BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
TỔNG CỤC MÔI TRƯỜNG
HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRA ĐA DẠNG SINH HỌC
ĐỘNG VẬT NỔI
(Ban hành kèm theo Công văn số 2149/TCMT-BTĐDSH, ngày 14 tháng 9 năm
2016 của Tổng cục Môi trường)
1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 5
PHẦN 1. QUY ĐỊNH CHUNG .......................................................................... 7
I. Phạm vi điều chỉnh .......................................................................................... 7
II. Đối tượng áp dụng .......................................................................................... 7
III. Nguyên tắc điều tra đa dạng sinh học ......................................................... 7
IV. Mục đích và nội dung của điều tra đa dạng sinh học động vật nổi ......... 8
PHẦN 2. QUY TRÌNH, KỸ THUẬT ĐIỀU TRA ĐA DẠNG SINH HỌC
NHÓM ĐỘNG VẬT NỔI ................................................................................... 9
I. Công tác chuẩn bị trước khi tiến hành điều tra ........................................... 9
1. Lập kế hoạch ....................................................................................................................... 9
2. Dụng cụ và hoá chất cần thiết ........................................................................................... 10
2.1. Lưới thu mẫu động vật nổi ...................................................................................... 10
2.2. Dụng cụ chứa mẫu ................................................................................................... 13
2.3. Nh n hi u mẫu ......................................................................................................... 13
2.4. Bu ng đếm động vật nổi .......................................................................................... 13
2.5. Dụng cụ quang học .................................................................................................. 13
2.6. Các dụng cụ thiết bị khác phục vụ cho điều tra, thu mẫu động vật nổi tại hi n trường
........................................................................................................................................ 14
3. Kiểm tra trang thiết bị, dụng cụ ........................................................................................ 14
4. Thiết kế các tuyến/điểm điều tra....................................................................................... 14
II. Thực hiện điều tra đa dạng sinh học động vật nổi tại hiện trường ......... 16
1. Phương pháp thu vật mẫu động vật nổi ............................................................................ 16
2. Phương pháp thu mẫu động vật nổi tại các thủy vực nước ngọt ...................................... 18
3. Phương pháp thu mẫu động vật nổi trong các v ng nước a bờ độ s u tr n 30m ......... 19
4. Phương pháp thu mẫu động vật nổi trong các v ng nước ven bờ độ s u 10-30 m) ........ 19
5. Phương pháp thu mẫu động vật nổi trong các HST rạn san hô ven bờ ............................ 20
6. Phương pháp thu mẫu động vật nổi trong các HST thảm cỏ biển ven bờ ........................ 20
7. Phương pháp thu mẫu động vật nổi trong HST r ng ngập m n RNM c a sông ven bờ20
III. Xử lý, bảo quản và vận chuyển mẫu vật .................................................. 21
1. X lý mẫu vật ................................................................................................................... 21
2. Bảo quản mẫu vật ............................................................................................................. 21
3. Đăng ký mẫu vật ............................................................................................................... 21
4. Vận chuyển mẫu ............................................................................................................... 22
IV. Phân tích mẫu vật trong phòng thí nghiệm .............................................. 22
1. Ph n tích định loại mẫu định tính ................................................................................. 22
2. Ph n tích định lượng ......................................................................................................... 26
2
2.1 Phương pháp đếm số lượng ...................................................................................... 26
2.2 Tính mật độ động vật nổi .......................................................................................... 26
2.3 Phương pháp c n khối lượng .................................................................................... 27
2.4 Tính sinh lượng ......................................................................................................... 28
3. Làm ti u bản lưu giữ ........................................................................................................ 28
V. Xử lý số liệu, đánh giá và lập báo cáo ........................................................ 28
1. X y dựng bản đ /sơ đ ph n bố ....................................................................................... 28
2. Tổng hợp và ph n tích số li u .......................................................................................... 29
3. Lập báo cáo kết quả điều tra ............................................................................................. 30
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 33
3
DANH MỤC HÌNH
Hình 1. Một số loại lưới thu mẫu sinh vật nổi .................................................... 12
Hình 2. Một số thí dụ về sơ đ các tuyến, điểm điều tra, thu mẫu thủy sinh vật
n i chung, động vật nổi n i ri ng ........................................................................ 16
Hình 3. Một số thao tác thu mẫu động vật nổi .................................................... 18
Hình 4. Cấu tạo cơ thể Rotifera Brachionus) .................................................... 23
Hình 8. Một số sơ đ ph n bố số lượng ĐVN biển T y Nam Bộ ....................... 28
Hình 9. Ph n bố mật độ động vật nổi ở h T y .................................................. 29
4
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1. Tổng hợp thành phần ph n loại động vật nổi tại Vi t Nam .................... 5
Bảng 2. Quy cách của lưới động vật nổi cỡ lớn .................................................. 11
Bảng 3. Quy cách của lưới động vật nổi cỡ v a ................................................. 11
Bảng 4. Quy cách của lưới động vật nổi cỡ nhỏ ................................................. 11
Bảng 5. Biểu đăng k ý vật mẫu động vật nổi ....................................................... 21