Ớ Ố Ỹ Ề Ệ Ề Ệ GI I THI U CÁC LÀNG NGH ĐÁ M NGH TRUY N TH NG Ở Ệ VI T
NAM
ừ ỹ ề t r ng ngh đá m ngh
ệ ừ ờ
bao gi ữ ộ ệ ắ nh ng có m t đi u ch c ch n r ng ngh điêu kh c đá đã ệ i thi u ắ ề ẽ ớ ế ướ i đây s gi t d
ỹ ề ử t Nam. ể ế ằ ắ ờ ở ướ c ta. Không ai có th bi Điêu kh c đá đã có t n lâu đ i ộ ư ằ ắ ấ đã xu t hi n t ị ầ ả cùng tr i qua nh ng thăng tr m trong l ch s dân t c. Bài vi ở ệ ổ ế ệ n i ti ng ề Vi các làng ngh đá m ngh
Ề Ệ Ỹ ƯỚ LÀNG NGH ĐÁ M NGH NON N C
ẽ ư ế ế ướ t d ề ổ ế ạ i đây, chúng tôi s đ a các b n đi đ n làng ngh n i ti ng
ể ở ầ ấ ướ ướ ẵ Đ m đ u bài vi nh t n c ta. Đó chính là làng đá Non N c, Đà N ng.
Ử Ị L CH S HÌNH THÀNH
ề ướ ự ộ
ẵ ờ ỉ
ề ơ i chân núi Ngũ Hành S n, tr c thu c thành ph ụ ể ự ắ
ạ ụ ủ ế ỷ ậ ả ố
ướ
ụ ề ể ậ ở ờ ướ ọ ạ ố Làng ngh đá Non N c t a l c d ộ ậ ề ố Đà N ng. Không có m t ghi nh n nào v m c th i gian c th hình thành làng. Ch có ộ ơ ạ ộ ắ ằ m t đi u ch c ch n r ng làng đã ho t đ ng trong lĩnh v c đá h n 200 năm nay. Theo ủ ử ượ Ph biên t p l c c a Lê Quý Đôn, làng đ c thành l p kho ng n a cu i th k XVII. ướ c đây, làng Non N c mang tên là Quán Khái Đông Giáp và Quán Khái Tây Giáp. Tr ờ ể ủ Theo l ờ chân núi Ngũ Hành ra đ i cùng th i đi m l p làng. i k c a các c , ngh đá
ướ ọ ạ ườ ề ự ộ Làng ngh đá Non N c t a l c d ố
ơ i chân núi Ngũ Hành S n, tr c thu c thành ph Đà N ng.ẵ
ề ượ ề ọ c m i ng i bi
ệ ơ ngh đá n i đây đ u đ ề ườ ỳ ế c ng
ườ ố
ụ ể ư ậ ượ ể ạ ằ i r ng, ông là ng ồ ứ ế ề ề ươ ng truy n k l ệ ẵ ị ế ổ t ơ i mang ngh đá đ n n i đây tên là Hu nh Bá ề i g c Thanh Hóa, có công đem ngh đá ỗ ổ T
ướ ờ Tuy không rõ th i gian c th nh ng ông t ườ ế đ n. Các tài li u đ u ghi nh n đ Quát. T ế đ n Đà N ng. Hi n nay, c đ n m ng 6 tháng Giêng Âm l ch hàng năm là ngày gi ề ủ c a làng ngh Non N c.
QUÁ TRÌNH PHÁT TRI NỂ
ờ ầ ể ể
ả ề ề ẩ ợ ề ậ ụ ữ ế ỉ
ạ ạ ố ố
ế ỷ ự ế ạ ầ
ộ ằ ề ạ ễ ậ ề ề ề ệ ề ể ạ ơ
ử ề ẩ
ớ ắ ầ ượ ợ ỏ ủ ế ơ ắ ự ượ ng th điêu kh c cũng Th i đi m ban đ u, ngh đá n i đây không phát tri n. L c l ộ ố ắ ủ ế không nhi u. Các s n ph m ch y u ch là nh ng v t d ng g n li n đ n cu c s ng ố ữ sinh ho t hàng ngày. Đó là nh ng c i giã g o, c i xay ngũ c c hay bia m b ng đá. ử Mãi đ n n a đ u th k XIX, tri u đ i nhà Nguy n t p trung xây d ng nhi u cung ẽ ệ ẩ đi n, lăng t m. Đi u này đã t o đi u ki n cho ngh đá n i đây phát tri n m nh m . ượ c tri u đình phong hàm C u ph m. Uy tín i c a làng có công l n đã đ Nhi u th gi ự ủ và danh ti ng c a làng b t đ u đ ề ừ đây. c xây d ng t
ờ ả ả ạ
ắ ả ợ
ưở ng đ n màu thành ph m. Ng
ẩ ư ộ ậ ẩ ể ả
ượ ủ ỏ ướ ủ ẩ Theo dòng ch y th i gian, s n ph m đá c a làng Non N c ngày càng đa d ng và ằ ộ ự ạ nhiên, th điêu kh c đá còn ph i nhu m đá b ng phong phú. Bên c nh các màu đá t ế ề ấ ệ ườ ế ổ ả i ngh nhân các ph m màu. R t nhi u y u t nh h ặ ề ạ ệ ộ ẽ t đ cũng nh đ đ m nh t. Đi u này ph i ki m soát ch t ch quá trình pha màu, nhi ườ ệ đòi h i kinh nghi m lâu năm đ c tích lũy c a ng ệ i ngh nhân.
