TRƯỜNG TÂY SÀI GÒN

GIÁO TRÌNH MÔN
DƯỠNG SINH XOA BÓP BẤM HUYỆT

Lưu hành nội bộ
Trƣờng Tây Sài Gòn
Giáo trình Dƣỡng sinh - Xoa bóp - Bấm huyệt Trang 1
MỤC LỤC
BÀI 1: ĐẠI CƢƠNG VỀ PHƢƠNG PHÁP DƢỠNG SINH ............................................... 2
BÀI 2: CÁC NGUYÊN TẮC LỚN ĐỂ TẬP .......................................................................... 6
THỂ DỤC DƢỠNG SINH ...................................................................................................... 6
BÀI 3 : VẤN ĐỀ ĂN UỐNG VÀ SỬ DỤNG CHẤT KÍCH THÍCH ............................... 17
BÀI 4: THÁI ĐỘ TÂM THẦN TRONG CUỘC SỐNG .................................................... 20
BÀI 5: 40 ĐỘNG TÁC DƢỠNG SINH CƠ BẢN ............................................................... 23
BÀI 6: ỨNG DỤNG DƢỠNG SINH TRONG CHĂM SÓC VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH TÂM
CĂN SUY NHƢỢC ............................................................................................................... 46
BÀI 7: ỨNG DỤNG DƢỠNG SINH TRONG CHĂM SÓC PHỤC HỒI TAI BIẾN
MẠCH MÁU NÃO ............................................................................................................... 50
BÀI 8: ỨNG DỤNG DƢỠNG SINH TRONG CHĂM SÓC ĐIỀU TRỊ VIÊM ĐA
KHỚP DẠNG THẤP............................................................................................................. 56
BÀI 9: ĐẠI CƢƠNG VỀ MÔN XOA BÓP. ......................................................................... 59
BÀI 10: TÁC DỤNG CỦA XOA BÓP THEO LÝ LUẬN Y HỌC CỔ TRUYỀN ........... 62
BÀI 11: CƠ SỞ LÝ LUẬN TÁC DỤNG CỦA XOA BÓP THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI. ... 63
BÀI 12: 30 THỦ THUẬT XOA BÓP .................................................................................... 68
BÀI 13: XOA BÓP 7 VÙNG CƠ THỂ VÀ ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH LÝ LIÊN QUAN .. 80
TÓM TẮT CÁC THỦ THUẬT XOA BÓP-BẤM HUYỆT VÀ CÁC HUYỆT CƠ BẢN.98
TÓM TẮT QUI TRÌNH XOA BÓP–BẤM HUYỆT CƠ BẢN ........................................... 99
Trƣờng Tây Sài Gòn
Giáo trình Dƣỡng sinh - Xoa bóp - Bấm huyệt Trang 2
BÀI 1: ĐẠI CƢƠNG VỀ PHƢƠNG PHÁP DƢỠNG SINH
Mục tiêu: sau khi học xong học viên phải:
1. Trình bày đƣợc vài nét chính về tác giả và nguồn gốc cuả phƣơng pháp dƣỡng sinh.
2. Trình bày đƣợc định nghĩa và mục đích của PPDS.
3. Giải thích đƣợc câu thơ của Tuệ-Tĩnh, nội dung của PPDS.
4. Kể đƣợc các nội dung chính của PPDS.
NỘI DUNG
1. ĐẠI CƢƠNG:
Từ ngàn xƣa, sách Nội kinh Trung quốc đã nêu ra những nguyên lý dƣỡng sinh
để giữ gìn sức khỏe sống lâu; ở Aán độ có phƣơng pháp tập luyện Yoga nổi tiếng thế
giới để tăng cƣờng sức khỏe và tuổi thọ; Tuệ Tĩnh, Lãn Oâng – các danh y cổ truyền
Việt nam – cũng đã viết sách hƣớng dẫn dƣỡng sinh để bảo vệ sức khỏe, phòng bệnh.
BS Nguyễn Văn Hƣởng – nguyên bộ trƣởng y tế vào những năm 1970 - bị tai
biến mạch máu não trong lúc đang công tác; nhờ kết hợp các phƣơng pháp tập luyện
cổ truyền và hiện đại với dùng thuốc, bác sĩ đã phục hồi coi nhƣ hoàn toàn; sau đó,
ông tiếp tục nghiên cứu ứng dụng trên hàng chục ngàn ngƣời cao tuổi, ngƣời bệnh
mạn tính liên tục suốt hơn 20 năm; bác sĩ Nguyễn Văn Hƣởng đã xây dựng khởi đầu
phƣơng pháp dƣỡng sinh, Phƣơng pháp dƣỡng sinh Nguyễn Văn Hƣởng đƣợc Bộ y tế
cho phép giảng ở các trƣờng đại học, trung học y tế, và đang đƣợc nhiều giáo sƣ, tiến
sĩ, bác sĩ, nhân dân tiếp tục nghiên cứu phát triển.
