
i
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến trường Cao Đẳng CNTT Hữu
Nghị Việt Hàn đã tạo điều kiện thuận lợi cho em được ngồi học trong lớp học Tin Học
Viễn Thông Khóa 4 của trường, em gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô bộ môn
thuộc khoa công nghệ thông tin ứng dụng đã nhiệt tình giảng dạy, cung cấp kiến thức
và giúp đỡ động viên để em có thể hoàn thành được đồ án này. Đặc biệt gửi lời cảm ơn
chân thành tới cô Phan Thị Lan Anh đã hướng dẫn tận tình cho em trong suốt thời gian
làm đồ án.
Xin cảm ơn những người thân trong gia đình tôi, cảm ơn những người bạn thân
thiết đã giúp đỡ tôi trong những lúc khó khăn nhất.
Sinh viên thực hiện:
Lương Văn Phượng

ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. i
MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ CÁC THUẬT NGỮ TIẾNG ANH ............ v
DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................... vii
DANH MỤC HÌNH ẢNH .......................................................................................... viii
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TIẾNG NÓI ........ 2
1.1 Giới thiệu chương .................................................................................................... 2
1.2 Nâng cao chất lượng tiếng nói là gì ? ..................................................................... 2
1.3 Tín hiệu, hệ thống và xử lý tín hiệu ....................................................................... 3
1.3.1 Tín hiệu ............................................................................................................. 3
1.3.2 Nguồn tín hiệu .................................................................................................. 4
1.3.3 Hệ thống và xử lý tín hiệu ................................................................................ 4
1.3.4 Phân loại tín hiệu ............................................................................................. 5
1.4 Lý thuyết về nhiễu ................................................................................................... 5
1.4.1 Nguồn nhiễu ..................................................................................................... 5
1.4.2 Nhiễu và mức tín hiệu tiếng nói trong các môi trường khác nhau ................ 7
1.5 Tín hiệu rời rạc theo thời gian................................................................................ 8
1.5.1 Tín hiệu bước nhảy đơn vị ............................................................................... 8
1.5.2 Tín hiệu xung đơn vị......................................................................................... 9
1.5.3 Tín hiệu hàm mũ ............................................................................................... 9
1.5.4 Tín hiệu hàm sin rời rạc ................................................................................... 9
1.6 Phép biến đổi Fourier của tín hiệu rời rạc DTFT ................................................ 9
1.6.1 Sự hội tụ của phép biến đổi Fourier .............................................................. 10
1.6.2 Quan hệ giữa biến đổi Z và biến đổi Fourier ................................................ 10
1.6.3 Phép biến đổi Fourier ngược ......................................................................... 10
1.6.4 Các tính chất của phép biến đổi Fourier ....................................................... 11
1.6.5 Phân tích tần số (phổ) cho tín hiệu rời rạc ................................................... 12

iii
1.6.6 Phổ biên độ và phổ pha .................................................................................. 12
1.7 Các thuật toán sử dụng nâng cao chất lượng tiếng nói ...................................... 13
1.7.1 Trừ phổ ............................................................................................................ 13
1.7.2 Mô hình thống kê ............................................................................................ 13
1.8 Tín hiệu tiếng nói ................................................................................................... 13
1.9 Cơ chế tạo tiếng nói ............................................................................................... 15
1.9.1 Bộ máy phát âm của con người ..................................................................... 15
1.9.2 Mô hình kỹ thuật của việc tạo tiếng nói ........................................................ 16
1.9.3 Phân loại âm ................................................................................................... 16
1.9.4 Thuộc tính âm học của tiếng nói ................................................................... 16
1.10 Kết luận chương................................................................................................... 17
CHƯƠNG 2 : ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TIẾNG NI ....................................... 18
2.1 Giới thiệu chương .................................................................................................. 18
2.2 Phương pháp đánh giá chủ quan ......................................................................... 18
2.2.1 Các phương pháp đánh giá tuyệt đối ............................................................. 18
2.2.2 Các phương pháp đánh giá tương đối ........................................................... 19
2.2.2.1 Đánh giá bằng phương pháp so sánh các mẫu tín hiệu ........................... 19
2.2.2.2 Phương pháp đánh giá theo sự suy giảm chất lượng ............................... 20
2.3 Phương pháp đánh giá khách quan ..................................................................... 20
2.4 Kết luận chương..................................................................................................... 21
CHƯƠNG 3: THUẬT TOÁN SPECTRAL–SUBTRACTION ............................... 22
3.1 Giới thiệu chương .................................................................................................. 22
3.2 Thuật toán Spectral Subtraction .......................................................................... 22
3.2.1 Giới thiệu chung ............................................................................................. 22
3.2.2 Nguyên tắc cơ bản của thuật toán .................................................................. 22
3.2.3 Spectral subtraction đối với phổ biên độ ........................................................ 23
3.2.4 Spectral subtraction đối với phổ công suất .................................................... 24
3.3 Sơ đồ khối của thuật toán Spectral Subtraction ................................................. 25
3.3.1 Phân tích tín hiệu theo từng frame ................................................................ 26

