Phương pháp dạy học môn Khoa học Tự nhiên Kế hoạch bài dạy môn KHTN 9
1
TÊN BÀI DẠY: BÀI 39. TÁI BẢN DNA VÀ PHIÊN MÃ TẠO RNA
Môn học: KHTN 9
Thời gian thực hiện: 2 tiết
TIẾT …: MỤC I. QUÁ TRÌNH TÁI BẢN DNA
I. Mục tiêu
1. Về kiến thức:
- Quan sát hình ảnh (hoặc sơ đồ), học sinh mô tả được sơ lược quá trình tái bản DNA gồm các
giai đoạn: Tháo xoắn tách hai mạch đơn, các nucleotide tự do trong môi trường tế bào kết hợp
hai mạch đơn theo nguyên tắc bổ sung.
- Nêu được kết quả của quá trình nhân đôi DNA.
- Nêu được nguyên tắc nhân đôi DNA.
- Nêu được ý nghĩa di truyền của quá trình tái bản DNA.
2. Về năng lực:
2.1.Năng lực chung.
- Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện các nhiệm vụ học tập; Biết tìm
kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa để tìm hiểu quá trình tái bản DNA; Vận dụng kiến thức về
nhân đôi DNA để giải thích các hiện tượng từ đơn giản đến phức tạp trong thực tiễn.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Biết lắng nghe và có phản hồi tích cực trong quá trình thực hiện
các nhiệm vụ học tập theo nhóm; Hiểu rõ nhiệm vụ của nhóm; đánh giá được khả năng của mình
và tự nhận công việc phù hợp với bản thân.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phân tích, xác định các thông tin có liên quan đến các
vấn đề; mô tả vấn đề, giải thích các kênh thông tin, dự đoán được câu trả lời và đưa ra giải pháp
cho các vấn đề liên quan đến quá trình nhân đôi DNA.
2.2. Năng lực khoa học tự nhiên
- Năng lực nhận biết KHTN: Học sinh mô tả được diễn biến của quá trình nhân đôi DNA từ lúc
khởi đầu cho đến khi kết thúc; Học sinh nêu được các giai đoạn và sự vận động của các cấu trúc
tham gia vào quá trình nhân đôi DNA.
- Năng lực tìm hiểu tự nhiên: Nắm được cơ chế tái bản DNA và ứng dụng di truyền trong đời
sống.
- Vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học: Học sinh nêu được một số vai trò của quá trình nhân đôi
DNA trong đời sống thực tiễn; Vận dụng kiến thức đã học về DNA để phân tích và giải thích
các hiện tượng trong cuộc sống (ví dụ: Tại sao con cái sinh ra lại có những đặc điểm giống với
bố và mẹ?); Sáng tạo được các mô hình về DNA và tái bản DNA,…
Phương pháp dạy học môn Khoa học Tự nhiên Kế hoạch bài dạy môn KHTN 9
2
3. Phẩm chất:
- Thông qua bài học rèn luyện cho học sinh tính chăm học, chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện
các nhiệm vụ cá nhân nhằm tìm hiểu tái bản DNA.
- Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ mà GV yêu cầu.
- Trung thực, trách nhiệm trong báo cáo kết quả các họa động và kiểm ra đánh giá.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Kế hoạch bài dạy tái bản DNA, máy chiếu.
- Bảng nhóm, bút lông, phiếu học tập.
- Thẻ trò chơi Plickers.
- Phiếu đánh giá chéo hoạt động nhóm và cá nhân.
2. Chuẩn bị của học sinh:
- Tìm hiểu, đọc trước nội dung bài học.
- Các dụng cụ học tập.
III. Tiến trình dạy học
TIẾT …: QUÁ TRÌNH TÁI BẢN DNA
1. Hoạt động 1: Mở đầu (10 phút)
a) Mục tiêu:
- Ôn tập lại kiến thức đã được học ở tiết trước (Nucleic acid và gene).