2. VÀI NÉT VỀ QUÁ TRÌNH BỆNH TẬT VÀ CHỐNG BỆNH TẬT CỦA TÁC
GIẢ, BS NGUYỄN-VĂN-HƢỞNG.
BS Nguyễn-Văn Hƣởng sanh năm 1906, bị tai biến mạch máu não vào năm 64 tuổi,
đang lúc là bộ trƣởng bộ y tế; ông đã bị á khẩu, liệt nửa ngƣời. Phối hợp với thuốc,
bác sĩ đã tự luyện tập để phục hồi, và xây dựng phƣơng pháp dƣỡng sinh; năm 1986
ông đƣợc phong Anh hùng lao động. Năm 1995 đã tái bản sách phƣơng pháp dƣỡng
sinh lần thứ 8. Tháng 9 năm 1996 đƣợc trao giải thƣởng Hồ chí Minh cao quí. Bác sĩ
Nguyễn Văn Hƣởng mất ngày 06 tháng 8 năm 1998.
Bác sĩ đã để lại cho hậu thế một phƣơng pháp dƣỡng sinh đƣợc nhiều nhà nghiên cứu
coi là hoàn chỉnh; Phƣơng pháp đã đề cập từ vấn đề tập luyện để khí huyết lƣu thông,
đến cách ăn uống cho hợp lý, đến thái độ tâm thần trong cuộc sống, đến vệ sinh, nghỉ
ngơi … thể hiện đƣợc sự kết hợp khéo léo, nhuần nhuyễn y học cổ truyền và y học
hiện đại; đã kế thừa những tinh hoa phƣơng pháp tập luyện của nƣớc bạn, của ngƣời
xƣa, đồng thời kết hợp với những kiến thức y học hiện đại; xây dựng thành công một
PPDS mang tính khoa học, dân tộc và đại chúng.
Trƣờng Tây Sài Gòn
Giáo trình Dƣỡng sinh - Xoa bóp - Bấm huyệt Trang 3
3. VÀI PHƢƠNG PHÁP TẬP LUYỆN ĐỂ BẢO VỆ SỨC KHỎE VÀ CHỐNG
BỆNH TẬT TRÊN THẾ GIỚI VÀ TRONG NƢỚC.
Vài phƣơng pháp tập luyện để bảo vệ sức khỏe và chống bệnh tật nổi tiếng trên thế
giới nhƣ Yoga ở Aán độ; Khí công, Thái cực quyền ở Trung quốc; Thể dục thể thao,
điền kinh, aerobic của Châu âu, Châu Mỹ; các môn võ thuật Judo, Aikido,... Trong
nƣớc cũng có các môn trên du nhập từ lâu; ở nƣớc ta, cách đây hàng trăm năm đã có
những nhà dƣỡng sinh tiền phong nhƣ Tuệ Tĩnh, Hải thƣợng Lãn Oââng; và hiện nay
đã xuất hiện nhiều nhà dƣỡng sinh cả nƣớc biết đến nhƣ BS Nguyễn Khắc Viện, GS
Tô Nhƣ Khuê, GS Ngô Ga Hy, GS Đỗ Đình Hồ …
4. ĐỊNH NGHĨA SỨC KHỎE.
Tháng 9 năm 1978, tại Alma Ata, thủ đô của nƣớc Cadắcstan, Tổ chức y tế thế giới
(OMS) với sự tham gia của 134 nƣớc, 67 tổ chức quốc tế, đã thông qua định nghĩa:
Sức khỏe là tình trạng sảng khoái toàn diện, về thể xác, tinh thần và xã hội; không chỉ
là không có bệnh và tật.
Định nghĩa này cho thấy sức khỏe không những liên quan đến y tế mà còn liên quan
đến yếu tố Văn Hóa, nhân sinh quan, thái độ tâm lý, sự rèn luyện cá nhân, điều kiện
xã hội …
5. ĐỊNH NGHĨA VÀ MỤC ĐÍCH CỦA PPDS.
Phƣơng pháp dƣỡng sinh là một phƣơng pháp tự luyện tập gồm có 4 mục đích:
Bồi dƣỡng sức khỏe.
Phòng bệnh.
Từng bƣớc chữa bệnh mạn tính.
Tiến tới sống lâu và sống có ích.
