Soạn Văn 8 bài Nam quốc sơn hà
* Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 7 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Tìm đọc thông tin về cuộc kháng chiến chống quân
Tống của nhà Lý và trận chiến dọc phòng tuyến
sông Như Nguyệt dưới sự chỉ huy của Lý Thường
Kiệt (năm 1077).
Hướng dẫn trả lời
1. Diễn biến:
- Quách Quỳ cho quân vượt sông đánh phòng tuyến
của ta nhưng bị quân ta phản công quyết liệt làm
chúng không tiến vào được.
- Cuối xuân 1077 Lý Thường Kiệt cho quân vượt
sông bắt ngờ đánh vào đồn giặc.
2. Kết quả:
- Quân giặc “Mười phần chết đến năm sáu phần”.
- Quách Quỳ chấp nhận giảng hòa và rút quân về
nước.
3. Nguyên nhân - Ý nghĩa:
- Sự ủng hộ tinh thần đoàn kết của quân dân ta
- Tài chỉ huy của Lý Thường Kiệt
- Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giặc
ngoại xâm của dân tộc.
- Củng cố nền độc lập tự chủ của dân tộc.
- Đập tan mộng xâm lược Đại Việt của nhà Tống.
* Trải nghiệm cùng văn bản
Suy luận: Em hiểu thế nào là “thiên thư”?
“Thiên” có nghĩa là Trời
- “Thư” có nghĩa là Sách
=> “Thiên thư” được hiểu là sách trời
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: Bài thơ Nam quốc sơn hà được
coi như Bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Việt
Nam; nội dung chính của bài thơ đã khẳng định chủ
quyền lãnh thổ của Đại Việt.
Câu 1 (trang 8 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Xác định bố cục của bài thơ.
Hướng dẫn trả lời
2 phần:
- Câu 1,2: Giới thiệu vấn đề chủ quyền và khẳng
định tính tất yếu không thể thay
đổi của chủ quyền đất nước.
- Câu 3,4: cảnh cáo việc quân giặc sang xâm lược
và khẳng định kết cục không tốt đẹp của chúng khi
xâm lược lãnh thổ nước Nam.
Câu 2 (trang 8 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Theo em, bài thơ đã đã tuân thủ quy định về luật,
niêm, vần, đối của một bài thơ tứ tuyệt luật Đường
như thế nào?
Hướng dẫn trả lời
Luật: Tuân thủ theo luật trắc vần bằng
- Số câu: 4
- Số chi trong câu: 7
- Niêm: Chi thứ hai của câu 1 là “trắc” niêm với
chi thứ hai của câu 4 cjng là “trắc”, chi thứ hai
của câu 2 là “bằng” niêm với chi thứ hai của câu 3
cjng là “bằng”.
- Vần: chỉ hiệp theo một vần k các câu 1, 2 và 4 (cư
– thư – hư)
- Đối: thơ tứ tuyệt không có quy định đối cụ thể và
khắt khe như thất ngôn bát cú
=> Kết luận: Bài thơ tuân thủ quy định về luật,
niêm, vần, đối của một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt
luật trắc vần bằng theo luật Đường.
Câu 3 (trang 8 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Qua hai câu đầu, tác giả muốn khẳng định điều gì?
Từ đó, cho biết:
a. Tác dụng của cách dùng từ, ngắt nhịp trong câu:
Nam quốc sơn hà Nam đế cư.
b. Tác dụng của việc nói đến “thiên thư” (sách trời)
trong câu thơ thứ hai.
Hướng dẫn trả lời
Hai câu đầu giới thiệu vấn đề chủ quyền và khẳng
định tính tất yếu không thể thay đổi của chủ quyền
đất nước.
a. Câu đầu có thể ngắt theo nhịp 4/3 hoặc 2/2/3.
Cách ngắt nhịp trong câu theo nhịp 4/3 “Nam quốc
sơn hà/ Nam để cư” hoặc “Nam quốc/ sơn hà/ Nam
đế cư”: tỏ rõ hai vấn đề quan trọng nhất là “sông
núi nước Nam”, và “vua nước Nam” đi liền với nhau
ngay trong câu mk đầu của bài thơ. Đây là cách
ngắt nhịp tiêu biểu của thơ thất ngôn tứ tuyệt luật
Đường, tạo âm điệu chậm rãi, trang nghiêm.
b. Việc nói đến “thiên thư” (sách trời) trong câu thơ
thứ hai cho thấy “tính pháp lí” của chủ quyền chủ
quyền đã được ghi rõ, quy định rõ bằng văn bản
của “nhà trời”, không phải chuyện người thường
muốn mà thay đổi được và cjng không thể thay đổi
được bằng hành vi xâm lược.
Câu 4 (trang 8 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Ở hai câu cuối, tác giả nói về điều gì, nói với ai và
bằng thái độ, tình cảm như thế nào?
Hướng dẫn trả lời
- Tác giả nói với quân xâm lược rằng: Chúng bay
hãy chờ xem chúng bay sẽ thất bại như thế nào,
với thái độ kiên quyết, mạnh mẽ, tràn đầy niềm tin
và lòng tự hào dân tộc.
Câu 5 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 2 Tập 2
Nêu chủ đề và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Hướng dẫn trả lời
– Chủ đề của bài thơ: khẳng định chủ quyền về
lãnh thổ của đất nước và ý chí, quyết tâm bảo vệ
chủ quyền đó trước mọi kẻ xâm lược.
– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: là tình cảm yêu
nước mãnh liệt, lòng tự tôn dân tộc sâu sắc và ý
thức về chủ quyền của dân tộc.
Câu 6 (trang 9 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Nam quốc sơn hà thường được xem là một “bản
tuyên ngôn độc lập” bằng thơ trong văn học Việt
Nam và còn được gọi là bài thơ “Thần”. Hãy phát
biểu ý kiến của em về điều này.
Hướng dẫn trả lời
Nam quốc sơn hà thường được xem là một “bản
tuyên ngôn độc lập” bằng thơ trong văn học Việt
Nam và còn được gọi là bài thơ “Thần”. Bài thơ đã
cho thấy niềm tự hào và tự tôn dân tộc, ý thức bảo
vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia. Đồng thời ca ngợi
truyền thống anh hùng bảo vệ đất nước từ ngàn
đời nay.
Câu 7 (trang 9 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Nêu một số dẫn chứng lấy từ lịch sử hoặc từ văn
chương cho thấy tinh thần và ý chỉ về độc lập chủ
quyền đã trk thành một truyền thống vẻ vang của
dân tộc.
Hướng dẫn trả lời
- Hịch tướng sĩ của Trần Hưng Đạo: Hịch tướng sĩ là
một áng văn chính luận xuất sắc nhằm kêu gọi,
khích lệ tinh thần yêu nước, lòng tự tôn, tự trọng và
ý chí chống giặc ngoại xâm của các tướng sĩ. Mk
đầu bài hịch, Trần Quốc Tuấn nêu nhing gương
trung thần nghĩa sĩ trong sử sách. Tiếp theo Ngài tố
cáo sự hống hách và tội ác của kẻ thù để khơi dậy
lòng căm thù giặc của tướng sĩ. Ngài còn nói lên
mối ân tình giia chủ soái và tướng sĩ đồng thời
Ngài phân tích phải trái, đúng sai, định hướng hàng
ngj quân sĩ và khẳng định nhing hành động nên
làm.
