2
1. C¸c lo¹i dông cô th«ng th−êng
trong phÉu thuËt
Môc tiªu:
1. BiÕt ®−îc mét sè dông cô th«ng th−êng trong phÉu thuËt.
2. BiÕt c¸ch sö dông mét sè dông cô th«ng th−êng.
3. HiÓu cÊu tróc c¸c dông cô kim lo¹i.
1. §¹i c−¬ng
Dông cô kim lo¹i dïng trong phÉu thuËt ph¶i cã nh÷ng tÝnh chÊt sau:
Tr−íc ®©y lµm b»ng s¾t hoÆc thÐp råi m¹ ®Ó tr¸nh rØ, nh−ng nay ®Òu lµm b»ng hîp kim,
hîp kim nµy kh«ng rØ, nhÑ, ch¾c, mÆt ngoµi nh½n nh−ng kh«ng bãng ®Ó tr¸nh ph¶n
chiÕu ¸nh s¸ng. C¸c ch÷ hay sè trªn dông cô kh«ng cßn ®−îc dËp s©u vµo dông cô mµ
thay b»ng ¸p ®iÖn ®Ó dÔ cä röa vµ tiÖt trïng.
Nh÷ng dông cô dÔ mßn do cÆp vµo vËt cøng hay dïng th−êng xuyªn ®−îc gia c«ng
thªm mét b¶n carbon, rÊt cøng (ThÝ dô: 2 m¸ cña kÐo, k×m cÆp kim...). Nh÷ng dông cô
nµy ®−îc m¹ vµng phÝa chu«i ®Ó dÔ ph©n biÖt trong khi dïng (H×nh 1.3-C, 1.4e).
Sau khi dïng xong, c¸c dông cô nµy tr−íc ®©y ®−îc ng©m trong n−íc, råi dïng bµn
ch¶i cä s¹ch d−íi vßi n−íc. Lµm nh− vËy dÔ lµm háng dông cô (mßn) vµ khã cã thÓ cä
ë c¸c khe, m¸u vÉn b¸m vµo, khi tiÖt trïng (lß sÊy) sÏ kÐt l¹i. Nay dïng mét dung dÞch
cã tÝnh chÊt lµm tiªu-tan c¸c chÊt b¸m vµo dông cô (mçi h·ng s¶n xuÊt ®Æt mét tªn
kh¸c nhau, c¨n b¶n lµ cã enzym), ng©m mét thêi gian, x¶ n−íc s¹ch råi ®−a vµo lß sÊy.
§èi víi nh÷ng dông cô mæ vi phÉu, rÊt máng m¶nh vµ rÊt ®¾t nªn l¹i cµng ph¶i hÕt søc
thËn träng khi dïng còng nh− khi lau chïi, tiÖt trïng. Nh÷ng dông cô nµy th−êng ®−îc
cµi tõng chiÕc lªn mét khay sao cho c¸c dông cô kh«ng va ch¹m, n»m ®Ì lªn nhau sÏ
lµm cong hay gÉy nhÊt lµ khi ®ang sÊy ë nhiÖt ®é cao.
2. Nguyªn t¾c sö dông
Mçi dông cô lµm ra nh»m thùc hiÖn mét môc ®Ých riªng, do ®ã kh«ng ®−îc tuú tiÖn
dïng lµm viÖc kh¸c sÏ háng (ThÝ dô: k×m cÆp kim nhá cho chØ 5-0, 6-0 kh«ng ®−îc
dïng ®Ó cÆp kim kh©u c¬ hay kh©u da, chØ cÇn trãt cÆp nhÇm mét lÇn lµ ®· háng ph¶i
vøt bá mµ mçi k×m nµy gi¸ vµi triÖu ®ång; kÐo phÉu tÝch kh«ng ®−îc dïng ®Ó c¾t
chØ...).
Khi cÆp vµo mét t¹ng hoÆc mét m« tinh tÕ (n·o, thµnh m¹ch...) mµ kh«ng ®Þnh c¾t bá
th× kh«ng ®−îc dïng c¸c lo¹i kÑp cã r¨ng.
Kh«ng bao giê hai ng−êi cÇm mét dông cô: ng−êi phô ®ang cÇm nh−ng nÕu ng−êi mæ
cÇn ®Õn (®Ó ®Æt l¹i, ®Ó kh©u...) th× ng−êi phô ph¶i th¶ ngay dông cô ®ã, nÕu kh«ng rÊt
dÔ r¸ch phÇn m« ®ang cÆp.
Trong khi mæ, kh«ng bao giê nhãm mæ (ng−êi mæ chÝnh vµ ng−êi phô mæ) ®−îc tù
m×nh thß tay lªn bµn dông cô ®Ó lÊy mµ ph¶i nãi qua dông cô viªn, chÝnh v× vËy ng−êi
mæ còng ph¶i biÕt tªn dông cô mµ gäi. Mét khi ®· lµm viÖc thµnh th¹o, ng−êi mæ chØ
viÖc ch×a tay, kh«ng cÇn nãi, dông cô viªn còng tù biÕt ph¶i ®−a dông cô nµo.