Bốn mục đích này quan hệ hữu cơ với nhau. Sức khỏe đƣợc tăng lên thì phòng
bệnh tốt hơn; Ít bị thêm bệnh nữa, mà sức lại tăng lên, đồng thời có phối hợp với
thuốc khi cần thiết thì bệnh mạn tính từng bƣớc sẽ đƣợc đẩy lùi; Từ đó có nhiều khả
năng sống lâu, sống có ích hơn.
Trƣờng Tây Sài Gòn
Giáo trình Dƣỡng sinh - Xoa bóp - Bấm huyệt Trang 4
6. BỐ TRÍ LỰC LƢỢNG TRONG VIỆC CHỐNG BỆNH MẠN TÍNH.
Bệnh mạn tính là những bệnh khó chữa khỏi; Ngƣng thuốc thì bệnh sẽ tái phát và
ngày càng nặng hơn; thí dụ nhƣ cao huyết áp, viêm đa khớp, hội chứng dạ dày tá
tràng, suyễn, tiểu đƣờng, …
Do đó thời gian chữa bệnh thƣờng lâu dài; đòi hỏi phải có sự hợp lực giữa các thành
viên liên quan đến bệnh nhân: lực lƣợng thầy thuốc, bệnh viện giữ vai trò hƣớng dẫn,
giải thích cho bệnh nhân hiểu nguyên nhân bệnh, cách dùng thuốc, cách ăn uống, cách
luyện tập, cách kiêng cữ … ; Thân nhân, bạn bè, cơ quan giữ vai trò hỗ trợ, giúp đỡ,
tạo điều kiện thời gian, tiền bạc, tinh thần; Còn bệnh nhân giữ vai trò quyết định, phải
tự mình kiêng cữ, luyện tập, dùng thuốc, ăn uống đúng cách.
7. GIẢI THÍCH CÂU THƠ CỦA TUỆ-TĨNH, NỘI DUNG CỦA PPDS
Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần
Thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình
Bế tinh: Tinh có hai nghĩa; nghĩa thứ nhất là tinh hoa của thức ăn; y học cổ truyền
gọi là tinh hậu thiên do thức ăn cung cấp qua tỳ vị.
- Nghĩa thứ hai là tinh sinh dục, tinh tiên thiên do cha mẹ truyền cho, tàng trữ ở
thận, và không ngừng đƣợc bổ sung bởi tinh hậu thiên.
- Bế tinh theo nghĩa đen có nghĩa là đóng lại, không cho xuất tinh. Điều này chỉ
áp dụng cho một số nhà tu hành thoát tục.
- Ta nên hiểu là giữ gìn tinh sinh dục; tránh phóng túng, lạm dụng.
Dưỡng khí: Khí là nguồn gốc, là động lực của mọi hoạt động của cơ thể.
- Khí có hai nguồn gốc: Khí trời (trong đó có dƣỡng khí) qua tạng Phế vào cơ thể
kết hợp với tinh hoa của thức ăn ở Tỳ Vị để thành Khí hậu thiên, từ đó lƣu
thông đến các tạng phủ khác và là động lực để các tạng phủ hoạt động; Khí tiên
thiên do cha mẹ truyền cho, tàng tại Thận, và không ngừng đƣợc bổ sung bởi
khí hậu thiên.
- Dƣỡng khí là luyện thở, và hít thở khí trong sạch; cũng còn có nghĩa là khéo
léo gìn giữ và bồi dƣỡng khí lực của mình.
Tồn thần: Thần là hình thức năng lƣợng cao cấp mà các động vật cũng có, nhƣng
mức cao nhất chỉ có ở con ngƣời, do bộ thần kinh tạo ra. Nhờ nó mà con ngƣời
biết tƣ duy, có ý chí, có tình cảm, có khoa học và nghệ thuật..
- Theo y học cổ truyền Tâm là cơ quan quân chủ, thần minh từ đó mà sinh ra.
Tâm tàng thần.
- Năm tạng sáu phủ, tâm đứng làm chủ, quân chủ có minh (huyết mạch chạy
đều) thời mƣời hai cơ quan đều điều hòa không rối loạn..., theo lẽ đó dƣỡng
sinh thời lo gì không sống lâu.
- Tinh-Khí-Thần là biểu hiện quá trình chuyển hóa vật chất (tinh thức ăn, huyết,
tinh sinh dục) thành năng lƣợng (khí) mà hình thức cao nhất là thần, thần trở
lại điều khiển khí và tinh, toàn bộ cơ thể.
- Khí lực cũng giúp thức ăn đƣợc tiêu hóa biến thành tinh hoa dinh dƣỡng, huyết
và tinh sinh dục. Sự chuyển hóa này xảy ra trong cơ thể một cách liên tục, nếu