CHEÁ BAÛN ÑIEÄN TÖÛ VAØ CHEÁ BAÛN VIDEO - HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MAYA 3D CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ MAYA 3D
TOÅNG QUAN VEÀ CHÖÔNG TRÌNH MAYA 3D
Xin chuùc möøng caùc baïn ñeán vôùi theá giôùi ñoà hoïa vaø phim qua taøi lieäu “HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ
DUÏNG MAYA 3D” do Tuû saùch STK bieân soaïn. Coù leõ, raát nhieàu baïn coøn ngôõ ngaøng veà chöông
trình naøy khoâng hieåu noù laøm ñöôïc gì, söùc maïnh noù ra sao, söû duïng coù deã daøng hay khoâng. Ñieàu
naøy laø taát nhieân toâi cuõng nhö caùc baïn tröôùc ñaây chæ bieát ñeán chöông trình 3D Studio sau ñoù laø
3D Studio Max vaø haàu nhö ai cuõng ngaùn ngaåm chöông trình naøy vôùi nhöõng lyù do chính sau :
1. Caáu hình maùy yeâu caàu phaûi maïnh.
2. Taøi lieäu höôùng daãn veà noù noùi chung coøn khoù coù theå töï hoïc caàn phaûi coù thaày höôùng daãn.
3. Ngöôøi duøng chöa coù caùi nhìn veà myõ thuaät cuõng nhö chöa ñöôïc trang bò kieán thöùc veà
khoâng gian 3 chieàu.
Vôùi lyù do thöù nhaát haàu nhö caùc chöông trình 3D ñaày quyeàn naêng nhö Maya 3D,
Softimage 3D v.v gaàn nhö khoâng ai daùm nghó tôùi (Ram phaûi toái thieåu 98 MB, card maøn hình hoã
trôï 1024 x 768) ngoaøi ra caùc chöông trình naøy ñeàu chuû yeáu chaïy treân neàn Windows NT vaø gaàn
ñaây nhaát laø Windows 2000. Vieäc caøi ñaët chöông trình treân Windows NT raát khoù neân haàu nhö
laøm naûn loøng vôùi nhöõng ai muoán thöû nghieäm vôùi noù. Caøi ñaët khoâng ñöôïc laáy gì thöû nghieäm vôùi
noù. Nhöng trong thôøi ñieåm naøy caùc yeâu caàu treân ñeàu ñöôïc khaéc phuïc, caáu hình maùy baây giôø ñaùp
öùng ñöôïc deã daøng, Vieäc caøi ñaët ñaõ ñöôïc chuùng toâi nghieân cöùu vaø trình baøy raát roõ töøng böôùc caøi
ñaët.
Vôùi lyù do thöù hai Tuû saùch STK seõ giuùp caùc baïn thoâng qua caùc taøi lieäu ñöôïc bieân soaïn raát
baøi baûn qua caùc höôùng daãn töøng böôùc, ñöôïc minh hoïa baèng nhöõng hình aûnh caét tröïc tieáp treân
maùy tính neân vieäc töï hoïc raát thuaän lôïi, caùc baïn maëc daàu töï hoïc nhöng gioáng nhö coù ngöôøi thaày
beân caïnh daãn caùc baïn ñi.
Vôùi lyù do thöù ba Tuû saùch STK seõ giuùp caùc baïn coù caùi nhìn toång theå veà khoâng gian 3
chieàu cuõng nhö veà myõ thuaät qua caùc baøi taäp öùng duïng cuûa chöông trình nhaèm giuùp caùc baïn coù
caùi nhìn toång quaùt hôn veà Maya 3D.
ÖÙNG DUÏNG CUÛA MAYA 3D
Chöông trình naøy duøng ñeå döïng caùc caûnh phim hoaït hình. Vaø cuï theå hôn laø 1 trong nhöõng
öùng duïng cuûa noù laøm ñaàu baêng chuyeân nghieäp. Tröôùc heát, chuùng toâi môøi baïn laøm quen vôùi
nhöõng gì coù trong chöông trình naøy, maø nhôø noù baïn coù theå laøm taêng theâm phaàn sinh ñoäng cho
nhöõng caûnh phim hoaït hình.
