ậ ề ế ề ề ả ậ Đ bài: C m nh n v nhân v t Phùng trong Chi c thuy n ngoài xa
Bài làm
ủ ễ ể ế ệ ắ ố ệ Trong sáng tác c a Nguy n Minh Châu, dù có là ti u thuy t hay truy n ng n, c t truy n
ườ ể ậ ậ ộ th ng không đóng m t vai trò nào đáng k . Nhà văn t p trung chú ý vào thân ph n con
ườ ấ ượ ấ ả ậ ộ ồ ồ ng i, tính cách nhân v t và đã huy đ ng vào đ y tâm h n đa c m d i dào n t ng t ươ i
ộ ố ự ề ộ ớ ộ ọ ữ m i và xúc đ ng v cu c s ng, bút pháp chân th c và m t gi ng văn tr ắ ầ tình tr m l ng
ấ p áp".
ệ ủ ể ế ề ể ộ ướ Có th nói Chi c thuy n ngoài xa là m t bi u hi n c a xu h ng tìm tòi khám phá trong
ở ề ớ ờ ủ ễ ườ ằ ỗ ả ấ ớ văn c a Nguy n Minh Châu, tr v v i đ i th ề ng, v i m nh đ t mi n Trung c n c i và
ữ ậ ỏ ườ ờ ườ ơ ự c c c, đau đáu đi tìm câu h i cho nh ng ph n ng ộ ố i trong cu c s ng đ i th ng trăm
ế ệ ổ ễ ấ ầ ớ ắ đ ng ngàn cay. Trên tinh th n quy t li t đ i m i, Nguy n Minh Châu đã l y con ng ườ i
ố ượ ự ủ ệ ặ ậ ả làm đ i t ờ ố ng ph n ánh thay cho hi n th c đ i s ng. M c dù không ph nh n văn
ươ ớ ộ ư ễ ắ ớ ồ ố ch ể ệ ng g n v i cái chung, v i c ng đ ng nh ng Nguy n Minh Châu còn mu n th hi n
ệ ộ ươ ướ ệ ủ ế ả ườ ớ m t quan ni m văn ch ng tr c h t ph i là câu chuy n c a con ng ặ i, v i muôn m t
ứ ạ ớ ấ ả ph c t p phong phú v i t ề t c chi u sâu.
ự ủ ứ ệ ế ề ả ẩ ủ Hi n th c c a tác ph m Chi c thuy n ngoài xa không ph i là b c tranh hoành tráng c a
ế ả ườ ư ừ ấ ả ấ m nh đ t chi n tr ữ ế ng x a A So t ng ghi d u bao chi n công, cũng không ph i là nh ng
ườ ạ ở ề ớ ứ ủ ử ậ con ng ả ị i t c dáng đ ng hào hùng c a mình vào l ch s . Nhân v t Phùng tr v v i m nh
ấ ộ ườ ư ờ ở ề ạ ế ấ ừ đ t t ng chi n đ u, m t ng i lính năm x a gi ả là phóng viên nh tr v ghi l ữ i nh ng
ờ ườ ộ ả ị ươ ấ ướ ả ộ ố ẻ ẹ v đ p cu c s ng đ i th ng cho b nh l ch quê h ng đ t n ộ ố c, ph n ánh cu c s ng
ắ ươ ộ ủ ườ ự ấ ướ ẻ ẹ ỏ lao đ ng kh e kho n t ữ i rói c a nh ng con ng i d ng xây đ t n c, đi tìm v đ p bí
ẩ ủ ươ ấ ả ư ữ ế ổ ổ ỉ n c a màn s ị ng bu i sáng b sung cho t m nh l ch hoàn ch nh. Th nh ng, nh ng gì
ứ ữ ế ế ườ ạ ủ ộ ự ậ ắ ậ anh ch ng ki n đã khi n anh và nh ng ng ớ i b n c a mình nh n ra m t s th t g n v i
ộ ố ữ ườ ủ cu c s ng c a nh ng ng i dân chài lam lũ:
ộ ố ả ộ ướ ứ ẻ ắ "Cu c s ng c lênh đênh kh p c m t vùng phá mênh mông. C i xin, sinh con đ cái,
ế ề ề ặ ắ ắ ộ ỉ ươ ho c lúc nh m m t cũng ch trên m t chi c thuy n. Xóm gi ng không có. Quê h ả ng b n
ố ờ ướ ả ụ ố ế ứ ả ấ ộ quán c ch c cây s tr i n c ch không c k t vào m t kho nh đ t nào".
