Đánh giá kết quả bước đầu lấy sỏi thận qua da đường hầm nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU LẤY SỎI THẬN QUA DA ĐƯỜNG<br /> HẦM NHỎ DƯỚI HƯỚNG DẪN SIÊU ÂM TẠI BỆNH VIỆN<br /> ĐA KHOA TỈNH LÀO CAI<br /> Tô Minh Hùng*, Nguyễn Văn Hải*, Hoàng văn Hiếu*, Nguyễn Bá Tuấn*, Nguyễn Ngọc Khoa*,<br /> Nguyễn Đình Liên**, Hoàng Long**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Hiện nay tán sỏi thận qua da (PCNL) được xem là phương pháp điều trị sỏi thận hiệu quả và được<br /> ứng dụng rộng rãi trên thế giới. PCNL cùng với nội sỏi tán sỏi ngược dòng ống mềm (RIRS) và tán sỏi ngoài cơ<br /> thể là các phương pháp điều trị ít xâm hại và dần thay thế cho mổ mở trong điều trị sỏi thận.<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả bước đầu lấy sỏi thận qua da bằng đường hầm nhỏ dưới hướng dẫn của siêu âm<br /> tại bệnh viên đa khoa tỉnh Lào Cai.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Báo cáo tiến cứu mô tả hàng loạt các trường hợp bệnh.<br /> Kết quả: Có 43 trường hợp được lấy sỏi thận qua da bằng đường hầm nhỏ tại bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai<br /> từ tháng 6/2017 đến tháng 3/2018: 17 nữ (39,5%) và 26 nam (60,5%). Tuổi trung bình: 49,28 ± 10,29 tuổi. Có<br /> 22 bệnh nhân (51,2%) mổ bên phải và 21 bệnh nhân (48,8%) mổ bên trái. Có 7 trường hợp làm mini-PCNL trên<br /> sỏi thận tái phát (16,3%). Kích thước sỏi trung bình: 33 ± 8,7mm. Sỏi san hô có 2 trường hợp (4,7%) và sỏi bể<br /> thận đài dưới có 32 trường hợp (74,4%). Thận ứ nước độ I chiếm đa số 51,2%. Thời gian mổ trung bình: 65,1 ±<br /> 23,4 phút. Thời gian rút dẫn lưu thận trung bình: 2,67 ± 0,52 ngày. Có 4 TH không dẫn lưu thận (9,3%). Thời<br /> gian nằm viện sau mổ TB: 6,6 ± 1,0 ngày. Biến chứng sau mổ: 8 TH (18,6%) có sốt sau mổ, dùng kháng sinh ổn<br /> định. Có 1 TH (2,3%) chảy máu trong mổ phải truyền máu sau mổ. Kết quả tỷ lệ sạch sỏi sau mổ 34 TH (79,1%),<br /> 9TH còn sót sỏi chiếm tỷ lệ 20,9%.<br /> Kết luận: Điều trị sỏi thận bằng phương pháp lấy sỏi thận qua da bằng đường hầm nhỏ cho kết quả khả<br /> quan, có thể trở thành phương pháp điều trị sỏi thận hiệu quả và khả thi trong điều kiện Việt Nam.<br /> Từ khóa: Lấy sỏi thận qua da, sỏi thận, sỏi tiết niệu, can thiệp xâm lấn tối thiểu.<br /> ABSTRACT<br /> INITIAL RESULTS OF MINI PERCUTANEOUS NEPHROLITHOTOMY UNDER ULTRASOUND<br /> GUIDANCE AT LAO CAI HOSPITAL<br /> To Minh Hung, Nguyen Van Hai, Hoang Van Hieu, Nguyen Ba Tuan, Nguyen Ngoc Khoa,<br /> Nguyen Dinh Lien, Hoang Long.<br /> * Ho Chi Minh City Journal Of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 4- 2018: 31 – 37<br /> <br /> Background: Currently mini percutaneous nephrolithotomy (mini-PCNL) is considered the treatment of<br /> kidney stones effectively and widely accepted in the world. PCNL and retrograde intrarenal surgery (RIRS) with a<br /> flexible ureteroscopy and the extracorporeal shock wave lithotripsy are less invasive and gradually replace open<br /> surgery in the treatment of kidney stones. Thus, in the developed countries, the rate of open surgery for kidney<br /> accounted for only 1%.