GIAO DIEÄN NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG (USER INTERFACE)
Giao dieän ngöôøi söû duïng (User Interface) cuûa Maya bao goàm moät soá coâng cuï, caùc trình
chænh söûa vaø caùc nuùt ñieàu khieån (control). Baïn coù theå truy nhaäp nhöõng loaïi naøy baèng caùc trình
ñôn chính hoaëc söû duïng caùc trình ñôn ñaùnh daáu caûm nhaän caûnh quan (context sensitive). Baïn
cuõng coù theå duøng caùc ngaên keä (Shelves) ñeå löu tröõ caùc bieåu töôïng quan troïng hoaëc caùc phím
TUÛ SAÙCH STK (ÑT 088334168–- 0903728344) BIEÂN SOAÏN : KS PHAÏM QUANG HUY
6
CHEÁ BAÛN ÑIEÄN TÖÛ VAØ CHEÁ BAÛN VIDEO - HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MAYA 3D CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ MAYA 3D
noùng ñeå taêng toác coâng vieäc cuûa baïn. Maya ñöôïc thieát keá ñeå cho baïn caáu hình giao dieän ngöôøi söû
duïng nhö baïn thaáy laø thích hôïp. Ñeå laøm vieäc vôùi caùc ñoái töôïng, baïn coù theå nhaäp caùc trò soá söû
duïng phaàn nhaäp toïa ñoä hoaëc baïn coù theå söû duïng Manipulator 3D ñeå töông taùc. Caùc maáu
Manipulator ñeå cho baïn chænh söûa caùc ñoái töôïng cuûa baïn chæ vôùi moät thao taùc nhaáp-reâ.
Giao dieän ngöôøi söû duïng cuûa Maya hoã trôï nhieàu möùc ñoä hoaøn taùc (undo) vaø taùi hoaït
(redo) vaø bao goàm heä bieán hoùa reâ-thaû nhaèm truy nhaäp nhieàu boä phaän trong khoâng gian laøm
vieäc.
Baïn seõ cuøng chuùng toâi tìm hieåu caùch söû duïng nhieàu thaønh phaàn giao dieän ngöôøi söû duïng
khaùc nhau trong baøi 1 vaø baøi 5.
1. Laøm vieäc trong khoâng gian ba chieàu (3D)
Trong Maya, baïn seõ xaây döïng vaø linh hoaït hoùa caùc ñoái töôïng theo ba chieàu. Ba chieàu
naøy ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc truïc cô baûn ñöôïc daùn nhaõn X, Y vaø Z. Nhöõng nhaõn naøy thay cho
chieàu daøi (X), chieàu cao (Y), vaø beà saâu (Z) trong caûnh phim cuûa baïn. Nhöõng truïc naøy ñöôïc trình
baøy baèng maøu saéc - ñoû cho truïc X, xanh luïc cho truïc Y vaø xanh cho truïc Z.
Y
X
Move Rotate Scale
Bieán ñoåi ñieàu khieån (Transform Manipulator)
Z
Khi ñònh vò trí, ñònh tyû leä vaø quay troøn caùc ñoái töôïng cuûa baïn, thì ba truïc naøy seõ phuïc vuï
nhö nhöõng ñieåm tham chieáu chính cuûa baïn. Taâm cuûa heä thoáng toïa ñoä ñöôïc goïi laø goùc toïa ñoä
(origin) vaø coù trò soá 0, 0, 0.
