Hướng dẫn soạn thảo khung bài giảng điện tử

H

NG D N SO N TH O KHUNG BÀI GI NG ĐI N T

ƯỚ

Ệ Ử

Ẫ

Ạ

Ả

Ả

A. Thông tin chung

I. Tiêu đ : ề Ph ươ ng trình hóa h c ọ

ộ ắ Đây là bài gi ng v Ph ọ ớ ươ ư ề ọ ộ c cách cân b ng ph n ng hóa h c và vi ả ượ ươ t: ọ ậ ụ ả ứ ớ ế ọ ả ng trình hóa h c thu c ch ong trình hóa h c l p 8. Bài ng trình hóa ằ c các ắ ượ ệ ử t đúng ph ắ ề ọ ơ ọ ế ắ ươ ử ụ ế ợ ể ộ ố ả II. N i dung tóm t gi ng này giúp cho h c sinh n m đ ả ng pháp thí nghi m k t h p v i trò ch i giúp h c sinh n m b t đ h c. Bài gi ng v n d ng ph ệ ọ v n đ . Ngoài ra, bài gi ng s d ng m t s đo n flash đ minh h a n u giáo viên có đi u ki n s ạ ề ấ d ng máy tính. ụ

III. Tác gi :ả Ngô Th Kim Duyên ị

IV: Đ n v : ơ ị Th vi n ư ệ

B. K ho ch lên l p:

ế ạ

ớ

I. M c tiêu bài h c: ụ ọ

ng trình ph n ng hóa h c và vi ọ ọ ế t cách cân b ng m t ph ằ ộ ươ ả ứ ọ ế t - Ki n th c: ế đúng ph ng trình hóa h c. ứ Qua bài h c này h c sinh bi ọ ươ

có th tham gia t o các d ng c đ thí nghi m. Ho t đ ng này ỹ ọ ạ ộ ụ ể ụ ệ ạ - K năng: Qua bài h c này, h c sinh ọ ng kh năng sáng t o c a mình.. giúp các em tăng c ườ ể ạ ủ ả

ượ ủ ằ ọ ọ ng trình hóa h c - V n d ng: ươ ậ ụ s là n n t ng đ h c sinh có th n m v ng các ki n th c liên quan trong các bài h c sau. ề ả ẽ ng trình hóa h c và cách cân b ng ph ươ ọ c ý nghĩa c a ph ể ắ Vi c n m đ ệ ắ ề ọ ữ ứ ế

II. Ph ng ti n d y h c: ươ ạ ọ ệ

Dành cho giáo viên

1. M t b ch k o, kho ng 10 qu táo, 10 cái bánh (Giáo viên có th thay th b ng nh ng món khác ế ằ ữ ẹ ể ả ộ ị

ể 2. B d ng c mô ph ng các phân t ả mà mình có th có) ỏ ộ ụ ụ ử ọ hóa h c

ạ ườ ạ ẹ ề ắ ọ ở ể ắ ắ ạ ể ọ Ví d đ minh h a ph ươ ử ọ ồ ỏ ụ ể ử n màu h ng vào h t c m l n màu tr ng làm phân t ng trình hóa h c H Hiđrô, 2 h t c m màu tr ng l n làm ư ớ ử ồ ồ i. Giáo viên có th dùng vi Giáo viên có th dùng các h t c m tròn (hay còn g i là h t b t) nhi u màu s c kích c và dùng 2+ i đ làm các mô hình phân t keo dán s t g n l hóa h c. O2 -> 2H2O ta dán các hai h t c m màu h ng nh làm phân t ạ ườ Ôxi, đ ng th i dán 2 h t c phân t ạ ườ ờ t lông đ ghi tên c a các nguyên t hình bên d ủ ọ ắ ớ ạ ườ c nh n ử ướ ắ lên t ng h t c m. ạ ườ ố ạ ườ ể ướ ừ ế ể

ng trình hóa h c mà giáo viên c n minh h a, giáo viên có th t o ra ươ ươ ể ạ ầ ọ ọ ng t ự t , tùy theo ph ng ng. T nh ng phân t ữ ử ươ ứ

