Dị tật thận hình móng
ngựa hiếm gặp nhưng
nguy hiểm
LTS: Mới đây, Bệnh viện đa khoa thành phố Cần Thơ tiến hành phẫu thuật
nội soi thận trái cho bệnh nhân Hứa Cẩm Tú, trong quá trình phẫu thuật đã
phát hiện chị Tú có dị tật thận hình móng ngựa và phải cắt bỏ 2 thận. Đây là
một dị dạng hệ tiết niệu sinh dục rất hiếm gặp, khó chẩn đoán, đồng thời khi
phẫu thuật cũng dễ gặp các biến chứng. Để giúp độc giả hiểu thêm về bệnh
này, chúng tôi xin giới thiệu bài viết dưới đây.
Một dị tật bẩm sinh
Bệnh thận hình móng ngựa là một bệnh mà trong đó hai thận nối với nhau
bởi một “eo thận giả” ở giữa tạo nên hình móng ngựa đặc trưng. Về hình
dạng bên ngoài, vẫn có hai quả thận hai bên là thận trái và thận phải. Nhưng
có một điều thay đổi cấu trúc là hai thận này không nằm tách bạch mỗi bên
một quả như người bình thường, mà chúng lại được nối với nhau bởi một
thận giả ở giữa. Sở dĩ gọi nó là eo thận giả vì phần nối tiếp này rất bé, bé
hơn so với thận chính, và đồng thời nó chỉ là một nhu mô mềm như thịt mà
hoàn toàn không có chức năng gì.
Vì hai thận này nối tiếp với nhau bởi một eo thận giả nên người ta thường
gọi nó là hai thận hợp nhất. Nhưng kỳ thực thì hai thận này không hoàn toàn
hợp nhất vì nó vẫn có hai bể thận, hai niệu đạo hay nói một cách khác là nó
vẫn có hai đường thoát nước tiểu riêng biệt.
Bệnh thận hình móng ngựa là một dị tật bẩm sinh. Qua theo dõi y học, người
ta thấy rằng dị tật này hay gặp ở nam nhiều hơn nữ. Tỷ lệ bị bệnh thận hình
móng ngựa cũng giống như các dị tật bẩm sinh khác là khá ít. Chỉ vào
khoảng 1/400 - 1/800 mà thôi. Nghĩa là khoảng 400-800 trẻ em sinh ra thì có
một trẻ bị bệnh.
Bệnh có nguy hiểm không?
Có thể nói rằng, sự hiện diện thêm một phần “eo thịt” thừa ấy đã không
đóng góp gì thêm cho chức năng thận mà nó còn là nguyên nhân gây ra thêm
bao tình trạng bệnh tật khác. Điểm lại người ta thấy, nhiều biến chứng mới
xuất hiện như thận ứ nước, sỏi thận, nhiễm khuẩn đường niệu, ung thư thận.
Điều vô cùng đáng lưu tâm là tỷ lệ bị những biến chứng này cao hơn hẳn so
với người có hai quả thận tách bạch. Điều này được chứng minh bằng số liệu
thống kê.
Có tới 35% người bị bệnh thận hình móng ngựa bị tắc nghẽn đường tiết
niệu. Điều này không có gì là quá khó hiểu. Bởi vì sự xuất hiện eo thận giả
đã đẩy điểm tiếp nối niệu quản và bể thận ở tít trên cao. Sự định cư bất
thường về điểm thoát nước tiểu đã làm cho nước tiểu không được thoát ra
toàn bộ. Điểm tiếp nối cao thì rõ ràng là nước tiểu không thể chảy ra hết dẫn
đến những hậu quả ứ nước tiểu, nhiễm khuẩn đường tiểu.
Nếu nói về sỏi thận thì có tới 20-60% người bị thận hình móng ngựa mắc
phải. Tiếp theo có khoảng 30-40% tỷ lệ bệnh nhân bị thận móng ngựa bị
nhiễm khuẩn đường niệu. Tệ hại hơn, 45% ung thư biểu mô thận thuộc các
trường hợp dị dạng thận hình móng ngựa. Đó là hậu quả của một loạt sự tác
động tổng hợp từ nhiều yếu tố như sỏi thận, nhiễm khuẩn đường niệu, ứ
đọng nước tiểu.
Có dễ phát hiện không?
Người bị bệnh thận hình móng ngựa không dễ gì tự phát hiện ra bệnh tật của
mình. Tức là người bệnh chỉ được phát hiện tình cờ hay được phát hiện khi
bệnh đã điển hình. Hiếm có ai phát hiện được ở trong giai đoạn sớm. Đó là
bởi vì người bệnh vẫn có hai quả thận hoạt động bình thường. Vẫn bài tiết ra
nước tiểu nên ít ai nghĩ rằng mình bị thận hình móng ngựa. Nhưng khi có
biến chứng rồi thì đi khám mới vỡ lẽ ra, mình bị dị tật thận từ lúc mới sinh.
Người ta có thể phát hiện thận móng ngựa bằng 2 cách: khám lâm sàng bệnh
nhân có dấu hiệu nhiễm khuẩn tiết niệu như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu, sốt
dai dẳng… và dựa vào cận lâm sàng như Xquang, siêu âm, CT scan... có
hình ảnh hình móng ngựa trên phim.
TS. Trần Các - Chủ nhiệm Khoa Ngoại tiết niệu -
Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết:
Trên lâm sàng, các loại dị dạng thận thường gặp
gồm có dị dạng về số lượng (một thận hay nhiều
thận), chất lượng (dị dạng phát triển thận, nhu mô
thận phát triển không bình thường gọi là thiểu sản
thận), dị dạng vị trí (thận lạc chỗ), thận di cư vị trí
(chẳng hạn niệu quản không đổ vào bàng quang
mà đổ vào âm đạo).
Thận móng ngựa là một dị dạng về hình thái thận.
Có thể xác định thận móng ngựa bằng chụp cản
quang, chụp CT scan. Ðối với người bệnh có thận
móng ngựa, nếu không có bệnh lý kèm theo thì
không cần phải điều trị gì. Tuy nhiên trên thực tế,
người có thận móng ngựa là hai quả thận dính
nhau bởi eo thận nên dễ mắc các bệnh về thận
hơn những người bình thường. Tùy theo bệnh lý
thận mắc phải mà có những biện pháp điều trị phù
hợp.