Goùc toïa ñoä
2. Khoâng gian toïa ñoä UV (UV coordinate space)
Khi baïn xaây döïng caùc beà maët trong Maya, chuùng ñöôïc taïo vôùi chính khoâng gian toïa ñoä
cuûa chuùng ñöôïc xaùc ñònh bôûi U theo moät höôùng naøy vaø V theo moät höôùng khaùc. Baïn coù theå duøng
nhöõng toïa ñoä naøy khi baïn ñang laøm vieäc vôùi caùc ñoái töôïng ñöôøng cong treân moät beà maët hoaëc khi
baïn ñang boá trí caùc keát caáu treân moät beà maët.
Moät goùc cuûa beà maët thöïc hieän vai troø nhö goùc toïa ñoä cuûa heä thoáng vaø taát caû caùc toïa ñoä
naèm tröïc tieáp treân beà maët ñoù.
Baïn coù theå laøm cho caùc beà maët soáng ñoäng nhaèm laøm vieäc tröïc tieáp trong khoâng gian toïa
ñoä UV. Baïn cuõng seõ gaëp phaûi caùc thuoäc tính U vaø V khi baïn ñaët caùc keát caáu treân beà maët.
TUÛ SAÙCH STK (ÑT 088334168–- 0903728344) BIEÂN SOAÏN : KS PHAÏM QUANG HUY
7
CHEÁ BAÛN ÑIEÄN TÖÛ VAØ CHEÁ BAÛN VIDEO - HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MAYA 3D CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ MAYA 3D
3. Maøn hình (Views)
Trong phaàn meàm Maya, baïn hình dung caùc caûnh phim cuûa baïn baèng caùch söû duïng caùc
khung maøn hình cho pheùp baïn nhìn vaøo theá giôùi ba chieàu.
Caùc maøn hình phoái caûnh (Perspective) ñeå cho baïn xem caùc caûnh phim cuûa baïn nhö theå
baïn ñang nhìn noù vôùi chính maét cuûa baïn hoaëc thoâng qua caùc thaáu kính cuûa maùy aûnh vaäy.
Maøn hình Orthographic song song vôùi caûnh phim vaø cung caáp theâm moät maøn hình ñoái
töôïng. Chuùng taäp trung treân hai truïc rieâng bieät vaø ñöôïc xem nhö caùc maøn hình Top, Side vaø
Front.
Trong nhieàu tröôøng hôïp, baïn seõ caàn ñeán nhieàu maøn hình nhaèm giuùp baïn xaùc ñònh vò trí
thích hôïp cho caùc ñoái töôïng. Vò trí cuûa ñoái töôïng troâng raát roõ trong maøn hình Top nhöng laïi
khoâng roõ trong maøn hình Side. Maya ñeå cho baïn quan saùt nhieàu maøn hình cuøng moät luùc ñeå giuùp
phoái hôïp nhöõng gì baïn troâng thaáy.
TUÛ SAÙCH STK (ÑT 088334168–- 0903728344) BIEÂN SOAÏN : KS PHAÏM QUANG HUY
8
CHEÁ BAÛN ÑIEÄN TÖÛ VAØ CHEÁ BAÛN VIDEO - HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MAYA 3D CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ MAYA 3D
4. Maùy quay phim (Cameras)
Ñeå ñaït ñöôïc moät maøn hình rieâng bieät, baïn haõy lieác qua maùy aûnh kyõ thuaät soá. Maùy quay
phim orthographic xaùc ñònh maøn hình baèng maët phaúng song song vaø phöông höôùng trong khi
maùy quay phim phoái caûnh söû duïng taàm nhìn ôû moät ñieåm (a look at point) vaø tieâu cöï (focal
lenght).
Baïn seõ tìm hieåu caùch söû duïng caùc khung maøn hình trong baøi 1 vaø caùch taïo vaø linh hoaït
hoùa moät maùy aûnh trong baøi 17 vaø 21.
