ổ ề ả ứ ư ự ề ủ Đ bài: Hai b c tranh “mùa thu x a mùa thu nay” và s thay đ i v c m xúc c a
ấ ướ ơ ễ Nguy n Đình Thi trong bài th “Đ t n c”
Bài làm
ệ ỹ ự ễ ề ộ Nguy n Đình Thi là m t ngh s đa tài, ông thành công trong rât nhi u lĩnh v c nh th ư ơ
ư ạ ạ ườ ư ẫ ượ ườ ờ ề ắ ộ ca, âm nh c, h i ho ... Nh ng d ng nh ông v n đ c ng ấ ế i đ i nh c đ n nhi u nh t
ả ơ ế ấ ấ ấ ượ ộ ơ ộ ề ớ ư v i t cách m t nhà th . Và ông là m t nh th vi t r t hay, r t n t ả ng v hình nh
ộ ấ ướ ươ ứ ế ề ấ ấ m t đ t n c đau th ng mà b t khu t trong chi n tranh, v tình yêu đôi l a hài hoà
ấ ướ ố ộ ỉ ủ ệ ơ ổ trong tình yêu T qu c. “Đ t n ễ ự c” là m t đ nh cao trong s nghi p th ca c a Nguy n
ơ ượ ủ ề ả ộ ờ Đình Thi. Bài th đ ấ c hình thành trong m t kho ng th i gian dài. Ti n thân c a Đ t
ướ ư ư ả n c là bài “Sáng mát trong nh sáng năm x a” (1948) và “Đêm mít tinh” (1949). C hai
ớ ộ ỗ ớ ế ơ ề bài th đ u vi ế ừ ệ ắ Vi ạ t B c kháng Pháp trong tâm tr ng nh Hà N i, n i nh da di t t ạ t, d t
ươ dào yêu th ng.
ư ễ ớ ở ẽ ế ấ Nguy n Đình Thi không sinh ra nh ng l n lên ộ Hà N i, có l ề vì th mà ông có r t nhi u
ớ ườ ồ ầ ế ằ ả ộ ộ ắ g n bó v i Hà N i. Trong bài “Ng i Hà N i” sáng tác h i đ u kháng chi n, b ng c nét
ạ ờ ể ệ ượ ắ ạ ầ nh c và l i ca, ông đã th hi n đ ủ c sâu s c ý chí cách m ng và cái th n thái tài hoa c a
ố ườ ươ ba m i sáu ph ph ng:
ử ầ ữ “Nh ng c a đ u ô
ợ ừ ề ầ ồ Tíu tít gánh g ng, đây Ô ch D a, kia ô c u D n
Làn áo xanh nâu...”
ư ả ấ ộ ồ ộ ư Trong bài “Sáng mát trong nh sáng năm x a” cũng ph ng ph t m t cái h n Hà N i nh ư
ơ ộ ở ầ ẹ ế ạ ấ ầ ơ ằ ậ v y: đ p, th m ng và đ y không khí lãng m n chi n đ u. Bài th đã m đ u b ng
ơ ẹ ự ữ ư ộ nh ng câu th đ p, bình yên t a nh mùa thu Hà N i:
ư ư “Sáng mát trong nh sáng năm x a
ổ ươ ố ớ Gió th i mùa thu h ng c m m i”
ấ ướ ặ ạ ự ắ ộ ở ủ ứ ơ Bài th “Đ t n c” là s s p đ t c nh nhau c a hai b c tranh mùa thu Hà N i ờ hai th i
ậ ẹ ậ ậ ư ứ ể ấ ộ ấ đi m khác nhau nh ng b c tranh nào cũng th t đ p, th t đ m ch t Hà N i. Đã có r t
ề ơ ế ề ư ể ộ nhi u nhà văn nhà th khác vi ấ ễ t v mùa thu, nh ng Nguy n Đình Thi có m t đi m r t
ấ ộ ữ ậ ằ ả ả khác, r t đ c đáo, ông không c m nh n mùa thu b ng nh ng hình nh ướ ệ c l “sen tàn,
ụ ứ ễ ằ ặ ở ị ậ cúc n hoa, lá ngô r ng” cũng không đón nh n mùa thu b ng “r ng li u đìu hiu đ ng ch u
ồ ố ỉ ệ ư ệ ả ậ tang / Tóc bu n buông xu ng l ằ ngàn hàng” nh Xuân Di u, ông c m nh n mùa thu b ng
ươ ấ ặ ư ớ ố ộ ườ ộ ị ế ừ ờ “h ng c m m i” r t đ c tr ng cho Hà N i. Ng i Hà N i l ch lãm, tinh t t l i ăn
ị ấ ặ ươ ữ ứ ự ế ế ả ợ ư ố ti ng nói cho đ n nh ng th c quà. H ng c m g i lên s tinh tuý, gi n d r t đ c tr ng
ỗ ộ ư ả ả ộ ộ ị cho Hà N i m i đ thu sang. M t hình nh gi n d , nh ng l ạ ả ượ đ i t ờ c không gian, th i
ừ ộ ộ ấ ướ ộ ế ủ gian thu, v a b c l tâm lòng yêu Hà N i, yêu đ t n ắ c sâu l ng, thi t tha c a thi nhân.
