ậ ề ẹ ủ ồ ề ả ả ượ Đ bài: C m nh n v đ p tâm h n và nhân cách c a H i Th ữ ng Lãn Ông Lê H u
Trác
Bài làm:
ượ ấ ự ặ ắ ự ủ ữ ể ẩ Th ớ ủ ng kinh kí s c a Lê H u Trác là tác ph m đ c s c, đánh d u s phát tri n m i c a
ể ạ ệ ẩ ạ ờ ả ạ ữ th lo i kí Vi ớ t Nam th i trung đ i. V i tác ph m này, tác gi đã ghi l ậ ả i nh ng c m nh n
ướ ự ề ả ệ ậ ườ ứ ậ ủ ả c a b n thân tr c hi n th c v c nh v t và con ng ắ i mà mình t n m t ch ng ki n t ế ừ
ậ ượ ệ ữ ệ ế ử ệ ề ế ệ lúc nh n đ c l nh tri u v kinh đô ch a b nh cho th t Cán đ n lúc xong vi c, v t ề ớ i
ở ươ ủ ể ạ ơ ộ ố ị nhà ữ H ng S n. Và có th nói, đo n trích "Vào ph chúa Tr nh" là m t trong s nh ng
ẽ ạ ủ ể ạ ẩ ộ ố ự ủ ộ ơ đo n trích tiêu bi u c a tác ph m, v l i m t cách chân th c cu c s ng n i ph chúa.
ệ ẻ ẹ ủ ấ ạ ồ ặ Đ c bi ả t, qua đo n trích còn giúp chúng ta th y rõ v đ p tâm h n và nhân cách c a H i
ượ ữ Th ng Lãn Ông Lê H u Trác.
ướ ế ả ượ ữ ệ ộ ườ ườ Tr c h t, H i Th ng Lãn Ông Lê H u Trác hi n lên là m t con ng i coi th ng danh
ướ ả ẫ ệ ợ l ộ i. B c vào khung c nh l ng l y, nguy nga, tráng l ơ và nghiêm trang, cung kính n i
ạ ườ ủ ữ ớ ố ữ ể ồ ch n ph chúa v i nh ng gác tía, "Đ i đ ng", "Quy n b ng" Lê H u Trác đã b c l ộ ộ
ự ủ ế ộ ố ưở ở ố ồ ả c m xúc c a mình m t cách tr c ti p. "Mình v n con quan, sinh tr ng ch n ph n hoa,
ừ ấ ỗ ế ữ ủ ỉ ch nào trong c m thành mình cũng đã t ng bi ệ t. Ch có nh ng vi c trong ph chúa là
ỉ ớ ướ ủ ế ả ơ ớ mình ch m i nghe nói thôi. B c chân đ n n i này m i hay c nh giàu sang c a vua chúa
ự ẳ ườ ườ ẫ ở ữ ớ ể ấ ượ th c khác h n ng i th ng." V i nh ng câu văn đã d n trên có th th y đ c thái đ ộ
ờ ủ ấ ỡ ủ ả ẩ ơ ng ngàng, b t ng c a tác gi ả ướ tr c khung c nh n i ph chúa. Tuy nhiên, n sau cái thái
ộ ố ế ế ấ ỡ ưở ộ đ ng ngàng y, ông cũng gián ti p lên ti ng phê phán cu c s ng xa hoa, h ơ ạ ng l c n i
ể ệ ủ ấ ộ ả ủ ph chúa. Thái đ phê phán y c a ông th hi n qua cách ông miêu t ơ ả quang c nh n i
ủ ế ỉ ỉ ừ ừ ế ầ ườ ộ ph chúa m t cách chi ti t, t m , t ngoài vào trong, t xa đ n g n, d ư ng nh ông đã
ườ ọ ưỡ ọ ơ ể ồ ủ ế ố ẫ d n ng i đ c đi chiêm ng ng h t m i n i trong ph chúa và đ r i cu i cùng ông khép
ơ ộ ả ả ủ ư ế ạ ằ l i b ng m t bài th miêu t ủ ế c nh ph chúa nh ng xét đ n cùng chính là ti ng lòng c a
ông:
ư ấ Quê mùa cung c m ch a quen
ư ủ ở Khác chi ng ph đào nguyên thu nào!