ướ ẩ ạ ả ả ờ
ủ Theo dòng ch y th i gian, s n ph m đá c a làng Non N c ngày càng đa d ng và phong phú.
ị ạ ệ ơ ộ ể
ế ắ ẵ ứ
ưỡ ề ộ ị
i ngh nhân khi n r t nhi u khách du l ch ng ề ề ế ớ ẳ i Đà N ng đang vô cùng phát tri n. Đây chính là c h i giúp ủ c tham quan và ch ng ki n quá trình điêu kh c đá. Đôi tay tài hoa c a ả ng m . Đi u này đã giúp đem s n ị ướ i. Làng ngh đá Non N c ngày càng kh ng đ nh ế ấ i n i đây ra ngoài th gi
Hi n nay, ngành du l ch t ượ du khách đ ệ ườ ng ạ ơ ẩ ph m đá t ượ ị ế ủ c v th c a mình. đ
Ữ Ứ Ệ Ạ NH NG THÁCH TH C HI N T I
ướ c đây, làng ngh Non N c t p trung d
ướ ậ ế ả ơ ế ưở ả
ắ ề ề ị ự ề ậ ờ
ữ ề ộ ề ướ i chân núi Ngũ Hành S n. Tuy nhiên, Tr ề ệ ng đ n c nh quan danh th ng Ngũ Hành. Vì th , chính quy n vi c này đã làm nh h ệ ẵ Đà N ng đã th c hi n chính sách di d i làng ngh v v trí t p trung. Chính đi u này ấ ậ ra nh ng b t c p v sau này. đã l
ớ ầ ơ ở ậ ỉ
ớ ố ố ạ ẫ ả ư ệ ở V i g n 500 c s ban đ u, ch có kho ng trên 300 c s t p trung vào v trí m i. S còn l ố ị 2 mà thành ph b trí ơ ở ố i v n c bám tr i khu dân c . B i vì di n tích 100m ầ ụ ạ t
ưở ự ệ ậ ộ ẽ ề ng đá ho t đ ng. Ngoài ra, khu v c làm vi c ch t ch i s ti m
ủ ể không đ đ các x ơ ẩ ữ ề ộ ạ ộ ạ n nh ng nguy c cao v tai n n lao đ ng.
ễ ườ
ứ ả ạ ọ ế ặ ồ ướ ng nghiêm tr ng đ n không khí và ngu n n
ờ ị ọ ố
ướ ử ả ắ ấ
ữ ẻ ả
ớ ườ ế ắ ợ ỉ ụ ệ ề ng n ng n . Vi c đ c c xung quanh. ộ ướ ườ ng ph xung quanh. N c tr n ạ ớ ụ ộ ơ c r a đá th i tràn kh p n i, tr n chung v i b i đá t o nên ưở ế ế ế ự ụ ẽ ầ ng tr c ti p ệ ế ề i th điêu kh c. Vì th , ngày càng nhi u nhân công xin ngh khi n công vi c
ề ổ ậ ấ V n đ n i b t th hai chính là tình tr ng ô nhi m môi tr ẽ ưở ế đ o, ch tác đá đã nh h ủ ụ B i đá bay m m t, ph lên các mái nhà, ng n cây, đ hóa ch t đánh bóng đá, n ữ nh ng l p bùn d o quánh. Không nh ng th , ti ng đ c đ o m ĩ nh h ế đ n ng đình tr .ệ
ắ ụ
ị ấ ầ ượ ế ể ắ ợ
ề ị ươ ả ợ ứ ổ ậ ư ả ươ ng v n ch a có cách gi ể i dân và chính quy n đ a ph ệ c kh c ph c hi n nay. Tuy nhiên chính i quy t nào phù h p. Đ ngành điêu kh c đá ể ng ph i cùng nhau h p tác đ
ướ Trên đây là hai thách th c n i b t nh t c n đ ẫ ề quy n đ a ph ế ụ ti p t c phát tri n, ng ư đ a ra h ườ ợ ng đi thích h p.