ứ ướ ệ ồ ồ ớ ạ ắ ơ Đ ng tr c mùa thu Vi t B c, nhà th đã b i h i nh l i mùa thu đã xa. Đó là mùa thu
ả ừ ệ ươ ớ ph i t bi t quê h ng ra đi vì nghĩa l n:
ạ ớ ộ “Sáng ch m l nh trong lòng Hà N i
ữ ố ơ Nh ng ph dài xao xác h i may”
ớ ề ộ ỗ ượ ả ế ụ ể N i nh v Hà N i vào thu đ c miêu t ữ qua nh ng chi ti t c th và đ y n t ầ ấ ượ ng
ễ ả ạ ộ ớ ể “Sáng ch m l nh trong lòng Hà N i”, di n t chính xác giây phút chuy n mùa, giây phút
ữ ơ ấ ư ị ế ệ ạ ầ giao thoa gi a h i m mùa hè ch a k p đi qua h t và cái l nh đ u thu báo hi u gió rét mùa
ư ề ẽ ấ ắ ạ ớ ườ ư ướ đông s p v . Cái “ch m l nh” tuy còn s sàng, e p nh ng d ng nh đã báo tr ộ c m t
ắ ầ ị ả c nh s c thiên nhiên đ y thú v :
ắ ờ ư “Tr i không n ng cũng không m a
ừ ớ ỉ Ch hiu hiu rét cho v a nh nhung”
ế ồ (H Dz nh)
ộ ừ ắ ừ ầ ả ớ ớ T “ch m” là m t t ủ ạ đ t, nói lên cái giây phút ban đ u, giây phút m i hình nh c a t o
ườ ả ạ ạ ộ ậ v t và lòng ng ớ i. Chút l nh trong lòng Hà N i vô c kéo theo c m giác l nh trong tâm
ườ ậ ự ệ ỹ ự ả ộ ộ ế ạ ớ ồ h n con ng i. Ph i là m t ngh s có s rung đ ng th t s tinh t , nh y bén m i có th ể
ế ượ ự ắ ả ớ ờ ườ ậ nh n bi t đ c s “ch m” lan to kh p không gian, th i gian và lòng ng ư ậ i nh v y.
ướ ậ ở ễ ệ ả ẩ ủ Tr c Nguy n Đình Thi, Xuân Di u đã c m nh n mùa thu chút run r y c a cây lá:
ữ ẩ ồ “Nh ng lu ng run r y rung rinh lá
ầ ươ ỏ Đôi nhánh khô g y x ng m ng manh"
ự ạ ả ồ ắ ở ộ ễ ằ ữ B ng s nh y c m trong giác quan, Nguy n Đình Thi m r ng tâm h n l ng nghe “nh ng
ớ ắ ầ ủ ể ư ạ ơ ơ ố ph dài xao xác h i may”. H i thu m i b t đ u nh ng cũng đ đ kéo dài cái se l nh trên
ườ ộ ẹ ơ ạ ễ ế ấ ả ố ố ỏ đ ấ ư ng ph . Ph Hà N i h p thôi, nh thôi nh ng cái h i l nh y d khi n ta c m th y
ư ứ ả ắ ơ ơ ơ ố ớ ph nh dài h n, v ng h n. Là “h i may” ch không ph i “heo may”, mùa thu m i ch ỉ
ủ ạ ư ữ ề ể ẹ ấ ớ ỉ ị “ch m” v , ch a đ m nh đ làm thành heo may, ch là nh ng gì nh nhàng nh t, d u
ư ơ ở ủ ấ ộ ộ ộ ổ ị ị dàng nh t, thi v nh h i th c a mùa thu Hà N i, m t Hà N i tài hoa, thanh l ch, c kính.