ầ ự ặ ắ ỏ ỉ

ế ụ ữ ấ ạ ộ ầ

 Đ t chi c dĩa vào gi a 4 đo n dây và ch nh sau cho dĩa đ

c cân b ng. Dùng keo 3. Cây cân nh : ỏ o V t li u: 1 cây móc qu n áo, 2 cái đĩa nh a nh , dây ho c ch , chai keo dán s t ậ ệ o Cách làm:  C t 2 s i dây dài b ng nhau. ằ ợ ắ i làm đôi và c t gút chính gi a. G p đo n dây là 2 ti p t c và  M i s i dây g p l ấ ạ ỗ ợ c t gút đ u kía l i. ộ ạ ế ặ ượ ữ ằ ỉ dán s t dán c đ nh dĩa vào s i dây. ạ ợ ố ị ắ ng t ự ươ ứ

 T  Móc 2 cái đĩa vào 2 đ u cây móc và đi u chính sau cho cân đ

làm cho chi c đĩa th 2. ế ầ ượ c cân b ng nh ằ ư ề hình v . Dùng keo dán s t dán c đ nh l ố ị ẽ ạ ắ ộ i. ặ ạ ườ

 Dùng m t đ an dây bu c m t hòn s i (ho c h t c m bên d ộ

ộ ọ ỏ ướ ầ i) và bu c vào d u ộ cây móc. ề  Dùng m t đ an dây chì qu n m t đ u vào cây móc, đ u kia đ th ng theo chi u ộ ầ ể ằ ộ ọ ấ ầ đ ng. ứ ế ấ ẳ ạ ạ i, cân không đ c cân b ng.  Khi cân, n u th t đo n dây và đo n dây chì th ng hàng thì có nghĩa là cân cân ượ b ng. N u ng ằ c l ượ ạ ế ằ

i đây ể ạ ướ

o B n cũng có th làm m t cây cân theo các mô hình d ộ

ế ể ướ ẫ ng d n ụ nhà theo t ng nhóm và mang vào l p đ th c hành. L u ý: Đ i v i các d ng c ố ớ ư h c sinh chu n b ẩ ọ m c 3 và 4 này. N u có đi u ki n, giáo viên có th h ề ụ ở ụ ừ ệ ể ự ị ở ớ

4. Đo n flash gi ạ ớ i thi u ph ệ ươ ả ứ ng trình ph n ng

5. Đo n flash minh h a cách cân b ng ph ạ ằ ọ ươ ả ứ ng trình ph n ng

2 + O2 -> 2H2O

6. Đo n flash minh h a ph n ng 2H ả ứ ạ ọ

Dành cho h c sinh ọ

B d ng c th c hành m c 3 và 4 ụ ự ộ ụ ở ụ

III. Ho t đ ng d y h c: ạ ọ ạ ộ

Ghi chú N i dung c a ho t đ ng ủ ạ ộ ộ H c cọ ụ Th iờ ngượ l Tên ho tạ đ ngộ

5 phút Ho t đ ng 2: ạ ộ ẹ ị ị ị Giáo viên có 1 b ch k o, 1 b ch táo ị và 1 b ch bánh. ị B ch k o, b ch táo, ẹ b ch bánh ị

Ho t đ ng ạ ộ khám phá. ẽ

ứ ổ ọ ạ ố ượ ẹ ặ ỉ ố ọ ọ ng cho c l p Giáo viên s phát th ả ớ ưở ấ mình h c xu t n u c l p ch ng t ọ ỏ ế ả ớ s c trong bu i h c hôm nay. Tuy ắ ng có h n nên m i ỗ nhiên do s l b n s đ c nh n 2 viên k o và ạ ẽ ượ ậ m t trái táo ho c ch nh n m t cái ộ ậ ộ bánh. Và giáo viên cho bi t là s ế c bánh và l ng h c sinh nh n đ ượ ậ ượ ậ ượ ẹ c k o ng h c sinh nh n đ s l ố ượ và táo b ng nhau. ằ

ọ

ả Giáo viên yêu c u h c sinh tính th ử ầ xem giáo viên có bao nhiêu cái bánh, bao nhiêu viên k o, bao nhiêu qu ẹ táo

5 phút flash 1 ả Ho t đ ng 3: ạ ộ Ph ng trình ươ hóa h c ọ ạ Giáo viên cho h c sinh xem đo n ọ flash th nh t. V a gi i thích theo ứ ấ ừ c: t ng b ướ ừ

ứ ộ ẽ ộ ứ c m t cái bánh. ộ - Ta có 2 cái tr ng và m t tách b t, hòa chung tr ng và b t ta s làm đ ượ ộ

ặ ả ứ ụ ộ ẽ ế ế ứ ể ể ư ễ - Ví d ta đ t qu tr ng là E (Egg), tách b t là C (Cup). Ta s có công th c ch bi n bánh là 2E + C -> Cái bánh. Hay ta có th bi u di n nh sau:

