107
BÀI 15 TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
(Thời lượng 2 tiết)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
– Tác dụng nhiệt: Dòng điện xoay chiều chạy qua bình nước nóng, ấm đun nước, máy
sấy tóc,… làm các thiết bị điện đó nóng lên.
– Tác dụng phát sáng: Dòng điện xoay chiều chạy qua đèn sợi đốt, đèn huỳnh quang,…
làm các đèn phát sáng.
– Tác dụng từ: Dòng điện xoay chiều chạy trong dây dẫn thẳng hay trong cuộn dây dẫn
sinh ra từ trường.
108
– Tác dụng sinh lí: Dòng điện xoay chiều đi qua cơ thể sẽ làm các cơ co giật, có thể làm
tim ngừng đập, ngạt thở, thần kinh bị tê liệt,…
2. Năng lực
2.1. Năng lực khoa học tự nhiên
– Lấy được ví dụ chứng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt, phát sáng,
tác dụng từ, tác dụng sinh lí.
2.2. Năng lực chung
– Chủ động thực hiện thí nghiệm tìm hiểu tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của
dòng điện xoay chiều.
3. Phẩm chất
– Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ được
giao.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
– 3 máy sấy tóc, 3 bóng đèn sợi đốt loại 30 W có dây nối và phích cắm.
– Bộ dụng cụ thí nghiệm tác dụng từ của dòng điện xoay chiều cho mỗi nhóm HS:
1 bộ đổi nguồn, 1 cuộn dây có lõi thép, 1 giá thí nghiệm, một số đinh vít hoặc ghim
giấy, các dây nối.
– Video tác dụng sinh lí của dòng điện (https://www.youtube.com/watch?v=GQ_
J4WwoygE).
– Máy tính, máy chiếu, file trình chiếu PowerPoint hỗ trợ bài giảng.
– Phiếu học tập cá nhân (in trên giấy A4):
PHIẾU HỌC TẬP
(1) Cắm phích cắm của máy sấy tóc vào ổ điện, bật công tắc cho máy sấy hoạt
động và thực hiện các yêu cầu sau:
+ Chạm tay vào vỏ máy sấy. Mô tả cảm giác của tay.
............................................................................................................................................
+ Giơ tay trước đầu máy sấy (cách đầu máy sấy ít nhất 25 cm). Mô tả cảm giác
của tay.
............................................................................................................................................
+ Trả lời câu hỏi: Khi máy sấy hoạt động, năng lượng điện chuyển hoá thành dạng
năng lượng nào? Kết quả thí nghiệm trên chứng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng
gì?
109
(2) Cắm phích cắm của bóng đèn vào ổ điện và thực hiện yêu cầu sau:
+ Mô tả trạng thái của dây tóc bóng đèn sau khi cắm phích cắm.
............................................................................................................................................
+ Giơ tay cách bóng đèn khoảng 15 cm. Mô tả cảm giác của tay.
............................................................................................................................................
+ Trả lời câu hỏi: Khi bóng đèn dây tóc hoạt động, năng lượng điện đã chuyển
hoá thành các dạng năng lượng nào? Từ đó cho biết dòng điện xoay chiều có tác
dụng gì?
............................................................................................................................................
– Điện thoại có chức năng chụp ảnh.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
1. Hoạt động 1: Mở đầu
a) Mục tiêu
– Nhận biết được tác dụng của dòng điện trong thực tế.
b) Tiến trình thực hiện
Hoạt động của GV và HS Sản phẩm
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
– GV yêu cầu HS kể tên các thiết bị điện trong gia đình và
cho biết trong mỗi thiết bị, năng lượng điện đã chuyển hoá
thành các dạng năng lượng nào.