ư ẹ ả ớ ổ Vì nh nên nó m i “xao xác” th i, xao xác nh chính cái c m giác bâng khuâng, xao
ế ủ ạ ả ả ừ ả ừ ự ố ắ ồ xuy n c a cái l nh không ph i to ra t gió mà to ra t ắ ủ s tr ng v ng, bu n hiu h t c a
ườ ườ ạ ườ ố ph ph ủ ồ ng, c a h n ng i xa quê. Tâm tr ng ng i xa quê, ra đi vì non sông đ t n ấ ướ c
ế ả ạ ấ ộ ộ ư l u luy n khi chia tay Hà N i, th m thía c m giác l nh trong lòng Hà N i và trong chính
ờ ớ ơ ư ỗ ể ố ộ ộ lòng mình. Gi ở phút chia tay, Hà N i nh b ng tr thành m t sinh th s ng v i h i thu
ữ ề ắ ắ ầ ọ ợ ớ ợ ơ hiu h t trong ng n gió đ u mùa, nh ng c n gió g i nh nhung, g i ni m xa v ng.
ườ ầ ả ạ “Ng i ra đi đ u không ngo nh l i
ơ ầ ư ề ắ Sau l ng th m n ng lá r i đ y”
ư ư Sáng mát trong nh sáng năm x a
ờ ố ắ ộ ộ ườ ứ ở S c thu Hà N i đã hoá vào đ i s ng n i tâm con ng i, tr thành ký c, thành tình yêu và
ớ ướ ườ ứ ạ ư ừ ế ậ ỗ n i nh . B c chân ng i đi d t khoát mà lòng l ồ ẩ i l u luy n, ng p ng ng, cái bu n n
ộ ự ạ ồ ủ ệ ặ ơ ẽ ự ủ sau trong “xao xác, h i may”, “cái bu n c a m t s đo n tuy t l ng l ầ ch ” (Vũ Qu n , t
ươ Ph ng).
ồ ưở ớ ả ủ ữ ế ờ ộ ớ Sau khi h i t ng đ n mùa thu c a nh ng ngày r i Hà N i ra đi vì nghĩa l n v i c m xúc
ồ ặ ặ ồ ả ộ ộ ả ủ ề “bu n bu n l ng l ng” (Hoài Thanh), tác gi b c l ớ c m nghĩ c a mình v mùa thu m i,
ấ ướ ủ ậ ệ ồ ờ thu trên đ t n ủ c nhân dân đã làm ch v n m nh c a mình, đ ng th i là mùa thu kháng
ế ở ệ ắ chi n ừ núi r ng Vi t B c:
“Mùa thu nay khác r i”ồ
ệ ề ủ ạ ờ ườ ướ ự Đó là s khác bi t v không gian, th i gian, tâm tr ng c a con ng i tr c mùa thu.
ư ướ ế ủ ượ ườ ọ ở ị Nh ng cái khác tr c h t c a “mùa thu nay” đ c ng ậ i đ c nh n ra ngay ệ nh p đi u,
ế ấ ơ ừ ả ơ ấ ữ ắ ậ ắ ổ ti t t u, hình nh th , t ườ nh ng câu th th t ngôn sâu l ng, c kính đ m màu s c Đ ng
ứ ự ự ư ộ ủ ứ ề ấ ấ ạ ơ ộ thi, đo n th nh m t khúc hát c a m t trái tim ch t ch a ni m vui, ch t ch a s t do,
ấ ờ ủ ứ ữ ữ ớ ự t ch . Đ ng gi a không gian bao la, gi a đ t tr i bát ngát thoáng đãng, v i trái tim reo
ả ữ ứ ắ ắ ả ậ ồ ớ vui, tác gi đã l ng nghe, c m nh n s c thu, h n thu m i “Tôi đ ng vui nghe gi a núi
ề ấ ừ ả ả ề ậ ồ đ i” “vui nghe” ni m vui xu t phát t ấ ờ ố trái tim, ni m vui nhu m c c nh v t, đ t tr i,
mây n c.ướ
ổ ừ ấ ớ “Gió th i r ng tre ph p ph i
ờ ớ Tr i thu thay áo m i
ườ ế ế Trong bi c nói c i thi t tha”
ờ ỏ ự ẩ ừ ụ ữ ấ ả ấ ớ ớ ế Ph i chăng r ng tre ph p ph i chính là s n d cho lá c đ bay ph p ph i gi a chi n
ự ớ ủ ề ườ ớ ấ ờ ả khu t ơ do, là ni m vui ph i ph i c a con ng i đang bay lên cùng v i đ t tr i gi i phóng.