<br /> Objectives: the study evaluates the results of mini percutaneous nephrolithotomy under ultrasound<br /> guidance at Lao Cai Hospital.<br /> <br /> * Bệnh viện đa khoa tỉnh Lao Cai, ** Bộ môn Ngoại Đại học Y Hà Nội<br /> Tác giả liên lạc: Ths. Tô Minh Hùng ĐT: 0964840888 Email: hungchngoai17@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 31<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> Methods: the study is a series case report. Small percutaneous renal access tract is performed under the<br /> ultrasound guidance with Amplatz dilation sheath 18 Fr.<br /> Results: there are 43 cases of mini-PCNL at Lao Cai Hospital from June 2017 to March 2018: 17 females<br /> (39.5%) and 28 males (60.5%). Mean age: 49.28 ± 10.29 years. 22 patients (51.2%) having mini-PCNL in the<br /> right side and 21 patients (48.8%) in the left side. Seven patients had recurrent stones (16.3%) in the same side of<br /> mini-PCNL. Mean stone size: 33 ± 8.7mm. 34 patients (79.1%) had complete and partial stag horn calculi. Most<br /> of cases had moderate hydronephrosis Grade 1: 51.2%. Mean operation time: 65.1 ± 23.4 minutes. Nephrostomy<br /> tube removal after 2.67 ± 0.52 days. Postoperative hospital stay: 6.6 ± 1.0 days. Postoperative complications: 8<br /> cases (18.6%). Postoperative outcomes: 79.1% patients having stone-free and 20.9% patients having residual<br /> fragments.<br /> Conclusion: Mini-PCNL treatment showed the positive results, hence it can become treatments effective and<br /> feasible in the context of Vietnam.<br /> Key words: Percutaneous nephrolithotomy, kidney stone, urolithiasis, mini invasive treatment.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ khoa Ngoại tiết niệu BVĐK tỉnh Lào Cai. Chỉ<br /> định thực hiện mini-PCNL bao gồm:<br /> Lấy sỏi thận qua da (Percutaneous<br /> Sỏi thận lớn hơn 2 cm.<br /> Nephrolithotomy - PCNL) lần đầu tiên được<br /> thực hiện bởi Fernstrom và Johanson vào năm Sỏi thận tái phát.<br /> 1976. Sau đó các phương pháp điều trị ít xâm hại Sỏi đài dưới thận.<br /> như mini-PCNL cùng với nội soi ngược dòng Sỏi khúc nối bể thận - niệu quản.<br /> ống mềm (RIRS) và tán sỏi ngoài cơ thể dần dần<br /> Sỏi thận đã tán ngoài cơ thể nhưng thất bại.<br /> thay thế cho mổ mở trong điều trị sỏi thận. Hiện<br /> Sỏi san hô bán phần hay toàn phần.<br /> nay tại các nước phát triển, tỉ lệ mổ mở điều trị<br /> sỏi thận chỉ chiếm 1%(9). Phương pháp nghiên cứu<br /> Theo thời gian, phương pháp PCNL đã có Nghiên cứu mô tả hàng loạt trường hợp.<br /> nhiều cải tiến về phương tiện định vị, chọc dò Tiêu chuẩn loại trừ<br /> đài bể thận cũng như phương tiện và nguồn Bệnh nhân có nhiễm khuẩn đường tiết niệu.<br /> năng lượng tán sỏi (siêu âm, laser) giúp cho Bệnh nhân có rối loạn đông máu chưa được<br /> phẫu thuật này trở lên an toàn, hiệu quả hơn. Từ điều trị.<br /> năm 2008, tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ Các trường hợp mất thông tin hoặc không<br /> (mini-PCNL) được thực hiện trên thế giới với được theo dõi.