Hướng dẫn chụp ảnh chân dung & thời trang (Phần 1)
Đây là toàn bộ bài viết mà Quang Vũ Photography sưu tầm từ internet về hướng
dẫn chụp chân dung từ việc lựa chọn máy ảnh, ống kính và các thiết bị hỗ trợ chụp
ảnh chân dung. Bài viết được trình bày dễ hiểu dành cho tất cả anh em từ người
mới bắt đầu chụp ảnh
1. Lựa chọn thiết bị
Lựa chọn ống kính
Thiết bị đóng một vai trò quan trọng trong ảnh chụp chân dung. Tác giả cá rằng
90% số ảnh chân dung bạn bắt gặp trên Internet hàng ngày được chụp theo kiểu
“xóa phông mờ mịt”. Chụp ảnh chân dung theo kiểu xóa phông như vậy được ưa
chuộng, phần vì chúng tạo ra hiệu ứng lung linh cho phần hậu cảnh phía sau,
nhưng quan trọng hơn, chúng giúp ta dễ dàng cô lập chủ thể ra khỏi những vật thể
không mong muốn khác trong khung hình, bởi không phải lúc nào ta cũng có điều
kiện chụp ảnh chân dung trong một studio chuyên nghiệp với phông nền dựng sẵn.
Để làm được điều đó, những chiếc máy ảnh compact có độ zoom lớn hay máy ảnh
DSLR với ống kính kit cơ bản như 18-55mm f1/3.5-5.6 chỉ có thể cầm cự được
phần nào (xem lại loạt bài viết Vận dụng độ mở ống kính) chứ không thể là giải
pháp tối ưu. Bạn bắt buộc sẽ cần một ống kính đáp ứng được một hoặc cả hai tiêu
chí sau:
- Có độ mở ống kính lớn.
- Có tiêu cự khuyến cáo từ tele trở lên.
Khái niệm “tiêu cự tele” ở đây có đôi chút phức tạp với nhiều người. Bởi ta vốn
biết rằng thân máy ảnh ống kính rời được chia làm hai loại, phụ thuộc vào cảm
biến mà nó sử dụng: fullframe hoặc crop. Các cụm từ wide-angle (góc rộng, dưới
35mm), normal (tầm trung, từ 35-70mm), tele (tầm xa, trên 70mm) khi nói về tiêu
cự ống kính đều được hiểu là trên thân máy fullframe. Tuy nhiên khi lắp lên thân
máy crop, tất cả các ống kính đều bị nhân tiêu cự lên theo hệ số crop của cảm biến.
Ví dụ với ống kính EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 của Canon, dải tiêu cự 18-55mm ghi
trên ống kính này được hiểu là trên thân máy fullframe. Trong khi nó lại là một
ống kính chỉ sử dụng được với thân máy crop, và do đó dải tiêu cự thực tế của ống
kính này phải là 28.8-88mm, do thân máy crop của Canon có hệ số nhân tiêu cự là
1.6.
Đối với cả hai thương hiệu máy ảnh được nhiều người Việt Nam biết đến là
Canon và Nikon, ống kính 50mm f/1.8 của mỗi hãng đều rất được ưa chuộng, sở
dĩ cũng vì chúng đáp ứng được cả hai tiêu chí trên, trong khi giá thành lại rất rẻ.
Với độ mở lớn (f/1.8) và tiêu cự tele (50mm x hệ số crop = 80mm ở Canon và
75mm ở Nikon), ống kính này có khả năng chụp chân dung khá tốt, và do đó
GenK cũng khuyến cáo các bạn nên sắm một chiếc trên con đường khởi đầu nhiếp
ảnh.
Với những người có điều kiện kinh tế cao hơn hoặc đã sử dụng qua ống kính này
và muốn nâng cấp lên một lựa chọn khác tốt hơn, thì cặp đôi ống kính 35mm f/1.8
(ở Nikon) và 85mm f/1.8 có thể sẽ là câu trả lời hợp lý dành cho các bạn.
Ngoài hai yếu tố trên, để có được tấm hình chân dung (lưu ý ở đây đang nói về chân
dung xóa phông) đẹp, bạn đọc còn cần biết đến một số khái niệm khác như độ sắc nét của
ống kính, nguy cơ out nét hay số lượng lá khẩu bên trong ống kính. Trong đó:
- Độ sắc nét của ống kính là khả năng chụp hình với độ nét cao ngay tại độ
mở lớn nhất. Thực tế có một số loại ống kính giá rẻ hoặc được sản xuất với công
nghệ thời “ơ-kìa” chỉ đạt được độ sắc nét tối đa khi khép khẩu độ xuống f/3.5,
thậm chí f/5.6. Như vậy những giá trị độ mở lớn hơn nếu có của chúng cũng chỉ là
vô tác dụng. Một số loại ống kính khác lại chỉ nét ở vùng trung tâm mà bị “mềm”
(soft) tại vùng rìa ảnh. Điều này cũng có thể chấp nhận được, tuy nhiên sẽ gây khó
chịu nếu bị “soft” nặng.