Ề Ệ Ỹ LÀNG NGH ĐÁ M NGH NINH VÂN
ế ổ ế ộ ề i đ n v i m t làng ngh đá n i ti ng không kém.
ế ẽ ư ề ọ ỹ ườ ế ớ ệ Ninh Vân. ế Ti p đ n, bài vi t s đ a m i ng Đó chính là làng ngh đá m ngh
Ử Ể Ị L CH S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N
ề
ấ ượ ư ớ ề
ở ữ ằ ở ệ Tây Nam huy n Hoa L , Ninh Bình. S h u ắ ổ ế ng, làng Ninh Vân n i ti ng v i ngh điêu kh c đá. ả ử ế ề ị ộ Ninh Vân là m t xã mi n núi n m ồ ồ ngu n đá vôi d i dào và ch t l ượ Đ c bi ề t, làng ngh đá Ninh Vân đã có b dày l ch s kho ng 500 năm nay.
ườ ờ ể ủ ổ i dân, ông t
i k c a ng ồ ngh c a làng tên là Hoàng Sùng. Ông g c là ng ệ ừ
ố ắ ầ ề ậ ườ ề ạ ế ọ ườ i ổ i xung quanh. Làng ngh đá Ninh i cho con cháu và m i ng
ờ ề ủ Qua l ố làng Nh i (Thanh Hóa) ra Ninh Vân sinh s ng và l p nghi p. T đó, ông b t đ u ph ề bi n và truy n ngh l ư ế Vân ra đ i cũng vì nh th .
ở ắ ầ ỏ ỉ
ề ầ ủ ế ậ ả i và đ n gi n. Ch y u ch là các v t ủ ầ i dân nh c i giã, c i xay… D n d n v sau, ch ng
ẩ ộ ố ở ộ ụ ụ ẩ ượ ơ ố ạ ạ ả i đây vô cùng ít Thu b t đ u, s n ph m đá t ư ố ườ ụ d ng ph c v cho cu c s ng ng ẫ ớ ạ ả lo i s n ph m đ ề c m r ng v i nhi u m u mã đa d ng.
ể ề ậ
ủ ế
ộ ấ ượ ế
ư ấ ả ế ớ ự ề ạ ỏ ứ ỡ ủ ạ ề ể ệ ệ ờ
ữ ớ ả ả ồ t c các công đo n bao g m c khai thác và v n chuy n đá đ u ph i làm Ngày x a, t ớ ậ ạ ư ệ i ch m. th công. Vì th , công s c b ra vô cùng l n nh ng ti n đ công vi c thì l ệ ả ạ ệ c c i thi n Ngày nay, v i s giúp đ c a máy móc hi n đ i, năng su t ch tác đ ạ đáng k . Đi u này cũng t o đi u ki n cho các ngh nhân có th i gian sáng t o ra ẫ nh ng m u mã m i.
ầ ế
ỹ ế ệ ắ ề ư ề
ữ c gìn gi ệ ố ẹ ữ ề ả ế ạ i ệ ỹ ủ t đ p c a dân
ệ. Vì th , t ề điêu kh c đá m ngh ề H u h t các gia đình trong làng đ u theo ngh ượ ề và l u truy n qua nhi u th h . Làng đá m ngh đây, ngành ngh này đ ị ầ Ninh Vân đang góp ph n b o v và truy n bá nh ng giá tr văn hóa t t c.ộ
Ủ Ặ Ắ Ệ Ỹ CÁC CÔNG TRÌNH Đ C S C C A LÀNG ĐÁ M NGH NINH VÂN
ề ữ ả ẩ
ỹ ể ạ ằ ế ắ
ươ ủ ủ ể ng Văn Xi n và căn nhà đá c a ngh
ứ ắ ỗ ặ ắ ệ Ninh Vân đã và đang t o ra nh ng s n ph m đá đ c s c. Làng ngh đá m ngh Chúng ta không th không nh c đ n 3 công trình b ng đá cách đây hàng trăm năm. Đó ệ là Đình làng Xuân Vũ, căn nhà đá c a ông L nhân Đ Kh c Đ c.
