1
UBND TỈNH NINH THUẬN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ NINH THUẬN
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: KỸ THUẬT CẢM BIẾN
NGHỀ: CƠ ĐIỆN TỬ
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số: ngày tháng năm 2019
của Trường cao đẳng nghề Ninh Thuận
Năm 2019
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
3
LỜI GIỚI THIỆU
Để thực hiện biên soạn giáo trình đào tạo nghề Cơ điện tử ở trình độ
Cao Đẳng Nghề và Trung Cấp Nghề, giáo trình Kỹ thuật cảm biến là một
trong những giáo trình mô đun đào tạo chuyên ngành được biên soạn theo nội
dung chương trình khung được Bộ Lao động Thương binh Xã hội và Tổng
cục Dạy Nghề phê duyệt.
Khi biên soạn, nhóm biên soạn đã cố gắng cập nhật những kiến thức
mới có liên quan đến nội dung chương trình đào tạo và phù hợp với mục tiêu
đào tạo, nội dung lý thuyết và thực hành được biên soạn gắn với nhu cầu thực
tế trong sản xuất đồng thời có tính thực tiển cao.
Nội dung giáo trình được biên soạn với dung lượng thời gian đào tạo
60 giờ gồm có:
Bài 1: Bài mở đầu các khái niệm cơ bản về bộ cảm biến
Bài 2: Cảm biến nhiệt độ
Bài 3: Cảm biến tiệm cận và một số loại cảm biến xác định vị trí và
khoảng cách khác
Bài 4: Phương pháp đo lưu lượng
Bài 5: Đo vận tốc vòng quay và góc quay
Bài 6: Cảm biến quang điện
Trong quá trình sử dụng giáo trình, tuỳ theo yêu cầu cũng như khoa học
và công nghệ phát triển có thể điều chỉnh thời gian và bổ sung những kiên
thức mới cho phù hợp. Trong giáo trình, chúng tôi có đề ra nội dung thực tập
của từng bài để người học cũng cố và áp dụng kiến thức phù hợp với kỹ năng.
Ninh Thuận, ngày tháng năm 2019
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên:
2.
4
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC
TRANG
LỜI GIỚI THIỆU ........................................................................................... 3
MỤC LỤC ........................................................................................................ 4
MÔ ĐUN KỸ THUẬT CẢM BIẾN ............................................................... 6
BÀI MỞ ĐẦU
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ CÁC BỘ CẢM BIẾN ....................................... 9
1. Khái niệm cơ bản về các bộ cảm biến:.......................................................... 9
2. Phạm vi sử dụng của cảm biến .................................................................... 11
3. Phân loại cảm biến: ..................................................................................... 11
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP BÀI MỞ ĐẦU .......... 13
BÀI 1
CẢM BIẾN NHIỆT ĐỘ ................................................................................ 14
1.1 Đại cương .................................................................................................. 14
1.1.1 Thang đo nhiệt độ ............................................................................... 14
1.1.2 Nhiệt độ cần đo và nhiệt độ được đo .................................................. 15
1.2 Nhiệt điện trở Platin và Niken................................................................... 15
1.2.1 Điện trở kim loại thay đổi theo nhiệt độ ............................................ 15
1.2.2 Nhiệt điện trở Platin ........................................................................... 16
1.2.3 Nhiệt điện trở Niken ........................................................................... 18
1.3 Cảm biến nhiệt độ với vật liệu Silic .......................................................... 21
1.4 IC cảm biến nhiệt độ. ................................................................................ 25
1.5 Nhiệt điện trở NTC.................................................................................... 27
1.6 Nhiệt điện trở PTC .................................................................................... 30
1.7 Thực hành với cảm biến nhiệt độ Platin Pt 100, Pt1000 và ADT70......... 32
1.8 Thực hành với cảm biến LM35 ................................................................. 34
1.9 Thực hành với cảm biến nhiệt điện trở NTC ............................................ 35
1.10 Thực hành với cảm biến nhiệt điện trở PTC ........................................... 37
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP BÀI 1 ......................... 39
BÀI 2
CẢM BIẾN TIỆM CẬN VÀ CÁC LOẠI CẢM BIẾN XÁC ĐỊNH VỊ
TRÍ, KHOẢNG CÁCH ................................................................................. 40
2.1 Cảm biến tiệm cận (Proximity Sensor) ..................................................... 40
2.1.1 Cảm biến tiệm cận điện cảm (Inductive Proximity Sensor) ............. 44
2.1.2 Cảm biến tiệm cận điện dung (Capacitive Proximity Sensor) ........... 48
2.2 Một số loại cảm biến xác định vị trí, khoảng cách khác ........................... 51
2.2.1 Xác định vị trí và khoảng cách dùng biến trở .................................... 51
5
2.2.2 Xác định vị trí khoảng cách bằng tự cảm (Inductance Transducers) . 54
2.2.3. Xác định vị trí khoảng cách bằng cảm biến điện dung (Capacitance
Transducers ) ............................................................................................... 58
2.2.4 Cảm biến từ ........................................................................................ 61
2.2.5 Cảm biến phân loại màu ..................................................................... 63
2.3 Thực hành với cảm biến tiệm cận điện cảm ............................................. 64
2.4 Thực hành với cảm biến tiệm cận điện dung ............................................ 65
2.5 Thực hành với cảm biến từ ........................................................................ 66
2.6 Thực hành với cảm phân loại màu ............................................................ 67
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP BÀI 2 ......................... 64
BÀI 3
PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯU LƯỢNG .......................................................... 69
3.1. Đại cương ................................................................................................. 69
3.2. Phương pháp đo lưu lượng theo nguyên tắc chênh lệch áp suất .............. 72
3.3. Phương pháp đo lưu lượng bằng tần số dòng xoáy .................................. 77
3.3.1. Nguyên tắc hoạt động ........................................................................ 77
3.3.2. Các ưu, nhược điểm của phương pháp đo lưu lượng dùng nguyên tắc
tần số dòng xoáy .......................................................................................... 78
3.3.3. Một số ứng dụng của cảm biến đo lưu lượng dùng nguyên tắc tần số
dòng xoáy .................................................................................................... 79
3.4. Thực hành với cảm biến đo lưu lượng ..................................................... 79
3.4.1. Ghi nhận các thông số của cảm biến ................................................. 79
3.4.2. Thiết lập các thông số cho cảm biến ................................................. 81
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP BÀI 3 ......................... 82
BÀI 4
ĐO VẬN TỐC VÒNG QUAY VÀ GÓC QUAY ........................................ 84
4.1. Một số phương pháp đo vận tốc vòng quay cơ bản ................................. 84
4.2. Đo vận tốc vòng quay bằng phương pháp Analog ................................... 84
4.3. Đo vận tốc vòng quay bằng phương pháp quang điện tử ........................ 86
4.4. Đo vận tốc vòng quay với nguyên tắc điện trở từ .................................... 89
4.5. Cảm biến đo góc với tổ hợp có điện trở từ .............................................. 93
4.6. Máy đo góc tuyệt đối (Resolver) .............................................................. 94
4.7. Thực hành đo góc với encoder tương đối và tuyệt đối ............................ 95
4.8. Thực hành với cảm biến đo vòng quay .................................................... 97
4.8.1 Cảm biến KMI15/1 ............................................................................. 97
4.8.2 Cảm biến đo vòng quay KMI16/1 ...................................................... 98
4.8.3 Thực hành với cảm biến đo góc KM110BH/2430, KM110BH/2470
.................................................................................................................... .99