Dạy con nghệ thuật đón nhận và
đưa ra lời khen ngợi
Đón nhận và đưa ra lời khen là một kỹ năng xã hội, một nghệ thuật
ứng xử thanh lịch mà mọi người đều cần phải học. Dạy con đưa ra và đón
nhận lời khen một cách hợp lý sẽ giúp trẻ có được sự tôn trọng của người
khác, biết cách hoàn thiện bản thân và được đánh giá cao hơn trong xã hội.
Sự chân thành chính là chìa khóa vàng của mọi lời khen ngợi. Bày tỏ
thiện chí, sự tán thành đối với người khác thông qua những gì họ đã làm
cũng là một cách hiệu quả thể hiện sự khen ngợi. Một lời khen xuất phát từ
trái tim người đưa ra sẽ tác động đến trái tim người đón nhận nó. Những lời
khen luôn được nghi nhớ rất lâu, nó có thể mang lại niềm vui, hạnh phúc,
truyền cảm hứng và mang lại nhiều điều tuyệt vời hơn nữa.
Đối với trẻ nhỏ
Một em bé sẽ bày tỏ sự tán thành của mình bằng tất cả những biểu
hiện trên cơ thể. Nụ cười, ánh mắt bừng sáng chính là những cách bé thể
hiện lời khen ngợi hoặc hứng thú với những điều xung quanh. Đồng thời, em
bé cũng rất thông minh khi bày tỏ nỗi thất vọng của mình trước sự vô tình
hay thiếu thiện chí của bạn.
Khi bé bắt đầu lớn lên và biết cách thể hiện cảm xúc của mình thông
qua từ ngữ, nếu bé được nghe nhiều lời yêu thương, khen ngợi và đánh giá
cao từ người khác, bé sẽ quen với điều này và tự học cách đưa ra lời khen
ngợi một cách tự nhiên nhất.
Trẻ nhỏ thường học cách khen ngợi và khuyến khích theo từng cột
mốc khác nhau. Những lời khen ngợi đầu tiên bé nhận được thường là từ cha
mẹ, ông bà và đó thường là những lời chân thành nhất. Khi lớn lên, trẻ sẽ bắt
đầu nhận được lời khen ngợi từ các thành viên khác trong gia đình, bạn bè
và xã hội. Không ít bé tỏ ra xấu hổ hay vô cảm trước những lời khen ngợi
mà mình nhận được. Đây là điều thường gặp ở nhiều trẻ em và chính vì vậy,
phụ huynh cần dạy con mình biết cách đón nhận lời khen một cách lịch sự.
Không nhất thiết bạn phải ép con mình nói “Cảm ơn” sau khi nhận
được mọi lời khen từ người khác. Khi bé còn nhỏ, trong những lúc bé được
người khác khen ngợi, bố hoặc mẹ có thể thay bé đưa ra những lời đáp như
là một cách noi gương cho trẻ học theo. Một cách khác là phụ huynh có thể
mỉm cười hoặc gật đầu tỏ ý tán thành lời khen ấy và để đích thân bé tự nói ra
lời cảm ơn. Nhưng điều này không hề dễ dàng với các bé, thông thường các
bé có thể phản ứng nói lời cảm ơn trước những lời khen ngợi khi bé được 4,
5 tuổi và có thể muộn hơn.
Một vài điểm cần lưu ý
• Trẻ cần học được cách nói lời cảm ơn sau khi nhận được lời khen.
• Đừng bao giờ ép buột trẻ phải miễn cưỡng bày tỏ lời cảm ơn trước
một lời khen mà hãy dạy cho trẻ thể hiện mọi thứ một cách thật tự nhiên.
• Thông thường, sự xấu hổ hay e thẹn cũng là một cách tích cực đáp
lại lời khen ngợi. Bạn có thể để bé phản ứng tự nhiên như vậy cho đến khi
bé lớn hơn một tí.
Trẻ từ 6 đến 8 tuổi
Đây là độ tuổi trẻ hoàn toàn có thể sẵn sàng đưa ra lời cảm ơn ngay
sau khi nhận được lời khen từ một ai đó. Hãy bắt đầu từ các thành viên trong
gia đình, bạn hãy nhẹ nhàng nhắc nhở trẻ đưa ra lời cảm ơn khi được khen
ngợi. Hãy nói với trẻ rằng “Đây là lúc con nên nói lời cảm ơn” hoặc “Con có
muốn cảm ơn vì lời khen thật tuyệt mà con vừa nhận được không?”. Tất cả
những điều này đều phải mang tính chất hướng dẫn nhẹ nhàng, tự nhiên và
tuyệt đối không được ép buột trẻ phải tuân theo nó như một nguyên tắc.
Trẻ từ 7 – 8 tuổi sẽ có ý thức cao hơn về các phép tắc xã giao và các
mối quan hệ xã hội. Chính vì vậy, bạn có thể hướng dẫn điều này một cách
rõ ràng, cụ thể hơn. Đưa ra những cách cư xử mẫu mực và giúp trẻ rèn luyện
theo cũng là bài học thú vị dành cho lứa tuổi này. Bạn hãy thử đưa ra nhiều
lời khen theo những cách khác nhau, trong những điều kiện khác nhau để trẻ
có thể trực tiếp đưa ra những phản hồi thích hợp. Sau đó, sự uốn nắn của bạn
luôn cần thiết để trẻ hoàn thiện cách ứng xử của mình.
Một trò chơi thú vị khác có thể giúp bé học được kỹ năng này rất
nhanh là bạn hãy viết các tình huống ra những tờ giấy nhỏ và cho vào một
chiếc lọ. Sau đó, bé sẽ chơi trò bốc thăm và đưa ra những cách phản hồi
trong từng tình huống cụ thể (chẳng hạn “Nếu có một người bạn mặc một
chiếc áo đẹp thì con sẽ khen như thế nào?” hay “Con sẽ nói gì nếu bác hàng
xóm khen con là một cô bé ngoan?”…). Những trò chơi này rất đơn giản
nhưng lại rất hiệu quả trong việc dạy con bạn một vài kỹ năng xã hội đòi hỏi
sự khéo léo và tinh tế.
Nếu bạn biết con mình sắp đến một nơi hoặc sắp tham gia vào một sự
kiện mà trẻ có thể được khen ngợi, hãy hướng dẫn và nhắc nhở trẻ một cách
cụ thể về cách cư xử và nhất là cách đón nhận những lời khen đặc biệt thật
lịch sự và khéo léo. Trên thực tế, có rất nhiều người lớn tỏ thái độ khó chịu
khi thấy trẻ con có những phản ứng tiêu cực sau khi đón nhận lời khen của
họ. Vì vậy, hãy dạy cho con bạn ít ra cũng phải nở một nụ cười sau khi nghe
một lời khen mà bé không mấy hào hứng. Hãy tôn trọng cảm xúc của trẻ,
đừng bắt trẻ phải nói lời cảm ơn trước những lời khen mà trẻ không thích,