình lại.
Bạn có thể hiểu Bios là một chương trình tiền hệ điều hành, giúp một máy tính có
thể làm bất cứ thứ gì nó có thể mà không truy nhập vào phần mềm từ một ổ đĩa.
Mã được viết trong phần sụn này chịu trách nhiệm kiểm soát những thứ như các ổ
đĩa; nhận biết sự hiện diện của các thành phần hệ thống chủ yếu (chẳng hạn như
bộ vi xử lý và dung lượng bộ nhớ); giao tiếp với màn hình, bàn phím, chuột và các
thiết bị ngoại vi khác, v.v... Nó khởi động hệ thống, kiểm tra tất cả các cấu hình
thiết yếu để hệ thống có thể cho hệ điều hành khởi chạy. Khi hệ điều hành chạy,
nó sẽ coi vai trò của Bios là xác nhận và kiểm soát các thiết bị ngoại vi.
Có phải tất cả các Bios đều giống nhau?
Không đúng. Có một số công ty sản xuất các Bios, vì vậy các phiên bản khác nhau
có mã khác nhau. Những nhà sản xuất Bios hàng đầu bao gồm AMI
(http://www.ami.com), Phoenix Technologies (http://www.phoenix.com), IBM
(http://www.ibm.com) và Intel (http://www.intel.com). Một số nhà sản xuất Bios
cũng sản xuất luôn toàn bộ hệ thống, trong khi các nhà sản xuất khác tập trung vào
các thành phần, chẳng hạn các bộ vi xử lý và bo mạch chủ.
Làm thế nào để xác định được bạn đang có phiên bản Bios nào?
Nếu bạn có một máy tính đời cũ hơn, chẳng hạn máy đang cài Windows 98 hoặc
phiên bản trước nữa, bạn có thể nhìn thấy chuỗi định danh Bios của bạn-một chuỗi
dài các số và con chữ-trên màn hình khởi động khi bạn khởi động hệ thống. Tuy
nhiên, trên các hệ thống mới hơn, Bios của bạn có thể được cấu hình để thực hiện
một quá trình khởi động lặng lẽ hơn, có nghĩa là bạn sẽ không thấy các kết quả của
quá trình POST (tự kiểm tra khi bật máy) mà Bios thực hiện khi hệ thống của bạn
được bật lên. Vì vậy, bạn sẽ cần phải tìm phiên bản Bios của bạn ở một nơi khác.
Bạn hãy thử tìm phiên bản Bios của bạn trong trình System Information, một phần
của Windows nằm trong menu Start. Trong Windows XP, kích Start, All
Programs, Accessories, System Tools và System Information. Thông tin mà bạn
cần được liệt kê dưới System Summary.
Dưới menu Start, mở công cụ System Information để tìm phiên bản và nhà sản
xuất Bios của bạn. Trong ô bên phải, bên cạnh phần Bios Version/Date, bạn sẽ
thấy tên nhà sản xuất Bios, phiên bản và ngày mà nó được tạo ra. Tất nhiên, những
thông tin này không giúp cho bạn truy nhập vào Bios nhưng nó là những thông tin
mà bạn nên biết. Thực ra, bạn nên sao chép dữ liệu này ra một mảnh giấy và giữ
nó ở một nơi an toàn, đặc biệt là nếu bạn định sửa đổi Bios hiện tại của bạn hoặc
nâng cấp lên một phiên bản mới hơn.
Một lựa chọn khác là tham khảo cuốn sổ tay người dùng của máy tính. Nó có thể
cung cấp thông tin về cả phiên bản Bios lẫn phương thức truy nhập nó.
Cuối cùng, bạn có thể ghé vào web site của nhà sản xuất máy tính của bạn. Tại đó,
bạn có thể biết được không chỉ loại Bios của bạn mà còn cả cách nâng cấp phiên
bản đó. Bạn chỉ cần thực hiện một phép tìm kiếm đơn giản với từ khoá là “BIOS
versions” hoặc“accessing the BIOS” là sẽ đến được nơi bạn cần trên web site. Bạn
cũng có thể thu hẹp kết quả tìm kiếm bằng cách thêm nhãn hiệu máy PC của bạn
vào điều kiện tìm kiếm.
Chẳng hạn, những người sử dụng máy tính IBM ThinkPad có thể vào một trang
trên web site của IBM được dành riêng cho họ tại địa
chỉ http://www.pc.ibm.com/us/thinkpad/community.html. Trang How To Access
The BIOS được dành cho những người sử dụng ThinkPad đang chạy phiên bản tối
thiểu là Win98 SE. Bạn hãy kích vào nút Detect Bios Version để quét qua hệ
thống của bạn và phiên bản Bios của bạn sẽ được hiển thị trong một cửa sổ bật ra.
Bạn cũng có thể kiểm tra một bảng trong trang này để tìm những hướng dẫn cụ thể
về cách truy nhập Bios trên hệ thống của bạn.
Làm thế nào để mở Bios?
Đây không phải là một quá trình chung, thống nhất. Phương thức truy nhập Bios
thường khác nhau đối với mỗi nhà sản xuất máy tính, nếu không phải là khác nhau
với mỗi mẫu hệ thống. Bởi vì việc tinh chỉnh Bios thường không phải là một công
việc cần thiết và thường là có hại nhiều hơn là có lợi nếu bạn không biết bạn đang
làm gì nên một số nhà sản xuất máy tính thường ẩn chúng đi. Cũng giống như với
Windows Registry, bạn không nên xới tung Bios lên trừ phi bạn chắc chắn là bạn
biết mình đang làm gì và điều đó là hết sức cần thiết.
Có lẽ bạn sẽ rất may mắn khi có một hệ thống mà tiết lộ cho bạn biết tổ hợp phím
để mở Bios khi bạn khởi động máy tính. Chẳng hạn, trên chiếc Gateway PC chạy
WinXP, sau khi bật nguồn, màn hình đầu tiên mà chúng ta nhìn thấy có một thông
báo là chúng ta có thể truy nhập vào các thiết lập Bios của chúng ta bằng cách
nhấn phím F2.