- Phát triển năng lực tìm tòi, khám phá, phát hiện vấn đề nghiên cứu.
- Phát triển khả năng quan sát và đánh giá sự kiện xảy ra.
- Giúp học sinh xác định được vấn đề cần học tập, tạo tâm thế hứng thú, sẵn sàng tìm hiểu kiến
thức mới.
b) Nội dung:
- Học sinh vận dụng kiến thức về nucleic acid và gene đã được học để trả lời các câu hỏi thông
qua trò chơi “Lucky Base”.
Câu hỏi số 1. Tên gọi đầy đủ của phân tử DNA là:
A. Acid Deoxyribonucleic
B. Acid ribonucleic
C. Acid nucleic
D. Nucleotide
Câu hỏi số 2. Các nguyên tố hoá học tham gia vào thành phần của phân tử DNA là:
A. C, H, O, Na, S
B. C, H, O, N, P
C. C, H, O, N, P, S
Phương pháp dạy học môn Khoa học Tự nhiên Kế hoạch bài dạy môn KHTN 9
3
D. C, H, N, P, Mg
Câu hỏi số 3. Đường kính DNA và chiều dài mỗi vòng xoắn bằng:
A. 20 và 34 angstrong
B. 34 và 10 angstrong
C. 3,4 và 34 angstrong
D. 3,4 và 10 angstrong
Câu hỏi số 4. Em hãy điền vào ô trống để hoàn thiện dữ liệu sau:
DNA có cấu trúc..(1).., gồm ..(2).. mạch ..(3).., có chiều ..(4)... Trên mỗi mạch, các nucleotide
liên kết với nhau bằng liên kết ..(5).., tạo thành chuỗi ..(6).. theo chiều ..(7).. đến ..(8)..
A. Xoắn kép, song song, ngược nhau, cộng hoá trị, polynucleotide, 3' đến 5'
B. Xoắn kép, song song, ngược nhau, hydro, polynucleotide, 3' đến 5'
C. Xoắn kép, song song, cùng chiều, hydro, polynucleotide, 5' đến 3'
D. Xoắn kép, song song, ngược chiều, cộng hoá trị, polynucleotide, 5' đến 3'
Câu hỏi số 5. Phát biểu nào sau đây là sai?
A. DNA có chức năng là mang, bảo quản thông tin di truyền và truyền đạt thông tin di truyền
cho thế hệ sau.
B. mRNA là RNA thông tin: Chịu trách nhiệm mang thông tin di truyền từ trong nhân ra ngoài.
C. Quá trình tái bản DNA diễn ra trong nhân tế bào ở SV nhân thực sau khi tế bào bước
vào giai đoạn phân chia.
D. Hai mạch của phân tử DNA liên kết với nhau bằng liên kết liên kết hydro và theo nguyên
tắc bố sung.
c) Sản phẩm:
- Mức độ nhận biết và ghi nhớ kiến thức bài học cũ.
- Câu trả lời của học sinh.
d) Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
* GV chuyển giao nhiệm vụ học tập: - GV phát thẻ
Plickers cho HS và phổ biến luật chơi như sau: GV
sẽ chiếu từng câu hỏi gồm có 4 đáp án A, B, C, D lên
trên màn hình. Nhiệm vụ của HS là đọc các câu hỏi
và lựa chọn câu trả lời đúng nhất bằng cách xoay thẻ
Spickers của mình để chọn đáp án. Mỗi câu hỏi sẽ có
thời gian quy định trả lời trong 30 giây, 4 bạn HS có
số điểm cao nhất có quyền lựa chọn 1 phong bì chứa
tên của 1 loại “Lucky Base”.
HS lắng nghe và nhận nhiệm vụ.
Phương pháp dạy học môn Khoa học Tự nhiên Kế hoạch bài dạy môn KHTN 9
4
* Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV chiếu lần lượt các câu hỏi.