5. Maët phaúng hình aûnh (Image Plane)
Khi baïn laøm vieäc vôùi caùc maùy quay phim, coù theå ñaët caùc ñoái töôïng phoâng ñaëc bieät goïi laø
maët phaúng hình aûnh treân maùy quay phim. Maët phaúng hình aûnh coù theå ñöôïc ñaët treân maùy quay
phim sao cho khi baïn di chuyeån maùy quay phim, thì maët phaúng vaãn ñöùng thaúng.
Maët phaúng hình aûnh coù nhieàu thuoäc tính cho pheùp baïn di chuyeån theo trong khi quay
phim vaø ñònh tyû leä hình aûnh. Nhöõng thuoäc tính naøy coù theå ñöôïc linh hoaït hoùa ñeå theå hieän ñöôïc
hình thöùc maø maët phaúng ñang chuyeån ñoäng.
Baïn seõ tìm hieåu caùch söû duïng caùc maët phaúng hình aûnh trong baøi 14 khi baïn linh hoaït hoùa
moät caûnh phoâng khoâng gian cho cuoäc giao chieán giöõa caùc phi thuyeàn.
ÑOÀ HOÏA PHUÏ THUOÄC (DEPENDENCY GRAPH)
Caáu truùc heä thoáng cuûa Maya söû duïng moät heä bieán hoùa theo maãu ñeå cho baïn hôïp nhaát
loaïi hoaït hình keyframe theo truyeàn thoáng, ñoäng hình hoïc ñaûo ngöôïc, ñoäng löïc hoïc vaø vieát kòch
baûn theo caáu truùc döïa treân tieát ñieåm (node-based architecture), goïi laø ñoà hoïa phuï thuoäc
(dependency graph). Neáu baïn muoán thu goïn ñoà hoïa naøy thaønh nhöõng yeáu toá roãng, baïn coù theå
moâ taû noù nhö laø nhöõng tieát ñieåm vôùi caùc thuoäc tính ñöôïc noái keát vaäy. Caáu truùc döïa treân tieát
ñieåm mang ñeán cho Maya nhöõng tính chaát theo maãu linh hoaït.
Döôùi ñaây laø moät sô ñoà trình baøy moät ñoà hoïa phuï thuoäc cuûa moät hình caàu nguyeân theå.
Tieát ñieåm ñaàu vaøo theo thuû tuïc xaùc ñònh hình daùng cuûa hình caàu baèng caùch noái keát caùc thuoäc
tính treân töøng tieát ñieåm.
1. Tieát ñieåm (Nodes)
Moãi thaønh phaàn trong Maya, cho duø noù laø moät ñöôøng cong, beà maët, deformer, aùnh saùng,
keát caáu, söï bieåu dieãn, moät taùc vuï laäp moâ hình hoaëc moät ñöoøng cong hoaït hình, ñeàu ñöôïc moâ taû
hoaëc baèng moät tieát ñieåm ñôn leû hay moät daõy tieát ñieåm noái keát.
Tieát ñieåm laø moät loaïi ñoái töôïng chung trong Maya. Nhöõng tieát ñieåm khaùc nhau ñöôïc
thieát keá vôùi caùc thuoäc tính rieâng bieät sao cho tieát ñieåm ñoù coù theå hoaøn thaønh moät coâng vieäc
TUÛ SAÙCH STK (ÑT 088334168–- 0903728344) BIEÂN SOAÏN : KS PHAÏM QUANG HUY
9
CHEÁ BAÛN ÑIEÄN TÖÛ VAØ CHEÁ BAÛN VIDEO - HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MAYA 3D CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ MAYA 3D
rieâng. Caùc tieát ñieåm xaùc ñònh taát caû caùc loaïi ñoái töôïng trong Maya bao goàm moân hình hoïc, vieäc
taïo boùng, vaø chieáu saùng.
Döôùi ñaây laø ba loaïi tieát ñieåm ñieån hình khi chuùng xuaát hieän treân moät hình caàu nguyeân
theå.
