Các dạng thính lực đồ trong viêm tai giữa mạn thủng nhĩ có chỉ định phẫu thuật

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> CÁC DẠNG THÍNH LỰC ĐỒ TRONG VIÊM TAI GIỮA MẠN<br /> THỦNG NHĨ CÓ CHỈ ĐỊNH PHẪU THUẬT<br /> Nguyễn Công Huyền Tôn Nữ Cẩm Tú *, Phạm Ngọc Chất **<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Các dạng thính lực đồ trong viêm tai giữa mạn thủng nhĩ có chỉ định phẫu thuật<br /> Phương pháp: Nghiên cứu mô tả 447 trường hợp VTGMT thủng nhĩ tại khoa Tai-Đầu Mặt Cổ bệnh viện<br /> Tai Mũi Họng từ 01/09/2009 đến 30/6/2010.<br /> Kết quả: VTGMT thủng nhĩ đơn thuần chiếm 90,6%, kèm gián đoạn chuỗi xương con chiếm 9,4%. Trong<br /> VTGM thủng nhĩ đơn thuần: lỗ thủng ½ trước thính lực đồ giảm chủ yếu ở tần số thấp, lỗ thủng ½ sau giảm<br /> chủ yếu ở tần số cao. Lỗ thủng ½ sau gây giảm thính lực nhiều hơn so với lỗ thủng ½ trước. Lỗ thủng gần hết<br /> màng căng gây giảm thính lực nhiều hơn so với các vị trí còn lại, giảm sức nghe trung bình khí đạo 61,0 ± 3,7dB,<br /> thính lực đồ thường là dạng phẳng. Trong VTGM thủng nhĩ kèm gián đoạn chuỗi xương con, thính lực khí đạo<br /> giảm trung bình 62,8 ± 5,0dB, thính lực đồ thường là dạng phẳng.<br /> Kết luận: Tùy theo vị trí lỗ thủng mà sức nghe giảm ở những tần số khác nhau, từ đó đánh giá chính xác<br /> kết quả phục hồi sức nghe chính xác trên từng tần số hội thoại sau phẫu thuật tai giữa.<br /> Từ khóa: viêm tai giữa mạn, gián đoạn chuỗi xương con, thủng màng nhĩ, tần suất, cường độ, hình dạng<br /> thính lực đồ, dẫn truyền xương trung bình.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CORRELATING THE SITE OF TYMPANIC MEMBRANE PERFORATION WITH AUDIOGRAM<br /> SHAPE<br /> Nguyen Cong Huyen Ton Nu Cam Tu, Pham Ngoc Chat<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 267- 273<br /> Objective: To investigate the relationship between the location of perforation on tympanic membrane and<br /> shape of the audiogram.<br /> Methods: A cases series prospective study of 447 adult patients with perforated TM conducted in the ENT<br /> Hospital between 01/09/2009 and 30/6/2010.<br /> Results: 90,6% perforated chronic otitis media and 9,4% interrupted ossicular chain were studied. The<br /> conductive hearing loss resulting from a tympanic membrane perforation is frequency-dependent, perforations in<br /> posterior and anterior effected in turn high and low sound frequencies. Perforations in posterior versus anterior<br /> quadrants showed higher in intensity. The average air conduction of marginal perforations decreased lowest, 61,0<br /> ± 3,7dB. Average air conduction were 62,8 ± 5,0dB in chronic otitis media with interrupted ossicular chain, the<br /> shape of audiogram was flat.<br /> Conclusion: The location of perforation on the tympanic membrane (TM) has effect on the magnitude and<br /> frequency of hearing loss in chronic TM perforations, since then to elevate the recovery of hearing in patients after<br /> middle ear surgery.