<br /> đường hầm vào thận 12-18 Fr đã đạt hiệu quả Dụng cụ<br /> sạch sỏi cao, đồng thời giảm thiểu được các biến<br /> Dàn máy nội soi: Màn hình, camera, nguồn<br /> chứng của PCNL tiêu chuẩn với đường hầm lớn sáng, cáp quang.<br /> 24-30 Fr. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu<br /> Máy siêu âm định vị sỏi.<br /> “Đánh giá kết quả bước đầu lấy sỏi thận qua da<br /> Máy tán sỏi năng lượng Holmium Laser 80w<br /> bằng đường hầm nhỏ dưới hướng dẫn của siêu<br /> Accu-tech.<br /> âm tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai”.<br /> Ống kính nội soi thận.<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Kìm lấy sỏi<br /> Đối tượng nghiên cứu Kim chọc dò đài thận, bộ nong nhựa bán<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán sỏi thận được cứng, Amplatz 18Fr Seplou.<br /> tiến hành mini-PCNL từ 6/2017 đến 3/2018 tại<br /> <br /> <br /> 32 Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Guidewire cứng và mềm. Chụp phim hệ tiết niệu không chuẩn bị sau 2<br /> Ống thông niệu quản, ống thông Double J 6- ngày để kiểm tra sạch sỏi sớm.<br /> 7 Fr. Rút ống thông niệu đạo sau 1 - 2 ngày, rút<br /> Dung dịch rửa Nacl 0,9% từ 10 đến 50 lít, dẫn lưu thận sau 2 - 3 ngày.<br /> máy bơm nước Accu-Tech tốc độ 100-600 Cho bệnh nhân ra viện sau khi đã rút ống<br /> vòng/phút, áp lực nước 0-80 Kilopascal, hệ thống thông đái và dẫn lưu thận qua da, hẹn khám lại<br /> dây truyền rửa. sau 3 - 4 tuần.<br /> Các bước tiến hành KẾT QUẢ<br /> Gây mê nội khí quản. Trong thời gian từ tháng 6/2017 đến 3/2018<br /> Soi bàng quang và đặt thông niệu quản lên có 43 BN chẩn đoán sỏi thận được điều trị bằng<br /> bể thận, cố định với thông niệu đạo. phương pháp lấy sỏi thận qua da đường hầm<br /> Chuyển bệnh nhân sang tư thế nằm nghiêng nhỏ (mini-PCNL) tại BVĐK tỉnh Lào Cai.<br /> có kê gối độn vùng hông lưng đối bên. Đặc điểm lâm sàng.<br /> Dùng siêu âm để xác định vị trí, kích thước Tuổi trung bình của bệnh nhân trong nghiên<br /> sỏi thận và xác định vị trí chọc dò. cứu là 49,28 ± 10,29, trong đó thấp nhất là 16 tuổi<br /> và lớn nhất là 78 tuổi. Tỉ lệ nam là 60,5%, tỉ lệ nữ<br /> Rạch ra khoảng 0.7cm. Chọc dò đài bể thận<br /> là 39,5%.<br /> dưới hướng dẫn của siêu âm.<br /> Đau vùng thắt lưng là lý do bệnh nhân nhập<br /> Khi kim chọc dò vào đài bể thận sẽ có nước viện trong tất cả các trường hợp.<br /> tiểu chảy ra hoặc có cảm giác chạm sỏi.<br /> Bảng 1. Tiền sử sỏi thận.<br /> Nong đường hầm bằng bộ nong nhựa 6 - 18 Tiền sử Trường hợp Tỉ lệ %<br /> Fr, đặt Amplatz 18Fr vào đài bể thận. Mổ mở lấy sỏi 07 16,3%<br /> Tán sỏi thận ngoài cơ thể 08 18,6%<br /> Đưa máy nội soi thận qua Amplatz xác định<br /> Không tiền sử can thiệp sỏi 28 65,1%<br /> vị trí, số lượng, kích thước sỏi đài bể thận. Tổng số 43 100%<br /> Bơm nước và tán sỏi bằng năng lượng Laser Nhận xét: 15/43 TH có tiền sử can thiệp sỏi thận<br /> công suất 80w qua máy nội soi thận. chiếm tỉ lệ 24,9%.<br /> Lấy sỏi qua Amplatz dưới áp lực của máy Đặc điểm sỏi.