1. Tieát ñieåm bieán ñoåi (Transform node)
Caùc tieát ñieåm bieán ñoåi chöùa thoâng tin boá trí cho caùc ñoái töôïng cuûa baïn. Khi baïn dôøi
chuyeån, quay troøn hoaëc ñònh tyû leä, thì ñaây laø tieát ñieåm maø baïn ñang taùc ñoäng ñeán.
2. Tieát ñieåm ñaàu vaøo (Input node)
Tieát ñieåm ñaàu vaøo trình baøy caùc tuøy choïn höôùng daãn söï saùng taïo hình daïng hình caàu cuûa
baïn nhö ñöôøng baùn kính hoaëc endsweep.
3. Tieát ñieåm hình daïng (Shape node)
Tieát ñieåm hình daïng chöùa taát caû caùc thoâng tin chi tieát trình baøy hình daùng thöïc cuûa hình
caàu.
Giao dieän ngöôøi söû duïng cuûa Maya trình baøy caùc tieát ñieåm naøy
vôùi baïn theo nhieàu caùch. Döôùi ñaây laø hình aûnh cuûa hoäp Channel nôi maø
baïn coù theå chænh söûa vaø linh hoaït hoùa caùc thuoäc tính tieát ñieåm.
2. Caùc thuoäc tính (Attributes)
Moãi tieát ñieåm ñöôïc xaùc ñònh bôûi moät daõy caùc thuoäc tính coù lieân
quan ñeán nhöõng gì maø tieát ñieåm ñoù ñöôïc thieát keá ñeå hoaøn thaønh nhieäm
vuï. Trong tröôøng hôïp cuûa tieát ñieåm bieán ñoåi, thì X Translate laø moät
thuoäc tính. Ñoái vôùi tröôøng hôïp cuûa tieát ñieåm shader, thì Color Red laø
moät thuoäc tính. Baïn coù theå gaùn nhöõng trò soá cho caùc thuoäc tính ñoù. Baïn
coù theå laøm vieäc vôùi caùc thuoäc tính trong moät soá cöûa soå giao dieän ngöôøi
söû duïng bao goàm Attribute Editor, Channel box vaø Spread Sheet
Editor.
Moät ñaëc tröng quan troïng trong Maya laø baïn coù theå linh hoaït hoùa gaàn nhö moãi thuoäc tính
treân moät tieát ñieåm baát kyø. Nhöõng trôï giuùp naøy mang laïi cho Maya moät quyeàn naêng hoaït hình.
Baïn neân chuù yù caùc thuoäc tính ñeàu ñöôïc xem nhö nhöõng keânh (channels).
3. Caùc noái keát (Connections)
Caùc tieát ñieåm khoâng toàn taïi trong söï coâ laäp. Moät phim hoaït hình hoaøn chænh mang laïi keát
quaû khi baïn baét ñaàu thöïc hieän nhöõng noái keát giöõa caùc thuoäc tính treân nhöõng tieát ñieåm khaùc nhau.
Nhöõng noái keát naøy coøn ñöôïc bieát ñeán nhö laø nhöõng phuï thuoäc (dependencies). Trong khi laäp moâ
hình, nhöõng keát noái naøy ñoâi khi ñöôïc xem nhö toång theå döïng hình (constructions hòstory).
Ña soá nhöõng noái keát naøy ñeàu ñöôïc taïo töï ñoäng bôûi giao dieän ngöôøi söû duïng nhö moät keát
quaû cuûa vieäc söû duïng leänh hoaëc caùc coâng cuï. Neáu muoán, baïn cuõng coù theå xaây döïng vaø chænh söûa
nhöõng noái keát naøy moät caùch döùt khoaùt baèng Connection editor, baèng caùch nhaäp caùc leänh MEL
(Maya Embedded Language - Ngoân ngöõ nhuùng Maya), hoaëc baèng caùch ghi caùc bieåu thöùc döïa
treân MEL.
TUÛ SAÙCH STK (ÑT 088334168–- 0903728344) BIEÂN SOAÏN : KS PHAÏM QUANG HUY
10