– Câu trả lời của HS:
ấm siêu tốc (điện năng
chuyển hoá thành
nhiệt năng), nồi cơm
điện (điện năng chuyển
hoá thành nhiệt năng),
máy xay sinh tố (điện
năng chuyển hoá thành
cơ năng), bóng đèn
(điện năng chuyển hoá
thành quang năng),…
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
– HS vận dụng kinh nghiệm thực tế, nhớ lại các dụng cụ/
thiết bị điện trong gia đình và tác dụng của chúng.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
– GV sử dụng kĩ thuật công não, thu thập câu trả lời của
HS.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
– GV không nhận xét tính đúng/sai các câu trả lời của HS
mà dẫn dắt vào bài mới. GV có thể dẫn dắt: Khi sử dụng
các thiết bị quạt điện, bếp từ, bình nước nóng, máy sấy tóc,
ấm đun nước, đèn điện,… ta không nhìn thấy dòng điện
xoay chiều chạy qua các thiết bị đó, nhưng ta có thể nhận
biết sự tồn tại của dòng điện qua các tác dụng của nó. Vậy,
dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì? Chúng ta cùng
tìm hiểu bài học mới.
110
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức
2.1. Tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng
a) Mục tiêu
– Lấy được ví dụ chứng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt, tác dụng phát sáng.
– Chủ động thực hiện thí nghiệm tìm hiểu tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của
dòng điện xoay chiều.
b) Tiến trình thực hiện
Hoạt động của giáo viên và học sinh Sản phẩm
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
– GV thực hiện:
+ Chia lớp thành 6 nhóm.
+ Phát máy sấy tóc cho nhóm 1, 2, 3
và bóng đèn có phích cắm cho nhóm
4, 5, 6.
+ Tổ chức cho HS làm việc theo trạm,
thực hiện các nhiệm vụ:
Trạm 1: Các nhóm 1, 2, 3 thực hiện
nhiệm vụ (1), các nhóm 3, 4, 5 thực
hiện nhiệm vụ (2) theo hướng dẫn
trong phiếu học tập.
Trạm 2: Các nhóm 1, 2, 3 thực hiện
nhiệm vụ (2), các nhóm 3, 4, 5 thực
hiện nhiệm vụ (1) theo hướng dẫn
trong phiếu học tập.
+ Yêu cầu mỗi HS hoàn thành phiếu
học tập.
– Phiếu học tập đã được hoàn thành đầy
đủ các nội dung:
+ Nhiệm vụ (1):
Chạm tay vào vỏ máy sấy ta thấy tay ấm
lên.
Giơ tay trước đầu máy sấy ta thấy có luồng
khí nóng thổi vào tay.
Câu trả lời: Khi máy sấy hoạt động, năng
lượng điện chuyển hoá thành dạng nhiệt
năng; kết quả thí nghiệm chứng tỏ dòng
điện xoay chiều có tác dụng nhiệt.
+ Nhiệm vụ (2)
• Khi cắm phích cắm, dây tóc bóng đèn
sáng lên.
• Giơ tay cách bóng đèn khoảng 15 cm ta
cảm thấy ấm tay.
• Câu trả lời: khi bóng đèn dây tóc hoạt
động, năng lượng điện đã chuyển hoá
thành nhiệt năng và quang năng; dòng
điện xoay chiều có tác dụng nhiệt và tác
dụng phát sáng.
111
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
– HS thực hiện:
+ Tập hợp nhóm theo phân công của
GV.
+ Nhận phiếu học tập và dụng cụ thí
nghiệm.
+ Làm việc nhóm, thực hiện nhiệm vụ
học tập theo yêu cầu.
– GV quan sát, hỗ trợ và hướng dẫn HS
trong quá trình thực hiện thí nghiệm
(nếu cần). GV chụp lại ảnh bài làm của
một số HS ở các nhóm khác nhau.
– Kết luận:
+ Dòng điện xoay chiều chạy qua vật dẫn
làm nó nóng lên, chứng tỏ dòng điện xoay
chiều có tác dụng nhiệt.
+ Dòng điện xoay chiều chạy qua đèn sợi
đốt làm đèn phát sáng chứng tỏ dòng điện
xoay chiều có tác dụng phát sáng.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
– GV chiếu nhanh ảnh chụp phiếu học
tập của một số HS.
– Lần lượt 02 HS (thuộc 2 nhóm khác
nhau) trình bày kết quả thực hiện
nhiệm vụ (1) và (2).
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
nhiệm vụ
– Các HS nêu nhận xét, ý kiến khác
(nếu có).
– GV nhận xét chung và chốt kiến thức
về tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng
của dòng điện xoay chiều.
2.2. Tác dụng từ
a) Mục tiêu
– Lấy được ví dụ chứng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng từ.