ề ẩ ừ ữ ế ấ ộ ố ị ườ ả ỡ ộ T cu c s ng y, nh ng bi k ch ti m n khi n con ng i ph i ng ngàng. M t câu
ứ ự ư ữ ứ ệ ệ ẻ ệ ả ơ ớ chuy n đ n gi n nh ng đã ch a đ ng nh ng phát hi n m i m hàm ch a quan ni m văn
ươ ướ ề ườ ủ ễ ộ ỉ ch ng h ng v con ng ế i c a Nguy n Minh Châu. N u ch nghĩ suy m t cách xuôi
ẽ ổ ờ ộ ố ề ạ ậ ả ơ ố ườ chi u đ n gi n, cu c s ng khi có ánh sáng cách m ng s đ i đ i cho s ph n ng i lao
ữ ẽ ế ặ ị ườ ế ư ễ ộ đ ng, s xóa tan nh ng bi k ch đè n ng lên ki p ng i. Th nh ng Nguy n Minh Châu đã
ả ạ ỉ ả ộ ớ ế ộ ị ch rõ cho chúng ta : cách m ng không ph i gi ề i quy t bi k ch trong m t s m m t chi u,
ườ ẫ ả ố ữ ệ ớ ờ ớ ị con ng i v n ph i đ i di n v i nh ng bi k ch đ i mình, dung hòa v i nó. Cách lý gi ả i
ườ ủ ề ố ứ ữ ễ ẩ ẫ ậ ề v con ng ộ i c a Nguy n Minh Châu còn n ch a nh ng suy ng m v s ph n dân t c
ả ả ể ố ự ứ ữ ệ ệ ổ ớ ph i tr i qua nh ng kh đau đ đ i di n v i hi n th c bao thách th c.
ườ ự ủ ộ ố ế ả ẻ ẹ ữ ư ệ ỡ Ng i ngh sĩ nhi p nh đi tìm nh ng v đ p đích th c c a cu c s ng, ng nh anh đã
ụ ệ ả ậ ộ ướ ườ ề ẹ phát hi n ra m t khung c nh th t đáng yêu đáng ca t ng, h ng ng i xem v cái đ p có
ộ ố ữ ể ề th làm quên đi nh ng phi n não cu c s ng: "Qua khuôn hình ánh sáng, tôi đã hình dung
ướ ấ ả ậ ủ ữ ệ ế ề ấ th y tr ộ ả ẽ c nh ng t m nh ngh thu t c a tôi s là vài ba chi c mũi thuy n và m t c nh
ủ ữ ấ ướ ọ ữ ầ ắ ướ ẽ ỗ đan chéo c a nh ng t m l i đ ng đ y nh ng gi ọ ướ t n c, m i m t l ộ ố i s là m t n t
ạ ả ư ả ấ nh c trong b n hòa t u ánh sáng và bóng t ố ượ i, t ng tr ng cho khung c nh bình minh là
ự ỡ ế ẽ ệ ứ ắ ả ả ộ ầ m t kho ng sáng r c r đ n m c chói m t, trong kho ng sáng đó s hi n lên trong t m
ữ ậ ườ ủ ộ ườ nhìn th t xa nh ng đ ng nét c a thân hình m t ng ả i đàn bà đang cúi lom khom, s i
ề ậ ướ ấ ướ ặ ướ ư cánh tay th t dài v phía tr c kéo t m l ỏ i lên kh i m t n c, và phía sau l ng ng ườ i
ộ ứ ẻ ứ ư ủ ự ề ẳ ầ ộ đàn bà, hình m t ng ph và m t đ a tr đ ng th ng trên đ u mũi thuy n, dùng l c toàn
ế ẩ ổ ọ ướ ữ ẳ thân làm đòn b y nâng b ng hai chi c g ng l ờ i chĩa th ng lên tr i." . Và nh ng ng ườ i
ộ ố ầ ấ ể ấ ệ ậ ợ ộ dân vùng bi n y hi n lên th t đáng yêu, đáng ca ng i: cu c s ng lao đ ng đ m m kho ẻ
ắ ườ ặ ỡ ậ ữ kho n, nh ng con ng i g p g th t đáng yêu...