ự
ượ c xây d ng t
ế ạ ế ữ ề ặ
ằ
ụ ộ
ữ ắ ỉ ạ ượ ắ ồ c ch m kh c hình r ng. Các c t con còn l
ư ượ ạ ạ ệ
ị ả ượ ờ ư Đình làng Xuân Vũ đ c xây d ng vào năm 1730 th i vua Lê C nh H ng. Lúc ban ừ ỗ ờ ự ầ ở ị đ u, đình đ g lim, vôi v a và g ch nung. Qua th i gian b tàn phá b i ớ ượ ị ư ỏ ạ ụ ự chi n tranh, đình làng b h h ng n ng n . Vì th , đình làng m i đ i c ph c d ng l ọ ế ế ữ ẫ t LongLânQuy nguyên ki n trúc cũ. Nh ng h a ti hoàn toàn b ng đá nh ng v n gi ố ỉ ạ ộ ượ ồ Ph ng, r ng bay ph ng múa trên thân c t đ c ch m kh c t m và s ng đ ng. Trong ỏ ổ ạ ộ ộ đó, c t cái đ i ch m tr hình hoa lá c ơ ổ cây, chim muông, đ i đi n cho 4 mùa trong năm. Đình làng Xuân Vũ chính là n i t ch c l Hoàng Sùng vào 16/8 Âm l ch hàng năm. ứ ễ ỗ ụ ổ gi c t
ươ ự ể ề
ẫ ự ứ ắ ỗ . Trong khi đó, căn nhà c a ông Đ Kh c Đ c đ
ữ ệ ắ ờ ộ ủ Ngôi nhà c a ông L ế ờ đ n bây gi ế ậ 1954. Đ n t n bây gi ượ ng Văn Xi n đ ủ ơ ượ , nh ng câu th đ ữ c xây d ng vào năm 1934 và v n b n v ng ượ c xây d ng vào năm ẫ c điêu kh c trên c t đá v n hi n lên rõ ràng.
ủ ươ ể ượ ề ữ ẫ Ngôi nhà c a ông L ng Văn Xi n đ
ế c xây d ng vào năm 1934 và v n b n v ng đ n bây gi ự .ờ
ệ ỹ
ể ỏ ượ ư ị Ngoài ra, chúng ta không th b qua công trình c ng làng đá m ngh Ninh Vân và ở ượ t ổ chùa Bái Đính. ng 500 v La Hán đang đ c tr ng bày
Ạ Ắ Ề Ồ LÀNG NGH CH M KH C ĐÁ NÚI NH I
ế ế ẽ ẫ ề ế ờ c khi k t thúc bài vi ấ t, chúng tôi s d n quý khách đ n làng ngh đá lâu đ i nh t
ướ ệ ồ Tr Vi t Nam. Đó chính là làng đá Nh i.
Ồ LÀNG ĐÁ NH I HÌNH THÀNH LÚC NÀO?
ậ ộ ồ ị ườ ư ố ng An H ng, xã Đông Tân, thành ph Thanh Hóa,
Làng đá Nh i thu c đ a ph n ph ỉ t nh Thanh Hóa.
ở ướ ổ ủ ề ề trên, ông t
ắ ủ ể ồ Thanh Hóa. Có th nói, làng Nh i chính là cái nôi c a ngh ấ c a làng ngh Non N c và làng đá Ninh Vân đ u xu t ỹ ề điêu kh c đá m
ư Nh đã trình bày ừ thân t nghệ.
ậ ử
ị ằ ề
ơ ờ ậ ạ ệ ị ệ ế ạ ậ ị
ấ t tr nh m t ể ự ể ề ắ ầ ừ ờ ế ề th i nhà Lý. Ts. Theo ghi nh n trong l ch s , ngh ch tác đá n i đây đã b t đ u t ườ ả ờ ơ Ph m Văn Đ u cho r ng, ngh đá n i đây ra đ i vào kho ng th i gian Lý Th ng ườ ố t ti n hành khai ng Ki i Thanh Hóa. Trong su t 20 tr nh m, Lý Th Ki ể ờ thác đá quý đ xây d ng thành quách. Có th , đây chính là th i đi m làng ngh hình
ộ ả ế ượ ặ ề ẫ thuy t đ ể c đ t ra. Làng ngh v n có th ra
ỉ ơ ấ ề ặ ơ ộ thành. Tuy nhiên, đây cũng ch là m t gi ờ ớ đ i s m h n ho c mu n h n r t nhi u.
