35
ĐỠ ĐẺ SINH ĐÔI
I. ĐẠI CƢƠNG
Sinh đôi thai nghén nguy cao. Đặc điểm "nguy cao" xảy ra ngay
c trong thi k mang thai cũng như trong chuyển d đẻ.
Thành công hay tht bại khi đ đẻ song thai tùy thuc vào chẩn đoán chính
xác các ngôi, thế ca hai thai, s chun b tốt các phương tiện chăm sóc, hi sc
cho m và thai nhi, vào kiến thc, k năng cũng như kinh nghiệm của người đỡ đẻ.
Nguy gặp trong cuộc đẻ song thai thường suy thai, ngôi bất thường,
sang chn cho thai.
II. CH ĐỊNH
Các ca chuyn d sinh đôi và cuộc chuyn d tiến trin thun li.
III. CHNG CH ĐNH
- Sinh đôi hai thai dính nhau.
- Sinh đôi hai thai mc nhau: thai th nht là ngôi mông, thai thhai ngôi
đầu do đó khi xuống hai thai có th mc nhau.
- Thai 1 ngôi bất thường, ngôi vai.
- Suy thai, sa dây rn…
- T cung có so m cũ, rau tiền đạo, sn ph sinh con so ln tui.
- M b các bnh lý không được đẻ đường âm đạo: bnh tim mch, cao huyết
áp, tin sn git nng…
- Nơi không phòng mổ, thiếu các phương tiện theo dõi, hi sc cho sn
ph và tr sơ sinh.
IV. CHUN B
1. Tuyến áp dng
Ch tiến hành theo dõi chuyn d và đỡ đẻ sinh đôi tuyến huyn tr lên. Tuy
nhn đôi khi có kh năng tất c c tuyến bt buc phi x trí nếu sn ph đến mun
không th chuyn tuyến hoc không chn đoán song thai đưc t trước.
2. Ngƣời thc hin
Kíp đ đẻ tt nhất 3 ngưi: 1 bác s sn khoa (hoc n h sinh gii,
kinh nghiệm), 1 người gây hi sức, 1 chuyên chăm sóc hi sức sinh. Tuy
nhiên trong mt s ca đc biệt, không đ nhân viên thì ti thiểu kíp đỡ đẻ phi có 2
người: 1 để đỡ đẻ, 1 chăm sóc và hồi sức sơ sinh.
3. Phƣơng tiện
- Hai hộp đỡ đẻ
- Hai b làm rn
- Hai b khăn bông, áo tã cho trẻ sơ sinh
- Hai b dng c hi sức sơ sinh.
36
- B săng trải bàn vô khun: 5 cái
- Găng vô khuẩn: ít nht 5 cp
- Thuc co hi t cung: Oxytocin, Ergometrine, Alsoben, Duratocin
- Dch truyền, các phương tiện để hi sc m và sơ sinh
4. Sn ph
- Sn ph được tư vấn trước sinh v thun lợi và khó khăn trong cuộc đẻ sinh
đôi.
- Tht tháo, thông tiu, v sinh âm h âm đạo
5. H sơ bệnh án
Ngoài các th tc ca mt bệnh án thông thường nên ghi rõ tình trng ca hai
thai : ngôi thế ca hai thai, d kiến trọng lượng thai, tình trng i, dây rốn (xác định
qua khámm sàng và siêu âm thai)
V. CÁC BƢỚC TIN HÀNH
1. Nguyên tc
- Luôn theo dõi tình trng sc khe của người m hai thai, nht thai nhi
th hai. Phát hin kp thời nguy cơ suy thai và có biện pháp x trí thích hp.
- Do t cung quá căng nên cơn co t cung thường yếu thưa, c t cung m
chm. Nếu đ điu kin th bm i cho t cung bớt căng, điều chỉnh cơn co tử
cung để chuyn d tiến trin tốt hơn.