ấ ả ấ ượ ữ ệ ủ ấ ẽ ỡ ế ự ấ ị T t c nh ng n t ế ư ng y s không b phá v n u nh không có s xu t hi n c a chi c
ề ườ ệ ấ ớ ườ thuy n ngoài xa. Ng i đàn ông xu t hi n cùng v i ng ả i đàn bà trong khung c nh
ậ ằ ệ ậ ả ỡ ơ ư nên th đã nhanh chóng phá v đi c m giác thăng hoa ngh thu t b ng tr n đòn dây l ng
ậ ẳ ườ ợ ươ ẽ ả ượ qu t th ng tay vào ng i v không th ng xót. Có l khó ai hình dung c nh t ng y l ấ ạ i
ộ ố ố ả ố ậ ễ ề ằ ớ ớ di n ra trong b i c nh cu c s ng m i, nó hoàn toàn đ i l p v i đi u chúng ta h ng xây
ườ ườ ố ố ữ ể ề ấ ộ ố ự d ng cho cu c s ng này "ng i yêu ng i, s ng đ yêu nhau" (T H u). Đi u b t công
ố ướ ễ ườ ừ ự ế ệ ả ứ di n ra nh c nh i tr ắ c m t ng ấ i lính t ng chi n đ u cho s nghi p gi ấ i phóng đ t
ướ ả ườ ộ ơ ậ ả n c, gi i phóng con ng i đã làm nên m t c n gi n bùng phát. B n thân anh nghĩ v ề
ườ ư ế ẫ ấ ộ ườ ng i đàn ông kia nh "gã đàn ông "đ c ác và tàn nh n nh t th gian", còn ng i ph n ụ ữ
ặ ỗ ạ ị ươ ấ ủ ạ ạ ấ x u xí m t r kia đích th là n n nhân đáng th ng nh t c a n n b o hành trong gia đình.
ế ệ ậ ấ ộ ộ ắ Hành đ ng t n công gã đàn ông khi n cho anh ng nh n mình là anh hùng: "Tôi n n h n
ả ằ ư ấ ộ ợ ụ ả ằ b ng tay không, nh ng cú nào ra cú y, không ph i b ng bàn tay m t anh th ch p nh
ắ ắ ủ ằ ộ ườ ả ừ ầ mà b ng bàn tay r n s t c a m t ng i lính gi ườ i phóng đã t ng m i năm c m súng. Tôi
ế ả ấ ấ ậ ấ ấ ố ế đã chi n đ u trong m y ngày cu i cùng chi n tranh trên m nh đ t này. B t lu n trong
ắ ả ộ ườ ợ hoàn c nh nào tôi cũng không cho phép h n đánh m t ng i đàn bà, cho dù đó là v và t ự
ệ ắ nguy n rúc vào trong xó bãi xe tăng kín đáo cho h n đánh".
ư ủ ườ ướ ế ả ứ Nh ng ph n ng c a ng i đàn bà tr c ông chánh án đã khi n anh choáng váng: "Quý
ắ ộ ượ ạ ượ ừ ắ tòa b t t i con cũng đ c, ph t tù con cũng đ ỏ c, đ ng b t con b nó...". Hoá ra, ng ườ i
ượ ả ạ ữ ạ ố ư ầ c n đ c thông c m l i là nh ng quan toà cách m ng có lòng t t nh ng "các chú đâu có
ả ườ ể ượ ườ ph i là ng i làm ăn... cho nên các chú đâu có hi u đ ệ ủ c cái vi c c a các ng i làm ăn
ọ ườ ố ỏ ổ ấ ố ườ lam lũ, khó nh c". Ng i đàn bà kh n kh y đã không ch i b ng ự i đàn ông đích th c
ữ ứ ả ậ ả ớ ị ế ủ c a mình, dù trong lòng đau đ n khi hàng ngày ph i ch u nh ng tr n đòn, ph i ch ng ki n
ố ử ớ ộ ố ư ẻ ả ấ ậ ươ ả c nh hai cha con đ i x v i nhau nh k thù, ph i ch p nh n cu c s ng đ ơ ầ ng đ u n i
gió bão.
ườ ế ề ậ ị ượ ể ượ Có ng i đã nh n đ nh: Chi c thuy n ngoài xa là hình t ng có ý nghĩa bi u t ng, nh ư
ộ ứ ủ ư ằ ả ươ ẹ ẻ ẹ v đ p c a m t b c tranh toàn bích, nh ng đ ng sau hình nh thiên nhiên t i đ p là
ộ ố ắ ệ ữ ộ ữ ậ ố ườ ậ ộ ầ cu c s ng đ y kh c nghi t, d d i và nh ng s ph n con ng ư i v t vã trong cu c m u
sinh.
ề ơ ế ả ạ ườ ụ Hoá ra hành trình tìm ki m h nh phúc không h đ n gi n : ng i đàn ông kia dù c c súc
ư ế ề ạ ả ả ả ơ nh ng trên chi c thuy n ph i có lúc có đàn ông, h nh phúc đ n gi n khi c nhà quây
ữ ế ề ế ầ ườ ụ ự ẫ ị qu n trong b a ăn trên chi c thuy n khi n ng i đàn bà nh n nh c ch u đ ng t ấ ả t c .
