Giám sát các-bon rừng có sự tham gia
Hướng dẫn cho người dân địa phương
Bảo Huy, Nguyễn Thị Thanh Hương, Benktesh D. Sharma,
Nguyễn Vinh Quang
Tháng 8, 2013
www.snvworld.org/redd2 SNV REDD+
Hướng dẫn này là kết quả của Dự án “Cung cấp Đa lợi ích Môi trường
và Xã hội từ REDD+ ở Khu vực Đông Nam Á (MB-REDD+)” của T chc
Phát trin Hà Lan SNV, trong khuôn kh Sáng kiến Kh hu Quc tế. B Môi
trưng, Bảo tn Thiên nhiên và An toàn Ht nhân (BMU) của Cng ha Liên
bang Đc tài trợ chương trình này.
Tác giả xin cảm ơn những chuyên gia đã tham gia góp ý và đóng góp cho tài
liệu hướng dẫn này: Ông Steven Swan (SNV) và các đng nghiệp ở B môn
Quản lý Tài nguyên Rừng và Môi trưng (FREM) thuc Đi học Tây Nguyên:
TS. Võ Hùng, TS. Cao Thị Lý, Th.S. Nguyễn Đc Định, KS. Nguyễn Công Tài
Anh, KS. Phm Đoàn Phú Quc, KS. Nguyễn Thế Hin, Th.S. Phm Tuấn
Anh. Đặc biệt cảm ơn Ông Nguyễn Anh Hà và Ông Nguyễn Đc Luân đã hỗ
trợ cung cấp hình vẽ minh họa.
Tác giả chân thành cảm ơn sự ủng h và đóng góp quý báu của lãnh đo, cán
b kỹ thut và ngưi dân tỉnh Lâm Đng: UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát
trin Nông thôn, Chi cục Lâm nghiệp, Chi cục Kim lâm, Ht Kim lâm huyện
Bảo Lâm, VQG Cát Tiên, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bảo Lâm và Lc
Bắc; và cán b và ngưi dân các xã Lc Bắc, Lc Bảo, và Lc Lâm (huyện
Bảo Lâm) và xã Quc Oai (huyện Đ Tẻh).
Tác giả:
TS. Bảo Huy
Phó Giáo sư Khoa học Lâm nghiệp, Trưng Đi học Tây Nguyên, Buôn Ma
Thut, Việt Nam
TS. Nguyễn Thị Thanh Hương
Giảng viên Trưng Đi học Tây Nguyên, Buôn Ma Thut, Việt Nam
TS. Benkesh D. Sharma
C vấn giám sát tài nguyên rừng có sự tham gia, T chc Phát trin Hà Lan
SNV, H Ch Minh, Việt Nam
Lời cảm ơn
www.snvworld.org/redd3 SNV REDD+
1 Giới thiệu giám sát các-bon rừng có sự tham gia (PCM) .........................................4
2 Các chỉ tiêu đo đếm trong giám sát các-bon rừng có sự tham gia (PCM) ................5
3 Giám sát sự thay đi diện tch 3 và trng thái rừng .................................................6
4 Xác định vị tr ô mẫu ...............................................................................................10
5 Thiết lp ô mẫu c định ..........................................................................................14
6 Đo đếm trong ô mẫu và ô mẫu phụ ........................................................................21
Phụ lục I: Các mẫu phiếu hiện trưng ..........................................................................26
Phụ lục II: Dụng cụ, vt liệu cần thiết trong PCM/PFM cho 1 t kỹ thut ......................30
Phụ lục III: Bảng tra chiều dài cng thêm bán knh ô mẫu theo đ dc .......................31
Danh sách các hình
Hình 1: Năm b cha các-bon rừng ...............................................................................5
Hình 2: Các dụng cụ, vt liệu cần thiết cho mt t kỹ thut PCM ..................................6
Hình 3: Xác định vị tr ô mẫu b tr ngẫu nhiên bằng GPS trên thực địa .....................13
Hình 4: Ô mẫu hình trn phân tầng thành 4 ô phụ và cách đo đếm các nhóm đưng knh
theo bán knh ô mẫu .....................................................................................................15
Hình 5: Đo các nhóm đưng knh cây theo bán knh ô mẫu từ tâm ra ........................15
Hình 6: Cun dây với các dải màu khác nhau theo từng bán knh ô phụ ............. 17
Hình 7: Thiết bị Clinometer xác định hướng, đ cao và đ dc ...................................18
Hình 8: Đo đ dc bằng thiết bị Clinometer ..................................................................18
Hình 9: Ô mẫu theo hướng Đông Bắc ..........................................................................19
Hình 10: Ô mẫu theo hướng Đông Nam ......................................................................20
Hình 11: Ô mẫu theo hướng Tây Nam .........................................................................20
Hình 12: Ô mẫu theo hướng Tây Bắc ..........................................................................20
Hình 13: Cách đo đưng knh ngang ngực cây rừng (DBH) ........................................25
Trang
Mục lục
www.snvworld.org/redd4 SNV REDD+
1
Đ thực hiện các chương trình lâm nghiệp như Chi trả dịch vụ môi trưng rừng (PES)
hay Giảm phát thải kh nhà knh từ mất rừng và suy thoái rừng (REDD+), Giao đất giao
rừng, khoán quản lý bảo vệ rừng cho h gia đình và cng đng; chủ rừng cần có mt hệ
thng đo tnh, giám sát tài nguyên rừng nói chung và sinh khi/các-bon rừng nói riêng.