<br /> bơm nước, kiểm tra các đài bể thận bằng máy soi Bảng 2. Đặc điểm vị trí và hình thái sỏi.<br /> và đưa đầu Amplatz vào các đài thận. Đặc điểm vị trí và hình thái sỏi Trường hợp Tỉ lệ %<br /> Sau khi lấy hết sỏi đặt 1 ống thông JJ xuôi Sỏi san hô toàn phần 2 4,7%<br /> Sỏi bán san hô 32 74,4%<br /> dòng 6 - 7 Fr. Sỏi bể thận 7 16,3%<br /> Đặt dẫn lưu thận bằng Foley 14Fr có bơm Sỏi cực dưới 2 4,7%<br /> Tổng 43 100%<br /> 3ml nước, không đặt dẫn lưu thận được chỉ định<br /> tùy theo từng trường hợp cụ thể. Nhận xét: Sỏi bán san hô gặp nhiều nhất 74,4%.<br /> <br /> Theo dõi sau mổ Bảng 3. Thận bên có sỏi được can thiệp mini-PCNL.<br /> Bên thận can thiệp sỏi Số trường hợp Tỉ lệ %<br /> Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, tình trạng Thận phải 22 51,2%<br /> bụng, số lượng và màu sắc nước tiểu qua dẫn Thận trái 21 48,8%<br /> lưu thận và qua ống thông niệu đạo. Phát hiện Tổng 43 100%<br /> sớm các biến chứng chảy máu, nhiễm khuẩn Nhận xét: Tỉ lệ tán sỏi giữa 2 bên thận là<br /> nếu có. gần như nhau.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 33<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> Bảng 4. Mức độ ứ nước của thận bên can thiệp mini- TH (2,3%) chọc 2 đường hầm trên sỏi san hô<br /> PCNL. toàn phần.<br /> Mức độ ứ nước của thận Số trường hợp Tỉ lệ % Diễn biến trong mổ<br /> Độ I 22 51,2%<br /> Không có trường hợp nào chảy máu trong<br /> Độ II 20 46,2%<br /> mổ với số lượng nhiều cần phải truyền máu<br /> Độ III 1 2,3%<br /> Tổng 43 100%<br /> ngay trong mổ. Có 1 TH truyền máu sau mổ 2<br /> ngày. Thời gian mổ trung bình là 65,1± 23,4phút<br /> Nhận xét: Giãn thận đội I gặp nhiều nhất:<br /> (30 - 150 phút).<br /> 51,2%. Kích thước trung bình của sỏi thận: 33 ±<br /> 8,70mm (17mm - 53mm). Dẫn lưu thận qua da bằng Foley 14 Fr: có 4<br /> TH không đặt dẫn lưu thận qua da (10,2%), chỉ<br /> Phẫu thuật<br /> định trong trường hợp sỏi khu trú ở bể thận, nhu<br /> Tư thế bệnh nhân: 100% BN nằm nghiêng có<br /> độn 1 gối vùng hông lưng. mô thận còn dày, đảm bảo sạch sỏi.<br /> <br /> Bệnh nhân được gây mê NKQ (42/43 BN Diễn biến sau mổ<br /> chiếm 97,7%), có 1 BN gây tê tủy sống (2.3%). Truyền máu cho 1 TH sỏi san hô với thời<br /> Bảng 5. Vị trí đài thận được chọc dò. gian tán 150 phút và sỏi khảm dính chặt vào<br /> Vị trí đài thận được chọc dò Trường hợp Tỉ lệ %<br /> niêm mạc. Không gặp trường hợp nào phải nút<br /> Đài trên 01 2,3%<br /> mạch, không gặp biến chứng thủng màng phổi<br /> Đài giữa 40 93%<br /> và tổn thương tạng trong ổ bụng.<br /> Đài dưới 02 4,7% Sốt sau mổ<br /> Tổng cộng 43 100% Thường gặp từ giờ thứ 6 sau tán đến ngày<br /> Chọc vào đài giữa chiếm nhiều nhất: 93%. thứ 2: có 8/43 TH (18,6%), mặc dù 100% bệnh<br /> Thời gian chọc (tính bắt đầu từ lúc rạch da nhân có chỉ định làm mini-PCNL đều cấy nước<br /> đến lúc đưa kim chạm vào sỏi hoặc nước tiểu tiểu âm tính, tuy nhiên chúng tôi vẫn gặp 18,6 %<br /> chảy ra qua kim chọc) trung bình: 1,84 ± 1,23 sốt sau mổ, dùng kháng sinh đều ổn định.