ỳ ạ ơ ứ ề ẩ ẹ ẵ ữ ẫ ủ Hành trình c a gia đình k l kia v n ti m n nh ng nguy c : đ a con yêu m s n sàng
ớ ố ủ ữ ể ả ậ ố ị đánh nhau v i b , th dao găm tìm d p tr thù, nh ng tr n đòn tàn kh c có th làm cho
ườ ộ ố ấ ứ ụ ổ ng ậ ậ ế ư i đàn bà kia g c ngã b t c lúc nào...Th nh ng trong cu c s ng nghèo kh , ch t v t
ề ọ ẹ ườ ủ ệ ế ả ườ và ngày ngày ph i nuôi đ cho m i mi ng ăn trên chi c thuy n p p, ng ấ i đàn bà y
ộ ự ờ ế ủ ệ ồ ượ là hi n thân c a m t s hy sinh vô b b n.Tình yêu ch ng con đ c nhìn nh n t ậ ừ ộ cu c
ớ ừ ỡ ẻ ẹ ắ ầ ộ ế ờ đ i trăm đ ng ngàn cay có v đ p riêng khi n cho "m t cái gì m i v a v ra trong đ u v ị
ự ỡ ẽ ấ ủ ệ ể ố ự ữ ỡ Bao Công c a cái ph huy n vùng bi n". S v l y chính là s phá v nh ng quan
ự ệ ề ề ả ạ ơ ị ni m gi n đ n v tình yêu, h nh phúc, v lòng nhân ái, s khoan dung...mang giá tr nhân
ế ợ ấ ữ ủ ễ ế ắ ẩ ả b n sâu s c. Nh ng k t h p y trong tác ph m c a Nguy n Minh Châu đem đ n cái nhìn
ề ố ệ ậ ườ đa di n v s ph n con ng i.
ư ướ ế ế ố ề ậ ậ ọ ườ N u nh tr c kia, trong văn h c 1945 1975, khi đ c p đ n s ph n con ng i thì bao
ờ ề ả ữ ị gi các nhà văn cũng đ cao vào kh năng con ng ườ ượ i v ả t qua ngh ch c nh và nh ng tác
ườ ớ ẽ ủ ộ ườ ấ ạ ủ ộ đ ng c a môi tr ng, c a xã h i m i s giúp con ng i tìm th y h nh phúc. Khi di n t ễ ả
ủ ộ ườ ườ ề ự ậ ộ ự ậ s v n đ ng c a tính cách con ng i, các nhà văn cũng th ng nói v s v n đ ng theo
ề ướ ự ừ ả ồ ồ chi u h ng tích c c, t ng b ướ ượ c v t lên hoàn c nh, h i sinh tâm h n. Cách minh h a t ọ ư
ế ệ ễ ả ấ ầ ỏ ơ ưở t ng y không tránh kh i có ph n gi n đ n và phi n di n. Nguy n minh Châu đã không
ườ ữ ế ề ề ị đi theo con đ ng mòn đó. Trong Chi c thuy n ngoài xa, nhà văn đã nói v nh ng ngh ch
ồ ạ ư ộ ự ậ ờ ố ể ườ ộ ả ằ lý t n t i nh m t s th t hi n nhiên trong đ i s ng con ng i. B ng thái đ c m thông
ế ề ắ ườ ệ ề ấ ự ể và s hi u bi t sâu s c v con ng i, ông đã cung c p cho ta cái nhìn toàn di n v cái
ể ả ề ặ ẫ ộ ố ề ẹ đ p cu c s ng, hi u c b m t l n chi u sâu.