ủ ả ộ ố ồ ờ ơ ượ ể ệ Đ ng th i, thái đ phê phán c nh s ng xa hoa n i ph chúa còn đ ọ c th hi n qua gi ng
ữ ủ ệ ễ ợ ồ ỉ ượ ề đi u m a mai, gi u c t khi ông nói v nh ng đ dùng trong ph chúa lúc đ ờ c m i ăn
ậ ạ ủ ạ ồ ờ ớ ế ơ c m: "Mâm vàng chén b c, đ ăn toàn là c a ngon v t l ấ , tôi b y gi m i bi t cái phong
ư ậ ế ẩ ạ ả ỉ ả ỉ ị ủ v c a nhà đ i gia". Nh v y, xét đ n cùng, n sau cách miêu t t m quang c nh xa hoa
ộ ỉ ủ ả ả ộ ơ n i ph chúa và thái đ m a mai trong cách ghi chép, miêu t chính là m t H i Th ượ ng
ườ ợ ộ ố ư ề ạ ồ Lãn Ông coi th ng danh l ế ớ i, ti n b c, không đ ng tình v i cu c s ng xa hoa nh ng thi u
ờ ơ ủ ố khí tr i n i ch n ph chúa.
ừ ữ ầ ộ ố ỏ ệ Không d ng l ạ ở i đó, Lê H u Trác còn là m t th y thu c tài gi i, có kinh nghi m trong
ề ươ ữ ộ ố ố ộ ố ngh , giàu l ứ ộ ng tâm, đ c đ và luôn gi cho mình m t l i s ng, m t c t cách thanh cao.
ướ ế ử ữ ữ ộ ể Có th nói, tr ệ c khi ch a b nh cho th t ự ằ Cán trong n i tâm Lê H u Trác có s gi ng
ữ ể ệ ẫ ộ ế ữ ữ ư ợ ị co, mâu thu n gi a m t bên là ông hi u căn b nh, bi t cách ch a tr nh ng s ch a có
ẽ ượ ệ ả ộ ị ượ ề ớ hi u qu ngay s đ c chúa tin dùng, b công danh trói bu c, không đ ừ c v v i núi r ng
ẩ ữ ầ ậ ớ ừ ư ộ ố ạ ợ ớ ươ ứ n d t v i m t bên là mu n ch a c m ch ng nh ng l i s trái v i l ng tâm, y đ c, s ợ
ụ ư ế ấ ố ươ ườ ầ ể ồ ph lòng cha ông. Nh ng đ r i, đ n cu i cùng, t m lòng, l ủ ng y c a ng ố i th y thu c
ố ế ủ ệ ệ ấ ớ ỉ cùng v i vi c ông luôn l y vi c n i ti p lòng trung thành c a cha ông làm tôn ch , làm l ẽ
ế ắ ấ ả ọ ư ể ồ ẫ ở ố ố s ng đã chi n th ng t t c m i suy t , trăn tr , mâu thu n trong ông, đ r i cu i cùng
ươ ị ệ ế ử ứ ệ ề ư ông đ a ra ph ữ ng pháp, cách th c ch a tr b nh cho th t ầ căn b nh mà nhi u th y
ữ ữ ữ ệ ệ ố ợ ị thu c đã không tìm ra cách ch a tr . Tuy nhiên, vi c Lê H u Trác s ch a có hi u qu ả
ẽ ượ ộ ị ượ ề ớ ừ ẩ ngay s đ c chúa tin dùng, b công danh trói bu c, không đ ậ c v v i núi r ng n d t
ộ ố ự ể ế ệ ự ạ ơ xét đ n cùng là s bi u hi n cho lòng yêu thích cu c s ng t do, thanh đ m n i quê nhà,
ướ ủ ệ ậ không v ng b n vinh hoa phú quý c a ông. Thêm vào đó, tài năng, kinh nghi m trong
ố ủ ề ầ ỉ ượ ể ệ ế ở ệ ỏ ệ ự ữ ngh th y thu c c a ông không ch đ c th hi n tr c ti p vi c ch a kh i b nh cho
ế ử ủ ậ ườ ươ ố th t Cán mà còn ở ờ l i nh n xét c a Quan chánh đ ng "Ph ậ ủ ậ ng thu c và l p lu n c a
ề ụ c khác chúng ta nhi u."
ạ ủ ấ ạ ị ượ ằ ả Tóm l i, qua đo n trích Vào ph chúa Tr nh giúp chúng ta th y đ c r ng H i Th ượ ng
ữ ầ ạ ộ ố ỏ ệ Lãn Ông Lê H u Trác bên c nh là m t th y thu c gi ộ i, giàu kinh nghi m còn là m t
ườ ứ ẹ ồ ườ ề ạ ng i giàu y đ c, có tâm h n và nhân cách cao đ p coi th ng ti n b c, vinh hoa, yêu
ộ ố ự ẹ ủ ẻ ẹ ạ ồ thích cu c s ng t ấ do, thanh đ m. V đ p tâm h n và nhân cách cao đ p c a ông là t m
ươ ớ ớ ế ệ ưỡ ộ g ng sáng cho l p l p th h sau ng ọ ậ ng m và h c t p, noi theo.
