Dùng sữa chua khi uống
kháng sinh
Khi uống thuốc kháng sinh để điều trị một bệnh nhiễm khuẩn nào
đó có nên uống cùng men tiêu hóa? Thuốc kháng sinh và sữa chua có tác
động qua lại như thế nào và nếu cần thiết phải sử dụng chúng như thế
nào cho hợp lý?
Vai trò của sữa chua đối với sức khỏe
Sữa chua (yaourt) là sản phẩm lên men lactic từ sữa bò tươi, sữa bột
hay sữa động vật nói chung sau khi đã khử chất béo và thanh trùng vi khuẩn
gây bệnh bằng phương pháp Pasteur ở nhiệt độ 80 - 90oC. Sữa chua được
lên men bởi các chủng vi khuẩn có lợi cho đường ruột như probiotics
(Lactobacillus bulgaricus, Streptocoocus thermophilus). Quá trình lên men
giúp cho các chất dinh dưỡng trong sữa được chuyển thành dạng dễ tiêu hóa
hơn. Trong đó, các thành phần như protein (chất đạm), lipid (chất béo) có
sẵn trong sữa đã được tiêu hóa một phần, rút ngắn thời gian hấp thu trong hệ
thống tiêu hóa. Đường lactoza đã được lên men chuyển thành lactic, dễ hấp
thu, làm giảm lượng đường tồn đọng lại ở hệ tiêu hóa nên tránh được tiêu
chảy. Ngoài ra, sữa chua còn giúp cho cơ thể hấp thu can-xi và một số
khoáng chất khác dễ dàng hơn. Sữa chua còn có tác dụng điều hòa nhu động
ruột, chống táo bón. Một số chủng vi khuẩn khác như Lactobacillus
acidophilus và Bifido bacterium giúp tạo sự cân bằng và bồi bổ cho những vi
khuẩn tốt hiện hữu có sẵn trong ruột. Các thành phần có trong sữa chua giúp
giảm thiểu những vi khuẩn có hại cho đường ruột. Ngoài ra, sữa chua còn tự
sản sinh ra loại kháng sinh riêng làm chậm quá trình phát triển của các vi
khuẩn có hại.
Tại sao không ăn sữa chua khi uống kháng sinh?
Trong đường ruột của con người có khoảng 400 loại vi khuẩn có lợi
sinh sống, chúng giúp cho cơ thể bảo vệ và duy trì một hệ thống tiêu hóa
khỏe mạnh, làm giảm sự phát triển của các loại vi khuẩn có hại như Ecoli,
Yersinia và Helicobacter pylori trong đường ruột bằng cách tăng acid
luminal, tiết ra protein diệt khuẩn và ức chế các vi khuẩn có hại bám vào
thành ruột.
Trong hầu hết các trường hợp, khi ta uống một loại kháng sinh để tiêu
diệt các loại vi khuẩn có hại gây ra các căn bệnh, ví dụ như viêm phổi, viêm
phế quản, viêm tai mũi họng thì kéo theo đó các vi khuẩn có lợi cũng bị tiêu
diệt theo. Uống kháng sinh liều cao hoặc dài ngày có thể dẫn đến tình trạng
các vi khuẩn không gây bệnh trong ruột bị tiêu diệt, phá hoại quan hệ giữa vi
khuẩn gây bệnh và vi khuẩn không gây bệnh. Những tác động trên sẽ kéo
theo sự giảm sút của hệ miễn dịch, gây nên các tác dụng phụ như buồn nôn,
nôn, trướng bụng, ăn uống giảm sút, bí đại tiện, đầu choáng váng, mắt tối
sầm, tai nghễnh ngãng... Do số lượng vi khuẩn có lợi trong ruột sẽ bị giảm
đáng kể, sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột bị mất đi. Sau đó, các loại vi
khuẩn có hại có điều kiện thuận lợi để phát triển và lan truyền nhiều hơn mà
phổ biến nhất là vi khuẩn Clostridium difficile, vi khuẩn gây nên tiêu chảy.
Loại tiêu chảy này thường được gọi là tiêu chảy do thuốc kháng sinh gây ra.
Không nên ăn sữa chua ngay khi uống
thuốc kháng sinh.
Ngày nay, với sự ra đời của khoa học công nghệ, những loại vi khuẩn
tốt còn được chế tạo và bán trên thị trường dưới dạng thuốc mà ta hay gọi là
men tiêu hóa. Những sản phẩm này thường được gọi chung là “chế phẩm
sinh học” (probiotics). Probiotics có chứa những vi sinh vật có thể tồn tại
độc lập, cố định trong một số lượng vừa đủ. Những chế phẩm này thường ở
dạng viên nang, viên nén, dạng nước hoặc đôi khi được kết hợp vào trong
thực phẩm. Vì vậy sau mỗi đợt uống thuốc kháng sinh, người bệnh thường
được các thầy thuốc kê đơn dùng các sản phẩm men tiêu hóa để bổ sung một
lượng vi sinh vật có lợi cho đường ruột, giúp lập lại cân bằng hệ vi sinh rất
quan trọng này. Tuy nhiên, có một loại thực phẩm có tác dụng gần giống
như khi ta dùng các sản phẩm men tiêu hóa, đó là sữa chua vì sữa chua có
các vi khuẩn có lợi như đã nói ở trên. Sữa chua là một món ăn rất khoái
khẩu, vì thế người bệnh sẽ dung nạp được tốt hơn, đặc biệt là trẻ nhỏ. Sữa
chua có chứa Lactobacillus acidophilus, loại vi khuẩn có lợi chiếm số lượng
nhiều nhất trong số các vi khuẩn có lợi sinh sống trong thành ruột của con
người. Dựa vào những số liệu nghiên cứu khoa học thì việc sử dụng
probiotics sẽ làm giảm 52% nguy cơ tiêu chảy do kháng sinh. Việc bổ sung
probiotics như sữa chua có thể giúp thay thế những vi khuẩn có lợi đã bị tiêu
diệt. Bởi thế sẽ giúp giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian bị tiêu chảy.
Việc ăn bổ sung sữa chua ở các bệnh nhân hay phải dùng kháng sinh sẽ có