1
TỔNG CỤC DÂN SỐ VÀ KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH
******************
HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY
TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG NGHIỆP VỤ
DÂN SỐ-KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH CHO CÁN BỘ CẤP XÃ
HÀ NỘI, 8/2011
2
Lời nói đầu
Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ luôn được
Tổng cục DS-KHHGĐ, Bộ Y tế quan tâm và là một trong những giải pháp góp phần
thực hiện thành công công tác DS-KHHGĐ trong thời gian qua.
Nhằm trang bị kiến thức cơ bản, kỹ năng nghiệp vụ và nâng cao năng lực
quản lý và tổ chức thực hiện công tác DS-KHHGĐ cho đội ngũ cán bộ làm công tác
DS-KHHGĐ cơ sở, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đối với cán bộ DS-KHHGĐ cấp xã,
Tổng cục DS-KHHGĐ đã biên soạn cuốn “Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ Dân số-Kế
hoạch hóa gia đình cho cán bộ cấp xã” (Tài liệu bồi dưỡng). Tài liệu bồi dưỡng đã
được phổ biến và sử dụng trên toàn quốc từ năm 2009. Để hỗ trợ các giảng viên tỉnh
trong công tác tập huấn bồi dưỡng cán bộ cơ sở, thống nhất phương pháp giảng dạy
trên toàn quốc, trong năm 2010, Tổng cục DS-KHHGĐ tổ chức biên soạn tài liệu
“Hướng dẫn giảng dạy Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ DS-KHHGĐ cho cán bộ cấp
xã”.
Tài liệu này gồm có 2 chương:
Chương I. Một số vấn đề lý luận dạy học gồm 8 bài cung cấp cho giảng viên
những kiến thức cơ bản nhất về phương pháp dạy học tích cực để áp dụng trong quá
trình dạy học.
Chương 2. Hướng dẫn giảng dạy các bài trong cuốn tài liệu bồi dưỡng nghiệp
vụ DS-KHHGĐ cho cán bộ cơ sở gồm 4 bài cung cấp các kế hoạch bài học cụ thể
theo nội dung của cuốn tài liệu bồi dưỡng.
Tài liệu này đã được các tác giả là chuyên gia và cán bộ lãnh đạo các Vụ, đơn
vị của Tổng cục DS-KHHGĐ biên soạn. Trong quá trình biên soạn, chắc chắn
không tránh khỏi những thiếu sót, nhược điểm. Chúng tôi rất mong nhận được
những ý kiến đóng góp quí báu của các nhà khoa học, các cán bộ quản lý và đông
đảo bạn đọc để từng bước hoàn thiện tài liệu này nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo cán
bộ DS-KHHGĐ cấp xã để thực hiện tốt những mục tiêu được đặt ra của công tác
DS-KHHGĐ.
Mọi góp ý gửi về Tổng cục DS-KHHGĐ, 12 Ngô Tất Tố, Hà Nội.
Thay mặt các tác giả
Tổng biên tập
TS. Trần Hoa Mai
3
BAN BIÊN SOẠN
TS. NguyÔn Quèc Anh
CN. Vâ Anh Dòng
BS. Nghiªm Xu©n §øc
Ths. Nguyễn Thị Ngọc Lan
Ths. Trần Xu©n Lương
Ths. §Æng V¨n NghÞ
Ths. Trần Ngọc Sinh
CN. NguyÔn T©n S¬n
Ths. NguyÔn ThÞ Th¬m
BAN BIÊN TẬP
TS. TrÇn Hoa Mai (Tæng biªn tËp)
TS. NguyÔn Quèc Anh
BS. Nghiªm Xu©n §øc
CN. NguyÔn Ngäc Mai
Ths. NguyÔn ThÞ Th¬m
4
Các từ viết tắt
DS-KHHGĐ: dân số và kế hoạch hóa gia đình
SKSS: sức khỏe sinh sản
BPTT: biện pháp tránh thai
DCTC: dụng cụ tử cung
VTN: vị thành niên
GV: giảng viên
HV: học viên
BK: bảng kiểm
KHBH: kế hoạch bài học
KT : kiến thức
KN : kỹ năng
TĐ : thái độ
CBYT: cán bộ y tế
CBT: phương pháp dạy học dựa theo năng lực
VD: ví dụ
CD: đĩa hình
KAP : kiến thức - thái độ - hành vi
CPR: tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai
MCPR: tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại
WHO: tổ chức Y tế thế giới
CLDS: chất lượng dân số
5
MỤC LỤC
Trang
Lời nói đầu
Các từ viết tắt
Chương I : Một số vấn đề lý luận dạy học...........................................................................1
Bài 1. Đại cương về dạy học....................................................................................................2
Bài 2. Mục tiêu học tập và dạy học dựa trên mục tiêu.............................................................5
Bài 3. Lượng giá/đánh giá học viên.........................................................................................10
Bài 4. Các phương pháp dạy học tích cực..............................................................................14
Bài 5. Phương tiện dạy học.....................................................................................................24
Bài 6. Viết bài học cho học viên...............................................................................................27
Bài 7. Viết Kế hoạch bài học....................................................................................................32
Bài 8. Tổ chức lớp tập huấn.....................................................................................................37
Chương II: Hướng dẫn giảng dạy các bài trong Tài liệu Bồi dưỡng nghiệp vụ Dân số - Kế hoạch hóa gia
đình cho cán bộ cấp xã.................................................................................41
Bài 1. Kiến thức cơ bản về dân số và phát triển.......................................................................42
Bài 2. Kiến thức cơ bản về kế hoạch hóa gia đình và sức khỏe sinh sản................................46
Bài 3. Truyền thông, vận động về dân số và kế hoạch hóa gia đình........................................56
Bài 4. Quản lý chương trình dân số- kế hoạch hóa gia đình ở cơ sở.......................................64
PHẦN 1: CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VỀ DÂN SỐ-KHHGĐ.....................................64
PHẦN 2: TỔ CHỨC BỘ MÁY LÀM CÔNG TÁC DS-KHHGĐ Ở CẤP XÃ.........................................68
PHẦN 3: NHỮNG NỘI DUNG VỀ QUẢN LÝ.............................................................................71
I. Những vấn đề cơ bản về quản lý...........................................................71
II. Lập kế hoạch.........................................................................................72
III. Giám sát và đánh giá............................................................................77
IV. Chế độ ghi chép ban đầu và báo cáo số liệu thống kê chuyên ngành
DS-KHHGĐ...........................................................................................80
V. Quản lý đối tượng kế hoạch hóa gia đình.............................................93
VI. Quản lý hoạt động của cộng tác viên DS-KHHGĐ................................97
Tài liệu tham khảo