ẫ ố Bài M u S 2:
ắ ế ả ượ ắ ế ữ ứ ộ Nh c đ n H i Th ng Lãn Ông Lê H u Trác là nh c đ n m t nhà y giàu y đ c, ông cũng
ơ ộ ỗ ạ ể ạ ố ờ ữ là m t nhà th , nhà văn l ộ i l c. Trong su t cu c đ i, ông đã đ l i vô vàn nh ng tác
ấ ướ ữ ế ẩ ố ớ ả ể ế ộ ố ph m, nh ng c ng hi n to l n cho đ t n ố c, và m t trong s đó ph i k đ n là cu n
ượ ự ượ ế ả ủ ế ế “Th ng kinh kí s ” đ c vi t năm 1782, là thành qu c a chuy n đi đ n kinh đô Thăng
ữ ệ ế ử ị ủ ạ ị Long ch a b nh cho th t Tr nh Cán. Qua đo n trích “Vào ph chúa Tr nh”, ta th y đ ấ ượ c
ổ ậ ơ ủ ọ ộ ố ế ế ồ cu c s ng xa hoa c a b n chúa phong ki n và n i b t h n h t là tâm h n, nhân cách sáng
ờ ủ ứ ề ộ ọ ng i c a m t nhà y có tâm đ c không ham ti n tài danh v ng.
ạ ị ạ ự ề ộ ủ Đo n trích “Vào ph chúa Tr nh” đã ghi l ữ i chân th c toàn b nh ng đi u mà ông chính
ắ ấ ượ ậ ứ ứ ủ ế ắ ạ m t th y, tai nghe. Khi đ ọ c t n m t ch ng ki n m i th trong ph chúa, ông l i không
ỏ ữ ả ờ ồ ứ ẻ ạ ở ờ ọ ơ ề kh i s ng s , kinh ng c b i các v quy n quý, cao sang. M i th còn h n c l i đ n mà
ông đã nghe đ ượ ở c bên ngoài.
ở ầ ủ ể ẩ ấ ạ ứ ự ỡ ở ủ M đ u tác ph m ông đã l y ngòi bút c a mình đ phác l i b c tranh r c r ph chúa.
ừ ế ẻ ầ ườ ạ ữ T ngoài vào trong không bi t bao nhiêu k h u ng ố i h , nh ng hàng cây um tùm n i
ỗ ạ ồ ữ ạ ơ ắ đuôi nhau tít t p, r i có ch l i có nh ng hòn đá hình thù kì l ế ộ ữ , n i có nh ng chi c c t
ượ ả ể ế ớ ổ ư ộ ộ đ c dát vàng. Nghe tác gi ạ k mà ta nh đi l c vào m t th gi i c tích nào đó, m t th ế
ớ ặ ỡ ắ ề ưở ượ ư ủ ằ gi i s c s s c màu và uy quy n không t ng. Nhà y đ ử c đ a vào trong ph b ng c a
ồ ạ ế ế ỏ ắ ặ ử ớ ử sau, đi h t hành lang này đ n hành lang kia r i l ữ i qua c a l n c a nh , b t g p nh ng
ở ứ ệ ế ộ ướ ế ế ả cung đi n đài các nguy nga đ n ng p th , đ ng tr c khung c nh kiêu sa th khi n cho
ồ ư ồ ạ ế ầ ẩ ầ ỉ ằ ấ ông tr m tr nh ng cũng ch ng ng đ u lên li c vài cái r i l ườ ố i cúi g m xu ng đ t. D ng
ư ừ ướ ế ớ ủ ả nh ngay t khi b ậ c chân vào trong ph ông đã nh n ra đây không ph i là th gi i dành
ộ ố ự ạ ủ ạ ố ớ ị cho mình, đó là cu c s ng đ i ngh ch v i th c t i c a hàng nghìn hàng v n con ng ườ i
ầ ấ ặ ố ủ ơ ặ ỉ ẽ ậ ngoài kia đang đ u s p m t t i ch mong có đ c m ăn, áo m c. Có l ông nh n ra đây là
ấ ấ ượ ằ ứ ủ ạ cái cao sang b t nhân, b t nghĩa có đ c b ng cách bóc l ộ ướ t, t c đo t công s c c a ng ườ i
khác.
ườ ạ ủ ứ ấ ủ ạ ở Và con ng i nhân đ c y cũng ng c nhiên b i cung cách sinh ho t c a ph chúa. Trong
ườ ầ ậ ạ ả ị ủ ầ ơ ậ ạ ở ữ ủ ph ng ẻ ạ ấ i h u k h t p n p, l i thêm b a ăn đ y s n hào h i v , c a ngon v t l trên
ấ ượ ế ổ ượ ờ ờ đ i khi n ông n t ng không sao quên n i. Đó là khi ông đ ộ ữ ơ c m i m t b a c m trong
ẻ ủ ủ ư ạ ơ ớ ỉ ỉ ph , dù ch là c m s c a quan nh ng v i ông nó cũng quá xa x , mâm vàng, chén b c và
ứ ươ ọ ấ ế ưở ế ớ ủ ẳ ườ m i th t m t t đ n không t ng. Đây ch ng còn là th gi i c a con ng ộ i mà là m t
ế ớ ầ ượ ạ ờ th gi i th n tiên nào đó đ c t o ra dành cho chúa tr i.