- Nguy cơ out nét là khi ta chụp với độ mở ống kính lớn, dù đã thực hiện
thao tác auto-focus rất chuẩn xác và máy cũng đã báo lấy được nét rồi, nhưng thực
tế ảnh chụp ra vẫn bị mất nét (nhòe) tại điểm mà ta auto-focus.
- Số lượng lá khẩu: ta biết rằng độ mở ống kính thay đổi được là do sự
chuyển động khép – mở của các lá khẩu xếp chồng liên tiếp nhau bên trong ống
kính. Số lượng lá khẩu càng lớn thì khi mở ra hay khép vào, độ mở lỗ ống kính sẽ
thay đổi càng linh hoạt hơn, ít tạo ra các cạnh và các góc, do đó bokeh khi lên ảnh
sẽ càng tiến gần tới hình tròn, mềm mại và đẹp hơn.
Có thể dễ dàng đếm được số lá khẩu bên trong ống kính bằng cách khép khẩu độ lại giá
trị nhỏ
Khi chọn mua một chiếc ống kính nào đó, bạn đọc nên tham khảo các bài viết
đánh giá chất lượng hoạt động và thông số kỹ thuật của sản phẩm để lưu ý các yếu
tố này. Ống kính 50mm f/1.8 được nhắc tới ở trên có thông số kỹ thuật lý tưởng là
vậy, nhưng giá thành rẻ là bởi vì chúng chỉ có 6 lá khẩu bên trong ống kính, và xác
suất bị out nét khi chụp ở độ mở f/1.8 là khá cao (tuy nhiên, vì độ mở chuẩn mực
để chụp ảnh chân dung là f/2.8 nên ta hoàn toàn có thể khép nhỏ khẩu độ lại để
khắc phục điểm yếu này).
Lựa chọn thân máy
Nếu như ống kính chiếm đến 60% chất lượng của một tấm hình chân dung đẹp,
thì thân máy chiếm 25%, và 15% còn lại dành cho các thiết bị bổ trợ khi chụp hình
trong điều kiện không lý tưởng (ở đây ta chỉ đề cập tới vấn đề thiết bị nên không
tính đến các yếu tố khác như kinh nghiệm, kỹ thuật của người chụp, khả năng tạo
dáng của chủ thể).
Đối với thân máy, có một số điểm cần lưu ý khi chọn lựa như sau:
- Khả năng khử noise (nhiễu, hạt trên ảnh): dù ISO thấp nhất có thể luôn là
lựa chọn hàng đầu trong nhiếp ảnh chân dung, nhưng đôi khi trong những điều
kiện chụp phức tạp, ta không có cách nào khác ngoài việc đẩy ISO lên cao. Một
chiếc máy ảnh có khả năng khử noise tốt ở dải ISO 400-800 sẽ rất hữu ích trong
tình huống này. Khử noise tốt được hiểu là hạn chế nhiễu, hạt tại những vùng thiếu
sáng mà không làm mất đi (quá nhiều) chi tiết của hình chụp.
- Khả năng chụp liên tiếp và tốc độ lấy nét nhanh: ảnh chân dung không phải
lúc nào cũng là chủ thể đứng im (và cười mỏi miệng) đợi chúng ta chụp. Ví dụ
như chụp ảnh bay chẳng hạn, khả năng chụp liên tiếp ở tốc độ cao sẽ giúp người
chụp dễ dàng ghi trọn cả một quá trình từ lúc chủ thể nhún chân bật lên cao cho tới
khi tiếp đất, rồi chọn lại một kiểu ưng ý nhất. Hoặc với ảnh chân dung đời thường
(hay còn gọi vui là chụp trộm), tốc độ lấy nét nhanh giúp chúng ta tránh đánh mất
khoảnh khắc quý giá và “hạ gục nhanh, tiêu diệt gọn” trước khi đối tượng kịp nhận
ra và phản ứng. Bởi vậy nên tuy không quá quan trọng, nhưng khả năng chụp liên
tiếp của máy cũng là điều cần cân nhắc, tùy theo thể loại ảnh chân dung mà bạn
muốn theo đuổi.
- Cân bằng trắng chính xác: cân bằng trắng (whitebalance) rất quan trọng.
Người viết đã từng thử nghiệm chụp ảnh chân dung tại vườn Bách Thảo (Hà Nội)
trong một ngày trời có nắng, khi thiết lập chế độ cân bằng trắng tự động trên
Nikon D700, thì kết quả là 9/10 tấm hình mặt chủ thể đều bị ám sắc tím. Như vậy
là ngay cả một chiếc máy ảnh đắt tiền cũng có thể cho kết quả cân bằng trắng sai
nếu để mặc chúng tự định đoạt số phận của tấm hình. Khi đó, những mẫu máy ảnh
có khả năng thiết lập cân bằng trắng theo nhiệt độ K hoặc custom preset để thiết
lập cân bằng trắng thủ công sẽ hữu ích hơn rất nhiều.