2E + C = E2C

ng tr ng cho cái ư ượ

ể ỏ ạ ặ ố ả ứ ầ - Trong đó E2C t bánh. Đ n đây giáo viên có th ế ng ng đo n flash và đ t câu h i: Ví ừ d mu n làm 12 cái bánh thì chúng ụ ta c n bao nhiêu qu tr ng và bao nhiêu tách b t.ộ

ầ ả ề ả ớ - Giáo viên có th yêu c u 1 h c ọ ể sinh lên b ng và đi n vào công th c ứ ả trên. Sau đó cho c l p xem k t qu ế ể trên đo n flash. (Giáo viên có th ạ

ầ ủ ầ ạ ế không c n cho h c sinh xem đo n ạ ọ sau c a ph n flash vì đo n sau này dùng cho bài k : Mol và tính toán hóa h c)ọ

ế ọ

ọ ể ể ộ

ọ ả ứ ượ ễ i thi u ệ Đ n đây giáo viên có th gi ể ớ ươ ng cho h c sinh v khái ni m ph ệ ề i ta trình hóa h c. Đó là cách ng ườ ả ứ dùng đ bi u di n m t ph n ng ễ hóa h c mà trong đó các ch t tham ấ ấ ượ ạ c t o gia ph n ng và các ch t đ thành đ ằ ể th c hóa h c. ứ c bi u di n b ng công ọ

ọ Giáo viên giúp h c sinh phân bi ệ t ọ gi a s đ ph n ng hóa h c và ả ứ ph ữ ơ ồ ươ ng trình hóa h c ọ

ế ề ạ ế ư ể ể ẹ ọ ệ L u ý: N u không có đi u ki n đ chi u đo n flash trên, giáo viên có th dùng 2 viên k o, trái táo và cái bánh đ minh h a và ể nh đo n flash. thao tác tu n t ầ ự ư ạ

10 phút ố ố ượ ng ể ả Mô hình các phân tử Ho t đ ng 3: ạ ộ Trò ch i cân ơ b ng.ằ Giáo viên chia l p làm 4 nhóm (s ớ nhóm có th tăng gi m tùy s l h c sinh) ọ Cây cân ỗ flash 3 ộ ố 1 cây ử 2, H Giáo viên phát cho m i nhóm cân và m t s mô hình phân t O2 và H2O.

ụ ộ ơ Giáo viên có th l y ví d m t s ể ấ đ cho m t ph n ng c b n: Khí ơ ả ả ứ ộ ồ hiđrô + Khí ôxi -> n cướ

t s đ ph n ng nh ể ế ơ ồ ả ứ ư Ta có th vi sau:

H2 + 02 ---> H20

ậ ả ố ượ

ư ế ả Tuy nhiên theo đ nh lu t b o toàn ị kh i l ấ ng các ch t ng thì kh i l ố ượ ả ằ c và sau ph n ng ph i b ng tr ả ứ ướ nhau. V y chúng ta có th ki m tra ậ ể ể ằ ng trình này có cân b ng xem ph ươ ng trình ch a cân không. N u ph ươ ế b ng thì chúng ta ph i làm th nào ằ đ cân b ng? ể ằ

ẽ ả

ủ i thích ý nghĩa c a ầ c phát và yêu c u ạ ầ ử ạ Giáo viên s gi t ng mô hình đ ừ ượ m i nhóm c 1 b n c m cây cân, ỗ các b n khác đ t mô hình Hidro, mô ặ ặ hình Ôxi lên dĩa cân th nh t, và đ t ứ ấ

c lên dĩa cân n ử ướ i đ cân Yêu c u h c sinh ầ

mô hình phân t còn l ọ ạ ể nh n xét cây cân có cân b ng ằ ậ không?.