ờ ố ừ ữ ễ ể ọ ồ Nguy n Minh Châu đã t ng phát bi u: "Văn h c và đ i s ng là nh ng vòng tròn đ ng tâm
ườ ệ ấ ầ ỏ ể mà tâm đi m là con ng ồ ủ i" (Ph ng v n đ u xuân 1986 c a báo Văn ngh ), "Nhà văn t n
ế ể ư ẻ ế ấ ố ạ ở t i ờ trên đ i có l ẽ ướ tr ệ c h t là vì th : đ làm công vi c gi ng nh k nâng gi c cho
ữ ườ ườ ệ ộ ị ặ ố ủ ồ ườ nh ng ng i cùng đ ng, tuy t l ậ , b cái ác ho c s ph n đen đ i d n con ng ế i ta đ n
ườ ữ ườ ả ạ ầ ể ế ồ chân t ng, nh ng con ng ề ị ắ ủ i c tâm h n và th xác b h t h i và đo đ y đ n ê ch ,
ấ ế ườ ờ ể ự ữ ộ hoàn toàn m t h t lòng tin vào con ng i và cu c đ i đ bênh v c cho nh ng con ng ườ i
ự ể ồ ồ ế ư ưở ấ ượ ể ệ không có ai đ bênh v c" (Ng i bu n vi ơ t mà ch i). T t ng y đ c th hi n trong tác
ư ộ ứ ế ề ấ ẩ ướ ề ph m Chi c thuy n ngoài xa nh m t minh ch ng cho t m lòng h ng v con ng ườ i,
ả ả ứ ạ ủ ữ ứ ệ ẩ ặ ộ kh năng gi ờ i mã nh ng m t ph c t p c a cu c đ i. B c thông đi p trong tác ph m v ề
ộ ố ệ ữ ờ ố ứ ệ ậ ấ ậ ố ộ m i quan h gi a ngh thu t và cu c s ng là nh n th c th m thía: "cu c đ i v n dĩ là
ẹ ủ ư ả ậ ờ ờ ộ ệ ơ ả n i s n sinh ra cái đ p c a ngh thu t nh ng không ph i bao gi cu c đ i cũng là ngh ệ
ậ ườ ể ầ ộ ưỡ ằ thu t, và r ng con ng ả i ta c n có m t kho ng cách đ chiêm ng ẻ ẹ ủ ng v đ p c a ngh ệ
ư ế ẩ ậ ậ ố ườ ữ thu t nh ng n u mu n khám phá nh ng bí n bên trong thân ph n con ng ộ ờ i và cu c đ i
ả ế ậ ớ ộ ờ ộ ộ ờ ờ ố thì ph i ti p c n v i cu c đ i, đi vào bên trong cu c đ i và s ng cùng cu c đ i."(Lê
ươ ộ ẩ ụ ậ ủ ế ề ệ ễ ọ Ng c Ch ng Chi c thuy n ngoài xa, m t n d ngh thu t c a Nguy n Minh Châu).
ế ẩ ườ ệ ệ ủ ế K t thúc tác ph m, ng i ngh sĩ đã hoàn thành ki t tác c a mình đem đ n cho công
ỹ ủ ạ ề ẻ ẹ ữ ư ế ấ ả ậ ệ chúng nh ng c m nh n v v đ p tuy t m c a t o hoá, th nh ng m y ai bi ế ượ ự c s t đ
ậ ằ ệ ờ ẻ ẹ th t n m sau v đ p tuy t v i kia?
ế ủ ể ạ ầ ẩ ề ẫ ạ ư ả ắ Ph n k t c a tác ph m đ l i nhi u suy ng m: "Quái l ỗ , tuy là nh đen tr ng nh ng m i
ủ ệ ắ ẫ ấ ồ ồ ỹ ươ ấ ờ ầ l n ng m k , tôi v n th y hi n lên cái màu h ng h ng c a ánh s ng mai lúc b y gi tôi
ấ ừ ỏ ơ ờ ấ ườ nhìn th y t ế bãi xe tăng h ng, và n u nhìn lâu h n, bao gi tôi cũng th y ng ấ i đàn bà y
ướ ỏ ấ ả ộ ườ ữ ể ớ ớ đang b c ra kh i t m nh, đó là m t ng i đàn bà vùng bi n cao l n v i nh ng đ ườ ng
ử ư ệ ế ế ấ ạ nét thô k ch t m l ng áo b c ph ch có mi ng vá, n a thân d ướ ướ i t sũng khuôn m t r ặ ỗ
ợ ắ ướ ụ ướ ố ướ ậ ậ đã nh t tr ng vì kéo l i su t đêm. M b ữ c nh ng b c ch m rãi, bàn chân d m trên
ặ ấ ắ ẫ ắ m t đ t ch c ch n, hòa l n trong đám đông."
ộ ố ẹ ươ ậ ẫ ố ả ư ế ể ấ ậ Cu c s ng v n v y, v n đ p t ẫ i, v n êm , nh ng n u không có t m lòng đ nh n ra
ẻ ẹ ữ ữ ư ủ ẩ ậ ố ồ ồ ươ nh ng u n khúc s ph n thì nh ng v đ p nh màu h ng h ng c a ánh s ng mai kia
ở ườ ự ậ ẩ ệ ả ậ ấ ươ cũng tr nên vô nghĩa, ng i ngh sĩ ph i nh n ra s th t n khu t sau màn s ề ng huy n
ả ả ế ậ ự ậ ể ự ủ ộ ố ậ ườ o kia, ph i ti p c n s th t đ nh n ra ý nghĩa đích th c c a cu c s ng và con ng i.