- Nên đặt một đường truyền tĩnh mạch để điu chỉnh cơn co t cung và th
hi sc ngay cho m và thai khi cn.
- Kim tra, b xung h sơ đầy đủ trước khi đỡ đẻ.
- Chun b đầy đ các trang thiết cn thiết cho cuộc đẻ, cho m và tr sơ sinh
2. Các bƣớc tiến hành
- Thì 1: đỡ đẻ thai nhi th nht:
Thai th nht thưng ngôi thuận, đôi khi ngôi mông. Thường ngôi lt
chậm, cơn co yếu. Nếu ngôi chỏm thì đỡ đ như bình thường, chú ý khi i v d
gây sa dây rn. Sau khi thai s kp cht dây rn v phia bánh rau trước khi cắt để
ngăn ngừa mt máu ca thai th hai nếu có tun hoàn ni thông.
- Thì 2: kim tra ngay ngôi, thế và tim thai ca thai th hai:
+ Chú ý thai th hai luôn b đe doạ trước nguy cơ thiếu oxy. Sau khi thai th
nht s, bung t cung tr thành quá rng làm cho thai th hai không bình chnh
tt, d sinh ra ngôi bất thường như ngôi vai, ngôi ngược.
+ Lp tức khám ngay (khám ngoài khám âm đạo) để kim tra ngôi, thế,
kiu thế ca thai th hai.
+ Nếu đang truyền Oxytocin t cung co mnh, bóp chặt, kxác định
đưc ngôi, phi tm thi ngng truyền đ t cung bớt co, xác định đưc ngôi thai
37
và cũng để thun lợi hơn cho việc xoay thai trong nếu thai th hai ngôi bất thường.
+ Giai đoạn này cần nhanh, chính xác nhưng không vi vàng. Phải xác định
rõ ngôi thai th hai trước khi quyết định.
- Thì 3: đỡ đẻ thai th hai
Tùy theo thai th hai là ngôi gì mà có hưng x trí thích hp:
+ Nếu ngôi đu: tiếp tc truyn Oxytocin, ch cơn co t cung ri bm i,
c định ngôi và đỡ đẻ như thường l.
+ Nếu ngôi mông: đ đẻ như ngôi mông.
+ Nếu ngôi bất thường: ngôi vai, ngôi trán, thì phi bm i ngay ni xoay
thai thành ngôi mông. Sau đó đỡ đẻ ngôi mông như thường hoặc đại kéo thai ngay.
+ Trong song thai, thai nhi thưng nhỏ, hơn nữa sau khi đ thai 1, bung t
cung rng nên vic xoay thai th tiến hành thun li. Nếu quá chm c t cung
s co li, bong rau nên thai th hai d b suy.
Chú ý:
+ Ch tiến hành xoay thai th hai trong đẻ song thai với điều kin i còn, thai
nh, t cung không co cng bóp cht phn thai, không b ngôi vai sa tay. Nếu
không đủ điu kin phi m ly thai.
+ Nếu nội xoay thai không đúng chỉ định k thut d xy ra tai biến như
v t cung, thai b sang chn, bong rau, suy thai...
- Thì 4: s rau
Sau khi thai s thai hai tiến hành x trí tích cực giai đoạn 3, trong thi k s
nhau d biến chng chảy máu do đờ t cung, do đó phi dùng thuc co bóp t
cung ngay và duy trì nh giọt tĩnh mạch.
VI. THEO DÕI
- Nguy sau khi thai sổ là đờ t cung, do đó cn d phòng bằng các thuốc
tăng co tử cung, xoa tử cung đảm bo t cung co thành khi an toàn.
- Cn theo dõi sát sn ph nhng gi đầu sau đẻd xy ra chảy máu do đ
t cung th phát. Bảo đảm tt chế độ dinh dưỡng để to cho sn ph kh năng
nhanh chóng phc hi sc kho và có đủ sa nuôi hai con.
38
Hình 1. Các tư thế ca song thai