ề ậ ấ ả ơ ượ ự ự ế ủ ồ Trong ni m vui y, nhà th đã c m nh n đ ổ ấ c s thay đ i r t m c tinh t c a h n thu,
ệ ễ ằ và b ng bi n pháp nhân hoá, Nguy n Đình Thi không ch di n t ỉ ễ ả ượ ự đ ổ ủ c s thay đ i c a
ườ ủ ồ ườ ắ s c thu mà còn di n t ễ ả ượ ự đ ổ ủ c s thay đ i c a lòng ng i, c a h n ng ơ ủ i. Qua câu th c a
ễ ườ ư ộ ư ệ Nguy n Đình Thi, d ng nh mùa thu đ t n ấ ướ ượ ồ c đ c h i sinh và hi n lên nh m t cô gái
ẻ ế ườ ế ư ơ ầ ứ đ y s c tr “trong bi c nói c i thi ấ ờ t tha”. Câu th nh khúc hát ngân vang cùng đ t tr i
ườ ồ ặ ặ ộ hoà vào lòng ng ồ i. Không còn là m t mùa thu “bu n bu n l ng l ng” mùa thu nay đã
ẽ ơ ẹ ơ ừ ả ầ ươ t i sáng h n, đ p đ h n, mùa thu t đây không còn là “không thu th m thu s u” mà còn
ướ ộ là “thu s ng nhu m màu xuân mát mát”.
ứ ướ ấ ướ ả ứ ố ư ồ Đ ng tr c khung c nh mùa thu đ t n ề c nh đang h i sinh, trào dâng s c s ng, ni m
ớ ươ ồ ả ộ ộ ự ủ ề vui, v i tình yêu th ắ ng n ng th m, tác gi đã b c l ứ ộ ậ ý th c đ c l p, t ch và ni m t ự
ề ổ ẹ ả ắ ố ồ ươ ỏ ự hào v T qu c giàu đ p. Thông qua tình c m n ng th m, yêu th ng và chói đ t hào
ả ứ ề ở ớ ủ c a tác gi , b c tranh đ t n ấ ướ ứ ầ ượ ượ c c l n l t đ c m ra v i không gian ba chi u bát ngát
ữ ệ ớ ườ ả ươ ắ ố ậ ơ ị và hi n lên v i nh ng đ ng nét, màu s c, hình kh i và c h ng v , th t nên th , nên
h a:ọ
ủ ờ “Tr i xanh dây là c a chúng ta
ừ ủ Núi r ng đây là c a chúng ta
ữ ơ ồ Nh ng cánh đ ng th m mát
ả ườ ữ Nh ng ng đ ng bát ngát
ỏ ặ ữ Nh ng dòng sông đ n ng phù sa”
ạ ừ ỉ ữ ệ ấ ẳ ơ ị ị Câu th mang tính ch t kh ng đ nh, cùng đ i t ữ ủ ch đ nh “đây” cùng nh ng đi p ng “c a
ề ạ ự ủ ấ ướ ề ề chúng ta” đã vang lên dõng d c ni m t hào, kiêu hãnh v quy n làm ch đ t n c. Nhà
ư ủ ứ ả ớ ồ ơ ướ th nh hát chung v i dàn đ ng ca c a nhân dân, hoà chung vào c m h ng vui s ng, t ự
ượ ủ ấ ờ ố ươ ẹ ổ hào đ c làm ch đ t tr i thiên nhiên T qu c t i đ p.
ữ ứ ả ớ ớ ờ Hai b c tranh mùa thu v i nh ng c m xúc khác nhau, v i không gian, th i gian khác nhau.
ứ ưở ư ố ậ ư ự ạ ộ ự ắ ấ Hai b c tranh t ng nh đ i l p nh ng th c ra l ả i là m t s ch p ghép r t hoàn h o.
ồ ủ ư ỗ ườ ườ ướ Mùa thu x a và mùa thu này n i bu n c a ng i ra đi tìm đ ứ ng c u n ề c và ni m vui
ườ ủ ấ ướ ế ắ ủ ề ờ ấ ả ủ c a ng i chi n th ng làm ch đ t n c chi u dài c a không gian, th i gian, t t c đã
ạ ố ộ ơ ạ t o thành m t m ch xuyên su t toàn bài th .
ơ ằ ữ ặ ổ ố ớ ơ ổ ố ỗ “Tình nào h n T qu c”. V i tình yêu T qu c sâu n ng, m i nhà th b ng nh ng cách
ầ ạ ữ ượ ề ổ ẹ ố ổ ố khác nhau đã góp ph n t o nên nh ng t ng đài cao đ p v T qu c, là T qu c đau
ươ ướ ượ ố ớ ả ọ ồ ừ ắ ổ ơ th ng d i gót giày xâm l ồ c, là T qu c v i c nh s c nên th “R ng c đ i chè, đ ng
ầ ứ ố ự ồ ễ ạ ớ ố ổ xanh ngào ng t”... V i Nguy n Đình Thi, T qu c là s h i sinh tràn đ y s c s ng, là ý
ứ ộ ậ ự ủ ề ự ề ổ ẹ ề ấ ấ ố ố th c đ c l p t ch và ni m t hào v T qu c giàu đ p, có truy n th ng b t khu t kiên
ườ c ng.