<br /> <br /> * Bộ môn Tai Mũi Họng Đại Học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: BS Nguyễn Công Huyền Tôn Nữ Cẩm Tú, ĐT: 0908476090 Email:<br /> camtu_nguyen@yahoo.com<br /> <br /> Tai Mũi Họng<br /> <br /> 267<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Keywords: chronic otitis media, interrupted ossicular chain, tympanic membrane perforation, frequency,<br /> intensity, audiogram shape, average air conduction<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Tiêu chuẩn đánh giá<br /> <br /> Viêm tai giữa mạn tính (VTGMT) thủng nhĩ<br /> là bệnh lý còn gặp ở tất cả các nước trên thế giới;<br /> phổ biến nhiều hơn ở các nước chậm hay đang<br /> phát triển, trong đó có Việt Nam.<br /> <br /> Lỗ thủng màng nhĩ: Lấy rốn nhĩ và trục cán<br /> búa, chia lỗ thủng màng nhĩ thành: lỗ thủng ½<br /> trước; lỗ thủng ½ sau; lỗ thủng ½ dưới; lỗ thủng<br /> trung tâm còn rìa; lỗ thủng gần hết màng căng.<br /> <br /> Đây là nguyên nhân chính gây giảm thính<br /> lực mà hầu hết các nhà Tai học trên thế giới đều<br /> thừa nhận. Việc chẩn đoán chính xác các tổn<br /> thương trong VTGMT thủng nhĩ thông qua các<br /> triệu chứng lâm sàng, nội soi, đặc biệt là kết hợp<br /> với thính lực đồ, giúp tiên lượng trước phẫu<br /> thuật về mức độ tổn thương và khả năng phục<br /> hồi thính lực sau phẫu thuật là điều rất cần thiết<br /> ( 10) Trên thế giới và tại Việt Nam hiện nay chủ<br /> yếu nghiên cứu trên sức nghe trung bình chung<br /> của tất cả các tần số, thế nhưng những nghiên<br /> cứu về sự rung động của màng nhĩ tương ứng<br /> với các tần số khác nhau, tùy theo vị trí lỗ thủng<br /> mà sức nghe giảm ở những tần số khác nhau,<br /> cũng như đánh giá chính xác kết quả phục hồi<br /> sức nghe sau phẫu thuật tai giữa thành công,<br /> hiện nay còn nhiều tranh luận. Chúng tôi tiến<br /> hành khảo sát các dạng thính lực đồ trong<br /> VTGMT thủng nhĩ có chỉ định phẫu thuật chủ<br /> yếu trong các trường hợp VTGM thủng nhĩ đơn<br /> thuần có hay không kèm gián đoạn chuỗi xương<br /> con.<br /> <br /> Thu thập cường độ trên mọi tần số hội thoại<br /> từ 250Hz đến 4000Hz ở cả đường khí đạo, cốt<br /> đạo và tính khoảng khí cốt đạo tương ứng.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Phân bố số trường hợp theo vị trí thủng<br /> nhĩ: Thủng ở vị trí ½ trước chiếm nhiều nhất<br /> 41,0% (166/405), kế đến là lỗ thủng trung tâm<br /> còn rìa 23,7% (96/405), lỗ thủng ½ dưới 21,0%<br /> (85/405), gần hết màng căng 9,9% (40/405), ít<br /> nhất lỗ thủng ½ sau (4,4%).<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Mô tả hàng loạt trường hợp (Case – series)<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Trong thời gian từ 01/09/2009 đến ngày<br /> 31/06/2010, các bệnh nhân được chọn trong mẫu<br /> nghiên cứu với tiêu chuẩn: bệnh nhân >15 tuổi<br /> được chẩn đoán sau phẫu thuật VTGMT thủng<br /> nhĩ (không: cholesteatoma, túi lõm, sụp nhĩ, tiền<br /> căn chấn thương tai, các bệnh lý tai ngoài, tai<br /> trong gây giảm thính lực trước đó); có thính lực<br /> đồ; đáp ứng các điều kiện phẫu thuật<br /> <br /> 268<br /> <br /> Tất cả các trường hợp VTGMT thủng nhĩ<br /> đơn thuần hay có kết hợp gián đoạn chuỗi<br /> xương con chẩn đoán xác định cuối cùng qua<br /> kiểm chứng trên phẫu thuật.