3
3. C¸ch sö dông mét sè lo¹i dông cô c¬ b¶n
3.1. KÑp phÉu tÝch (H×nh 1.3)
KÑp ®−îc gi÷ b»ng ngãn c¸i vµ ngãn trá nh− kiÓu cÇm bót (H×nh 1.3B).
3.2. KÐo (H×nh 1.4)
Luån ngãn c¸i vµo mét vßng, vßng kia lµ ngãn gi÷a hay ngãn nhÉn, ngãn trá ®ì kÐo.
3.3. K×m cÆp kim (H×nh 1.1)
CÇm nh− cÇm kÐo ®Ó dÔ dµng më vµ khÐp k×m. Kh«ng ®−îc dïng c¶ bµn tay n¾m lÊy
k×m v× nh− vËy mçi khi më hay khÐp l¹i ph¶i chuyÓn tay trë vÒ t− thÕ nh− kiÓu cÇm
kÐo, ®éng t¸c nµy kh«ng nh÷ng mÊt thªm th× giê mµ ®iÓm chÝnh lµ g©y r¸ch m« ®ang
kh©u nhÊt lµ nh÷ng m« máng, dÔ n¸t mçi khi chuyÓn tay. ChØ trõ khi ph¶i kh©u qua
mét m« rÊt cøng, rÊt dai (x−¬ng, m« x¬ dµy...) mµ kim l¹i cïn th× míi n¾m nh− vËy ®Ó
cã søc.
H×nh 1.1. K×m kÑp kim.
Khi mæ do vÞ trÝ ®øng nªn kh«ng ph¶i lu«n lu«n thuËn chiÒu cÇm dông cô, b¾t buéc
ng−êi mæ (c¶ ng−êi mæ chÝnh vµ phô mæ) ph¶i sö dông linh ho¹t h¬n. §iÒu chñ yÕu lµ
ph¶i sö dông cæ tay, lµm sao bµn tay cã thÓ ë mäi t− thÕ khi sö dông, kh«ng thÓ chØ biÕt
sÊp-ngöa. MÆt kh¸c, thÝ dô nh− kÑp Kocher, ph¶i biÕt më kÑp c¶ tay ph¶i lÉn tay tr¸i,
c¶ xu«i chiÒu lÉn tr¸i chiÒu (vßng tay sang ®èi diÖn ®Ó më ng−îc trë l¹i).
3.4. Dao mæ (H×nh 1.2)
Tr−íc ®©y lµ lo¹i dao mæ c¸n liÒn l−ìi. Lo¹i nµy ph¶i lu«n lu«n mµi cho s¾c. Nay gÇn
nh− ®· thay thÕ hoµn toµn b»ng lo¹i c¸n rêi, lo¹i nµy cã lîi lµ c¸c l−ìi dao th¸o l¾p ®¬n
gi¶n, dïng mét lÇn vøt l−ìi ®i kh«ng bao giê ph¶i mµi, cã rÊt nhiÒu lo¹i l−ìi kh¸c nhau,
tuú theo yªu cÇu mµ sö dông.
H×nh 1.2. C¸n dao mæ vµ c¸c lo¹i l−ìi dao.
4
CÇm dao mæ cã hai c¸ch: c¸ch th«ng th−êng lµ cÇm nh− kiÓu cÇm c¸n kÐo khi ch¬i vÜ
cÇm ®Ó r¹ch da, nh−ng khi r¹ch da xong th× gÇn nh− ai còng cÇm theo kiÓu cÇm bót.
A
B
H×nh 1.3. KÑp phÉu tÝch.
A. C¸c lo¹i kÑp phÉu tÝch: kh«ng r¨ng, cã r¨ng.
B. C¸ch cÇm kÑp phÉu tÝch.
C. MiÕng cacbon g¾n vµo ®Çu kÑp ®Ó chèng cïn.
C
5
a b c
d
e f g
H×nh 1.4. KÐo.
a: KÐo c¾t chØ cho nhãm mæ. b: KÐo c¾t chØ cho dông cô viªn.
c: KÐo phÉu tÝch th«ng th−êng cong vµ th¼ng. d: KÐo phÉu tÝch cong.
e: KÐo c¾t chØ thÐp. f: KÐo phÉu tÝch th¼ng. g: KÐo c¾t ng−îc chiÒu. h. KÐo c¾t b¨ng.
h
6
a b
c
d
e
H×nh 1.5. Mét sè lo¹i kÑp.
a: KÑp ruét (clamp) th¼ng vµ cong. b: KÑp c¸c t¹ng (ruét, tói mËt...).
c: KÑp cÇm m¸u (Kocher) cã r¨ng th¼ng vµ cong. d: KÑp cÆp ®¹i trµng th¼ng vµ cong.
e: KÑp ®Ó cÆp vµ th¸o agrafe Michel.