<br /> phút (1 - 7 phút). Không có trường hợp nào sốc nhiễm trùng sau<br /> tán sỏi. Bệnh nhân sốt sau mổ chủ yếu gặp ở giới<br /> Số đường hầm<br /> Nữ (6/8 TH chiếm 75%). Thời gian nằm viện sau<br /> 42/43 TH chọc 1 đường hầm 97,7%, có 1 mổ trung bình: 6,6 ± 1,0 ngày (5 - 10 ngày).<br /> Bảng 6. Đối chiếu kết quả các nghiên cứu về tán sỏi qua da.<br /> Thời gian Thời gian nằm<br /> Tác giả Phương pháp Số BN Tỉ lệ sạch sỏi<br /> mổ (phút) viện (ngày)<br /> Vũ Văn Ty (2004) PCNL 337 6,2 81,6<br /> Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng (2010) PCNL 16 102 5,25 56,3<br /> De la Rosette (2011) PCNL 5803 75,7<br /> Nguyễn Thành Tuân (2017) PCNL 17 152 5,6 76,5<br /> Hoàng Long (2017) Mini-PCNL 270 69,53 4,57 87,4<br /> Chúng tôi (2018) Mini-PCNL 43 65,1 6,6 79,1%<br /> <br /> BÀN LUẬN đài bể thận có đường kính 24-30Fr là phương<br /> pháp có hiệu quả điều trị các loại sỏi lớn, sỏi san<br /> Hiện nay điều trị sỏi thận đã có nhiều bước hô phức tạp, lấy sỏi nhanh, tuy nhiên nó tăng<br /> phát triển vượt bậc với việc ứng dụng các kỹ<br /> nguy cơ chảy máu, tổn thương nhu mô thận.<br /> thuật can thiệt ít xâm lấn thay cho phẫu thuật mổ Việc ứng dụng Mini PCNL 18 Fr sẽ có thể làm<br /> mở. PCNL tiêu chuẩn sử dụng đường hầm vào giảm các biến chứng trên, đặc biệt chiếm ưu thế<br /> <br /> <br /> 34 Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> khi cổ đài hẹp. Sử dụng năng lượng Holmium với báo cáo đầu tiên năm 1998 cho phép đường<br /> Laser 80w tán sỏi nhanh, an toàn, nâng cao hiệu vào thận kết hợp xuôi dòng và ngược dòng đã<br /> quả sạch sỏi, giảm tổn thương thận. làm giảm các nguy cơ gây mê hồi sức(4).<br /> Chỉ định lấy sỏi thận qua da Lựa chọn tư thế Bệnh nhân thực hiện mini-<br /> Theo khuyến cáo của hiệu hội niệu khoa PCNL phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong<br /> Châu Âu (EAU guidelines)(9) thì PCNL là chỉ nghiên cứu của chúng tôi 100% BN ở tư thế<br /> định hàng đầu trong điều trị sỏi thận lớn hơn 2 nằm nghiêng có kê 1 gối vùng hông lưng đã<br /> cm và sỏi san hô. Trong nghiên cứu của chúng cho thấy quá trình thực hiện thao tác thuận<br /> tôi, kích thước sỏi trung bình là 33mm ± 8,7 mm, lợi. Tư thế nằm nghiêng sẽ giảm được nguy cơ<br /> sỏi san hô và sỏi bán san hô có 34 TH (79 %). ảnh hưởng đến hô hấp, tuần hoàn và theo dõi<br /> được bệnh nhân khi mổ, nên có thể phát hiện<br /> Chỉ định mini-PCNL đặc biệt tốt cho những<br /> sớm các biến chứng tổn thương các tạng, dịch<br /> trường hợp sỏi tái phát, trong nghiên cứu của<br /> vào ổ bụng và sau phúc mạc. Chúng tôi có 1<br /> chúng tôi có 7 TH (16,3%) đã mổ mở lấy sỏi cùng<br /> BN được gây tê tủy sống (2,3%) và 42 BN<br /> bên, tỉ lệ sạch sỏi với nhóm này cao, đảm bảo<br /> (97,7%) gây mê nội khí quản.<br /> phục hồi chức năng thận về sau.<br /> Lựa chọn vị trí đài thận chọc dò tạo đường hầm<br /> Phương pháp định vị sỏi<br /> vào thận.