Ử Ủ Ấ Ấ Ị Ồ D U N L CH S C A LÀNG ĐÁ NH I
ớ ề ử ủ ả ị
ề ế ượ ấ ồ ắ ờ ư ề ệ
ộ ọ ồ
ỳ ượ ế ệ ắ
ờ ủ ơ ệ ượ ạ ắ
ẩ ườ ượ i, t ng ng ẩ ề ầ ạ ắ ỗ
ộ Đ c hình thành lâu năm, làng Nh i g n li n v i dòng ch y l ch s c a dân t c ta. ồ ạ R t nhi u công trình ki n trúc th i x a đ u m t tay do các ngh nhân làng Nh i t o nên. Đó chính là thành nhà H hay còn có tên g i khác là kinh thành Tây Đô k vĩ. Hay ồ ng r ng là các tác ph m điêu kh c trong khu đi n mi u Lam Kinh th i Lê s . Các t ồ ng thú đ u do bàn tay ch m kh c c a ngh nhân làng Nh i. đá, t ờ ỳ ữ Nh ng tác ph m này đã góp ph n t o nên phong cách điêu kh c đá qua m i th i k ấ ướ đ t n c.
ồ ượ ự ủ ệ ở ồ Thành nhà H đ c xây d ng nên b i đôi tay c a các ngh nhân làng đá Nh i.
ộ ữ ườ ự ấ ẩ ộ
ế ấ ắ
ơ i dân n i đây t ệ ợ ở ộ ườ ế ế ắ ẫ ơ M t trong nh ng tác ph m khi n ng Đình Phùng. Ngoài ra còn có t m bia Lê L i chi n tranh k bên, ng hào nh t chính là bia m Phan ử huy n Đà B c, sông Đá. Dù bom l a ữ i dân n i đây v n m t lòng cùng nhau điêu kh c nên nh ng
ớ ế ạ ổ ộ
ộ ượ ị ậ ợ ề ố
ướ ầ ả ự ệ
ậ ả ồ ề ế ẩ ướ ả ấ ng nh đ n các v anh hùng dân t c. Khi đang t p trung ch m tr , th y ổ i h m. Đ i tình hình yên n thì ụ ẽ ườ ng nét đ c đ o ệ i đôi tay điêu luy n
ơ ấ ị t m bia m t ả ạ máy bay đ ch ngang qua đ u ph i t m trú xu ng d ệ ạ i cùng nhau lên th c hi n ti p công vi c. Không ph i do v y mà đ l ủ ẩ ạ ơ l i s sài, c u th . Các tác ph m c a làng Nh i đ u tinh x o d ệ ủ c a các ngh nhân n i đây.
Ậ Ế K T LU N
ỹ ộ ắ ề ệ ủ ữ ẹ
ệ ủ ệ ẫ
ủ ề ả ẩ
ườ ấ ả ề ộ ấ ồ ắ ề ấ ẩ ắ ạ , t ư b n t m đá c m th ch
ườ ừ ệ ộ Ngh điêu kh c đá m ngh là m t trong nh ng nét đ p văn hóa c a dân t c Vi t ả Nam. Hi n nay, dù đã có máy móc h tr , vai trò c a ngh nhân v n không gi m sút. ợ ẹ i th điêu Nét đ p c a các s n ph m đá đ u ph thu c r t nhi u vào đôi tay ng ượ kh c. Dù là t c t c đ u đ ạ t o nên t ỗ ợ ụ ộ ng đá hay n i th t đá nh ệ i ngh nhân. ượ đôi tay ng
ồ ắ ừ ế ạ ẩ ở ọ ệ T phi n đá c m th ch, qua đôi tay ngh nhân đã tr thành b n t m sang tr ng.
ộ ớ ữ ạ ả
ể ả ươ ề c cùng chính quy n đ a ph
ị ầ ỉ ề ố ợ ủ ệ ẽ ề ả ườ ự ẩ ế Vì th , chúng ta càng ph i gìn gi ướ Nhà n ợ h p lý. Ng ỹ và phát tri n ngh đá m ngh ngày m t l n m nh. ặ ng ph i ph i h p ch t ch đ ra các chính sách ấ ượ ộ ng ọ i dân chúng ta c n t nh táo l a ch n và ng h các s n ph m ch t l
ầ ẻ ẩ ớ
ư ế ơ ở ắ ế ấ ượ ng và tìm đ n ề . Có nh th , ngh điêu kh c đá
ả ệ ế ớ ộ ộ ớ ữ cao. Chúng ta c n nói không v i nh ng s n ph m giá r , kém ch t l ỹ ư công ty đá m ngh Huy Hùng các c s uy tín nh ể m i ngày m t phát tri n và lan r ng ra th gi i.
https://damynghehuyhungnt.com/tintuc/gioithieucaclangnghedamy
Xem thêm: nghetruyenthongovietnam.html