Hệ thng đo tnh giám sát tài nguyên rừng này cần có sự tham gia trực tiếp của h gia
đình, chủ rừng đ bảo đảm rằng họ đã tham gia vào việc quản lý bảo vệ rừng, cung cấp
thông tin về s lượng chất lượng rừng đã được giao hoặc khoán. Từ đây cũng làm cơ sở
cho việc chi trả công lao đng hoặc có th thu được lợi ch từ chi trả dịch vụ môi trưng
từ giảm phát thải hoặc hấp thu kh nhà knh trong chương trình REDD+. Mt hệ thng
giám sát trong đó thu hút được sự tham gia của các bên liên quan trong các bước của
giám sát các-bon rừng được gọi là giám sát các-bon rừng có sự tham gia - PCM.
Phương pháp cần đơn giản, phù hợp đ cng đng, chủ rừng và các bên liên quan có
th tự thực hiện với sự hỗ trợ của cán b lâm nghiệp; nhằm cung cấp dữ liệu có đ tin
cy đáp ng được các tiêu chuẩn về chất lượng của quc gia cũng như quc tế.
Hướng dẫn PCM này,
Hướng dẫn cho ngưi
dân địa phương, là mt
trong ba cun Hướng
dẫn được xây dựng đ
thúc đẩy sự tham gia
của các bên liên quan
trong giám sát các-
bon rừng, nó được sử
dụng bởi ngưi dân địa
phương và cng đng
đ thu thp và giám sát
dữ liệu hiện trưng.
Hướng dẫn này khái
quát về các b cha
các-bon rừng và chỉ
ra b cha nào được
đo đếm trong PCM.
Hướng dẫn này nhằm cung cấp chi tiết các bước của tiến trình đo đếm sự thay đi diện
tch rừng, trng thái rừng và các-bon rừng trên hiện trưng; sử dụng bản đ rừng hiện
có, sử dụng GPS và xác định vị tr các ô mẫu đã được thiết kế trước trên bản đ. Hướng
dẫn cho cán bộ kỹ thuật là Hướng dẫn th hai được xây dựng cho cán b lâm nghiệp
hiện trưng nhằm thiết kế và thực hiện hot đng PCM trên hiện trưng và phân tch
dữ liệu từ PCM. Bản hướng dẫn th ba, Hướng dẫn để tham khảo trên hiện trường,
được xây dựng đ các nhóm thực hiện đo tnh các-bon trên hiện trưng có th tham
khảo nhanh các bước kỹ thut, thao tác công cụ thiết bị, tra bảng biu trên hiện trưng.
Giới thiệu giám sát các-bon rừng có
sự tham gia (pcm)
www.snvworld.org/redd5 SNV REDD+
2
• Rừng có 5 b cha các-bon1 (Hình 1) và PCM có th tiến hành đo tnh. Đó là:
i) Trong cây gỗ phần trên mặt đất
ii) Trong thảm mục, cây bụi, thảm tươi
iii) Trong cây chết
iv) Trong rễ cây dưới mặt đất
v) Trong đất rừng
Hình 1: Năm bể chứa các-bon rừng
• Giám sát thay đi các-bon rừng trong PCM bao gm hai nhóm hot đng cơ bản:
- Đo tnh sự thay đi diện tch rừng, các trng thái rừng
- Đo tnh các b cha các-bon rừng và các thông tin khác trong ô mẫu
Tài liệu này hướng dẫn đ đo lưng sự thay di diện tch rừng, trng thái rừng
cũng như các thông tin về rừng và b cha các-bon rừng. Tuy nhiên đi với đo tnh
b cha các-bon, giới hn của hướng dẫn này chỉ nhằm đo tnh b cha các-bon
của cây gỗ phần trên mặt đất, không bao gm các b cha khác như dưới mặt đất,
gỗ chết, thảm mục và các-bon hữu cơ trong đất.
1 Mt b cha các-bon khác là sản phẩm gỗ. Tuy nhiên sản phẩm gỗ không được đo tnh trong
rừng và do đó Tài liệu này không đề cp
Các chỉ tiêu đo đếm trong giám sát
các-bon rừng có sự tham gia (pcm)