<br /> Định vị dẫn đường chọc dò đài bể thận bằng<br /> siêu âm do Pederson đề xuất năm 1976. Gamal Là bước quan trọng nhất, quyết định đến<br /> báo cáo 34 ca PCNL định vị siêu âm trong toàn thành công và tỉ lệ biến chứng của can thiệp. Lựa<br /> bộ phẫu thuật với tỉ lệ sạch sỏi 94%(3). Chúng tôi chọn đường vào đài bể thận hoặc trực tiếp vào<br /> định vị hoàn toàn dưới hướng dẫn siêu âm đã sỏi căn cứ trên chẩn đoán hình ảnh trước và siêu<br /> cho thấy có nhiều ưu điểm, thời gian chọc dò và âm trong mổ. Chúng tôi chọc dò vào đài giữa bể<br /> nong tiếp cận với sỏi trước khi tán rất nhanh, thận nhiều nhất 40/43 TH (93%). Khi qua đài<br /> nghiên cứu của chúng tôi thời gian TB là: 1,84 ± giữa để vào bể thận tán sỏi thì có thể xoay máy<br /> 1,23 phút (1 - 7 phút). Siêu âm còn đánh giá được soi thuận lợi qua các đài khác, lên trên hoặc<br /> thận, sỏi và các cơ quan khác nên quá trình chọc xuống dưới, đồng thời cũng thuận lợi hơn cho<br /> dò có thể tránh tổn thương các tạng (đại tràng, việc soi xuống bể thận - niệu quản kiểm tra xem<br /> gan, màng phổi…). Khác với chọc dò dưới<br /> có mảnh sỏi tán vỡ di chuyển xuống niệu quản<br /> Xquang mất nhiều thời gian, sử dụng thuốc cản<br /> và đặt thông JJ xuôi dòng. Trong NC của chúng<br /> quang và có nguy cơ nhiễm xạ. Nhưng tốt nhất<br /> tôi, sỏi thận chủ yếu là nằm ở bể thận và cực<br /> là kết hợp cả siêu âm và Xquang. Osman sử<br /> dưới, nên chúng tôi chọn chọc qua nhóm đài<br /> dụng siêu âm định vị chọc dò, sau đó nong<br /> đường hầm dưới Xquang sẽ đảm bảo độ an toàn giữa là chủ yếu (93%). Chọc dò đài trên gặp<br /> và thành công của PCNL giảm thiểu thời gian nhiều khó khăn nhất do vướng xương sườn,<br /> chịu tia phóng xạ, giảm lượng máu mất và các nhất là bên trái thận nằm cao, chọc đài trên liên<br /> biến chứng nặng(7). quan đến màng phổi, thao tác khó khi tán sỏi và<br /> Tư thế bệnh nhân thực hiện kỹ thuật khó di chuyển đi quan sát các đài khác. Chúng<br /> Đầu tiên Fernstrom và Johanson thực hiện tôi có 1 TH chọc vào đài trên (2,3%), đây là sỏi ở<br /> năm 1976 với tư thế BN nằm sấp. Tư thế này bể bên phải nhưng thận bị sa xuống mào chậu.<br /> được đánh giá có ảnh hưởng đến gây mê hồi Chọc dò vào đài trên ít thực hiện, kết quả nghiên<br /> sức, nhất là bệnh nhân có bệnh lý tim phổi và cứu của chúng tôi cũng tương tự như nghiên<br /> nguy cơ cao như béo phì. Năm 1987, Valdivia cứu tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội (2017) là<br /> Uria đã thực hiện PCNL ở tư thế BN nằm ngửa 4,8%(4).<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 35<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> Thực hiện PCNL trên sỏi san hô là kỹ thuật mê ổn định. Thời gian tán sỏi cũng tương ứng<br /> phức tạp, có thể sử dụng nhiều đường hầm để với các tác giả nghiên cứu trong nước(4).<br /> lấy hết sỏi, tuy nhiên đây vẫn là lựa chọn hàng Theo dõi và biến chứng sau mổ<br /> đầu nếu PTV có kinh nghiệm và đầy đủ trang<br /> Thời gian rút dẫn lưu thận trung bình là 2,67<br /> thiết bị phù hợp. Tác giả Aron đã báo cáo kĩ<br /> ± 0,522 ngày, Trong nghiên cứu này chúng tôi có<br /> thuật sử dụng nhiều đường hầm trong PCNL<br /> 4 TH (9,3%) không đặt dẫn lưu thận. Việc chỉ<br /> điều trị sỏi san hô(1). Ngày nay kỹ thuật này ít<br /> định đặt dẫn lưu thận còn tùy vào quan điểm<br /> được sử dụng do có tỉ lệ biến chứng và chảy<br /> của các tác giả, nhưng theo quan điểm của chúng<br /> máu cần được truyền máu cao trong mổ.