ọ ằ

H c sinh s d dàng nh n xét r ng, dĩa cân th nh t n ng h n. Hay nói cách khác ph cho ch a cân b ng. ư ẽ ễ ậ ứ ấ ặ ơ ng trình giáo viên ươ ằ

ẫ ẽ ướ

ắ ữ ằ ữ

c đ t H c đ t H ng d n h c sinh Giáo viên s h ọ làm th nào cho cân cân b ng. Và ằ ế nguyên t c là h c sinh s đ t thêm ẽ ặ ọ nh ng mô hình vào 2 bên cân sau ỉ ượ ổ cho cân cân b ng và ch đ c b sung nh ng mô hình gi ng v i mô ớ ố hình đã có trên dĩa cân. Ví d chụ ỉ 2 lên đĩa thứ 2 ho c Oặ đ ượ ặ nh t và ch đ 2O lên đĩa ỉ ượ ặ ấ cân th 2. ứ

ằ ệ ủ ẽ ạ ẫ i k t qu theo m u ả Khi nào 2 bên dĩa cân cân b ng thì 1 đ i di n c a nhóm s ch y lên ạ b ng và ghi l ạ ế ả sau:

2 + S l

2 = Số

ng O ố ượ ng H ng H 2O S l ố ượ l ượ

ấ ấ ẽ ưở ệ ầ Nhóm nào làm nhanh nh t và ít t n ố ộ nguyên li u nh t s th ng m t ph n bánh ho c k o, táo cho m i ỗ ặ ẹ thành viên c a nhóm. ủ

ả ẽ ư Sau khi c nhóm hoàn thành trò ch i ơ ậ c a mình, giáo viên s đ a ra nh n ủ xét.

ộ ươ ẽ ng trình hóa h c ph i luôn ọ ằ ả ố ượ ng ử c cân b ng, nghĩa là s l ỗ trong m i ữ ph i luôn b ng nhau gi a ằ ả Giáo viên s đi vào n i dung chính. M t ph ộ đ ượ c a m i nguyên t ỗ ủ nguyên t ố 2 v . ế

ọ ể ạ ỉ ả ứ ấ ọ ử ặ ớ Giáo viên có th cho h c sinh xem đo n flash mô ph ng ph n ng trên ỏ và ch rõ cho h c sinh th y 1 phân hiđrô và k t oxi g p 2 phân t t ế ử h p v i nhau t o thành 2 phân t ử ạ ợ c.ướ n

ạ ộ ụ Mô hình các phân tử 10 phút Ho t đ ng 4: c l p ướ ậ ng trình Giáo viên có th đ a ra thêm 1 ví d ể ư sau và yêu c u m t h c sinh th c ự hi n trò ch i m t l n n a.. Các b ph ươ ộ ọ ộ ầ ữ ầ ơ ệ

hóa h cọ Cây cân Na + O2 -->Na2O

ể ẽ ướ ờ ị ọ ệ ể ng t Lúc này có th h c sinh đã có kinh ể ọ nghi m nên có th s làm nhanh ệ c. Tùy theo th i gian trên h n tr ơ l p và đi u ki n chu n b mô hình, ẩ ề ớ giáo viên có th cho h c sinh thêm . vài ví d t ự ụ ươ

ọ ướ ể ế c đ vi t Sau khi h c sinh làm xong, giáo viên t l có th tóm t i 3 b ắ ạ ể ng trình hóa h c: ph ọ ươ

- Vi t s đ ph n ng ế ơ ồ ả ứ

ằ ố ử ỗ m i - Cân b ng s nguyên t nguyên tố

- Vi t ph ế ươ ng trình hóa h c ọ

ể ướ ộ ố ư ọ ng d n h c ẫ ươ ng t ph ế Giáo viên có th h sinh m t s l u ý khi vi trình hóa h cọ

ử t 3O ọ t đúng công th c hóa h c 2, vì - Ph i vi ứ ế ả : ví d : không c a t ng nguyên t ụ ủ ừ t 6O mà ph i vi đ c vi ế ả ế ượ O dang phân t oxi luôn ử 2 ở

2.

c vi - Ch s đ ng tr ỉ ố ứ ướ b ng kí hi u phân t ệ ằ t đ ượ c ph i vi t cao ế ả . Ví d không ụ ử t 4O ả ế 4O2 mà ph i vi ế

4)

ế ứ ử ọ thì ph i coi c ả ị ể ả ằ - N u trong công th c hóa h c có nhóm nguyên t nhóm nh m t đ n v đ cân b ng. ư ộ ơ Ví d nhóm (OH), nhóm (SO ụ

5 phút ề ụ ụ ả ớ Ho t đ ng 5: ạ ộ Ý nghĩa c aủ ph ng trình ươ hóa h cọ ộ Giáo viên có th quay v ví d làm ể bánh. Ví d mu n làm 40 cái bánh ố cho c l p chúng ta thì chúng ta ph i c n bao nhiêu b t, bao nhiêu ả ầ tr ng. ứ

này ng

ỉ ệ ộ ể Theo ví d trên thì c 2 cái tr ng và ứ ụ ứ c 1 cái m t c c b t thì làm đ ộ ố ộ ượ ỉ ệ i ta g i là t l bánh. T l ọ ườ ỉ ệ ể 2:1:1. D a vào t l n này ta có th ự tính t l tr ng, b t đ làm bánh là ỉ ệ ứ 80:40:40.