iv
3.3.2 Overlap và Adding .......................................................................................... 26
3.3.3 Hàm xử lý giảm nhiễu .................................................................................... 27
3.3.4 Ước lượng và cập nhật nhiễu ......................................................................... 28
3.3.4.1 Voice activity detection ............................................................................. 28
3.3.4.2 Quá trình ước lượng và cập nhật nhiễu ................................................... 29
3.4 Kết luận chương..................................................................................................... 29
CHƯƠNG 4: MÔ PHỎNG BẰNG MATLAP .......................................................... 30
4.1 Giới thiệu chương .................................................................................................. 30
4.2 Giới thiệu chung về phần mềm Matlab ............................................................... 30
4.2.1 Khái niệm về Matlab ....................................................................................... 30
4.2.2 Các tính năng chính ....................................................................................... 30
4.3 Quy trình thực hiện và đánh giá thuật toán ....................................................... 31
4.4 Lưu đồ thuật toán Spectral Subtraction ............................................................. 32
4.5 Thực hiện và đánh giá thuật toán ........................................................................ 33
4.6 Kết luận chương..................................................................................................... 36
4.7 Matlap Code của thuận toán giảm nhiễu ............................................................ 36
KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI ................................................... 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ ix
PHỤ LỤC ....................................................................................................................... x
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN ...................................................... xi

v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ CÁC THUẬT NGỮ
TIẾNG ANH
Từ viết
tắt
Tiếng Anh
Nghĩa tiếng Việt
ACR
Absolute Categories Rating
Đánh giá theo giá trị tuyệt đối
CCR
Comparison Category Rating
Đánh giá bằng cách so sánh
DCR
Degradation Category Rating
Đánh giá suy giảm chất lượng
DFT
Discrete Fourier Transform
Phép biến đổi Fourier rời rạc
DTFT
Discrete- Time Fourier Transform
Phép biến đổi Fourier của tín hiệu rời
rạc.
FFT
Fast Fourier Transform
Phép biến đổi Fourier nhanh
IDTFT
Inverse Discrete Fourier
Transform
Phép biến đổi ngược Fourier rời rạc
ITU-T
International Telecommunications
Union Telecommunication
Hiệp hội tiêu chuẩn viễn thông
quốc tế
IS
IS Itakura_Saito
LLR
Log Likehook Raito
LPC
LPC Linear Prediction Coefficients
Hệ số dự đoán tuyến tính
LTI
Linear Time-Invariant
Hệ thống bất biến và biến thiên
theo thời gian
MMSE
Minium Mean-Squared Error
Tối thiểu hoá sai lệch trung bình bình
phương
MOS
Mean Opinion Scores
Đánh giá theo quan điểm người nghe
OE
Objective Evaluation
Đánh giá khách quan
PC
Personal Computer
Máy tính cá nhân
ROC
Region of Convergence
Miền hội tụ
SE
Subjective Evaluation
Đánh giá chủ quan
SNR
Signal Noise Ratio
Tỉ số tín hiệu trên nhiễu
SPL
Sound Pressure Level
Mức áp suất của âm thanh
SVD
Singular Value Decomposition
Phép phân tích giá trị đơn
SS
Spectral Subtraction
Thuật toán giảm nhiễu tín hiệu