<br /> tôi, nếu sỏi khu trú ở bể thận hoặc cực dưới, quá<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi có 1 TH<br /> trình chọc, nong và trong tán không gây chảy<br /> (2,3%) sử dụng 2 đường hầm để tán sỏi trên<br /> máu, nhu mô thận còn dày, quá trình tán đảm<br /> bệnh nhân sỏi san hô toàn phần. Kết quả này<br /> bảo lấy hết sỏi thì không nhất thiết phải dẫn lưu<br /> cũng tương tự như tác giả Nguyễn Thành<br /> thận ra da.<br /> Tuân BV Chợ Rẫy (2 TH tỷ lệ 11,8%)(5).<br /> Sốt sau mổ 8/43TH (18,6%) chủ yếu gặp<br /> Nguồn năng lượng tán sỏi trong nhóm bệnh nhân Nữ chiếm 75%. Trước<br /> Thời gian tán sỏi trung bình phụ thuộc đó bệnh nhân có nhiễm khuẩn niệu với tổng<br /> nguồn năng lượng, trong đó siêu âm và Laser phân tích nước tiểu có bạch cầu trong nước<br /> giúp rút ngắn thời gian tán sỏi và giảm chảy tiểu, nhưng bạch cầu máu trong giới hạn bình<br /> máu trong mổ. Trong nghiên cứu này chúng thường, cấy nước tiểu âm tính, bệnh nhân đã<br /> tôi sử dụng nguồn năng lượng Holmium được điều trị kháng sinh theo kinh nghiệm<br /> Laser công suất lớn 80w của hãng Accutech trước mổ. Trong trường hợp này chúng ta cần<br /> với cường độ tán sỏi nhanh. Năng lượng tán cân nhắc chỉ định lấy sỏi qua da. Tại sao sốt<br /> sỏi Holmium Laser có ưu điểm ít chảy máu sau mổ thường gặp trên BN nữ giới cần có<br /> hơn xung hơi và có thể kết hợp tán sỏi trong nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này, chúng tôi<br /> các đài thận với ống soi mềm(8).. cho rằng sỏi trên bệnh nhân nữ thường gặp<br /> Hiệu quả điều trị sỏi PCNL sỏi nhiễm trùng nên sau tán tỉ lệ nhiễm trùng<br /> Đối chiếu kết quả các nghiên cứu khác gặp nhiều hơn nam giới.<br /> chúng tôi nhận thấy kết quả điều trị trong Hai trường hợp viêm phổi sau mổ, bệnh<br /> nghiên cứu này tỉ lệ sạch sỏi đạt 79,1%, thấp nhân được điều trị kháng sinh và xuất viện trong<br /> hơn so với nghiên cứu tại BVĐHY Hà Nội tình trạng ổn định. Đây là 2 TH viêm phổi bệnh<br /> (87,4%), thời gian tán sỏi cũng tương tự (65,1 viện với yếu tố nguy cơ là bệnh nhân lớn tuổi<br /> phút so với 69 phút) thời gian mổ của chúng kèm bệnh tiểu đường, nằm bất động lâu sau mổ.<br /> tôi ngắn hơn một số tác giả vì sỏi chúng tôi Trong các trường hợp này chúng tôi rút kinh<br /> gặp chủ yếu ở bể thận cực dưới, thao tác thuận nghiệm là cho bệnh nhân vận động sớm và vật<br /> lợi, thời gian tạo đường hầm nhanh và cường lý trị liệu hô hấp sau mổ.<br /> độ tán sỏi của nguồn năng lượng Holmium KẾT LUẬN<br /> Laser công suất 80W đủ mạnh để tán hiệu quả<br /> nhanh những sỏi thận lớn. Mặt khác, chúng Mini-PCNL với đường hầm 18Fr dưới<br /> tôi cũng không kéo dài thời gian tán quá 120 hướng dẫn siêu âm và nguồn năng lượng<br /> phút. Nếu còn quan sát thấy sỏi thì cũng để Holmium Laser 80W là phương pháp điều trị<br /> tán thì 2, duy nhất có 1 trường hợp tán sỏi san sỏi thận an toàn, hiệu quả và tỉ lệ sạch sỏi cao.