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong thời gian từ 01/09/2009 đến ngày<br /> 31/06/2010, có 447 bệnh nhân VTGMT thủng nhĩ<br /> đáp ứng tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> <br /> Đặc điểm chung<br /> Trong tổng số 447 tai gồm 251 tai phải và<br /> 196 tai trái; nam 186 trường hợp chiếm 41,6%,<br /> nữ 261 trường hợp chiếm 58,4; tuổi trung bình là<br /> 33,6 ± 2.51, nhỏ nhất là 16 và lớn nhất là 63.<br /> Thủng nhĩ đơn thuần chiếm đa số các trường<br /> hợp 90,6% (405/447), gián đoạn chuỗi xương con<br /> chiếm 9,4% (42/447).<br /> VTGMT thủng nhĩ đơn thuần: có 405<br /> trường hợp thủng nhĩ đơn thuần.<br /> <br /> Sức nghe trung bình của từng nhóm<br /> Lỗ thủng ½ trước: 166 trường hợp<br /> Ngưỡng nghe khí đạo ở mỗi tần số:<br /> Ngưỡng nghe tăng tối đa là 45dB ở tần số 250 và<br /> 500Hz. Ngưỡng nghe trung bình khí đạo (PTA):<br /> 27,8 ± 4,8dB.<br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Ngưỡng nghe cốt đạo ở mỗi tần số:<br /> Ngưỡng nghe cao nhất ở tần số 250Hz: 7,9 ± 3,2<br /> dB. Ngưỡng nghe trung bình cốt đạo: 6,9 ± 2,7<br /> dB.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Khoảng khí – cốt đạo trung bình: lớn nhất ở<br /> tần số 500Hz là 35,4 dB, nhỏ nhất ở<br /> 1000Hz (30,1dB) và 2000Hz (30,6dB).<br /> Lỗ thủng ½ dưới: 85 trường hợp<br /> Ngưỡng nghe khí đạo ở mỗi tần số:<br /> Ngưỡng nghe tăng tối đa là 45dB ở tần số 250,<br /> 500 và 4000Hz. Ngưỡng nghe trung bình khí<br /> đạo: 32,0 ± 3,1 dB.<br /> <br /> Hình 1: Ngưỡng nghe khí đạo ở lỗ thủng ½ trước<br /> Khoảng khí - cốt đạo trung bình: lớn nhất ở<br /> tần số 250Hz là 26,6 dB, nhỏ nhất ở<br /> 2000Hz (15,7dB) và 4000Hz (15,9dB).<br /> Lỗ thủng ½ sau: 18 trường hợp<br /> Ngưỡng nghe khí đạo ở mỗi tần số:<br /> Ngưỡng nghe tăng tối đa là 65dB ở tần số<br /> 4000Hz. Ngưỡng nghe trung bình khí đạo: 42,4 ±<br /> 3,4 dB.<br /> <br /> Hình 3: Ngưỡng nghe khí đạo ở lỗ thủng ½ dưới<br /> Ngưỡng nghe cốt đạo ở mỗi tần số: Ngưỡng<br /> nghe cao nhất ở tần số 250Hz: 13,8 ± 4,3 dB.<br /> Ngưỡng nghe trung bình cốt đạo: 12,3 ± 3,9 dB.<br /> Khoảng khí - cốt đạo trung bình: lớn nhất ở<br /> tần số 250Hz là 24,6 dB, nhỏ nhất ở<br /> 1000Hz (14,2dB).<br /> Lỗ thủng trung tâm còn rìa: 96 trường hợp<br /> Ngưỡng nghe khí đạo ở mỗi tần số:<br /> Ngưỡng nghe tăng tối đa là 60dB ở tần số 250.<br /> Ngưỡng nghe trung bình khí đạo: 39,5 ± 3,8dB.<br /> Ngưỡng nghe cốt đạo ở mỗi tần số: Ngưỡng<br /> nghe cao nhất ở tần số 250Hz: 24,2 ± 3,5 dB.<br /> Ngưỡng nghe trung bình cốt đạo: 19,5 ± 2,8 dB.<br /> <br /> Hình 2: Ngưỡng nghe khí đạo ở lỗ thủng ½ sau<br /> Ngưỡng nghe cốt đạo ở mỗi tần số: Ngưỡng<br /> nghe cao nhất ở tần số 4000Hz: 15,4 ± 1,2 dB.<br /> Ngưỡng nghe trung bình cốt đạo: 10,1 ± 2,7 dB.<br /> <br /> Tai Mũi Họng<br /> <br /> Khoảng khí - cốt đạo trung bình: lớn nhất ở<br /> tần số 500Hz là 23,0 dB, nhỏ nhất ở 4000Hz<br /> (14,9dB).<br /> Lỗ thủng gần hết màng căng: 40 trường<br /> hợp.<br /> <br /> 269<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> căng gây giảm thính lực nhiều hơn so với các vị<br /> trí còn lại, khoảng khí cốt đạo tăng. (Sự khác bệt<br /> có ý nghĩa thống kê, p