Câu hỏi số 1. Tên gọi đầy đủ của phân tử DNA là:
A. Acid Deoxyribonucleic
B. Acid ribonucleic
C. Acid nucleic
D. Nucleotide
Câu hỏi số 2. Các nguyên tố hoá học tham gia vào
thành phần của phân tử DNA là:
A. C, H, O, Na, S
B. C, H, O, N, P
C. C, H, O, N, P, S
D. C, H, N, P, Mg
Câu hỏi số 3. Đường kính DNA và chiều dài mỗi
vòng xoắn bằng:
A. 20 và 34 angstrong
B. 34 và 10 angstrong
C. 3,4 và 34 angstrong
D. 3,4 và 10 angstrong
Câu hỏi số 4. Em hãy điền vào ô trống để hoàn thiện
dữ liệu sau:
DNA có cấu trúc..(1).., gồm ..(2).. mạch ..(3).., có
chiều ..(4)... Trên mỗi mạch, các nucleotide liên kết
với nhau bằng liên kết ..(5).., tạo thành chuỗi ..(6)..
theo chiều ..(7).. đến ..(8)..
A. Xoắn kép, song song, ngược nhau, cộng hoá trị,
polynucleotide, 3' đến 5'
B. Xoắn kép, song song, ngược nhau, hydro,
polynucleotide, 3' đến 5'
C. Xoắn kép, song song, cùng chiều, hydro,
polynucleotide, 5' đến 3'
D. Xoắn kép, song song, ngược chiều, cộng hoá
trị, polynucleotide, 5' đến 3'
HS vận dụng kiến thức đã học, quan
sát và xung phong trả lời các câu hỏi
trong thời gian 30 giây.
Phương pháp dạy học môn Khoa học Tự nhiên Kế hoạch bài dạy môn KHTN 9
5
Câu hỏi số 5. Phát biểu nào sau đây là sai?
A. DNA có chức năng là mang, bảo quản thông tin
di truyền và truyền đạt thông tin di truyền cho thế
hệ sau.
B. mRNA là RNA thông tin: Chịu trách nhiệm
mang thông tin di truyền từ trong nhân ra ngoài.
C. Quá trình tái bản DNA diễn ra trong nhân tế
bào ở SV nhân thực sau khi tế bào bước vào giai
đoạn phân chia.
D. Hai mạch của phân tử DNA liên kết với nhau
bằng liên kết liên kết hydro và theo nguyên tắc bố
sung.
- Sau khi kết thúc 5 câu hỏi, GV mời 4 HS lên để
chọn và nhận quà.
* GV chốt lại kiến thức và đặt vấn đề vào bài:
Ở tiết học trước, chúng ta đã được biết DNA là vật
chất di truyền ở cấp độ phân tử, vậy làm thế nào để
DNA con sinh ra giống với DNA mẹ? Hay nói cách
khác làm thế nào để mình sinh ra giống với bố mẹ
mà không giống ông hàng xóm?
HS lắng nghe, chuẩn bị sách vở học
bài mới.
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới. (30 phút)
Hoạt động 2.1. QUÁ TRÌNH TÁI BẢN DNA
a) Mục tiêu: Mô tả, trình bày được vị trí, diễn biến, kết quả, nguyên tắc và ý nghĩa của tái bản
DNA.
b) Nội dung: HS hoạt động theo nhóm nghiên cứu thông tin quá trình tái bản DNA trong
SGK/170 kết hợp với xem video về quá trình tái bản và thực hiện yêu cầu của GV là mô tả và
trình bày quá trình tái bản DNA.
c) Sản phẩm: Kết quả hoạt động của nhóm học sinh.
- HS trình bày được vị trí diễn ra tái bản DNA, quá trình tái bản gồm có 3 giai đoạn, kết quả là
tạo ra 2 DNA con giống với DNA mẹ, dựa trên nguyên tắc bổ sung và bán bảo toàn, ý nghĩa của
tái bản DNA.
d) Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
* GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
* HS thực hiện nhiệm vụ học tập