<br /> hô kéo dài đến 150 phút do mọi điều kiện đều Mini-PCNL có các ưu điểm của phương pháp<br /> thuận lợi, nhìn rõ sỏi, bệnh nhân trẻ tuổi, gây điều trị ít xâm hại như thời gian hồi phúc sau<br /> mổ nhanh, thời gian nằm viện ngắn, ít đau và<br /> <br /> <br /> 36 Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> tính thẩm mỹ cao. Phương pháp này đã và thận qua da tại bệnh viện Chợ Rẫy. Tạp chí y dược học, trường<br /> đại học y dược Huế - số đặc biệt 8/2017: 377-381.<br /> đang thay thế dần cho phẫu thuật mở trong 6. Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Lê Sỹ Hùng, Vũ Lê Chuyên, Lê Anh<br /> điều trị sỏi thận, hoàn toàn có thể thực hiện Tuấn, Trần Thanh Nhân, Chung Tuấn Khiêm, Nguyễn Việt<br /> Cường (2011). Lấy sỏi thận qua da trong sỏi thận san hô. Y học<br /> thường quy tại các bệnh viện tuyến tỉnh với<br /> Việt Nam, số 2/2010: 190-199.<br /> điều kiện trang thiết bị hiện có. 7. Osman M et al (2005). Percutaneous nephrolithotomy with<br /> ultrasonography- guided renal access: experience from over 300<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO cases. BJU int, 96(6): 875-878.<br /> 1. Aron M, Yadav R, Goel R, Kolla SB, Gautam G, Hemal AK, et al 8. Sarkissian C, Cui Y, Mohsenian K, Watts K, Gao T, Tarplin S et<br /> (2005), Multi tract percutaneous nephrolithotomy for large al (2014). Tissue Damage from Ultrasonic, Pneumatic, and<br /> complete staghorn calcium. Urol int; 75 (4): 327-32. Combination Lithotripsy. Journal of Endourology; 29(2):162-70.<br /> 2. de la Rosette J, Assimos D, Desai M, Guiierrez J, Lingeman J, 9. Turk C, Petrik A, Sarica K, Seitz C, Skolarikos A, Straub M, et al<br /> Scarpa R et al (2011). The Clinical Research Office of the (2016). EAU Guideline on interventional Treament for<br /> Endourological Society Percutaneous Nephrolithotomy Global Urolithiasis. Eur Urol; 69 (3): 475-82<br /> stydy: Indication, compications, and outcomes in 5803 patients. J 10. Vũ Văn Ty, Nguyễn Văn Hiệp, Vũ Lê Chuyên và cộng sự (2004),<br /> Endourol.; 25 (1): 11-7. “Tình hình lấy sỏi thận và niệu quản qua da cho 398 bệnh<br /> 3. Gamal WM et al (2011). Solo ultrasonography guided nhân”. Tạp chí Y học TP Hồ Chí Minh số đặc biệt hội nghị KHKT<br /> percutaneous nephrolithotomy for singer stone pelvis. J bệnh viện Bình Dân, tập 8 (1), tr.237-242.<br /> Endourol, 25 (4): 593-596.<br /> 4. Hoàng Long, Trần Quốc Hòa, Nguyễn Đình Liên, Nguyễn Đình<br /> Cương (2017). Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ dưới hướng<br /> Ngày nhận bài báo: 10/05/2018<br /> dẫn bằng siêu âm, lựa chọn tối ưu trong điều trị sỏi đài bể thận. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 01/06/2018<br /> Tạp chí y dược học, trường đại học y dược Huế - số đặc biệt<br /> 8/2017: 304-314.<br /> Ngày bài báo được đăng: 20/07/2018<br /> 5. Nguyễn Thành Tuân, Thái Kinh Luân, Trần Trọng Trí, Vũ Đức<br /> Huy, Đỗ Văn Công (2017). Đánh giá kết quả bước đầu lấy sỏi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 37<br />