ươ ầ ng trình hóa ươ t trong ph là bao nhiêu: , giáo viên yêu c u h c ọ T ng t ự sinh cho bi ế h c này, t l ỉ ệ ọ

2H2 + O2 -> 2H2O

v s nguyên t

ằ

ươ ớ Oử 2 ta s đ ẽ ượ Sau khi h c sinh tr l i đúng, giáo ọ ả ờ viên s gi i thích: căn c vào ẽ ả ứ ng trình hóa h c, chúng ta s ph ẽ ươ ọ ử ố bi , s c t l t đ ế ượ ỉ ệ ề ố ả gi a các ch t trong ph n phân t ấ ử ữ ng. T l ớ ỉ ệ này b ng đúng v i t l ứ ỉ ệ ng trình. h s m i ch t trong ph ệ ố ỗ ươ ấ ng trình trên ta có Ví d trong ph ụ ộ ử 2 tác d ng v i m t H c 2 phân t ụ ứ phân t ử c 2 phân t H2O

Cách 1: flash 2

10 phút Ho t đ ng 6: ạ ộ Bài t p v n ậ ậ d ngụ ọ Giáo viên có th cho h c sinh làm ể bài t p trên đo n flash th 2. ạ ứ ậ

Cách 2:

ả ứ ả ươ

ơ ồ Giáo viên có th cho m t vài s đ ộ ể ẽ ph n ng trên b ng. M i nhóm s ỗ ả i và m t đ i di n s cùng nhau gi ệ ẽ ộ ạ ng trình hóa h c lên b ng. ghi ph ả ọ ấ i đúng và nhanh nh t Nhóm nào gi ả c th ng s đ ắ ẽ ượ

ng bài t p có th tùy theo ể S l ố ượ ậ th i gian trên l p ớ ờ

IV. Luy n t p (th c hành) ệ ậ ự

1. Các bài t p 2,3,4,5,6,7 trang 57,58 sách giáo khoa Hóa H c 8 ậ ọ

- Lê Xuân Tr ng, Nguy n C ng, Đ T t Hi n. 2006. Hóa H c 8, TP HCM: NXB Giáo D c. ể ỗ ấ ươ ụ ễ ọ ọ

ọ ừ : ằ ậ

ọ Chemical. Đ c t ọ 2. (không ngày tháng) Bài t p cân b ng các ph ong trình hóa h c. ư http://www.chem.vt.edu/RVGS/ACT/notes/scripts/bal_eq1.html (đ c ngày 27.12.2007).

V. Bài đ c thêm ọ

C. Tài li u tham kh o ả

ệ

Các bài minh h a v cân b ng hóa h c ọ ọ ề ằ

• • • •

• • • •

http://amburnchem.com/main/lectures/L6.swf http://gk12-uiuc.net/jyounker/Stoich/BalancingEquations.swf http://www7.tltc.ttu.edu/kechambe/flash/chemeqnsv13.swf http://www.sasked.gov.sk.ca/branches/elearning/tsl/resources/subject_area/science/chem_30_resou rces/lesson_1_and_16/cake.swf http://www.ostrowskiness.com/sections/downloads/kinetics.swf http://webpub.allegheny.edu/employee/s/smurphre/chem112/protxfer.swf http://illuminations.nctm.org/ActivityDetail.aspx?ID=33 http://www.chem.vt.edu/RVGS/ACT/notes/Types_of_Equations.html#balancing

D đoán các ch t sinh ra khi ph n ng ả ứ ự ấ

•

http://www.chem.vt.edu/RVGS/ACT/notes/Practice_Predicting.html

Mô ph ng cây cân ỏ

• • •

http://www.tburg.k12.ny.us/images/balance.swf http://www.smartkiddies.com/members/tutor/year4/wks11-14/fruitStandd.swf http://www.flashjatek.hu/games/1167246036.swf

ỏ Mô ph ng ph n ng hóa h c: ọ ả ứ http://www.chem.iastate.edu/group/Greenbowe/sections/projectfolder/flashfiles/redox/home.html

(h ng d n chi ti t: ướ ẫ ế http://www.jdenuno.com/Chemistry/Labs/MetalReactivity.swf )