ậ ậ ờ ủ ộ ộ ế ử ệ Th t v y, nhân cách sáng ng i c a ông cũng b c l ẩ rõ nét khi chu n b nh cho th t . Đó
ổ ị ắ ộ ứ ệ ầ ộ ạ ấ ơ là m t đ a bé t m năm, sáu tu i b m c m t căn b nh mà nguyên nhân l ả i r t đ n gi n.
ậ ộ ặ ướ ẫ ạ Đó là vì không v n đ ng l ạ ượ i đ c ăn sung m c s ế ng lâu ngày d n đ n h i thân và mang
ủ ẻ ầ ụ ụ ự ườ ạ ả ộ ế ệ b nh. S ph c v chu đáo c a k h u ng i h khi n cho nó không ph i đ ng tay chân,
ắ ệ ư ế ầ ỏ ộ ổ ắ m c b nh lâu ngày mà ch a kh i khi n sinh khí khô héo, g y gu c, gân xanh n i lên kh p
ườ ỉ ầ ể ấ ẩ ơ ng i. Ch c n nhìn x qua thôi, nhà y thông thái y cũng đã có th chu n đoán ra đ ượ c
ủ ứ ẻ ư ờ ồ ạ ắ ặ ệ b nh tình c a đ a tr mang danh con tr i kia nh ng r i ông l ấ ằ i đ n đo, d n v t, đ u
ố ự ủ ấ ọ ố ở tranh tìm ra cách t t nh t cho l a ch n c a mình. Và cu i cùng sau bao trăn tr ông đã
ươ ế ử ặ ữ ữ ệ ố ọ ch n ph ể ng thu c hòa hoãn đ ch a b nh cho th t ỏ ả m c dù có kh năng ch a kh i
ậ ứ ợ ề ẽ ướ ở ọ ấ ự ự ạ ủ ngay l p t c. Ông trăn tr vì s ti n tài danh v ng s c p m t t do, t ộ i c a cu c t
ẽ ị ữ ạ ế ể ấ ữ ỏ ờ ợ ữ ệ đ i, s ch a b nh kh i nhanh quá s b gi l i. Qua chi ti t trên, có th th y Lê H u Trác
ườ ứ ề ạ ọ ọ ơ là ng i không ham mê danh v ng, đi u ông coi tr ng h n ca là cái y đ c, cái đ o đ c l ứ ẽ
ơ ự ủ ự ạ ủ ế ị ộ ờ ố s ng c a mình. Không có gì quý giá h n t do t i c a cu c đ i, và ông đã quy t đ nh t
ể ố ơ ị ườ tránh xa n i th phi ganh đua đ s ng an nhàn. Ông thà làm lang y bình th ấ ứ ng ch nh t
ư ả ở ồ ị đ nh không tr thành con chim quý trong l ng lúc nào cũng ph i khom l ng qu g i tr ỳ ố ướ c
ạ ẻ k lãnh chúa tàn b o.
ẻ ườ ậ ậ ừ ư ế ế K có tài luôn là ng i có tâm. Th t v y t x a đ n nay, đã có bi ọ t bao nhân tài ch n
ỏ ề ậ ượ ậ ự ủ ộ ặ ề ả ấ cách buông b tri u chính vì nh n ra đ c cái b n ch t, cái b m t th t s c a tri u đình.
ậ ệ ượ ặ ể ườ ụ ể ướ ổ Lu t l c đ t ra đ đàn áp con ng đ i nghèo kh , nó là công c đ c ộ p bóc m t cách
ả ộ ấ ướ ộ ủ ở ớ ị ố ặ ế ị ợ h p pháp. C m t đ t n c r ng l n b bao ph b i bóng t ữ i đ c k t, nh ng ti ng khóc,
ế ả ế ườ ứ ứ ổ ọ ố ị ti ng kêu van th m thi t. Con ng ở i c chìm trong đau kh còn b n th ng tr thì c nh n
ơ ưở ụ ư ế ạ ộ ộ ố ấ ả nh h ng th . M t xã h i th i nát và vô nhân đ o làm sao. Th nh ng sau t ẫ t c ta v n
ề ẫ ọ ượ ộ ẫ ố ở ữ ế ườ còn hy v ng, ni m tin v n đ c ti p n i b i xã h i v n còn nh ng ng ứ i có tâm có đ c
ư ữ ộ ườ ẹ nh Lê H u Trác, ông là m t ng i có tài, có tâm và mang trong mình nhân cách cao đ p.
